|
2006
|
|
|
" Hala ere, aurkatuak diren merkatuak sailkatu daitezke beraien autonomia mailaren arabera, erabat arau nagusiei menpekotuak direnetik, lege horiek gainditzen dituzteneraino. Hizkuntza zilegitasun baten adierazpena eta, bere bidez, usadioen ezezagupen erabaki batean oinarritutako diskurtsoa eta merkatu nagusiak ezaugarritzen dituen usadioek, ez dute gehiago balio merkatu irikien barruan, proioak zaiokion prezioen formakuntza legeek arauturik baitaude,
|
esan
nahi baita klase menderatuei propioak zaiokien guneetan, sinboliko menderatzaileak baztertuak direla".
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa,
|
esan
nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa,
|
esan
nahi baita hizkuntza kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
|
Bourdieuren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira". Irudi soziolinguistikoak aldakorrak direla erakusten du, beretzako, hizkuntza, dialektoa edo akzentua, errealitate soziolinguistikoak izateaz gain, buruko irudien errepresentazioak dira,
|
esan
nahi baita ikusmen, estimazio, ezagutza eta ezagupen ekintzak direla. Funtsean, irudi bakoitzak ebaluaketa bat inplikatzen du eta beraz eduki normatibo bat, zeinek irudi baloratzaile baterantz ala besterantz norabidetzen duen.
|
|
2007
|
|
|
Horren arrazoi nagusia euskarazko irakaskuntzaren hazkundea da, kontutan izanik ipar Euskal Herriko ikasleen %29ak euskara eskolan ikasten duela, murgiltze ala elebidun sistemetan, eta %6ak ikastoletan izena ematen duela. Urtetik urtera, euskara eskoletan lantzen duten ikasleen kopuruak gora egiten du, nahiz eta batez ere sistema elebidunaren mesederako izan,
|
esan
nahi baita elebidun hartzaileen kopurua elebakar euskaldunena baino azkarrago igotzen dela.
|
|
|
Laugarren eta azken udalerri motan,
|
esan
nahi baita Baiona, Angelu eta Biarritze hirietan, euskararen erabilpenak erregularki gora egin du, %1, 5ekoa baita 1997an, %2, 2koa 2001ean eta %3, 4koa 2006ean. Bilakaera ez da hain jarraikia adin taldeen baitan zeren, haurren erabilpen maila antzeko bada, %1, 7tik %2, 5era pasaz, gazteena aldakorragoa da, 1997tik 2001a bitartean %0, 8tik %0, 5era jaisten baita eta geroztik %3, 1era igo delako.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzaren egoeraren balantzea kontuan hartuz, komunitate euskaldunaren bizindarra ahula izanez, agertzen da botere publikoek, euskal elkarteek eta euskaltzaleek lan asko egiteko dutela, egina izan dena eskasa baita. Bi hizkuntzen arteko desoreka estrukturala dinamikoa da,
|
esan
nahi baita mugikorra eta mugitzen dela.
|
|
|
Hizkuntzaren egoeraren balantzea kontuan hartuz, komunitate euskaldunaren bizindarra ahula izanez, agertzen da botere publikoek, euskal elkarteek eta euskaltzaleek lan asko egiteko dutela, egina izan dena eskasa baita. Bi hizkuntzen arteko desoreka estrukturala dinamikoa da,
|
esan
nahi baita mugikorra eta mugitzen dela. Bi hizkuntzen berezko posizioak betierekoak ez dira.
|
|
|
Horrekin guztiarekin
|
esan
nahi baita ezen ildo propioa bilatu behar duela euskarazko hedabideen sektoreak, ibili gabe beti erdal medioek zer esan eta zer egin.
|
|
2009
|
|
|
IV. Plangintzaldiaren helburua: euskara ere lan hizkuntza normala bilakatzea;
|
esan
nahi baita, bihar etziko planen xedea ez da izango euskararen presentzia bermatzea, zeren hori, itzulpenaren makulua erabilita bada ere, dagoeneko ziurtatuta dago neurri handi batean; hurrengo plangintzaldiko helmuga izango da Administrazioan bi hizkuntzen erabileran berdintasunerantz pauso eraginkorrak ematea.
|
|
|
Horixe izango da, hain zuzen ere, IV. Plangintzaldiaren helburua: euskara ere lan hizkuntza normala bilakatzea;
|
esan
nahi baita, bihar etziko planen xedea ez da izango euskararen presentzia bermatzea, zeren hori, itzulpenaren makulua erabilita bada ere, dagoeneko ziurtatuta dago neurri handi batean; hurrengo plangintzaldiko helmuga izango da Administrazioan bi hizkuntzen erabileran berdintasunerantz pauso eraginkorrak ematea. Administrazio honek zabaldu egin behar du bi hizkuntza ofizialak erabiltzearen aukera, betiere urratsez urrats eta eragile guztien adostasunaz.
|
|
2012
|
|
|
Bestela esan, mundu hartan euskarak jendea osoki hartzen zuen (zeregin guztietan, euskara zen mintzoa) eta jendartea ere era batera hartzen zuen. eta funtsezkoa den beste zerbait: hori dena planifikaziorik, egitasmorik, proiekturik gabe gertatzen zen. hala ziren gauzak, berez, natural(
|
esan
nahi baita, halaxe sortzen ziren jende horien arteko elkarrekintzetan...) euskara gorputz kolektiboaren hezur eta mamia zelarik, euskaldunak gorputz haren iraizketa naturalak izango ziren.
|
|
|
Baina orain interferentziaeta interbentzio historia luze baten berri eman nahi dut. Izan, Modernitatean euskara mintzaira interferitu eta interbenitua izan delako. erdara da, gaztelera eta frantsesa, interbentzio indarra. erdara da euskararen aferetan erabakiak hartzeko gunea.
|
esan
nahi baita, bere baitan zen bizimundu hartan euskaldunak ere bere baitan bizi zuen euskara, hots, euskaraz bizi zen bitartekaritzarik gabe. ezarian, erdararen artekaritza joan zen sartzen eta euskal jendeak euskararekin zuen lotura psikiko zuzeneko eta immanente hartan esku harturik zentzu emaile nagusia bilakatu zen erdara: euskara kanpotik bezala ikusten irakatsiko zion modernizazioak euskaldunari, kanpo ikuste hori erdararena da.
|
|
|
berbazkoak ez diren kultur jardueratan zailagoa da euskal dimentsioaz jabetzea. produktua (emanaldiak) eta sortze prozesuak nahasten dira eta, euskalgintzari dagokionez, prestatzen diren jendaurrekoetan euskal" pieza" batzuk sartzearekin nahikoa dela pentsatu izan da orain arte. Gu produktuaz ez ezik (eta hori oso inportantea da), prozesuaz ere ari gara.
|
esan
nahi baita: musika talde batek musika egingo du (bertakoa, klasikoa, modernoa eta nahi duena) baina musika hori egiteko, euskaraz lan egitea edo gaztelaniaz egitea aukera dezake. debaren kasuan, esan dugu lehen ere, hiru taldek euskaraz egitea aukeratu dute (gaztelaniaz egitea aukera zezaketen).
|
|
|
Baina diru laguntzetara itzuliz. dirutan desberdintasunak nabarmenak dira, ikusi dugunez. emanaldi kopuruaren arabera ematen diren, aipatutako prestigioaren arabera... ez dago oso argi. diruak emanaldi kopuruaren arabera banatzea logikoa izan daiteke ikuspegi merkantilista batetik. herrigintzaren ikuspegitik, ordea, ikuspegi pobrea da gure ustez. Jarduerak desberdinak diren neurrian, desberdin baloratu liratekeelako; kultur adierazpide horietako bakoitzak, bakarra eta originala den neurrian, herriari ahal beste ekarpen egiten diola sinetsi genukeelako. emaitzak baloratu beharrekoak direla uste dugun arren, neurrian egin behar dela iruditzen zaigu guri.
|
esan
nahi baita emaitzak baino prozesuak baloratzen ikasi behar genukeela. herriko kultur talde guzti guztiak hazi beretik sortu baitira: jarduera batekiko zaletasunetik. eta zaletasun horrekin gozatzeko eta herritarrei eskaintzeko lanean aritzen baitira. denak berdin berdin.
|
|
2017
|
|
|
Leticia Garcia Fernandez, Nekane Arratibel Insausti eta Asier Irizar Mezo – Euskararen ezagutza eta erabilera binomioa: Mondragon Unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak doa.
|
esan
nahi baita, hizkuntzarekiko atxikimendua ez da mugatzen definitzen den hizkuntzakomunitatearen definizio hertsian" (zapata, 2007).
|
|
2019
|
|
|
gobernuaren merkaturatzea, pribatizazioak, zerbitzu publikoen kanporatzea, herritar kontsumitzailea eta enpresa pribatuaren baitako barne kudeaketa erakunde guztietara zabaltzea: emaitzen ebaluazioa, bezeroari arreta, baliabideen optimizazioa(
|
esan
nahi baita, kostu murrizketa).
|
|
2021
|
|
|
Euskara menperatzen duten gazteen proportzioak gora egin du, 1991z geroztik egin diren inkesta soziolinguistikoen arabera. Izan ere, 16 urte artekoek %19a osatzen dute 2016an, %11 zirelarik 1991n,
|
esan
nahi baita proportzio hori ia bikoiztu dela azken 25 urteetan. Horrez gain, hazkunderako joera egonkorra izan da bolara guzti horretan, %11koa baitzen 1991n, %12koa 2001ean, %16koa 2006an, %18koa 2011n eta %19koa 2016an (Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Euskararen Erakunde Publikoa, 2017:
|
|
|
Era berean, lehen eta bigarren mailetan sail elebidun ala euskal elebakarretan izen eman duten ikasleek gora egin dute nabarmen azken urteetan. Izan ere, 2016an frantses estatuak plazaratutako datuen arabera," lehen mailan, sail elebidunean ala [euskarazko] murgiltze ereduan izen ematen duten ikasle kopuru orokorra, 5.930tik 2004, 9.839ra pasa da 2015,
|
esan
nahi baita, ikasle kopuru orokorraren arabera, proportzioan %24, 5etik %38, 2ra igaro dela" (Ministère de l’Intérieur, Ministère de la Culture et de la Communication, Ministère de l’Education nationale, 2016: 48).
|
|
|
2015an, sail elebidun ala euskal elebakarrean izen eman duten 9.839 ikasle horietatik, 5.269 irakaskuntza publikoan eskolatuak daude, hau da %54a, 2.188 irakaskuntza pribatu katolikoan, hots %22a, eta, gainontzekoak (%24),
|
esan
nahi baita 2.382 ikasle, irakaskuntza pribatu laikoan, alegia ikastoletan (Ministère de l’Intérieur, Ministère de la Culture et de la Communication, Ministère de l’Education nationale, 2016: 49).
|
|
2023
|
|
|
Azken hauek sarritan ez dute garatua talde pertenentzia sentimendurik euskararen inguruan eta euskara beraien errepertorio pertsonaleko osagai moduan ikusten dute bakarrik. Jakina, gure ikasle guztiak bizi diren gizartearen isla dira;
|
esan
nahi baita euskarak euskal gizartean bete behar duen funtzioa argitu gabe dagoela eta hizkuntz normalizazioa adierazpenaren atzean adiera ezberdinak daudenez (Iztueta 2015) ikasleen (eta irakasleen) artean ez dagoela euskaltasunarekiko bisio partekaturik.
|