|
2004
|
|
|
iraganeko gestioaren ondorioak —Iruñeko Canal 4 edo Canal Gasteizen bezala, non Pretesa sartu aurretik egindako apustuak eta goitik jotako dimentsioak zama handia diren oraindik emaitza kontuetan—; merkatu lokalean sartu eta nabarmentzeko arazoak, baita antenizaziokoak ere, aurretik ondo kokatutako lehiakideen aurrean —Bilbovision eta Canal Bizkaiaren kasuak, zeinek arazoak dituzten ondo kokatuta dauden Telebilbao eta Tele 7ri lehia egiteko—, be rriki egindako ezarpen inbertsioen amortizazioaren pisua —Alava 7, Canal 6, Localia Gipuzkoa... —, edota inbertsioaren helburua ez izatea, epe labur eta ertainean behintzat, errentagarritasuna lortzea, baizik eta taldea merkatu lokaletan estrategikoki kokatzea. Horrek taldeekiko are dependenteagoa egiten du telebistagintza lokala, haien helburu estrategikoen menpekoa,
|
esan
nahi baita erabakiak ez direla hartuko, egiturak ez direla antolatuko, konkurrentzia ez dela ezarriko merkatu lokalaren tamainara, baizik eta taldeen interes eta esanetara. Orain merkatu lokaletan kokatzea da garrantzitsua eta berdintsu samarrada horrek eskatzen dituen inbertsioak; bihar, ikusiko da.
|
|
2006
|
|
|
Jakin berria ere plataforma irekia izango da sektarismo guztien gainetik, anitza izango da pentsamendu bakar eta begi bakarrekoetatik aparte; indar bateratzailea; eta autonomoa, kulturaren autonomia berezko balioa delako guretzat. Euskaltzalea izango da noski,
|
esan
nahi baita euskara dela gure aberria.
|
|
|
tituluak gora joan bai baina abiada handiagoan tiradak behera. Eta ondorioz eskaintza editorial gutxiago biztanleriarentzat,
|
esan
nahi baita, balizko irakurle gutxiagorengana iristen direla tituluen aleak. Azalpen bat baino gehiago daudeke hori adierazteko, baina niri interesatzen zaidan kontu bakarra orain zera da, azken batean eskaintza editorialaren murrizketa kuantitatiboa dakarrela horrek.
|
|
|
Jakin berria ere plataforma irekia izango da sektarismo guztien gainetik, anitza izango da pentsamendu bakar eta begi bakarrekoetatik aparte; indar bateratzailea; eta autonomoa, kulturaren autonomia berezko balioa delako guretzat. Euskaltzalea izango da, noski,
|
esan
nahi baita euskara dela gure aberria.
|
|
2007
|
|
|
Horren arrazoi nagusia euskarazko irakaskuntzaren hazkundea da, kontuan izanik ipar Euskal Herriko ikasleen %29k euskara eskolan ikasten duela, murgiltze ala elebidun sistemetan, eta %6k ikastoletan izena ematen duela. Urtetik urtera, euskara eskoletan lantzen duten ikasleen kopuruak gora egin du, nahiz eta batez ere sistema elebidunaren mesederako izan,
|
esan
nahi baita elebidun hartzaileen kopurua elebakar euskaldunena baino azkarrago igotzen dela.
|
|
|
1 Euskararen ondorengoetaratzea eta hiztunak sortzea,
|
esan
nahi baita: a) familia, euskara transmititzeko tresna estrategiko gisa berreskuratzea; b) eskolaren bidezko euskararen ondorengoetaratzearen inguruan sentiberatzea; eta d) helduei hizkuntza ikasteko eta hobetzeko aukerak eskainiz, euskalduntze alfabetatzean diharduten eragileen etengabeko prestakuntza eta baliabideak sustatzea.
|
|
2008
|
|
|
Argitaratzaileez ari naiz, ez argitaletxeez. Hau da, agente edo eragile editorial gisa ezagutzen diren horietaz,
|
esan
nahi baita, horietako asko eta asko ez direla sensu stricto liburu argitaratzaile profesional nahiz eta produktu horiek kaleratu.
|
|
|
tirada eta ale kopuruaren azterketa, aspaldiko kezka argitzeko asmotan burutua. Aurrera egiteko asmotan iragartzen dut liburuan, bestalde, (Euskal) Liburuaren Behatokia,
|
esan
nahi baita, orain arteko lanak jauzi kualitatibo nabarmena izango lukeela tresna horren bidez. Behatokiaren egitekoetan dago Katalogoaren garapena bezala liburuaren gaineko informazio masa jakintza bihurtzea.
|
|
|
Baina, hortik at zer? Kontuan izan behar da, batetik, frantses kultura politikoa pentsaera errepublikarrari lotua dagoela, Estatua, nazioa eta hizkuntza erabat lotuz,
|
esan
nahi baita hizkuntza ukituz gero nazioaren eta ondoren Estatuaren batasuna bera kolokan jartzen dela, eta, bestetik, legea beti errealitatearen atzetik doala. Irakaskuntza eta komunikabide elebidunekin suertatu den moduan, gogorki gudukatu ostean, onartu egin ditu, errealitate bat baitira eta instituzioek nahi ala ez hor daudelako.
|
|
|
Bestela esanda, erantzuna, maila batean behintzat, eragile pribatuen esku dago,
|
esan
nahi baita, Euskal Konfederazioak 2008ko apirilaren 21ean egin duen moduan, hizkuntza gutxituen ezagupen ofizialerako plataforma komun bat sortzeaz gain eta gailu juridiko bat sortzea eskatzearekin batera, hizkuntza politika handinahiak bezain eraginkorrak sortzeko asmoz, ezinbestekoa dela ikustea elkarte, enpresa, fundazio ala herritar bakoitzak zer egin dezakeen, bere mailan eta bere baliabidee... Bere historian zehar, hori izan da hizkuntza gutxituen indarra, hau da, norberaren ekimenean oinarritzea eta ez beharbada inoiz helduko ez den iraultza bat itxarotean.y
|
|
2009
|
|
|
Multzo honetan denetarik dago,
|
esan
nahi baita, argitaldari profesionalak daudela eta bestelakoak ere bai, talde, elkarte, fundazio eta beste. Gehienak eta indartsuenak, hala ere, argitaletxe profesionalak dira.
|
|
|
Tiradak liburu mota honetan dira altuenak. Multzoetan orekatuenetakoa berau da;
|
esan
nahi baita, lehen edizioaren eta berredizioaren arteko proportzio nahiko egokia duela: nobedadeak %61 dira eta berrargitalpenak %39 Nire gusturako badu puntu ahul bat, hala ere, eta da nobedadeetan itzulpenak indar handia duela:
|
|
2010
|
|
|
Argitaratzaile idatzi dugu eta ez argitaletxe,
|
esan
nahi baita era askotarikoak direla liburu ekoizleak. Batzuk profesional peto petoak, baina bestelakoak ere ugari:
|
|
2012
|
|
|
Bo, Erdi Aroko erresumak Erromatar Inperioaren hondarretatik sortzen dira eta horren moldeak mimetizatzen dituzte: erdigune bat dute, ondo gobernatua (ondo menperatua,
|
esan
nahi baita), eta hedatzen dira inguruko lurraldeetan zehar tokian tokiko gerra jauntxoekin akordioak eginez, edo armen bidez menperatuz. Erromatar Inperioak ere Euskal Herrian ager izeneko lurralde lauetan bere botere egiturak nahiko finkatu zituen; eta saltus izeneko basa lurretan, bertako gizarte aurre estatala, hau da, bertako gizartearen egiturak, mantendu ziren:
|
|
|
• Hego Euskal Herriko biztanleria zahartzen ari da, batetik, sortze tasa apala delako,
|
esan
nahi baita euskara gehien menperatzen duten belaunaldi berriak aurrekoak baino txikiagoak direla, eta, bestetik, bizi itxaropena etengabe gora doalako; horrek berreskuratze prozesua moteltzen du.
|
|
2013
|
|
|
Bestalde, gaur egungo euskaldunak, gero eta gehiago, eremu erdaldunetan sakabanatuta bizi dira: elebidunen %60 gutxiengo diren herrietan bizi dira;
|
esan
nahi baita, populazioaren erdia baino gutxiago diren herri eta hirietan.
|
|
|
Interes tasa jasangarrietan dirua uztearen truke, troikak politika makroekonomiko gogorrak aplikatzera derrigortu ditu,
|
esan
nahi baita murrizketa eta zerga igoera itzelak gauzatzera. Austeritate politika horiek inbertsio publikoa, funtzionario kopurua eta osasunean, hezkuntzan ala kulturan inbertitutako dirua murriztera eraman ditu.
|
|
|
Izan ere, Europar Batasuneko ekonomialariek pentsatzen zuten xahupen publikoa %1 jaisteak defizita %0, 5 gutxiaraziko zuela. Baina, praktikan, eragin biderkatzailea ala izan da,
|
esan
nahi baita gastuaren murrizketa defizitaren eta zorraren %0, 5 eta %0, 7ko gorakadarekin bat joan dela.
|
|
|
Izan ere, lehen urtean ala lehen bi urteetan, fundazio, elkarte eta enpresa ezberdinak murrizketei aurre egiten saiatzen badira, batik bat kudeaketa hobetuz eta barne antolaketa razionalizatuz, denbora joan ahala, lan-taldeak berak ukitzen dira. Esaterako, ikasturtean, euskaltegi guztiei aplikatu zaien murrizketa %6koa izan da, baina udal ikastegietan beherakada %12, 4koa izan da,
|
esan
nahi baita bikoitza. Hori nabaritu da irakasleen kontratazioan, soilik plantillakoak direnek emango baitituzte eskolak, interinoen kalterako.
|
|
2014
|
|
|
" Sormena da bide bakarra". " The Times They Are A Changin’", bota zuen gure arteko Dylanzaleenak,
|
esan
nahi baita: nola aldatzen diren gauzak, kamarada.
|
|
2015
|
|
|
Eta, bestetik, garapenaren eremua: hemen aterabide konkretuak bilatzen dira, gaurko koadroaren barruan,
|
esan
nahi baita aldatu nahi den sistemaren barruan. Erronka hauxe da:
|
|
|
Isiltasunean joan da Oskorri,
|
esan
nahi baita erabakiaren zergatiei buruzko azalpenik ez duela eman nahi izan Natxo de Felipe taldeko buruak. Emanak zituen aurretik.
|
|
2016
|
|
|
Hori zela eta, 1982ko azaroaren 10ean, Frantziako Ministro Kontseiluak komunikatu baten bidez jakinarazi zuen asilo eta estradizio eskubidea arautzen zuen politika aldatzen zuela (Cassan, 1997: 232) eta, hortik aurrera, erabakiak irizpide berrien arabera hartuko zirela,
|
esan
nahi baita ETAko kideen ekintza eta jardueren motibazio politikoa ez zela gehiago kontuan hartuko. Baina aldaketa hori benetan indarrean sartu zen 1984tik landa, Laurent Fabius lehen ministro bilakatu zenean.
|
|
2017
|
|
|
Ingurune digitalaren sarean, ondorioz, hari bat dago: pertsona, makina eta gizarte harreman(
|
esan
nahi baita, botere harreman) guztiak lotzen dituena. Harri eta herri k, bere gaiari kasu eginez, erresistentzia aldarrikatzen du; gure garaiari kasu eginez, aukerak eta mehatxuak eta berriro ere aukerak ikusiz, eraikuntza aldarrikatu behar dut" Hari eta herri" metaforarekin.
|
|
2018
|
|
|
Lau bektoreen arteko harremana aldatzeaz gain, horien baitan ere aldaketa nabarmenak gertatzen dira gaur egun. Ezagutzaren eremuan, hizkuntzaren jabetze prozesu naturalean oinarritutako mailaketa bat nagusitu ohi da hizkuntzaren ezagutza neurtzeko. Horrela, emantzat hartzen da lehenik hizkuntza ulertu egiten dela (ahozko hizkuntzaren ulermena
|
esan
nahi baita), geroago mintzatu, horren ondoren irakurri eta azkenik idatzi. Horiek lirateke ume batek ama hizkuntza eskuratzeko duen bidea eta ordena, eta maila bakoitzak aurrekoa bere baitan hartzen du:
|
|
2020
|
|
|
Filosofoek ere itzulpenetara jo behar izaten dute beste filosofoek esandakoa ezagutzeko. Bereziki, hizkuntza gutxiagotuetako filosofoek,
|
esan
nahi baita, filosofo euskaldunek. Horietariko asko, gainera, euskara ez den beste hizkuntza izan dute ama hizkuntza, eta etengabe ari dira beren baitan itzultzen, kaleko beste euskal hiztunek ere egiten duten antzera, euskaraz murgildurik bizitzea ezinezkoa izaki.
|
|
|
Filosofoek ere itzulpenetara jo behar izaten dute beste filosofoek esandakoa ezagutzeko. Bereziki, hizkuntza gutxiagotuetako filosofoek,
|
esan
nahi baita, filosofo euskaldunek. Horietariko asko, gainera, euskara ez den beste hizkuntza izan dute ama hizkuntza, eta etengabe ari dira beren baitan itzultzen, kaleko beste euskal hiztunek ere egiten duten antzera, euskaraz murgildurik bizitzea ezinezkoa izaki.
|
|
2021
|
|
|
dugu dena, inork ez dakielako oso ondo nola aterako garen hemendik. Nolako kalteekin,
|
esan
nahi baita. Kulturalki, diot.
|
|
|
Horregatik, ‘errazte’ terminoa erabiltzen dugu,
|
esan
nahi baita, prozesua urte batzuk bizkortzea eta arrakastarako berme batzuk eskaintzea. Gure ingurune naturalarekin lortutako zorra minimoki kitatzeko modu bat besterik ez da.
|
|
2023
|
|
|
Horren arabera, herritartasuna oinarrizko eskubideetarako sarbidea denez, herritartasun unibertsalaren aldeko jarrera bultzatzen dute mugimendu sozialek, lurraldean bizi diren herrikideen kasuan, bederen. Baina asmo eta gogo horrek, bestetik, nazioaren ideia ezinbestean mugatuarekin (lurraldez mugatua,
|
esan
nahi baita) elkarlanean aritu behar du, eta, burututako elkarrizketetan ikusi ahal izan dugunez, kultur aniztasunari eta euskarari loturiko gaiak garrantzitsuak suertatu dira arlo horretan. Bertan agertzen zaizkigu tentsio nagusiak.
|