|
2010
|
|
|
...en hizkuntza sozializazioa ez da familiaren esparrura mugatzen, haurraren nafarroan euskaldunak zenbakiz hazten ari dira baina euskararen erabilera oraindik urrun dago kuantitatiboki nahikoa eta kualitatiboki arlo askotarikoa izatetik. ingurune hurbil osoa hartzen du (auzoa, eskola, aisialdia...). batzuetan, inguru euskalduna lagun, etxe erdaldunetako gazteak lagunekiko harremanetan ez ezik etxean
|
ere
euskaraz egitera iritsi dira (gogoratu etxarri aranazko gaztea); edo alderantziz, etxean euskara erabiltzen ohi duten gazteei (gogoratu iruñeko batzuk edo tafallakoa) inguru erdalduneko komunikazio arauak zaildu egin die lagunekin euskara erabiltzea. edozein delarik ere gazteen jatorrizko familia (euskaldunbetea, euskaldun ez osoa edo euskaldunberritua) gazteek familia gunetik at eratzen dituzte... Fishmanek adierazi xedea gure eginez, eremu erdaldunetako gazte euskaldunek orduan bitartean izandako modus vivendi soziolinguistikoa atzean uztea eta bertze bat, demografikoki kontzentratua eta belaunez belaun jarraitua, sortzea da helburua. hala bada, ahalbidetu behar dena da" [basque] speaking young folks with additional vital opportunities for the formation of new ‘Families of procreation’ and for informal interaction outside of the confines of their ‘families of orientation’" (Fishman 1997, 93 or.). harreman eszentrikoak ezker eskuin hedatuz, gazteek gizarte harreman euskaldunak, euskararen uharte moduko bizipen atomizatua gaindituko duen sare bilbea eratzea da bidea. harreman eszentrikoen garrantzia inguruko egoera soziolinguistikoa aldatzeko duten ahalmenean datza. hori horrela, euskararen harreman sareak eratzean garrantzia duten hainbat esparrutan nafarroan dauden defizit eta gabezia estrukturalak geratzen dira agerian:
|
|
|
Orain ere, elkartzen garenean euskara erabiltzen dugu. Momentu honetan, eta ikaskuntza
|
ere
euskaraz egiten dudanez, hizkuntza honen garrantzia oso altua da, nahiz eta gero, lagunekin erdaraz aritu (karreraz kanpoko gehienek ez dakite euskararik). Uste dut euskara, eta orokorrean euskal kultura galtzen ez dela utzi behar (nahiz eta oso zapalduta egon arren)...
|
|
2012
|
|
|
Bertzalde, oro har, gurasoen hautuek ondorioak izan dituzte familiaren bertze kideengan. haurrei euskaraz egitea egokientzat eta naturalentzat ikusten delarik, haurra euskaraz eskolatu (ko) bada, aitatxiamatxi euskaldunek
|
ere
euskaraz egiten dute (nahiz eta duela hiru hamarkada beren seme alabei egin ez). hau da, hiztunek haurren hizkuntza sozializazioaren gaineko hautuak soziohistorikoak dira, ez monolitikoak, eta hizkuntzaren egoera, pertzepzioa eta hizkuntzarekin eratzen diren harremanak aldatzen badira, alda daitezke, hainbat ikerlanetan agerian utzi izan den bezala: "... language use in the home is not stable, and many interviews report changes over time" (Lamarre & rossell 2003:
|
|
|
Bertzelako jarduerak
|
ere
euskaraz egiten ohi dituzte Iruritako haurrek, hala herrian bertan antolatzen direnak (dantza, pilota, judoa, mekanografia, trikitixa, panderoa, ingelesa eta katekesia) nola elizondon eskaintzen direnak (igeriketa, futbola eta eskubaloia). Salbuespena udal Musika eskola da, euskaraz zenbait saio baizik ematen ez dituena.
|
|
|
Arinagoa irudi lezakeen beste argudio bat ere gehitzen du Oihana Etxeberriak: " umeei
|
ere
euskaraz egiten diegu. Ez dakit, da politagoa, goxoagoa...
|
|
2014
|
|
|
Nahiz eta euskaraz gutxi egin, beharrizana sentitu dutenetan, ez dute inolako arazorik izan euskaraz egiteko. Ikasleek egin duten beste zehaztasun batzuetan esan dute dentistarenean, entrenamenduan, musikan, udalekuetan... bertako kide edo medikuek euskaraz eginez gero, beraiek
|
ere
euskaraz egiten dutela eta ez dutela arazorik.
|
|
|
Azpimarratzekoa da ekintza gehien gehienak euskaraz edo batez
|
ere
euskaraz egiten direla. Esaterako, Musika Bandak arte irakasle batekin kontzertu berezi bat antolatu zuen, eta azalpenak euskaraz izan ziren.
|
|
2015
|
|
|
Umeek
|
ere
euskaraz egiten dute orain eta esan zuen" menos mal" pentsatzen duela bere baitan entzuten duen bakoitzean, jendea kontzientzia hartzen ari delako. Euskararen bilakaera positiboan ikastolek eta Arrasate ingurukoek eragin handia izan dutela azaldu zuen, eta asko pozten dela egoera berriarekin.
|
|
|
Esaterako, ni euskalduna naiz, eta euskararekiko jarrera positiboa dut, baina erdaraz bizi naiz. Nire inguruan euskaldun aktiboak topatzen baditut, nire sinesmenean eragina edukitzen du, eta, agian, nire portaera ere aldatu egingo da, eta nik
|
ere
euskaraz egingo dut. Horrela, bi elementuetako bat aldatu egin da.
|
|
2016
|
|
|
Euskaraz hitz egiten, irakurtzen edo idazten jakin arren euskaraz egiten ez duena ez da, txosten honetako terminologian, euskal hiztun. a)" bai horixe: etxean, kalean eta lanean ez dut besterik egiten egun osoan; ametsetan ere euskaraz ari izaten naiz; irakurri eta idatzi
|
ere
euskaraz egiten dut oso nagusiki." b)" euskaraz hitz egiten dut maizenik, ia erabat; baina irakurri eta idatzi erdaraz egiten dut gehienetan"; c)" segun non nagoen, norekin ari naizen eta zertaz, batera edo bestera egiten dut: batzuetan euskaraz, besteetan erdaraz"; lekuak, solaskideak eta gaiak erabakitzen dute hori. d)" bietara egiten dut nahas mahas, euskaldunekin11:
|
|
|
E4 ataleko hiztunek euskaraz egiten dute nagusiki30 eta E0koak erdaraz ari izaten dira beti. Tartean daude, maiztasun handiagotik txikiagora, E3 (bietara berdintsu), E2 eta E1 Batez
|
ere
euskaraz egiten duten hiztunak (E4hiztunak) E3 multzokoak baino euskaldun aktiboago dira, definizioz: beraiek ditugu euskararen erabiltzaile trinkoenak31 Bigarren multzokoak (E3 hiztunak) ere badira aktibo, baina neurri apalagoan:
|
|
|
126 Ez dakigu, batetik, seme alabei euskara (edo euskara eta erdara) transmititu dietela aitortzen duten guraso horiek seme alabekin etxean batez
|
ere
euskaraz egiten duten, bietara, batez ere erdaraz edota, une batetik aurrera, erdara hutsean. Badakigu, bestetik, etxeko transmisioa ez dela beti belaunez belauneko jarraipenaren berme.
|
|
|
Eskolaren berezko eginkizunak eta euskara indarberritzeko dituen ahalmenak ezertan gutxietsi gabe, jakite kontuen ordez egite kontuak hartzea ardatz. Eguneroko bizi giro arruntean batez
|
ere
euskaraz egiten den (okerrenean, euskaraz egin litekeen) jardunguneak, harreman sareak, auzoak, herri herrixkak eta, ahal balitz, eskualdeak izan behar ditugu horretarako abiaburu. Eguneroko jardun arruntean euskara bizirik eta sendo dagoen espazio fisiko eta soziofuntzionalak izan behar ditugu begien aurrean, lehenik eta behin, euskal eskolak eta euskalgintza osoak bere fruitua emango badu.
|
|
|
340 Ama ETB1eko langile edota aita arrantzale izateak ez du esan nahi etxean, auzoan eta beren lagunekin batez
|
ere
euskaraz egingo dutenik seme alabek. Are gutxiago seme alaba horiek bihar edo etzi bikote euskalduna egingo dutenik, etxea herri edo auzo euskaldun batean erosiko dutenik eta euskal familia eratuko dutenik.
|
|
2017
|
|
|
18 beste adibide bat, etxeko erabileran eragiten duten faktoreen korrelazioak (berriro ere eragin gisa emanda), honako hauek omen dira: euskaldunen dentsitatea (0,755), euskaraz egiteko erraztasuna (0,720), gune soziolinguistikoak (0,629), eta lehen hizkuntza (0,587). horren arabera, euskara etxean erabiltzen da etxeko gehienak euskaldunak direnean, euskaraz egiteko erraztasuna dutenean, eta inguruan
|
ere
euskaraz egiten denean (V inkesta Soziolinguistikoa, 2013: 116). ustez, aldagaiak biltzen edo korrelazionatzen ari direlarik, praktika inguru baten ezaugarriak ematen ari dira. ondo dago praktika inguru horiek zehaztea eta neurtzea, baina ez da zuzena inguru horien ezaugarriak eragile independente gisa hartzea. bestela ere, interesgunea ez dago hor, kontrara doazen kasuetan baizik:
|
|
2019
|
|
|
Beren artean (eta beste hainbat euskaldunekin) euskaraz ari izaten dira arnasguneotako herritar gehiengehienak, zahar eta gazte, eguneroko jardun arruntean. Irakurri eta (hainbatean) idatzi
|
ere
euskaraz egiten dute eguneroko kontuez, batez ere bertako berriez. euskal literatura (prentsa barne) sarri eta zabal kontsumitzen dute, erdarazkoaz bat.
|
|
|
...rriko gazte (txo) en artean. are perspektiba zabalagoan koka liteke fenomeno hori. zerainen elena mendizabalek eta biok zenbait urtez egin genuen azterraldiaren argitan (ikus urte haietako Xaguarte aldizkaria), (orduko) 60 urtetik beherako belaunaldiak galera nabarmena ageri zuen 70 urtetik gorakoen aldean, baserri munduari loturiko hitz altxorrari dagokionez. erdarak gero eta nabarmenago erasanik
|
ere
euskaraz egiten dute ordea, beren artean, zeraingo heldu eta gazte gehiengehienek. Nagusitasun moldaera hori da kontua, hemen axola diguna.
|
|
|
Beren artean (eta beste hainbat euskaldunekin) euskaraz ari izaten dira (Bz) eko herritar gehien gehienak, zahar eta gazte, eguneroko jardun arruntean. Irakurri eta (hainbatean) idatzi
|
ere
euskaraz egiten dute eguneroko kontuez, batez ere bertako berriez. euskal literatura (prentsa barne) sarri eta zabal kontsumitzen dute, erdarazkoaz bat. gipuzkoan (eta, agian, Bizkaian eta Nafarroako euskal eremuan) daude arnasgune bete garatuok. hona arnasgune bete garatuen ezaugarri teknikoak:
|
|
|
Negu Gorriak ek abiatu zuen batasun hori, eta 1990eko hamarkadan hori hedatu zen. Lotura horren eraginez, garaiko musika taldeen artean" batez
|
ere
euskaraz egin zen" (ibid, 109). komunitate kontrakultural hori musika estilo baten eremuan sortu zela ere badio, rock erradikala deitzen duen estilo batean, hain zuzen. hamarkada horretan zehar gero eta estilo ere anitzagoak hedatu ziren, baina gehienak rockaren inguruko eremuetakoak: heavya, post hardcorea edo trash metala bezalako doinuak azaldu ziren euskal musikan. komunitate kontrakulturalean kokatu ziren, eta euskaraz abestu zuten gehienek.
|
|
2022
|
|
|
Lan munduan euskara bultzatzeko hasierako ahalegin haiek egin zirenean, akuilu nagusia identitarioa izan zen, eta halaxe aitortzen dute orduko sustatzaileek: euskara gurea zen eta lan
|
ere
euskaraz egin nahi zuten. Urteak pasatu dira, eta ikerketa lanean egiaztatu ahal izan dugunez, arrazoi nagusi hark gaur egun ere berdin jarraitzen du eta horixe da pizgarri nagusia, euskarak gutxiagotuta jarraitzen duelako eta badagoelako zer egina.
|