|
2000
|
|
|
igaro ditugu, eta ezin esan gauzak zeudenean jarraitzen dutenik. Inongo dudarik gabe, nahiz ete hamalau hilabeteko bake otorgatuaz asko gozatu,
|
esan
behar dugu atzera pauso nabarmenak ikusi ditugula, eta batez ere, batzuen bilakaera politiko eta ideologikoan eten handi bat eman dela, eta larriago dena, inboluzio prozesu batean murgildu direla. Eten eta inboluzio horren adierazle dira su etena apurtzeko erabakia, espainiar hauteskudeen aurrean ETAk eta HBko zenbait sektorek ezarri duten abstentzioaren aldeko zentzurik gabeko jarrera hori, eta hilabete guzti hauetan modu lotsagabe eta etengabean ezagutu dugun kale istiluen presentzia instrumentala.
|
|
|
Adibidez, nazioarteko izenak zergatik esan behar dira erdaraz bezala, jatorrizko izena hobesten baldin bada? Zergatik
|
esan
behar dugu Anberes Hegoaldean eta Anvers Iparraldean, berez, Antwerpen denean? Ñabardura dirudi, baina dirudiena baino larriagoa da.
|
|
|
Pentsamolde borobil bat bertsoaren neurrira egokitua, adibidez txapelketa batean bota zenuen" bihur bekizkit hesteak harri/ hori ez bada horrela". Gaiari buruz zuzen zuzenean
|
esan
behar duzunaz gain, esaldi horiekin ia puntu oso bat jaten duzu, poetikoki ordurarte landu ez ziren bezalako formulazioak sartzeko. Gaiari erantzuteko, horrek berak ere ez al zizun ekartzen lau puntukoa baino gehixeago behar izatea?
|
|
|
Bai, gainera erretorika unibertsalera begiratuta ere,
|
esan
behar duzuna behar bada oso gutxi da, eta hari bueltak eman eta indarra eman behar zaio. Baina hori ez zen gauza berria, mitinlari on batek, sermoilari on batek egiten duena da.
|
|
|
Euskal gizarteari ikustarazteko gure txokotasunean unibertsal garela. Geronek
|
esan
behar dugu ez dela ezer asko bertsolaritza, gauza xumea garela, baina zinemaldian filme amerikarrei alfonbra gorria jartzeaz gain, herri honek egin dezakeena dela bere ekarri txikien nazioartekotasuna garatu, eta gure adibide oso zehatz eta oso egingarrira etorrita, ahozko sorkuntzan munduko erreferentzia bihurtu.
|
|
|
" Hire kontra erabiliko ditiat egunen batean" egiten dit amenazu. Hori dena ikusita, batek
|
esan
behar du badituela muga batzuk, eta nire muga bat poesiarena da.
|
|
2001
|
|
|
Churchilek zioen politikari ona zergatik ez duen asmatu azaltzen dakiena dela. Batetik aitortu behar dut burujabe tza
|
esan
behar nuela eta independentzia atera zitzaidala. Tira, hala izanda ere, berdintsua da.
|
|
|
Baiña… bera baiño gazteagoko guzion ikasbiderako gertatuko dan uste osoan, esan egingo dut". Eta hara hemen hainbeste buruhausteren ondoren
|
esan
beharreko zuena: " Hogei ta bost urte luze ta astunen buruan etzuan bazkal-ondoko lo kuluskarik egin.
|
|
|
EAEk 2001 urterako duen behin behineko kupoa 173.749 milioi pezetakoa da, eta Nafarroak ere, une honetan haren kopuru zehatza ezagutzen ez badugu ere, 2000 urtekoa baino ekarpen handiagoa egin du. Nolanahi ere,
|
esan
beharra dugu Nafarroak 2000 urtean Espainiako Estatuari egindako ekarpena 1999 urtean baino 2.016 milioi pezeta gutxiagokoa izan zela.
|
|
|
Seminarioak mukuru. " Norbaitek" gauez tarteka ikurrinaren bat ipini arren (eta" berdeak" atzetik), nork
|
esan
behar zuen frankismoa inoiz bukatuko zenik, edo urte haietan eraikitzen ari ziren fabrika asko laster pikutara joango zirela?
|
|
2002
|
|
|
Hori esanik,
|
esan
behar dut, argi eta garbi, nik ez dudala" historiko" tzat jotzeko moduko deus ere ikusi azken txapelketa honetan, non eta epiteto hori dohan banatzen hasten ez garen, kirolean eta egin ohi den gisan. Jon Sarasuari lapurtutako hitzez esanda, ez dakit arrazoi dudan diodana esatean, baina arrazoiak baditut diodana esateko, eta banan banan aletu nahi nituzke arrazoiotako batzuk.
|
|
|
Liburua ez zait asko gustatu, baina aipamena egin behar dut, aipamena esan dut. Baina beste puntu bat dago, zuk
|
esan
behar duzu zuri zer iruditu zaizun liburua. Eta horretarako espazio bat behar da, batzutan orri bat edo bizpahiru nahikoak dira, beste batzutan ez.
|
|
|
Liburu hau ona da edo txarra da. Hori azkenean irakurleak
|
esan
behar du. Zuk irakurleari pista batzuk eman behar dizkiozu.
|
|
|
Komisaldegian, polizien eskuetatik iragan ondoren, hauek forensearen aurrean zer
|
esan
behar duen kontuan hartzeko esaten dioten atxilotuari, neurtzeko, berauek ondoan baitaude. Atxilotuaren segurtasun eza hainbestekoa denez, atxilotuak forensea bera egiazkoa ote den zalantzan jartzen du.
|
|
|
TATen ustez joera hau oso normala da. Polizi onaren rola jokatzen duenak, epailearen aurrean zer
|
esan
behar duen azaltzen dio hitzez hitz atxilotuari. Gainontzekoan, libre geratuz gero, berriz etorriko dela mehatxatuz agurtzen dute.
|
|
|
" horrek merezi dik gehiago ez deitzea". Jendeari ez zaio okurritu ere egiten bertsolariak ezetz
|
esan
behar duenik. Baina jakin egin behar da ezezkoa esaten.
|
|
|
Baina badirudi logikoa dela bere egoitzetatik halako erabaki makurren bidez kanporatuak izan behar dutenek beraiek erabakitzea nola aterako diren, erresistentzia pasiboa egitea logikoena da eta. Halako uneetan, bozeramaile batek Josu Jon Imazek ere bai topatu luke modurik
|
esan
behar dituenak beste era batera helarazteko, existitzen ez diren eta giroa berotzeko besterik balio ez duten «alfonbra gorrien» aipamena modukorik egin gabe.
|
|
|
Bisionarioak garela? Sabino Arana Larrazabalen lagun haiekin bildu zenean, nork
|
esan
behar zuen gauzak honaino iritsiko zirenik. Zaila bada, baina ez ezinezkoa.
|
|
2003
|
|
|
Hasiera batetik portuko zamaketari baten itxura hartu nion Bilbori. Nahiz eta jabetzen naizen gonbarazioa erraza dela,
|
esan
behar dut horrela gorpuzten nuela Bilboren itxura: indartsua, zatarra, putazalea, gihartsua, langilea, zikina, bitala...
|
|
|
Inpartzialtasuna ziurtatzea izan litzateke aukeraketarako helburuetako bat. Gai honetan
|
esan
behar dut ez dudala ulertzen zergatik Jaurlaritzak behin eta berriz unibertsitatea baztertzen duen horrelako gauzak egiterako orduan.
|
|
|
Baina argi daukat gero aukeraketa ez dela hain kontzientea. Jende batek zer edo zer
|
esan
behar du beti. Baina bertsolaritzak ez du ematen etengabe aritzeko tesi doktoralak idazten.
|
|
|
Bestalde, Natxo de Felipek ezagutzen zituen nire kantutxoak, eta beti egoten zen nik kantuan atera behar nuela esanez. Modu berean
|
esan
behar dut kantuan ingelesez hasi nintzela. Beti ikasten nituen bluesak, rocka...
|
|
2004
|
|
|
Baina manipulazioa, gaia dela eta telebistako erreportajea prestatzen lagundu dion Antena eskaini digu. Oraingoan ez didatela ziria sartu
|
esan
behar dut aldez aurretik, inozo ez ezik ergel ere banaizela inork pentsa ez dezan.
|
|
|
Nik ez dut horren azalpenik emango, ez dut emango ez diot harrapatzen eta. Logika bat baleuka esanen nuke, baina zer
|
esan
behar dugu, denak arrunt nazkatuak gaudela eta orduan horregatik jotzen dugula futbolera. Eta zergatik ez saskibaloira?
|
|
|
Nork
|
esan
behar zuen duela hamar urte, Algeriakoa eta gero, Ajuria Enearen motorrak bero bero zirenean, hemen arazo bakarra" violentos" eta" democratas" artekoa zenean, batzuen deliberoa" Espainian nahiz Frantzian eroso sentitzea" izan zenean… egungo egoerara iritsiko ginenik!
|
|
2005
|
|
|
Eboluzio horretan Anton Mendizabalek eta Carlos Lopez de Caballosek elkarlanean jardun dute eta ez da bakoitza bere esparrura soilik mugatu. Eskultoreak ideia eman eta arkitektoak teknikoki bideragarria ote zen
|
esan
behar zuen. Baina, Mendizabalen hitzetan," zentzu estetiko handia du Carlosek eta lehenik estetikoki gustatu behar zitzaion ideia.
|
|
|
Baina zergatik
|
esan
behar zuten gezurra Bob Geldof eta Bonok? «Make Poverty History» kanpainako arduradunetako batek dio egomania eta ezjakintasun kontua dela.
|
|
2006
|
|
|
Has zaitez han kantuan! Zer
|
esan
behar duzu, Jainkoa ona dela. Giro bero beroa dagoela?
|
|
2007
|
|
|
Aurrerantzean torturatuek fronte sozialean biltzearen eta inplikatzearen beharra ikusi dute. Torturatuek euren existentzia ikusarazi behar dute, une politiko honetan «hemen gaude»
|
esan
behar dute euren sufrimendua ahaztu ez dadin eta torturatuak izanaren errekonozimendua lortzeko. Elorrioko Arriolako batzarrean premisa eta xede horiek jaso dira.
|
|
|
Eric Hazanen La propagande du quotidien," Bosgarren Errepublikaren mintzaira ikertuz, erkatuz, zulatuz" idatzia. Oharra hartzen dut Hazanen liburuarena, ez bainuen ezagutzen, baina Klemperer i buruz, hori bai ongi ezagutzen baitut,
|
esan
behar dut haren LTI La lengua del Tercer Reich saioa ez dakit frantsesera itzulia dagoenez, baina Itxarok alemanez irakurri ahal du eta haren egunerokoa aspaldian irakurri ditudan libururik interesgarrienak direla joan den mendean Europa osoa hartu zuen erokeriarik handiena ulertzeko eta aztertzeko. Filologo baten lana da, eta hainbeste filologo daukagunez, ez legoke gaizki bi autore horien eredua aintzat hartzea," gure astoaren latina bailitzan, ETAren garaiko euskararen analisiaren egiten hasteko".
|
|
|
Ez al dira konturatzen ustezko akatsa abantaila dutela? Eta zer
|
esan
behar dut nik orain. Barkamena eskatu behar ote dut euskaldun berri zahar eta gipuzkoarra naizelako?
|
|
|
Euskaldun berria zarela ere
|
esan
behar dugu.
|
|
2008
|
|
|
Eta ez dago zalantzarik ekintzaileek inpaktu garrantzitsua izan dutela; denbora luzez egindako lanaren eragina nabaritzen hasi gara orain. Baina
|
esan
behar dut, era berean, nik behintzat ezin dudala historian mugimendu arrakastatsu baten adibiderik aurkitu, eragin nahi duen herrialdean bertan mugimendurik egon gabe. Ez dut ikusten nola lor dezakegun arrakasta kasu honetan, palestinarrak elkarlanean hasten ez badira.
|
|
|
Hau da, teoria feministek proposatzen dituzten jendarte aldaketak arlo guztietan ezarri eta onartuta egongo lirateke. Hau argitu ondoren,
|
esan
behar dugu amesten dugun Euskal Herri postfeministan egongo ez litzatekeena dela gure ametsak gehien pizten dituena. Bagara, ostera, patriarkal ez den Euskal Herri guztiz berria irudikatzeko gai?
|
|
2009
|
|
|
Zer nahi du UPyDk? PPk eta PSEk nahi dutena garbi
|
esan
behar zuten kanpainan eta orain ere bai. Zertan ari dira?
|
|
|
Maiteminduen egunean
|
esan
behar duzu maite zaitut, Durangon erosi behar duzu kultura, Gabonetan egon behar zara zoriontsu... Zer nahi duzu esatea?
|
|
|
Domintxine biziki herri beroa zen, bazen furia. Gero,
|
esan
behar dut eskola publikoan ibili naizela hamar urte artio. Gure maisua biziki ona zen matematika, frantsesa eta abar erakusteko, baina ere goiz guztiz egiten zigun" instruction civique".
|
|
2010
|
|
|
Nik
|
esan
behar banu, gauzak ez dira gehiegi aldatu duela 25 urtetik hona, izan ere, garai hartan bi bider leitu behar izan nuen eta oraingoan ere sekuentziak, denborak, eta norabideak lerratzeko bi aldiz irakurri behar izan dut. Koldok dio bere prosa poetikoa elipsiek zailtzen dutela.
|
|
2011
|
|
|
Ohikoak entzungo dira, hau ez dela nahikoa, ETAk badakiela zer
|
esan
behar duen eta gisakoak. Ados, bai, baina orain PSOEren txanda da, orain pilota bere teilatuan ere bada.
|
|
|
Baina epaileek ordena aldatu, eta Mariori egokitu zitzaion. Gerra presoa zela, ez zuela tribunala ezagutzen
|
esan
behar zuen, eta Gora Euskadi Askatuta! oihu egin, eta huraxe izango zen denok harekin bat egin, altxatu eta kantatzen hasteko unea.
|
|
|
Ezkerreko alderdien porrota gardena baita, eztabaidaezina. Eta ongi deskribatzen du errealitate hori Rosalia Mera andrea, Zarako fundatzaile eta Espainiako emakumerik aberatsena, M15 mugimenduari bere elkartasuna adierazten ikusi beharrak," Planto egin eta' horrela gehiago ez'
|
esan
behar dugu" ausaz adierazi zuen bihotz onekoak, A Coruñako katedralean errezatzera sartu aurretik. Kapitalismo zoroak ezin hobeto txertatu du bere bihotz zoroa gure ohituretan, asmatu du, eta gure egunerokotasunarenganako sentimenduekin nahastu da:
|
|
2012
|
|
|
Holandarrek ohitura dute euren txisteak zuzenean nederlanderatik ingelesera itzultzeko, hitzez hitz, eta ez dute inongo zentzurik. Ikusten duzu beraiek baino ez dutela barre egiten eta
|
esan
behar duzu" hizlariak txiste bat kontatu du…" edo holakoren bat, eta ahal baduzu baliokide umoretsuren bat sortu. Eta futbol eta errugbi emaitzen jakinaren gainean egon beharra daukagu, beti tartekatzen dituztelako" zure herrialdeak nirearen aurka galdu du" eta halako txantxak.
|
|
|
Sukarrak jotako Fitola balba, karpuki tui (Pamiela, 2004) baino harago doa Gerediaga Zentauro hankak honetan. Orduko liburu ausart eta berdearen inguruan bagenioen azertu eta arriskuetan erori zela, oraingoan
|
esan
behar dugu gizon emakumeen ametsen eta zentzumenen mugara hurreratzea plazer hutsa izan dela. Jadanik Gerediagaren idazkera ez da" interesgarria" edo" berritzailea", jadanik ez da bakarrik sena, ezpada erraz identifika daitekeen ahots eta tonu propioa, nahasmenarena.
|
|
|
Adibide batekin esplikatu digu zertaz egin duten eztabaida pailazoek eta euskara aholkulariek: " Anakleto ijitoa astoen pelukeroa ala ile apaintzailea dela, zer
|
esan
behar duzu. Nire aitak astoen pelukeroa esango luke, baina egia da hitz hori euskaraz ez dagoela".
|
|
2013
|
|
|
Gaurko gizarteko farfaila eta mozorrokeriaren aurrean, non hitzek berek ere gardentasuna galtzen duten, biluztasuna baino antidoto hoberik ez dagoela uste dut. Norberak bere baitarik hitz egin behar du, bere egia
|
esan
behar du, zintzoki, bestek berdin egin dezaten espero gabe, besterengan ikusi uste ditugun maltzurkeria eta jukutriak azpimarratzen eta salatzen denbora eman gabe.
|
|
|
Diskoen edo elastikoen ilustrazioak egiterakoan, musikak eta hitzek transmititzen diotena jasotzeaz gain, taldeen ideiak kontuan hartzen ditu, baina kontzertuen afixak egiteko, berriz, ez du aurreiritzirik nahi izaten. " Hor erabat aske aritzen naiz eta ez dut ideiarik jaso nahi; zer egin behar dudan esatea, musika taldeei kontzertuan abestitik abestira zer
|
esan
behar duten azaltzea bezala, onartezina!".
|
|
|
Nik kontuan hartu dut aritzeko manera hori, baita Senatuak emendakina jaso duen manera ere. Hala ere, hau ere
|
esan
behar dut, Spagnacek bere jokabidea azaltzeko eman duen prentsaurrekora gonbidatu nau. Ezin izan dut joan laborariekin hitzordua nuelako.
|
|
2014
|
|
|
Egia esan, politena da eguneroko borroka askotan berez egiten dugula topo. Horrez gain, haiek lan egiten ari dira ezker zaharra (Iniciativa) eta ezker berriaren (CUP) arteko lotailu gisa aritzeko, eta ahalegina ongi dago, baina guk argi
|
esan
behar dugu gure baitan ezkerzahar horien jarduerarekiko oso ikuspegi kritikoa dugula eta haiekin topo egitea zailagoa izango dela. 2003tik 2011ra ezker zahar hori aritu da gobernatzen Katalunian eta 2007tik 2011ra ez zuten egin krisiaren kudeaketa desberdinik, aitzitik, finantza merkatuen konplize izan zen.
|
|
|
Eta zer da ezker abertzaleak edo ETAk
|
esan
behar dutena?
|
|
|
Informazioaren gizartea esaten zitzaion oraindik orain; gero, komunikazioarena... Bizi dugun (bizi gaituen) gizarte modu honen funtsa behar bezala azaltzekotan, ordea, arretaren ekonomiaren gizartean bizi garela
|
esan
behar genuke. Garesti dago, bai horixe, jendearen arreta gurean, eta arreta gune berriak sortu eta eskaini behar dira.
|
|
2015
|
|
|
Bere ustez arazoa bisibilizatzeko batzuetan problematizatu egin behar da. "' Hemen arazo bat dago, euskal hiztunok ezin dugu arnasik hartu',
|
esan
behar dugu batzuetan".
|
|
|
krisiak eragindako haserrea, ustelkeria eta gauzak egiteko kultura kazikea. Baina,
|
esan
behar dut, gizarte ereduaz diotena zehaztasunik gabea iruditu zaidala; eta bestetik, esan dutena ez zait ez berriegia, ez erakargarriegia egin.
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntza gaitasunean eragin positiboa du horrek eta, gainera, jendaurrean hitz egiteko, diskurtsoa egituratzeko eta norbere akatsak onartzeko baliabideak ematen ditu. " Sintesirako gaitasun itzela lortzen dute neska mutilek, lau bertso lerrotan dena
|
esan
behar dute!", gaineratu du Gemma Pla irakasleak. Estereotipoak gainditzen ere laguntzen du, arlo akademikoan kili kolo dabilen ikaslea inprobisatzen iaioa izan liteke eta.
|
|
|
Hala ere, zerbait
|
esan
behar dut: sedazioa eskubidea da, baina medikuak egokitzat duenean.
|
|
|
Adibide hauek ordea, salbuespena dira eta ez araua. Tamalez, oraindik, zinemaren industria munduko kutsatzaileenetakoa dela
|
esan
behar dugu.
|
|
2017
|
|
|
Bolondresak gatazketan: noiz
|
esan
behar dute ezetz. Gatazkako medikuntza eta gerraren ekologia...
|
|
|
independentziaren alde txarrez hitz egitea inpartziala dela. Alde onak eta txarrak
|
esan
behar dituzu, ordea, beti. Txanponaren bi aldeak, zuri gustatu ala ez, gauzak ongi doazkizun ala ez.
|
|
2018
|
|
|
gaizki jarritako seinaleren batek okerreko errepidetik eraman du? " Gozamena luzatzeko izan dela
|
esan
behar nuke, baina ez da hala izan", esplikatu du. " Esan dezagun desorduko literatura itzultzailearen abiadura mugak estuak direla eta zenbait matxura izan ditudala bidean.
|
|
|
Bere ustez, bestelako errealitate bat saldu nahi badute ere, egun euskaldunok" bigarren mailako biztanleak" izaten jarraitzen dugu: " UPN eta erregimenaren urte beltzak amaitu dira, baina argi eta ozen
|
esan
behar dugu aro beltzetik gatozela, eta edozein urrats oraindik ere oso txiki izaten ari dela".
|
|
2019
|
|
|
Dena den,
|
esan
behar dut euskal jendeak fideltasun handia duela. Oraindik badago euskal liburuak edo bertako gaiak erosteko kontzientzia.
|
|
2020
|
|
|
Ohartzen zara zenbait gauzetaz, eta konturatzen zara ikasi dituzula hainbat gauza, hizkuntzaren erabileraren inguruan adibidez. Erreportajeetako batean, adibidez,' mulata' hitza darabilt, eta gerora ikasi nuen' mulata' hitza erdeinuzkoa dela, kutsu koloniala duela, eta' mestizo'
|
esan
behar dugula.
|
|
2021
|
|
|
Ez dago araurik hori jasotzen duenik. Arauren batek
|
esan
behar du murrizketa zergatik egiten den. Diputazioak ebazpen sinple bat ateratzen du eta kito.
|
|
|
Lehenbizi,
|
esan
behar dut oso gustura hartu dugula etxean liburua. Niri, hasteko, ikaragarri gustatzen zait.
|
|
|
Eritrearekin. " Denborarekin ikusi dut agintari doilorra eta zitala dela, baina, nire kontra
|
esan
behar dut, boterera iritsi zenean Abiy Ahmeden jarraitzailea izan nintzela. Egin zuena harrigarria iruditu zitzaidan.
|
|
|
Erreferente garelarik erreferentzialtasun hori ez badut erabiltzen nire marikitismoa mahaiaren gainean jartzeko, norma gailenduko da eta etiketa jartzen ez badut beste etiketa aktibatuko da, Usuak dioen moduan. " Zertarako
|
esan
behar duzu?", bada, esan gabe heteronormak egiten duelako bidea. Hain juxtu, bikotea izan dudan garaietan erosoago esan izan dut gay naizela, normara zenbat eta gehiago hurbildu orduan eta errazago irekitzen zaizulako atea.
|
|
|
Alde teknikoak garrantzi handia du, eta epidemiologoek
|
esan
behar dute zein neurri izan daitezkeen egokiak. Horrez gain, badago beste kontu bat:
|
|
2023
|
|
|
Hori dela eta guk erakundeei esaten diegu dirua eman nahi badute, ongi, baina ez dezatela zehaztu zertan gastatu behar dugun. Nafarroako Gobernuak 250.000 euro emanen zuela esan zuen, Iruñerriko Mankomunitateak 200.000, Madrildik 300.000 etorriko dira EH Bilduren aurrekontuen zuzenketa bati esker… baina guk
|
esan
behar dugu zertan inbertitu hori dena.
|
|
|
Eta luzaroan aritu naiz LasOtras izeneko zinema kolektiboan parte hartzen. Horren harira,
|
esan
behar dut ez garela lehen lerroko zinegileak; aktibistak gara. Ni aktibista feminista izan naiz 1970eko hamarkadaren hasieratik.
|