2013
|
|
Horrelako gomendioak eta ezagutzak idazle on askok garai guztietan erakutsi badituzte ere, milaka pertsona bere buruan estandarizatzen eta normalizatzen ari den hizkuntza batean eskolatzeak, eta gaurko bizimoduak testuak idaztea eta jendaurrean eraginkortasunez hitz egitea askori eskatzen dion garaiotan, inoiz baino hobeki txertatzen dira gure aurrerabide neketsuan. Beraz, gramatikaren mugetatik harago, estilistikaren alorrean ekarpenak egiteak ibilbide oso bat biribiltzea
|
esan
nahi du, herri literaturaren azterlanarekin eta Esnalen erabilera estrategikoko bi ekarpenekin, azkenik, B. Atxagak maisuki gidatzen duen Erlea aldizkariarekin galdorra ezarriz.
|
|
(56) Horrekin
|
esan
nahi dugu egoera batean arau bi edo gehiago batera gertatzea. Horretarako hierarkia printzipioa kontuan hartu beharreko erregela bihurtzen da, baina Lan Zuzenbidean ez da erregela bakarra.
|
|
Horregatik, aparteko garrantzia du Antonio Arrutik arau hauek bete egiten dituela ohartzeak. Labur esanda, arauok betetzeak zera
|
esan
nahi du Arrutiren poesian: dieresirik ez du egiten (hau da, diptongoak ez ditu banatzen hiato gisa ahoskatzeko), sineresirik ez du egiten ia (alegia, berez hiatoak direnak ez ditu diptongo bihurtzen), Aranak sinalefa egiteko (a+ i, e+ i, etab.) agintzen duen kasu ia guztietan egiten du Arrutik; aldiz, Aranaren arabera egin ezin denean (u+ a, e+ o, e.a.) ez du egiten; eta azkenik, Aranak baimendutako, lizentzia metrikoak?
|
|
Zentzu hori hizkera poetikoari dagokio zuzenean eta, zehazkiago, bere osagai sintaktikoei. Alegia, Semiotikaren terminoak erabiliz, honek
|
esan
nahi du osagai sintaktikoek balio semantikoa hartzen dutela hizkera poetikoan. Honela dio I. Lotmanek berak:
|
|
Bertsopaperekin batera bizi izan ziren lore jokoetako kantuak, aldizkarietako bertsogintza eta bertso liburuak, autore batenak nahiz talde batenak; bertsoen autoretza gero eta gehiago nabarmentzen da XX. mendean. Horrek
|
esan
nahi du badutela antzik bertsopaperek, lore jokoetako kantuek eta aldizkarietako bertsoek eta bertso liburuek; eta ez dela erraza horien artean hesiak jartzen, baina ez direla nahasi behar batzuk eta besteak. Bertsopapera herri xeheagoarentzat da; testuingurua paperean ez datorrena du, hartzaileek berez ezagutzen dutenez; iraupen gutxiko gauza erakargarria besterik ez da berez bertsopapera.
|
|
Hasteko, euskal literaturaren historiak ezin du historia nazionalista izanaurrera jotzeko, historia nazionalistek beren funtzio pedagogikoa badute ere. Honek batez ere gauza bat
|
esan
nahi du, eta, argien ikus daiteke literatur historia jardunaldi hauek helburu duten mendeetan (XVI XVIII), hain zuzen, nahiz eta arazoa XXI. menderaino hedatzen den. Euskal literaturaren historia bi literaturen historia da, klase subalternoen literaturarena, zeina oro har ahozkoa eta euskaraz gauzatua den, eta, eliteko klaseena, zeinek beti estatu hizkuntzak baliatu dituzten:
|
|
Gizon eta emakume kategoriak ez dituzte onartzen. Queer ak, arraroa
|
esan
nahi du. Hain justu ere, feminismotik eratorritako hitza eta ingelesez gay eta lesbianak iraintzeko termino bat, eta 1990eko hamarkadan AEBn sexualki normatiboa ez den guztia izendatzeko hartua konnotazio negatiboak positibo bihurtzeko.
|
|
bertsoetan, baina haietan nola hauetan sinalefa egin edo ez egin aukerakoa da, eta E. M. A.ren poemetan, ordea, nahitaezkoa. Horrek
|
esan
nahi du Gabon kantak eta. Carlistenac, herri bertsogintzatik hurbil direla:
|
2014
|
|
Utzidazu gogoratzen. Oinarriaren aldearekiko zut; horrek
|
esan
nahi du alderdi ezkutua alde baten erdiaren berdina dela. Hala, piramidearen garaiera itzalaren luzera gehi alde baten erdia da bukatu zuen lasterka batean Ruche jaunak.
|
|
Etatheudisk egiten zutenek beste erara hitz egiten zutenei izen bakarra ezarri zieten: wal (a) hisc edo walesc, atzerritarra bainoago" erdalduna"
|
esan
nahi duena (handik ei datoz Welsh, Wallonia, Valais, Wallachia...); bazter hauetan: vascónice, alegia, baskoien erara, versus romanice edo erromatar erara, bereizi zituzten bezala.
|
2015
|
|
Eta esker ona agertu nahi diot ni jardunaldi honetan parte hartzera gonbidatu nauelako, gonbit horrek
|
esan
nahi baitu bete betean sinesten duela antzerkiak baduela zer emana eta zer esana ahoskera kontuetan. Eta hori oso pozgarria da.
|
2016
|
|
Beste alde batetik, hirugarren zutabe honetan ere, Exonimiaageri denean, horrek
|
esan
nahi du forma hori Euskaltzaindiaren. Munduko leku izen nagusiak euskaraz eta Euskal Herriaren inguruko exonimia, n finkatuta dagoela. Baldin eta izen berezi bat leku bitan araututa badago, arau gomendio bien egin da.
|
|
(Topagunea [Euskaltzaleen Topagunea] Geu elkartea, 2015), nola dioen aditzetako bakoitza azpimarkatuz: [Dokumentuak] lortu nahi duena da[?; madarikazio pare bat], [dokumentuak]
|
esan
nahi du, elkartu, aktibatu, aurreratu, eta irabazi.
|
|
Amaitzeko, nola lotu genitzake kopuru hauek guztiak? Zer
|
esan
nahi dute zenbakiok. Zenbat euskaldun bihotzeko gaude, euskaraz jakinda euskaraz bizi nahi eta ahalean euskaraz bizi garenak, edota berehala bide horretan abiatzeko prest gaudekeenak?
|
|
Eskolan curriculuma euskaraz eginez ari dira euskara ikasten, eta testuinguru formaletan. Horrek zer
|
esan
nahi du. Eskolako testuinguruari eta curriculum edukiei lotuta jaso eta erabiltzen dutela euskara.
|
2017
|
|
Orduan, garbi uzten du, errota mendian izateko zailtasuna izan zela bere kasuan toponimoaren jatorria azaltzeko datu erabakiorretako bat, eta ez toponimoaren osagaiak azaltzeko beste bilakabidearen okerkeria hizkuntzalaritzaren aldetik. Baina gure Igaratzan behintzat, Aralarkoan
|
esan
nahi dut, eta bere inguru hurbilean, badira errekak eta iturriak eihera izateko aukera emanen luketenak. Eta zer esan genuke, orduan, Pirinioetako La Molina eski eremuari buruz?
|
|
ederki antzeman eta deskribatuta daude izenetan, hau da, gehienetan argumentu funtzioa betetzen duten gramatika kategoria horretako kideetan azaltzen diren funtzio kategoriek edota kategoria funtzionalek, hau da, kasu markek eta zenbaki markek aditzean bertan duten isla edota komunztadura klitikoak. Horrekin
|
esan
nahi dugu agerian gelditu dela, dauden funtzio kategoriak daudela ere, euskal aditzak bat egiten duela munduko hizkuntzek aditzetan erakusten dituzten funtzio kategoriekin.
|
|
lehen zituzten balio deiktiko anaforikoei eutsiko diete atxikita daudenean ere. Horrek
|
esan
nahi du lan honetan behintzat erabat baztertuko dugula, artikulua, delako kontzeptua eta terminoa, bai behintzat euskal gramatikaz ari garenean.
|
2018
|
|
Hor deamucho hitzaren esanahia garrantzitsua da: ‘gehiegi’ edo ‘asko’
|
esan
nahi duela uste dut (cf. gazt. de a mucho, amuchar...). DRAEren arabera Hego Ameriketako hitza da amuchar, eta deamucho k ere bertakoa dirudi, baina euskaraz deamutxoan dago behin OEHn, (s.v. deamutxo) Peñafloridako kondearen ahotan, eta Penintsulako hitza ere izan zitekeen inoiz, nahiz eta guk ez dugun alerik aurkitu.
|
|
Edozein moduan, honek erruz aitzinatzen du Hegoaldeko lehen testigantza. Eguitecoric horrek ‘tratu’, ‘negozio’ edo ‘arazo’
|
esan
nahi du, eta lehen testuetarik aski hedadura zabala du. Iluna da, ordea, errekako sare batzuei deitzeko albaeta forma, euskarazko hitza bada.
|
|
32) Jakinarazi digute komisio berriak aplikatuko direla bankuko libretetan, eta lankide batek esan digu galdetzeko zer
|
esan
nahi duen horrek.
|
|
Honek
|
esan
nahi du, esate baterako, forma poetikoan emana dagoen arren, Euskaldunak ez litzatekeela lirikaren baitan kokatuko. Bestetik, poemaren kutsu alegorikoak haren fikziotasuna erakusten digu.
|
|
35). Zer
|
esan
nahi zuen zehazki Zarzalejosek?
|
|
Aurreko mendean, 80ko hamarkadan egin nuen lan hura ez da alferrik izan. Ez zela burugabekeria izan
|
esan
nahi du horrek, zeren askotan hori ere pentsatu izan baitut. Poz izugarria ematen dit segida izateak.
|
|
Bigarren motibazio bezala aipatu izan duzu zentsurak euskal kulturan basamortu kulturala eragin zuela. Horrek
|
esan
nahi du pobretasun bat ekarri zuela gure lurraldera. Zehaztu liteke horren eragina, nola gertatu zen basamortu kultural hori?
|
|
Hori ez da posible. Horrek zera
|
esan
nahi du autozentsuratu egin ohi zela, zentsura barneratua zuela.
|
|
Joan Mari Torrealdai: Aurrera segitu aurretik gauzatxo bat
|
esan
nahi nuke: Itxaropena bezalako editoriala negoziatzailea bazen, izan.
|
2019
|
|
Hiztegi honetan irakurleak agian etimologia bitxi eta harrigarriak aurkituko ditu, baina inolaz ere ez Blevinsen etimologien antzekoak, zeinek asmo gazt. zah. asmar ekin zerikusirik ez duen hitz jatorrizkotzat hartzen duen edo Izpea Axpe ‘haizpe’ ren aldaera gisa hartu beharrean ‘secret’ bezala ulertzen duen (hitz+ behe). Cf. Blevins 2018, 358 eta 204 Honek
|
esan
nahi du lekukoen ezaugarri guztiak, batez ere agerraldien kronologiari, hedadurari eta testuinguru filologikoei dagozkienak, kontuan hartuak izan direla azalbide historiko eta etimologikoetan.
|
|
Bestetik, esker ona agertu nahi diot Euskaltzaindiari ni jardunaldi honetan parte hartzera gonbidatzeagatik. Horrek
|
esan
nahi duelako sinisten duela bete betean antzerkiak baduela zer esana eta zer emana ahoskera kontuetan, eta hori oso pozgarria da.
|
|
Bestalde, hizkera dotoretzearekin batera batu egiten du batua gure belarrietan. Paracetamol txistukariaz egiteak
|
esan
nahi du bat arduratu eta saiatu egiten dela. Berdin gertatzen da Iparraldeko hizlaria tarteka bederen hitzaldi formaletarako R hobikaria egiten saiatzean.
|
|
a) Hasteko, hizkera zaindua esatean zer adierazi nahi den. Hizkera zainduak
|
esan
nahi du esaten denaren forma zaindu egiten dela. Ahoskerari dagokionez, hotsak eta silabak egoki (beren oinarrizko formetan) ahoskatzeko ahalegina litzateke:
|
|
Artikuluaren mamiari ekin aurretik,
|
esan
nahi dut Euskaltzaindiaren Ahoskera batzordeko kideen (Agurtzane Elordui, Pilartxo Etxeberria, Irantzu Epelde, Oroitz Jauregi eta Jasone Salaberriaren) lankidetza eta inspirazioa ditudala zor: gure arteko eztabaida, ikerlan eta (2018an bereziki) ikasketa saioak.
|
|
33 Osatzera diogunean, Kardaberazek zioen zentzuan
|
esan
nahi dugu, hots, hark Asteteren katixima bukatutakoan eta bere ekarpena erantsi baino lehenago ezarritako ohartxoan zioenaren ildokoan: " Emen bi gauzaren gañean contuan ipiñi nai det iracurlea.
|
|
Argifontes (ApYeiovTnç). — Hermesen izengoitia; Argusen hiltzaile
|
esan
nahi du; ehun begiko zaintzaile mitikoa.
|
|
Tekton (Tektwv). Greziarren itsasontzien egilea; haren izenak ‘arotz’ edo ‘egile’
|
esan
nahi du.
|
|
8 Taula guztietan EH siglak Euskaltzaindiaren Hiztegia
|
esan
nahi du, eta aditzera ematen du sarrera hori han ageri dela.
|
2020
|
|
Eskerrak, noski, euren jardunak grabatzeko prest agertu diren hiztunei ere, eurek osatu baitute lan honen oinarri izan den corpusa; ia esan gabe doa corpusik gabe ez zela ondorengo guztia aurrera eramaterik izango. Azkenik
|
esan
nahi dut, lan honek Eusko Jaurlaritzaren Doktorego Aurreko Programako laguntza() jaso duela. la zainduetan erabiltzekoa (Euskaltzaindia 1998: 485).
|
|
Esate baterako, ez dira oinez etorri. Horrek
|
esan
nahi du norbaitek esan duela oinez etorri dira. Eta baieztapen horretan ematen den informazioa, oinez etorri izana, ukatu egiten dugu.
|
|
Hola, Beñat etorriko da diogunean, bere horretan azter daiteke perpaus hori, eta hor gertatzen diren gramatika erlazioak ondo azal daitezke" kanpora" jo gabe. Jakina, bistan da Beñat nor den identifikatu behar dugula, eta zerbaitek (hiztegiak) azaldu digula etorri horrek zer
|
esan
nahi duen(" hitz egiten duenaren tokira joan"). Baina hori ez dagokio zuzenean gramatikari, baizik hizkuntzari:
|
|
Gramatika aldetik gardenak dira bi perpausak. Baina ez dakigu zer
|
esan
nahi duten. Jo dezagun, hala ere, beste perpaus hau dugula:
|
2021
|
|
48). Horrek
|
esan
nahi du euskararen ikaskuntzaren aldeko dinamika baieztatzen dela, tirabirak izan arren.
|
|
Denen harridurarako, 6 artikulua onartzearekin batera, 4 eta 9 artikuluak bertan behera utzi zituen esanez Konstituzioaren 2 artikuluaren aurkakoak zirela. Horrek
|
esan
nahi du, besteak beste, murgiltze eredua Konstituzioaren aurkakoa dela (Conseil Constitutionnel 2021).
|
|
47). Horrek
|
esan
nahi du," euskararen garapenaren aldeko ekintzak eta euskararen eta euskarazko irakaskuntzaren eskaintzaren egituraketak, adostasun amaigabean oinarritutako lankidetza ikuspegi bati erantzuten diotela" (MI, MCC eta MEER 2016: 47).
|
|
48). Horrek
|
esan
nahi du, irakaskuntza elebidunaren efektiboen urteroko batezbesteko aurreratzea% 4,7koa izan dela, esan nahi baita 364 ikasle gehiagokoa izan dela urtero. Azpimarragarria da Seaskak ezagutu duela hazkunderik handiena ehunekotan 2010 eta 2015 bitartean" (MI, MCC eta MEER 2016:
|
2022
|
|
hizkuntza politika profesionalizatu egin behar zela. Horrek
|
esan
nahi zuen politika horien gidaritza soziolinguistikan adituak ziren pertsonek eraman behar zutela, plangintza zehatzak abian jarri eta lortutako emaitzak ebaluatu eta neurriak birplanteatu behar zirela. ITE ez zen paradigma berri horri erantzuteko gai, eta Comhairle na Gailge (CnG) irlanderaren aldeko batzordeak ordezkatu zuen.
|
|
Huts euskararen lehen idatzi historikoetatik dokumentatua den hitza da (OEH 2022). Zenbaki gisa ‘zero’
|
esan
nahi du eta substantibo gisa ‘ezereza, hustasuna’ (gogoratu goiko 1 kasua; hurrengo zenbakiak aurreko kasuei dagozkie modu berean). Baina ‘purua, absolutua, osoa’ ere esan nahi du adjektibo gisa jokatzen duenean (2 eta 3 kasuak).
|
|
Zenbaki gisa ‘zero’ esan nahi du eta substantibo gisa ‘ezereza, hustasuna’ (gogoratu goiko 1 kasua; hurrengo zenbakiak aurreko kasuei dagozkie modu berean). Baina ‘purua, absolutua, osoa’ ere
|
esan
nahi du adjektibo gisa jokatzen duenean (2 eta 3 kasuak). Ondorioz, Huts erabateko kontraesana da, ‘huts’ edo ‘ezer ez’ (1) eta ‘osotasuna’ edo ‘betetasuna’ (2) esan nahi duelarik termino berak.
|
|
Baina ‘purua, absolutua, osoa’ ere esan nahi du adjektibo gisa jokatzen duenean (2 eta 3 kasuak). Ondorioz, Huts erabateko kontraesana da, ‘huts’ edo ‘ezer ez’ (1) eta ‘osotasuna’ edo ‘betetasuna’ (2)
|
esan
nahi duelarik termino berak. Hala ere, aurkakotasuna azken kasuak (3) areagotzen du, objektu horren ‘natura, existentzia, erabatekotasuna, identitatea, izatea, zerizana, esentzia’ren kontzeptua gauzatzeko eta zehazteko modu gisa jokatzen baitu.
|
|
Euskaraz, edo euskara modernoan behintzat, badirudi esanahi nagusia edo prototipikoa ‘hutsa’ edo ‘barruan ezer ez duelarik’ dela (1). Zakua hutsa dago, adibidez, ‘poltsak ez du barruan ezer’
|
esan
nahi du. Hala ere, existentzia bat aipatzen denean, bere natura, purutasuna, osotasuna edo zerizanaren zentzuan, ‘huts/ ezer ez’ (2 eta 3) esanahia ere erabiltzen da.
|
|
Hala ere, existentzia bat aipatzen denean, bere natura, purutasuna, osotasuna edo zerizanaren zentzuan, ‘huts/ ezer ez’ (2 eta 3) esanahia ere erabiltzen da. Aurreko kasuan, zaku hutsa da esaldiak ‘poltsa bat besterik ez da, poltsa bat eta ezer gehiagorik ez’
|
esan
nahi du edo, beste batzuetan, ‘poltsa bat bere horretan, poltsa bat bere naturan bertan’ Adibide gehiago dira txirotasun hutsa ‘erabateko miseria’ gisa; egia hutsa ‘egia absolutu’ gisa; eta Immanuel Kanten ‘Kritik der reinen Vernunft’, euskaraz, Arrazoimen Hutsaren Kritika da.
|
|
espazioaren osagai txukuna da hutsune, eta denborarena hutsarte. Hutsune k ‘espazio huts bat’
|
esan
nahi du, baina baita ‘espazioa’ kontzeptua orokorrean ere (eta ‘izar arteko espazioa’ ere bai). Hutsarte k ‘denbora hutsa’ esan nahi du, baina baita ‘aisia’ edo ‘aukera’ ere, orokorrean.
|
|
Hutsune k ‘espazio huts bat’ esan nahi du, baina baita ‘espazioa’ kontzeptua orokorrean ere (eta ‘izar arteko espazioa’ ere bai). Hutsarte k ‘denbora hutsa’
|
esan
nahi du, baina baita ‘aisia’ edo ‘aukera’ ere, orokorrean. Euskaraz nahiko elkartrukatzen dira kontzeptuok, adibidez, hutsune ‘denbora tartea edo hutsunea’ denean, edo hutsunegabe ‘jarduera jarraitua’ eta hutsarte ‘espazio hutsa’ direnean.
|
|
Adibidez, hutsean ‘musu truk edo dohainik’ adierazteko erabiltzen da, hutsean eman esakunean bezala. Hutsak bete edo ‘hutsik dagoena bete’ esaerak ‘beharrezkoa lortzea’
|
esan
nahi du. Hutsaren hurrengoa ‘garrantzirik gabekoa’ da.
|
|
Hutsaren hurrengoa ‘garrantzirik gabekoa’ da. Barrenak hustu edo ‘gure barrua hustu’ lokuzioak ‘gure kezkak adieraztea’
|
esan
nahi du eta abar.
|
|
Xahu esanahi eta esamolde askotako terminoa da (Goenagak ondo garatua, 1975, 171 or.) ‘desagerpen’, ‘suntsipen’, ‘sarraski’, ‘arpilatzea’, ‘miseria’, ‘alferrik galtze’ edo ‘hondamen’ kontzeptuak barne; eta aditza bezala ere erabiltzen da xahutu eran, ‘inor jokoan ezer gabe utzi’ eta zentzu negatiboko ‘garbitu’ edo ‘zikinkeriak kendu’ barne. Baina, beste alde batetik, xahu hitzak ‘purua’, ‘ordenatua’, ‘esentziala’ eta ‘distiratsua’ ere
|
esan
nahi du, eta, aditz gisa, zentzu positiboko ‘garbitu’ edo ‘findu’ eta ‘konpondu’ barne. Adibidez, Jainkoa da izpiritu xahu ‘Jainkoa izpiritu hutsa da’ esan nahi du.
|
|
Baina, beste alde batetik, xahu hitzak ‘purua’, ‘ordenatua’, ‘esentziala’ eta ‘distiratsua’ ere esan nahi du, eta, aditz gisa, zentzu positiboko ‘garbitu’ edo ‘findu’ eta ‘konpondu’ barne. Adibidez, Jainkoa da izpiritu xahu ‘Jainkoa izpiritu hutsa da’
|
esan
nahi du.
|
|
Soil ere hitz berdintsua da, Goenagak garatua (1975: 180), ‘ez egote’, ‘ez izate’, ‘gabezia’ edo ‘eskasia’
|
esan
nahi duena substantibo gisa; ‘hondatua’, ‘suntsitua’, ‘moztua’ edo ‘antzua’ adjektibo gisa eta soildu aditz gisa ‘ezer gabe geratzea’ Ordea, beste aurpegian, ‘bakarra’, ‘bakarrik’, ‘bat’, ‘bakuna’, ‘sinplea’, ‘purua’, ‘netoa’ Soil soilean, adibidez, ‘zerbait esklusiboki ber...
|
|
Soil ere hitz berdintsua da, Goenagak garatua (1975: ...stantibo gisa; ‘hondatua’, ‘suntsitua’, ‘moztua’ edo ‘antzua’ adjektibo gisa eta soildu aditz gisa ‘ezer gabe geratzea’ Ordea, beste aurpegian, ‘bakarra’, ‘bakarrik’, ‘bat’, ‘bakuna’, ‘sinplea’, ‘purua’, ‘netoa’ Soil soilean, adibidez, ‘zerbait esklusiboki bere izaeran’
|
esan
nahi du.
|
|
Hartaz, liburuaren literatur kritika eta hedapena adituen eskuetan utzi beharrean, modu kolektiboan egitea proposatzen da. Horrek
|
esan
nahi du" estar abierto a los demas y actuar incluyendo a las personas, no excluyendolas" (Alonso 2008: 74).
|
|
" Guk biok sortu dugu mari mutilen beste definizio bat. Jessek dio nekatuta dagoela mari mutil hitza aditzeaz sexua, agresibitatea eta ausardia adierazteko, mari mutil hitzak hori
|
esan
nahi badu horrek zer ordain du femmeentzat?" 20200109T03 Denak ados daude definizio horren bilaketa nobelan zehar hasi eta buka ematen dela.
|
2023
|
|
Ordutik, Maria Karmeni aditutako" bitxiak" han idazten joan naiz, eta horixe egiten jarraitzen dut. Hasieran, datu gehienak (berak jakin gabe) hizketan ari ginela hartzen nizkion,
|
esan
nahi dut ez dudala inoiz galdekizunik erabili.
|
|
Integrazioa eta asimilazioa ez direla berdinak diosku, nahiz eta maiz nahastu egiten diren. Lehenak (integrazioa) gizarte sistema baten barruan elkarren arteko mendekotasuna hartzea
|
esan
nahi du; finean, kulturartekotasuna. Bigarrenak (asimilazioa), aldiz, norberaren izaera galduz, beste bat bihurtu eta nortasuna aldatzea.
|