2002
|
|
–Egia
|
esan
ez dakit nola erantzun horri. Ez dakit nola hasi ere.
|
|
Aurrez aurre gelditu ziren berriro Imanol eta osaba, zer
|
esan
ez zekitela eta handik airoso nola irten ezin asmaturik.
|
2004
|
|
Orain hik beste horrekin joan nahi duk buelta bat ematera, eta ez dakik nola esan niri. Eta hemen habil, buelta handik eta buelta hemendik, nola
|
esan
ez dakiala. Eta dena, kaxkarin zilbortxo eder horrengatik.
|
|
Gaizki baino gaizkiago moldatzen ziren: esakera desberdinak, hiztegiaren arkaismoa(" pospolo" nola
|
esan
ez zekiten, esate baterako), hitzen urria, batasunik eza, nahi den guzia, kontra zuten. Eutsi egin zioten halere asmoari, eta piskanaka juduera piztuaz joan zen.
|
|
Joseba aho zabalik geratu zen, zer
|
esan
ez zekiela.
|
2005
|
|
–Lasai, sakelakora dut desbideratuta, egia
|
esan
ez dakit zertarako dudan etxean telefonoa. Agur.
|
|
Zer
|
esan
ez genekienez –ni bederen erabat nahastuta nengoen– isilik geratu ginen. Ideiarik ez neukan hartaz guztiaz; alde batetik, urrearen balioak ez zidan ordura arte inongo interesik piztu.
|
2006
|
|
Ni nago orain zer
|
esan
ez dakidala.
|
2007
|
|
–Ze ze ondo?, esan nuen nik, zer
|
esan
ez nekiela.
|
|
Izan ere, hozka egiten diote liburuek honi, eskuetan hozka?. Ni irri inozo batekin isilik gelditzen nintzen, zer
|
esan
ez nekiela, Eduk berak libratzen ninduen arte: –Bueno, ama, kalera goaz.
|
|
Zuk zerbait ongi eta gozo gozo galdetu diozunean, Iker bere onetik atera eta sekulakoak bota omen dizkizu. Eta zu, noski, aho zabalik geratuko zinen, zer
|
esan
ez zenekiela. Eskerrak ni ez nagoen Ikerren ikasgela berean!
|
2008
|
|
Zer
|
esan
ez nekiela gelditu naiz. –Gaur gauean ez?
|
2009
|
|
Eta izeba Bittorik ere halatsu! Hantxe biak, bai, hitzen gauak harrapatuta, zer
|
esan
ez zekitela. Harik eta osaba Ismaelek erreakzionatu zuen arte:
|
|
Eta izeba Bittorik ere halatsu! Hantxe biak, bai, hitzen gauak harrapatuta, zer
|
esan
ez zekitela. Harik eta osaba Ismaelek erreakzionatu zuen arte:
|
2010
|
|
Gero, nobizioaldiari ekiteko, Zarautzeko komentura joan nintzen, baina nola izebarekin postazko harremana izaten bainuen. Maria Bibianak ere igortzen zidan gutunen bat behin edo behin?, banuen amaren gaitzaren informazio zehatza: horrela jakin nuen bolada batean hitz egiteari berrekin ziola; hitz egiten zuenean, baina, askotan geratzen zitzaion hitzen bat mihian trabatuta, nola
|
esan
ez zekiela; zailtasun horrek eraginda hasi ote zitzaizkion etxekoen izenak laburtzen?; izebak bere gutunetako batean berria jakinarazi zidanean, sinesgaitza egin zitzaidan: edonor imajina nezakeen Teofilo Mariari Teo deitzen, Damaso Mariari Dam, Domingo Mariari Dom, Maria Bibianari Bib, eta Gabino Mariari Gab, nik umetan inoiz egin nuen bezala; nekez imajina nezakeen, ordea, bizitza osoan izenen osotasunaren aldarria egin zuenari halakorik gertatzea:
|
|
–Ezin da esan ez duzula gogoan nork egin zituen esaldiak. Ezin da esan oso ondo dakizula zer liburutatik atera ziren testuak, eta gero
|
esan
ez dakizula nork egin zituen. Marrazkiak egin baldin badituzu, horrek esan nahi du interesatzen zaizula.
|
|
Razionalismoaren eredu zen lan kate hari begira geratu zen une batean Kepa, zer
|
esan
ez zekiela, eta gero, buruz agur keinu orokor eta noragabe bat eginda, lasterka atera zen lantokitik.
|
|
Une luze bat eman dute horrela, elkarren parean, ahorik zabaldu gabe, zer
|
esan
ez balekite edo lehenengo hitza besteak esatea espero balute bezala biek ala biek. Azkenean, deitzailea bestea den arren, jendetasunez ez bada deserosotasunez egoera hura trenkatu nahian, Julenek hitz egin du:
|
|
Gero, nobizioaldiari ekiteko, Zarautzeko komentura joan nintzen, baina nola izebarekin postazko harremana izaten bainuen —Maria Bibianak ere igortzen zidan gutunen bat behin edo behin—, banuen amaren gaitzaren informazio zehatza: horrela jakin nuen bolada batean hitz egiteari berrekin ziola; hitz egiten zuenean, baina, askotan geratzen zitzaion hitzen bat mihian trabatuta, nola
|
esan
ez zekiela; zailtasun horrek eraginda hasi ote zitzaizkion etxekoen izenak laburtzen?; izebak bere gutunetako batean berria jakinarazi zidanean, sinesgaitza egin zitzaidan: edonor imajina nezakeen Teofilo Mariari Teo deitzen, Damaso Mariari Dam, Domingo Mariari Dom, Maria Bibianari Bib, eta Gabino Mariari Gab, nik umetan inoiz egin nuen bezala; nekez imajina nezakeen, ordea, bizitza osoan izenen osotasunaren aldarria egin zuenari halakorik gertatzea:
|
2011
|
|
Bainugelatik irten hintzenean, oheko atorra zuri harekin arrai, ile adats beltz dagoeneko luzatua libre bizkar gainetik?, ni nengoenaren ezker aldeko ohean etzan hintzen. Bai zatarra gela, ez da, hasi hintzen, zer
|
esan
ez hekiela, Gustora al hago, galdetu ninan, Bai, eta zeu, Ni ere bai, oso, nik motz. Baina... ekin hion ondoren, eta orduan hasi nindunan ulertzen egun osoan zehar hire begirasunean antzeman ezinik ibili nintzenaren nondik norakoa.
|
|
Gustatzen zitzaidan neskak erantzunik gabe jarraitzen zuela ikusirik, badaezpada argitu behar izan nion niri gustatzen zitzaidan neska ez zela bera. Orduan, pitin bat lasaiturik, erantzun zidan berari gustatzen zitzaion mutila ere ez nintzela ni; bioi barre urduri eta labur bat atera zitzaigun, eta elkarri zer
|
esan
ez genekiela geratu ginen une batez.
|
|
–Hemen ez da aldaketa handirik izan, ezta? , esan nuen, zer
|
esan
ez nekiela.
|
|
–Neskatoak sarri ikusten ditut udan bizikletan, baina egia
|
esan
ez dakit ezagutzen nuen, azken egunetan Aroaren argazkiak nonahi zeuden.
|
2012
|
|
Isilik geratu zen Andreas, zer
|
esan
ez zekiela. Botoi gorria.
|
|
–Laztana, gaur egun dena dago salgai?. Zuri begira gelditu nintzen, zer
|
esan
ez nekiela. Cityak irabazi zuen jokoa, eta zuk, jakin gabe, zenuen guztia jarria zenuen bertan.
|
|
Azkenean, izpirituak beti hartzen du mendean ezpata?. James isilik geratu zen, zer
|
esan
ez zekiela. Nire begirada maitekorraz oroitu zinen, eta nola hura izan zen hala begiratu nizun lehenengo aldia.
|
2013
|
|
Zer
|
esan
ez zekitela gelditu zen talde osoa. Ahmetek guztiei ematen zien bizkarra, eta hala ere denek ikusten zituzten haren ukabil estutuak.
|
2014
|
|
–Bai, egia
|
esan
ez zekiat nondik atera duten ABBA bertsioneatzeko ideia txatxu hori?
|
|
Emakume txikia zen, nire ama baino dezente baxuagoa eta mozkoteagoa, kolore bizi nahasiez estanpaturiko bata batez estalia. Ziur nengoen lehenago ez nuela nire bizitza osoan ikusi, baina haren soan ezagutzaren zantzuak sumatu nituen, eta haren parean geratu nintzen, zer
|
esan
ez nekiela.
|
|
462 Zer
|
esan
ez dakigunean, isiltasuna da aukerarik zailena.
|
2015
|
|
Eta pozik. Eta zer
|
esan
ez nekiela.
|
|
Zer
|
esan
ez nekiela geratu nintzen, eta burura etorri zitzaidan erantzun automatikoarekin egin nion aurre ezusteko egoerari. Ahots gozo eta apalarekin hitz egin zidan, eta ordura arte jaio ezinean bezala gordeta zeukan irribarrea atera zitzaion.
|
|
Deseroso sentitu zara, horrelako egoeretan ez dakizulako nola jokatu. Ez duzu inoiz jakin, eta oso baldar sentitzen zara, zer egin eta zer
|
esan
ez dakizula. Baina Ramonek berak atera zaitu ataka horretatik.
|
|
Epailea konturatu da hitzik gabe geratu naizela, zer
|
esan
ez nekiela, mutu. Malkoak xukatzeko musuzapia atera dudanean, irribarre amultsu bat egin dit, eta lasaigarria izan nahi zuen tonu batean jarraitu du galdezka:
|
|
Diskete eta paper batzuk hartu zituen Estebanek bere lan mahaitik, eta Olatzek bitartean Maiteri deitzeko aprobetxatu zuen, Estebanen kotxearekin lantokira etor zitezen. Gero, berriz, zer egin edo zer
|
esan
ez zekitela geratu ziren une batez biak, elkarri begira. Karga antzekoa sentitu zuen Estebanek hankan, eta sofan jartzera zihoala esan zuen.
|
|
Horrelako entusiasmoaren aurrean kokilduta geratzen zen Esteban, zer
|
esan
ez zekiela. Jakin, bazekien:
|
|
Hori izan zen, bederen, ikastetxeko zuzendari estuak argudiatu zidana. Jota geratu nintzen une horretan, zer
|
esan
ez nekiela. Joan aurretik komentatua nuen berarekin eta erdi hitz emana zidan aurten ere jarraitzea.
|
|
Barre egin genuen Jokinen erantzunarekin. Horrelako makina bat entzunak nituen lehendik ere, baina txiste higatuenak ere gustura hartzen dira zer
|
esan
ez dakizunean.
|
|
Naufragoak azken ohol puska nola, indar beraz besarkatu zuen Joseba Rezolak Kepa. Irribarre zabal batez erantzun zion honek, zer
|
esan
ez zekiela. Ustekabean harrapatu zuen Defentsa Idazkariaren ongietorri beroak.
|
|
nik gaixorik jarraitzen dut. Deitzen badizute,
|
esan
ez dakizula ezer gehiago. Ni gaur ez naiz etxera joango, eta bihar goizean berriz deituko dizut kaleko telefonoren batetik, ea berririk dagoen?.
|
|
Arantzari berria bere koinatak eman zion eta, minutu inguru batez, telefonoa eskuetan zuela gelditu zen, zer
|
esan
ez zekiela.
|
|
Pierre kopa bat eskuan eta Sonia moda aldizkari bat bere edertasunaren estalki bakartzat. Eta elkarri begira gelditu gara zer
|
esan
ez dakigula, aurreko soropil zainduan meteorito puska ilun bat erori balitz bezala.
|
2016
|
|
Haiekin zeuden bi ziminoak ere bai, une hartan, gizatasunaren aita amak bihurtuko zirelako. Adanek eta Ebak zer
|
esan
ez zekiten, gizakia ziminotik zetorrela baitzioten, emeki emeki abere basa horretatik gizakitu zelako. Harrigarria benetan!
|
|
Richardek zer
|
esan
ez zekien, hura dibinotzat hartu zutelako, eta Hiruburuak mistifikatzaile lanetatik urrun zeuden. Paregabeko zerbait gerta zitekeela iruditzen zitzaion, denbora osoak bat egitea txantxetakoa ez baitzen.
|
|
Neskaren azalaren kontaktuak bihotza lauhazka jarri zion; segundo bateko ukitu hark ubera luzea utzi zion barrenean. Hitzik gabe geratu zen, zer
|
esan
ez zekiela. Neskak jarraitu zuen:
|
|
–Bai, gasolindegia, esan?, entzun zuen zaintzaileak aurikularretik, eta neskaren ahotsa lehen aldiz aditzean urduritasuna areagotzen zitzaiola sentitu zuen. . Gabon?, esan zion zaintzaileak, eta neskak ere beste gabon batekin erantzun zion, baina hor hitzik gabe geratu zen zaintzailea, zer
|
esan
ez zekiela, eta eseki egin zuen. Eskuak aurpegira eraman zituen zaintzaileak, egin berri zuenaz lotsatuta eta bere moztasunaz damututa.
|
|
Janis, Jimi, Woodstock, Ane, Cabo de Gata, Ibiza, Maroko. Mutu aritu nintzen absentziaren eta urruntasunaren inbentario hari beha, zer
|
esan
ez nekiela. «Zer darabilzu buruan?» itaundu zenidan.
|
|
–jaulki nion?. Ez
|
esan
ez dakiala via dell. Ocan, Bolonian, Italian fama gehien daukan... ostatua dagoela.
|
|
gizonezkoa, garaia eta mehea, galtzontzilo beltzak, slip itxurakoak, kamiseta grisa mahukarik gabe, eta ile luzea, kizkurra. Erabat ezezaguna zitzaidan, eta, zer
|
esan
ez nekienez, han gelditu nintzen, sukaldeko atean, zain.
|
|
–Egia
|
esan
ez dakit, baina ez nintzateke harrituko. Koldar bat banintz bezala jokatu nuen?
|
|
Isilik geratu nintzenez, zer
|
esan
ez nekiela, hizketan jarraitu zuen, aurpegiera maltzur bera zuela:
|
2017
|
|
Ukondo inguruan balak utzitako zauriaren orbana antzeman zion, gelaren beste aldetik. Claudia Lunaren begiradaz ohartu eta izozturik bezala geratu zen, zer
|
esan
ez zekiela. Luna hurbildu eta besarkada bat eman zion.
|
|
–Bai, tira, erantzun zion, zer
|
esan
ez zekiela.
|
|
Azkenean, zertxobait lasaiago nengoela, gertatutakoa kontatu nion. Micaela mutu geratu zen, zer
|
esan
ez zekiela, beldurrak jota. Kostata, baina biok loak hartzea lortu genuen azkenean.
|
|
Baina kolpetik gelditu eta burutazio gaiztoren bat etorri balitzaio bezala, irribarre maltzur bat egin (bere irudikapenak egin du barre oker hori, noski) eta ea Oteiza ETAko militantea izan al zen galdetu dit, Was Oteiza a militant of ETA? Zur eta lur gelditu naiz, zer
|
esan
ez nekiela, eta nik ere denbora pixka bat behar izan dut erantzun neurtu bat eman ahal izateko, eta esan diot eragin zuzena izan zuela erakundeko lehen bi belaunaldietan, eta horietako batzuekin harreman estua ere bai, Txabi Etxebarrieta izeneko batekin esate baterako, eta gazte hau Guardia Zibilak tiroz hil zuenean buruan sartu zitzaiola berarekin hitz egitera zetorrela eta egin berria zuen. Par... eskulturaren bertsio berri bat egin zuela elkartzen ziren bi burdinazko zirkulu erdiak tiro banarekin zulatuz eta gazteleraz. Variante de Par Móvil para una estela funeraria por fusilamiento?
|
|
– Ba, egia
|
esan
ez zekiat gehiegi horretaz, esan nion?. Ez diat esango ez badenik, ez ez denik.
|
|
Nahi zuen, baina pasata zegoen, zer
|
esan
ez zekiela. Azkar hitz egin nuen, urduritasun itxura emanez eta hitzak trabukatuz.
|
|
Zer
|
esan
ez nekien. Beharbada barnean min hartu nuen.
|
|
Horregatik zalantzakor gelditu zen lipar batez, zer
|
esan
ez zekiela. Azkenean, neuk eman nuen lehenengo pausua:
|
|
– Zure eskaintza oso tentagarria da, andrea, baina egia
|
esan
ez dakit zer erabaki...
|
|
Horregatik, agian, hasiera batean zaila zen elkarren arteko komunikazioa. Zer
|
esan
ez jakinik, alde batera eta bestera mugitzen ginen geure aulkien gainean ipurdi azpian zerbait deseroso bagenu bezala. Nabarmenagoa zen fenomeno hau alkate eta abadearengan, eta ia ohartezina abokatua, bere objetibotasun proberbialaz?
|
|
Erreguka hasi zen errukarria, eta hori izan zen akabua, gure artean ez baitzen existitzen errukia, ez antzeko ezer. Gogorrago ekin genion orduan denok, eta Joxe Barrika zer
|
esan
ez zekiela.
|
|
Desatseginena andrearen aurpegia ikustea izan zen. Auzokoak bost axola, baita auzokondokoak ere, baina emaztea zer egin edo
|
esan
ez zekiela aurrean ikustea, niri eta leihoaz bestaldeko putaseme hari altematiboki begira. Gorroto izpi bat antzeman nion behiala liluratuta eduki nuen emakumeari.
|
|
Eskatu zituen biontzako jan edanak, aldegin zuen gazela emeak ohi bezain isilik, eta elkarri begira geratu ginen aurrez aurre, denbora luzean noiz elkartuko zain egondako bi maitale bagina bezala, azkenean elkartzean zer
|
esan
ez dakitenak.
|
2018
|
|
Emakumeak zer
|
esan
ez zekitela zeuden, elkarri begira, eta baiezkotzat hartu zuen Jean Pierrek ezbai hura.
|
|
Azkenean, ez zen Frantziara joan, ez Jean Marcen etxera idatzi, ez telefonoz deitu. Hasieran, zer eta nola
|
esan
ez zekielako, beldurrak paralizatzen zuelako; gero, berandu iruditzen zitzaiolako, lehenaz gainera, aurretik deitu ez izanaren azalpenak eman baitzituzkeen; hondarrean, idazteko edo deitzeko xedea ere deseginez joan zen apurka, goiz albako lainoaren antzera, gero eta asmo urrunago, lausoago, zehaztugabeagoa bihurtu eta, guztia ahaztu gabe ere, memoriaren zokondo ilun batean gorderik geratu zen ar...
|
|
–Jaia izorratzen ari zarete!?. Zer
|
esan
ez nekiela geratu nintzen: ezin nuen hitz egin?.
|
|
Aiorak ulerkor begiratu zion Naomiri, eta hura isildu zenean, Xabierri begira geratu ziren neska biak. Xabier deseroso mugitu zen, zer
|
esan
ez zekiela, baina azkenean zerbait ateratzen hasi zen.
|
|
Zur eta lur gelditu nintzen, zer
|
esan
ez nekiela. Txinori begiratu nion, laguntza eske.
|
2019
|
|
Esan egin behar diozu. Nola
|
esan
ez dakizun arren.
|
|
Aho zabalik geratu da une batez, zer
|
esan
ez zekiela; konturatzen ari ote zen azkenean?
|
|
–Beste zerbait nahi baduzu?? hasi da esaten, zer
|
esan
ez zekiela.
|
|
nagusikeriazko edo haragoko bat. Nik, ematen ari nintzen irudi txarra orekatzeko edo, eta zer
|
esan
ez nekiela, IA ere gurekin etorri dela esan diet. Nirekin lokaztuta. Pozik nengoen behintzat solasa euskaraz zelako, Carlosek ulertuko ez zuelakoan.
|
|
Zer
|
esan
ez dakigunean isiltasuna hautatzen dugu, mintzakideari utziz mataza bakarrik askatzearen ardura. Hala eta guztiz ere, noizean behin ahoa zabaldu beharra dugu, ezinbestean.
|
|
Gaztaroko irakurketez gogoratze honek eraman zuen Raimundo Silva, ideien errekurrentziaren bide ezagunen bitartez, historia bizkorrago iraganaraztea, denbora bizkortzea bere esku zegoela pentsatzera, argitaletxera joaten ahal zen berehala, edozein aitzakia zela bide, adibidez, Lauretan medikuarenera joan behar dut, esadazue zer nahi duzuen, tonu horretan Costarekin mintzatuko zen, baina argi zegoen zuzendariaren idazkariak ez ziola deitu Produkzioarekin biltzeko, maila gorenetan arduratuko ziren bere kasuaz, eta honetaz konturatzeak, absurdoki, bere banitatea balakatu zuen, Erotu egin naiz, murmurikatu zuen, duela hamahiru eguneko hitzak errepikatuz. Nahasmen honen erdian nahi izango luke gainerakoei nagusituko zitzaien sentimendu bat aurkitu, geroago erantzun ahal izateko, inork galdetuko balio, Eta nola sentitu zinen hori bezalako egoera izugarrian, Oso kezkatuta, edo axolagabe, edo libertitua, edo larritua, edo beldurtua, edo lotsatua, egia
|
esan
ez daki zer sentitzen duen, nahi duen gauza bakarra da laurak lehenbailehen iristea, ahoa irekirik zain duen lehoiarekin topatzea, erromatarrak esku zartaka ari diren bitartean, minutuak horrelakoak dira, gehienetan alde batera joan eta pasatzen uzten digute larrua harramazkatu eta gero, baina beti izango da irentsi egingo gaituen bat. Denborari eta patuari buruzko metafora guztiak tragikoak eta aldi berean alferrekoak dira, pentsatu zuen Raimundo Silvak, beharbada ez hitz zehatz hauekin, baina benetan aintzat hartu beharrekoa zentzua denez, horrela sumatu zuen, eta pozik gelditu zen hausnarketa hori egin izanaz.
|
|
–Tira, Leire. Ez
|
esan
ez zenekiela De la Fuentek horrela egin zuenik bere dirua. Herri honen historiaren parte da, esan zuen txalupa abiaraziz; kexuzko eztul batzuen ondoren, motorrak itsasora jaurti zuen hozte zirkuituko ura?.
|
2020
|
|
Zer
|
esan
ez nekiela gelditu nintzen. Ez nuen irudikatzen, ezin nuen irudikatu Agirrezabal hori ustelkeria kasu gordin bati, atentatu bortitz bati, influentzien trafikoari lotutako eleberri bat idazten.
|
|
Seguru nekien ordurako. Diruari su ematea bururatu zitzaidan, baina egia
|
esan
ez nekien non zegoen diru hori. Eta ez nion Aintzaneri galdetu nahi.
|
|
Zer
|
esan
ez nekiela gelditu nintzen. Hark hots egin zidan.
|
|
–Kanal horretan gaur eguerdian jarri duzun edo duzuen bideoari buruz ari naiz. Ez
|
esan
ez dakizula?
|
2021
|
|
Andreak begiak ñarrotu zituen eta ahoa muturtu berak irakurtzen jakin ez zuen imintzioan. Zer
|
esan
ez zekienez, luzatu egin zen isiltasuna.
|
|
" ETAkoek uste duzue ezberdinak zaretela, baina gu bezalakoak zarete, gaizkileak". Hain supituki esan zidan, zer
|
esan
ez nekiela geratu bainintzen. Hurrengo egunean, gazte haren gutuna jarri nion mahaian, begien aurrean, eta esan nion:
|
|
Alice jaio zenean, Zeruko Belardietako emakumeak tropelean etorri ziren Marrazoren etxera, haur polita zela aldarrikatzeko prest. Haur ederra zela ikusi zutenean, zer
|
esan
ez zekitela geratu ziren. Bozkariozko oihu femenino horiek, ama gazteari lasaitasuna transmititu nahi diotenek, alegia, besoetan daukaten narrasti moduko izaki ikaragarria gizakia dela eta hazitakoan ez dela munstro bat bilakatuko, beren zentzua galdu zuten.
|
2022
|
|
Akhineiev aho bete hortz geratu zen, zer
|
esan
ez zekiela. Erle talde oso baten ziztada jaso eta ur irakina burutik behera bota baliote bezala joan zen etxera.
|
|
Txerviakov, zer
|
esan
ez zekiela, irribarre ergel bat egin eta eszenatokirantz begira jarri zen. Begiratu begiratzen zuen, baina lehengo dohatasunik ez zuen sentitzen.
|
2023
|
|
Roxanek galdetu zidan Zu al zinen atzo kamioian ikusi nuena? Txantxetan erantzun nion Galdetzen badizute,
|
esan
ez dakizula ezer.
|
|
Kurtso hori izan zen errepikatu nuena. Psikologoarekin ere ibili nintzen, egia
|
esan
ez dakit oso ondo zergatik. Ikastolako psikologoa zen.
|