|
2010
|
|
|
NAHI IZAN, JAKIN, SINISTU, AHAL IZAN. Bestalde, enuntziatzaile kideari ez zaio
|
esatezko
aditzen esleipenik egiten. Enzun arretarequin dagokio, erabat paper pasiboan hartzaile huts da:
|
|
|
a.3) Berbaldi ekarriaren markoa osatzen duten elementuak oso aintzat hartzekoak dira. Horra hor, sarrera aditza,
|
esatezko
aditzaren kokakunea, ispilu jokoa, tipografia alderdiak (kakotxak eta kurtsiba), latina eta elementu axiologikoak;
|
|
|
Hala, topa ditzakegu komunikazio aditz batzuk, aipuari sarrera eman ez ezik, informazio bat edo iruzkin bat gehitzen dutenak ekoiztutako hizkuntza jardueraren gainean. Esanahiari lotutako ñabardura horiek direla-eta,
|
esatezko
aditz batzuk ugariago dira ZuBen eta beste batzuk ZeBen; esaterako, kontatu, erakutsi, aitortu errazago lotzen dira ZeBerekin.
|
|
|
Adibide horietan, ikus daitekeenez, bi gertakari jasotzen dira: batetik,
|
esatezko
aditza tarteki posizioan dago; bestetik, segmentu zati bera ezkerrean eta eskuman azaltzen da. Errepara bedi latinezko testuan ez dela lehen segmentua errepikatzen; beraz, esatariak berak sartua da.
|
|
|
Ondoko adibideetan ez da
|
esatezko
aditzik agertzen, ez eta iturriaren gaineko erreferentziarik ere; hala ere, aipua dela salatzen dute beste elementu batzuek: kurtsibak, deikari edo apelatibo baten presentziak, osagai deiktikoen presentziak, prosodiak agian?
|
|
|
BEren hizketa egintzak markatzen ditu
|
esatezko
aditzak, eta eskuarki, hizketa egintza positiboak markatzen dira soilik. Hizketa egintzek (aldarrikatu, > otseguizu, > eracutsi, > adierazi, > aditzera> eman?) aldeko balioespenak dira.
|
|
|
Sermoietako esatariak ez die aipu batzuei inolako aukerarik ematen aditza bukaeran kokatzeko, bereziki hereje eta exkomiku esparrukoei, Elizatik kanpokoei alegia. Horrelakoetan,
|
esatezko
aditza, badaezpada ere, hasieran jarriko du iragazki bezala. Kontuak argi eta garbi hasieratik bertatik.
|
|
|
Ispilu jokoa erabili dugu izendatzeko
|
esatezko
aditzaren ezker eskumatara segmentu bera errepikatzea. Joko hau, alde batetik, zuzeneko berbaldietan da ohikoena; beste alde batetik, abiaburuko berbaldian ez dago errepikapenik.
|
|
|
Exklusio hau, ikusi denez, elementu linguistikoetara hedatzen da: gertakari eta mekanismo zenbait ez daude presente (berbaldi zuzenez ez dira inoiz ekartzen,
|
esatezko
aditza beti hasieran...). Orobat, indar handia dute elementu axiologikoek, hasi lexikotik eta gainerako elementu diskurtsiboetaraino.
|
|
|
Izan ere, ikuspegi enuntziatibo batetik, erraza da asmatzea non kokatzen diren sermoietan balioak eta kontrabalioak, eta erraza da erakustea nola deitzen dioten mekanismoek eta estrategiek batak besteari. Prediktibilitate handia dago hizkuntza mekanismo eta estrategia diskurtsibo batzuen distribuzioan; esate baterako, non egongo den
|
esatezko
aditz bat bukaerako posizioan, aditz bat nori> morfemarekin, segmentu bat sarrera aditzaren ondoan errepikaturik ezker eskumatara, formula bat (ala bezala dionez). Areago, sermoiak arreta pixka batez irakurtzen dituenak, aurreikus dezake kurtsiba bat edo ZuBe zati bat.
|
|
2012
|
|
|
Verba dicendi edo komunikazioko edo
|
esatezko
aditzak, oro har, gizakien hitzezko egitateak azaltzen dituzten aditzak dira, baina ez guztiak: bereziki komunikaziokoak diren haiek baizik; hau da, zerbait transmititzeko edo helarazteko intentzioa duten haiek.
|
|
|
Honenbestez, corpusean, verba dicendiesan direlakoen artean?
|
esatezko
aditzak(, irakurri, aitortuuste izan...) ez ezik, baditugu iritzi aditzak(, iruditu, iritzigoraipatu...), balio positiboko aditzak(...), balio negatibokoak (kritikatu), aginduzkoak (agindu, galarazieskatu) eta eskaerazkoak() ere.
|