|
2009
|
|
|
Barkatuko didazue, azken orduan, sarrera berri bat ireki izana, baina gauza pare bat
|
esan
nahi nituen Jokin Muñozen Antzararen bidea eleberriaz. Orain artean aipatu direnez gain, beste pare bat gauza nabarmenduko nituzke nik.
|
|
|
Horregatik, poesiak zehatza eta doia izan behar du. Intentsitateak kontzentrazioa
|
esan
nahi du [orduan eta kontzentrazio handiagoa, are eraginkorragoa disolbatzean, erantsiko luke disoluzioaren apologistak], baina honek ez du esan nahi, ezta gutxiagorik ere, poema ulertu egin behar denik. Kontua da zeri esaten ote diogun guk, ulertzea?.
|
|
|
Poema batera ere, pertsona bat animo egoera jakin batekin sartzen da, hau da, bere barne oreka etengabe zalantzan jartzen duten beldur, tristezia eta galerek eragiten dioten desorden batekin sartzen da[?]. Poema horretatik irtetean desorden hori txikiagoa bada,
|
esan
nahi du poema on bat zela, eta ulertu egin dela. Ez daude kutxa beltz asko, geure bakardadea bertara sartu eta handik nolabaiteko kontsolamenduarekin eta modu ordenatuagoan ateratzen dena.
|
|
|
Baina testu sakon batek esaten duena esaten du, ez gehiago ez gutxiago. Egileak
|
esan
nahi zuena, testuak esaten duena eta irakurleak jasotzen duena bat datoz, testuan ez dago mezuaren ez desplazamendu ez barreiaketa poetikorik. Irakurketa literal zorrotz batek bakarrik lagunduko digu testuaren sakonerara iristen.
|
|
|
Irakurletik irakurlera eta garai batetik bestera testuak irakurketa bat baino gehiago bideratzen ditu. Testuak autonomia halako bat du egileak
|
esan
nahi zuena eta irakurleak jasotzen duena baino haragoko eremu batean. Iturri agortezin bat da.
|
|
|
askotan, biziki amorrarazten nauten behaztopa horiek aukera artistiko deigarriak eskaintzen dizkidate. Aukera artistikoak diodanean, aukera sortzaileak
|
esan
nahi dut. Aukera sortzaile horietaz ari zen Yorgos Séferis idazle greziarra ere honakoa idatzi zuenean bere Egunerokoan:
|
|
|
–Zer
|
esan
nahi du «akrobatiko»k, ama?
|
|
|
Pentsatzeko ohitura txar eta zorigaiztokoak erasoturik, nire jatorrizko egoera basatia da. Hezi eta otzandu nahi izan naute, zuetako edonor bezala, baina nire hezle eta bezatzaileek zintzoki egia
|
esan
nahi badute, ez dutela erdietsi onartu. Apuntatu, idatz ezazue datua nire fitxaren paper zurrunean.
|
|
|
Ikurrina modura erabili behar dudan hitz horrengatik ez balitz, hobeto esanda, hitz horrek niretzat
|
esan
nahi duenagatik ez balitz, nuke jarraitu, gaur egun oraindik iluntasunean bizi beharra dudalako ditudan arazo askorengatik, alaitasunez eta indarrez begirada aurrerakoi batekin begiratzen bizitzari.
|
|
|
Udaran ezinezkoa suertatzen zait eguzkiari aurrez aurre begiratzea. Horrek begietara zerbait iristen zaidala
|
esan
nahi duela pentsarazten dit, nik ezer ere ikusten ez badut ere.
|
|
2010
|
|
|
|
esan
nahi dut ez dela iradokizun estetikoen sakonunetan geldotzen. Aitzitik, film bat
|
|
|
Ez dut esan nahi zure ahotsa bertsotan eta narratiban berdina izango denik, baina seguru nago ezaugarri komunak izango dituela. Ahotsa diodanean munduari begiratzeko modua, adierazteko modua, imaginarioa
|
esan
nahi dut. Literaturak denbora asko eskatzen du, barrura asko begiratzea, gelditzea eta egotea.
|
|
|
«Bietan ez dakit ehuneko ehunean egoten eta garaika funtzionatzen dut, hasi zitzaigun bere esperientzia kontatzen?. Orain, adibidez, txapelketa nagusiak iraun duen bitartean, azken hiru hilabete hauetan
|
esan
nahi dut, ezin izan dut lerro bakar bat idatzi literaturan. Beste hainbat lan idatzi dut, baina nik nahi dudan horretan ezin izan dut ezer aurreratu, nire idazteko moduak patxada eskatzen didalako.
|
|
|
«Baina narratzailea bertso jartzailea da (Sotero Mujika donostiarra), ez da bertsolaria eta bertsolaritzak ere ez du leku handirik nobelan. Pertsonaia horrekin ez nuen identifikaziorik sentitu, bertsolari naizen aldetik
|
esan
nahi dut. Gizonezko talde batek politika nola bizi duen agertzen du nobelak»
|
|
|
Ohikoa da, oso, best-sellerren irakurle batek obra klasikoak disekzionatzen dituen kritikari jakintsuaren mailan jartzea bere burua, haren pare. Eta are makurrago, irakurle arrunt horrek ziurtatzea, ausardia gorrotagarriz, bere irakurketa, egia esanda, interpretazioa
|
esan
nahi du, edozein kritikari arranditsurena bezain ona dela.
|
|
|
Nire lagun best sellerzaleen irakurtzeko modua eta irakurtzeko modu literarioa desberdinak direlako. Liburu bat ona dela justifikatu nahi dutenean idazle horiek ongi idazten dutela entzuten diet. Eta hori entzun, eta horrekin zer
|
esan
nahi duten galdetzen diedanean, orduan, ez atzera ez aurrera hasi, eta ohiko edozein esaldirekin desenkusatzen dira. Inondik inora ez dakite zer esan nahi duen ongi idazteak.
|
|
|
Liburu bat ona dela justifikatu nahi dutenean idazle horiek ongi idazten dutela entzuten diet. Eta hori entzun, eta horrekin zer esan nahi duten galdetzen diedanean, orduan, ez atzera ez aurrera hasi, eta ohiko edozein esaldirekin desenkusatzen dira. Inondik inora ez dakite zer
|
esan
nahi duen ongi idazteak. Jakin lukete?
|
|
|
Botilaren alderdi beteari gehiago begiratzen nionean, irakurle hartzaile gutxi izate hori normala dela esaten nion neure buruari, literaturan oro har (jatorrizkoan
|
esan
nahi dut, salbuespenak salbuespen) berdin berdin dela, hizkuntza guztietan, hizkuntza handietan ere hala gertatzen dela eta abar; gauza hauek beti izan direla eta direla minoritarioak, eta inportanteena egitea (itzultzea) dela, eta ondo gainera; obrak hortxe geldituko direla, beren jomuga/ irakurlearen zain eta abar. Baina oraintxe bururatu zait botilaren alderdi beteak ez ote duen museo baten antza:
|
|
|
Horrek
|
esan
nahi du batez beste 400na ale direla salduak 1.000 aleko tiradatik. EJren laguntza sistemak lausotzen du pixka bat errealitate gordina:
|
|
|
fundatu zuen; santu hark maite zuen, edo eginahalean seduzitzen saiatu zen? emakumea jipoitu zuen, harik eta emakumea ibarreko aintzira izoztuetako batera erori (Glendalough ek «bi aintziren mendiartea»
|
esan
nahi du irlanderaz) eta ito zen arte.
|
|
2011
|
|
|
Lehenaz,
|
esan
nahi dut ez zaidala debaldekoa iruditu Urretabizkaiak kontakizuna Hondarribiaren antz izugarria duen geografia batean kokatu izana: paisaien deskribapenek, giza antolamenduaren egunerokoak, hizkerak berak etengabe egiten diote erreferentzia kostako herri horri.
|
|
|
Montana? Zer
|
esan
nahi du zehazki izen horrek?
|
|
|
Zuk esan, zer ekartzen dizu gogora? Zer
|
esan
nahi zenuke horri buruz?
|
|
|
B. A.: Dina Bilbao
|
esan
nahi duzu, triatloian ibilia eta zurekin espedizio askotan parte hartutakoa?
|
|
|
Niretzat honek
|
esan
nahi du gauza batean sinesten duzunean ez dagoela aitzakiarik. Guk sinesten genuen eta euskaraz nahi genuen.
|
|
|
B. A.: Kolore batean tonuak zer
|
esan
nahi du, argi gutxiago edo argi gehiago?
|
|
2012
|
|
|
Gaua ere ez zen existitzen, burgesiaren asmakizuna baitzen? lo egiteko gaua
|
esan
nahi dut. Orduko Parisen telefono zenbakiek hiru letra eta 4 zenbaki zituzten, adibidez PRO 2385 Metroak, ohiko bagoiez gain, lehen mailako bat izaten zuen, lau urtean sekula bisitatu ez nuena.
|
|
|
Lehendakari ohiak ni bezalako tipoen beharra ikusten zuen berea ez zen alderdietarako eta nire etorkizunaz galdetu zidan. Orduan etorkizunaz galdetzeak, politikoaz gain, etorkizun biologikoaz galdetzea
|
esan
nahi zuen. Ez nekiela zer egingo nuen erantzun nion, baina zenbait ondoriotarako, amets gaiztoko ondorioetarako, berdin zela izatea eta izana izatea, beraz?
|
|
2013
|
|
|
Saiatu naiz pintsilinthitzaren esanahi zehatza zeinden aurkitzen, baina alferrik. Gai horri buruz itaundu ditudan hirupertsonak harriduraz begiratu naute, ezer ulertu gabe.Nolabaiteko susmoa daukatpintsilint horrek oso denbora gutxitik hona
|
esan
nahi duela «fleur», eta bai ere txorten batetik zintzilikatutakoedozein apaingarri adierazten zuela jatorriz. Ziur aski posible izango zait kontu hori Aldudeko jaietan egiaztatzea, bertan biltzen baitiraEugi eta inguruetako espainol asko».
|
|
|
Ederrago bat egin zizutela diozu, berea. Jonena,
|
esan
nahi duzu?
|
|
|
Hemen ondo hartu zintuztela esan duzu. Zer
|
esan
nahi du horrek?
|
|
|
Arzuaga ere harrapatuta dago berak bilatu ez duen egoera larrian, Elizaren ordezkaria da eta defenditzen dituenak ere ez dira batereinozenteak, nahiz biktimak borrero bihurtzean borreroak biktima diren. Ez dut uste ezChe ez Arzuaga lengoaia bikoitzekoak direnik, Chek
|
esan
nahi duena da, ojala aurkituko bagina egoera normal batean zu fraide trajerik gabe eta ni iraultzaren biharamuneko justizia ministroaren obligaziorik gabe. Jendea errealitate historikoan harrapatuta bizi da antzerki gidoian pertsonaiak bezala, eta Chek nostalgia utopikoz bezala dio:
|
|
|
J.S.: Irakurtzea zailagoa dela
|
esan
nahi dut. Idazteari itzal handiagoa ematen zaio:
|
|
|
Hemen ek
|
esan
nahi du: nirea, gurea, ezaguna, maitea.
|
|
2015
|
|
|
Maiz erabiltzen da «pertsonala» hitza emakumeek idatzitako literaturaz ari garenean, gizonezkoek idatzitako literaturatik bereizi nahian gehienbat. Testuinguru horretan pertsonalak
|
esan
nahi du intimoa dela, idazlea gure begi aurrean biluztu izan balitz bezala, barne barneko sentimenduei bide eginez. Inpresioa dut liburuaren azalak horixe iradoki nahi diola irakurleari, sentimenduz beteriko nobela duela esku artean.
|
|
|
Elissaldek darabilen aintzindari hitzak «lieutenant» edo« (lugar) teniente» adierazi nahidu batez ere. Egia erran, jaun horiekin ez da jostetarik: lotsagarriak dira beren chichpakdioenean beldurgarriak direla beren armak, «fusilak» batez ere,
|
esan
nahi du. Esaldi batek dudak sortu dizkigu:
|
|
|
Zer
|
esan
nahi duzu «frontoi txikira»?
|
|
|
Horrek
|
esan
nahi du, jendeak «blé» modalitateko pilota non jokatua izan zezan, Herria arduratzen zela plazako frontis aproposak zaintzeaz. Gaurko esku pilota baizik ez du esan nahi «blé» horrek, baina inork ez dit argitu nondik datorren, gure pilotako adituen artean.
|
|
2016
|
|
|
Eta nire Peugeot 205 txuria utzi behar izan nuen, jada hirurehun mila kilometrotik gora egin eta gero, auto familiar bat hartzeko. Baina ez pentsa auto handia denik, neukana baino pixka bat handiagoa dela
|
esan
nahi dut. Ford Focus C Max gorri bat.
|
|
|
La Boiseren bisitak zer
|
esan
nahi zuen garbi zegoen orain. Steffensonek eta La Boisek bazekiten nire ama Paiutea zela, eta nahiz eta ni Eaglevillen Steffensonekin eta haren familiarekin hazia izan, eta hamabi urte nituenetik alpapa fardoak egiten aritua izan La Boiserentzat, zuriak beti izan ziren haize jo samarrak gure ibarrean.
|
|
|
Dena dela, «behin betiko jauzia» zer den jakin behar! Hori diotenean, batzuek «fama»
|
esan
nahi dute, eta famak alde asko ditu: gerta liteke hogeita hamar urte lanean jardun eta hainbat film egin ondoren, egin duzun lan batek berak ere ez asebetetzea zu!
|
|
|
Zer
|
esan
nahi duzu, dena gero eta zailago dagoela?
|
|
|
(Sutsu.) Zer
|
esan
nahi duzu «sutsuagoa»rekin??
|
|
|
Zer
|
esan
nahi duzu?
|
|
2018
|
|
|
Tolerantea zen, adibidez. Aldiz, orduan, guretzat, tolerantzia ez zen balio bat, biguna izatea
|
esan
nahi zuen, eta gure ustez erradikala izan behar zen! Zuk, Ibon, Donostian Ingeniaritza ikasketak 1964an amaitu eta Bartzelonara jo zenuen Filosofia eta Letretako ikasketak egitera.
|
|
|
«Ondo hitz egin!». Euskaraz hitz egin behar genuela
|
esan
nahi zuen horrek. R.
|
|
|
Eta horrexek salbatu ninduen ni, Beobide ezagutzeak, kulturaren munduan sartu baininduen eta, nolabait ere, bestelako ekintza batzuetan sartzetik babestu ninduen. Zer
|
esan
nahi duzu. R.
|
|
|
Ba al dakizu zergatik? Eta zer
|
esan
nahi duen horrek. Nik ere ez?
|