|
2006
|
|
|
Biharamunean laguna eta biok hemengo edozein banku bulego atrakatzeko giroan itzartu gara,
|
esan
nahi baita filmetako paisaia deritzogula Mariposa izeneko herri honetakoari. Izena nondik datorkion ere jakingarria da.
|
|
2011
|
|
|
Hirugarren egunean erdiek edo ekarri zuten eta liburuaren aurrean binaka jartzeko aukera izan nuen. Binaka jartzearena osoki da egia, ez, ordea, liburuarena;
|
esan
nahi baita ez ziotela jaramonik egiten liburuari, ez bazen ilustrazioren baten gainean iruzkin kuriosoak egiteko bederen. Ez nintzen gauza kaos hartan ordena izpi ñimiño bat pizteko.
|
|
|
Ez zen oraindik geriatrikotik kanpo zabaltzen, era sistematizatuan behintzat, nahiz eta bere aipamenak behin baino gehiagotan agertu prentsan, gehienetan gizarte orrietan, baita inoiz literatur orrietan. Ehorzlearen esanetan, zuzendariak eta ondokoak geriatrikoko agintaritzarekiko arma bezala ere erabiltzen omen zuten aldizkaria;
|
esan
nahi baita, hormetatik kanpo gizarteak beren berri izan eta, aldi berean, barruan baino ez zabaltzearen arteko dialektikak eremu zabala eskaintzen ziela zuzendariari eta ondokoari geriatrikoko agintariekiko harremanetan indarra egiteko.
|
|
|
Halako liburutegia duen edonork piztuko zukeen nire kuriositatea, are gehiago halako eskailera baten egilea ere balitz. Ehorzleak lehenagotik zuen piztua nolabaiteko jakin mina nire baitan, bereganakoa
|
esan
nahi baita.
|
|
|
Hori gutxi balitz, apurka ez ezik trumilka ateratzen zaizkit hitzak, gihar misteriotsu batek bultzatuko bailituen. Ez pentsa, ordea, bere mende naukan higidura muskular bat denik; nik ez dut, inola ere, idazle batzuek duten grina bare ezina,
|
esan
nahi baita, idazten jartzen dituen grina bare ezina. Hobe esanda, inoiz halakorik izan badut, oraintxe da, hona hau guztia kontatzera nakarrenak eraginda.
|
|
|
Ez, ordea, Bilboko Plaza Barria, Eroskiko aparkalekua edo Derioko kanposantua. Baditek Urbasak eta zer edo zer neolitikoa baino haragokoa, sakonerantz
|
esan
nahi baita; ez, halabeharrez, zaharragoa; baditek zerbait leku horiek gure etxetzat hartzearen gisakoa, nire irudikoz. Leku garaiak, non gizonak ez duen gizona ikusten, bere baitara so egin ezean bederen, intromisiorik gabeko tokia.
|
|
|
Tartetxo bat utzi dut jarraitu baino lehen, amak bere hartan segitzen zuen bitartean,
|
esan
nahi baita koilaratxoari eragiten, zertxobait azkarrago kafea irabiatzen.
|
|
2014
|
|
|
Emakumeek sexualitatea daukate. Garatua,
|
esan
nahi baita.
|
|
2015
|
|
|
Peter Zuazo isilik geratu zen, zain, jardunaldien nondik norakoak entzuteko prest. Ez zitzaion burutik pasa Odile Mores lekuari buruz hitz egiten hasiko zitzaionik,
|
esan
nahi baita, mamia, ustez mamia bederen, aletzen hasi baino lehen. Orain parte hartzaileez eta gaiez mintzatuko zait, pentsatuko zuen Peter Zuazok.
|
|
|
Kritikak ez zion egur gehiegi eman. Sekula ez zuen bi liburuon harira hitzaldirik eman,
|
esan
nahi baita, horien uhinak ez zirela urruti iritsi eta hasi orduko itzali zirela, arroz ale batek itsasoan eragin ditzakeenak nola.
|
|
|
Lizasorekin izandako elkarrizketak pozik utzi zuen Zuazo, elkarrizketaren adiskidetasun tonuak hain zuzen. Azken batean, ez ziren inoiz adiskide handiak izan,
|
esan
nahi baita ez zirela tête á têteko adiskideak izan. Gaztegiren bitartez ezagutu zuten elkar eta, euren artean halako sintonia bat antzeman zitekeen arren, ordura arte ez ziren sekula geratu trago bat hartzeko.
|
|
2016
|
|
|
Berrogeita hamar urte igaro izanak ematen duen talaiatik itzuliz gero Francoren erregimena finkatzen ari zen hamarkada hartara, deigarria egingo zaigu denbora,
|
esan
nahi baita egunen joana, ikaragarri mantsotu zela sasoi hartako biztanleentzat. Garaituak izan ziren haientzat arras pisua zen egunerokotasuna, inolako ilusiorik gabekoa, eta soilik beraien bizimodua hala edo bestela aurrera ateratzea zuten helburu, horretarako duintasuna galdu behar bazuten ere maiz.
|
|
|
Bere irudia estatu gizon batena zen, gizon lasai eta zuhurrarena. Pentsatu zen bera izan zitekeela Francoren aurka zeuden alderdien artean zubi egin zezakeen gizona –bitartekari lana ere egina zuen elkarri muturka ari ziren lider errepublikazaleen aurrean,
|
esan
nahi baita Prietoren eta Azañaren artean–, eta amerikarrek bere izena ere hartu zuten gogoan balizko Espainiako presidente izateko. Agirreren profila aldatuz zihoan New Yorken egin zituen adiskidantza berrien eraginez.
|
|
|
Ari natzaizue Francisco de Vitoria aitari buruz, Nazioarteko Zuzenbidea asmatu zuen berari buruz, hain zuzen. Amerikako herri eta gizakien aurka zegoen oldar inperialistari aurre eginik, Imperator non est dominus mundi betoa plazaratu zuen Franciscok,
|
esan
nahi baita, Enperadorea ez da munduaren jabea, inperioaren dominioa ezin zitzaiela bertakoei ezinbestean inposatu, beren borondatearen aurka. Eta gaur egungo despota totalitarioen aitzindari haiek erantzuten zutenean “indiarrak fedegabeak zirela eta horregatik menderatuak izan behar zutela”, Vitoria aitak Carlos V.a enperadorearen aurrean protesta egin zuen eta eskubide hori ez zela existitzen aldarri egin.
|
|
|
La Valse. Baina hori dena oso lausoa egiten zitzaion orain Txomini,
|
esan
nahi baita, gerra hasi aurreko garaia. Nahiz eta denbora asko ere igaro ez zen, ematen zuen beste mende bateko kontuak zirela.
|
|
|
Nik dakidan arte, badirudi oroitzea lotuago dagoela espazioari denborari baino, zeren “denboraren gezia” esaten zaion horri ez baitio jaramon handirik egiten garunak; gure bizitza gertakizunen jarraipen bat izanik gure burmuinak ez du hala jasotzen,
|
esan
nahi baita oroitzapenak ez doaz bata bestearen atzetik, eta horren adierazle da txikitako gertakari bat azal azalean izan dezakegula eta, aldiz, ez garela gomutatzen atzo bertan jazotakoaz. Aspaldian, libururik eta are gutxiago internetik ez zegoen garai hartan, memorizatzeko tekniken oinarria zen oroitzapenak gauzekin lotzea; jauregi bat irudikatzen zuten, gelaz gela, eta oroitzapenak bertako altzariekin erlazionatzen ziren, hartara objektua gogoan hartuz gomuta ere jaioko zelakoan burura –Mateo Ricci XVI. mendeko misiolariaren kasua datorkit burura, zeinak Txinako enperadorea harri eta zur utzi zuen teknika hori erabiliz gauzak gogoan hartzeko zuen gaitasunarekin–.
|
|
2019
|
|
|
Esparru literarioan gauzek onera egin duten arren, jendartearen mintz sakonenetan txertatuta egon den eta dagoen praktika horrek arrasto sakona utzi duelakoan nago. Izan ere, interesgarria litzateke ikustea, isolamendu luze horrek zein gradutan eragiten dien emakumezko idazleei testua plazaratzeko orduan,
|
esan
nahi baita, historikoki etsaitasunezkoa izan den eta indarkeria arrastoz odoldutako plaza publiko horretara salto egiten duen andreak, armadura jakin bat jantzita edota autodefentsa mekanismo batzuk ikasita egingo du, eta metafora errazarekin jarraituta: armadurak gezietatik babesten du, baina asko dira horri esker gezien erasotik onik irten eta armaduraren zurruntasunak eraginda, zaldien hankapean, gezi zauririk gabe, hildako zaldunak.
|
|
2021
|
|
|
Varelaren arabera, sekula barregai izan ez diren figura eta egoerak dira orokorrean barre gehien eginarazten digutenak. Normalki umore objektu izan ez diren gizon zuri heterosexualek ez dute batere ondo hartzen, bat batean, burla objektu bihurtzea eta Varelaren aburuz, transgresio bikoitza da hori, burla objektu bilakatzen direlako sekula hala izan gabeak; ukiezinak,
|
esan
nahi baita, urritasunik gabeko gizon zuri heterosexualak: “Ez zara maritxua, ez zara gangosoa, ez zara beltza, ez daukazu lumarik eta zutaz barrezka ari naiz” (Labaka, 2017).
|
|
|
Egia da ere ondo hiltzeko prestatzera ateratzen ari ziren unean, ez nirekin, jesulagun batekin baizik, galdetu niela ea senideei haien berri ematea nahi zuten, eta esan zidaten asko eskertuko zidatela, eta horrela lasaiago hilko zirela. Ondoren, konfesatu, meza entzun eta jauna hartu ondoren, exekutatuak izan ziren,
|
esan
nahi baita fusilatuak, diodan bezala.
|
|
|
Milaka gaztek osatzen zuten mugimendua, zeinetatik ehunka kartzelan egon ziren, desegin egin zen, lausotu, urtu. Behin hurbileko helburua atxikita, derrigorrezko soldadutza
|
esan
nahi baita, urrunagoko helburuak lortzeari zailago irizten genion, ezinezko ez esatearren. Bakegintzan aritzea, mundu mailako militarismoa salatzea, gutariko gutxi batzuen arduran geratu zen.
|