|
2006
|
|
|
Euskal Soziolinguistika hartzen duten ikasleak normalean iparamerikarrak dira eta ameriketako euskaldunak ezagutzen dituztelako edota euskal kultura eta hizkuntzaren berezitasunez jakin mina dutelako ematen dute izena irakasgai horretan. Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo
|
ere
bai. Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko:
|
|
2007
|
|
|
Beharturik ikusi dugu geure burua zentzu honetan ikastaldeen ratio politika (talde bakoitzeko ikasle kopurua) zorrozki ematera. Ratio politika honek mailakako taldeen osaketa zaildu egiten du, eskualdeetan taldeak osatu ahal izatea
|
ere
bai, eta maila bereko X lagun ordutegi berean eskuratzea magia ezinezko bilakatu da leku askotan.
|
|
|
Ikuspegi praktikotik begiratuta estimatzekoak lirateke azterlan kualitatiboak, luzetara egindako ikerketak
|
ere
bai, esku hartze programadunak eta, ildo beretik ezbairik gabe, ikasgelan bertan burututakoak. Horixe dugu alderdirik ahulena.
|
|
|
Ez da harritzekoa. Hizkuntza zabalduenak ere (frantsesa, ingelesa...) latinari begira zeuden eta euskara, orobat, latinari eta hizkuntza horiei
|
ere
bai.
|
|
|
literatura, hedabideak,... Hau da, ikasitakoa praktikan ipintzen hasi ziren arlo publikoan, eta seguruenik pribatuan
|
ere
bai. Espainiako gerrak Hegoaldean etena ekarri zuen arte.
|
|
|
Gurutzatze hori eginda, ikus daiteke tamaina horretako udalerrietan joera orokorra aski egonkor dagoela. Haurren erabilerak beheiti egin du, bai eta helduena
|
ere
bai, baina gazteek ordea, euren erabilera handitu eta inoizko altuena eman dute: 10,9 [1993]_ 10,7 [1997]_ 9,8 [2001]_ 12,8 [2006].
|
|
|
Baztanen hamabortz herri daude eta Elizondo handiena da, biztanle gehien duena eta zerbitzu gehienak biltzen dituena. Euskaraz ongi egiten dutenen portzentajerik apalena duena
|
ere
bai, aipatu% 80,5 baina hamar bat puntu gutxiago.
|
|
|
Jarraian, zahar eta gazte mahai inguruan dantza jauziak ematen dituzte, txistulari batek bultzaturik. Gero herriko plazan, pilota partidaren denboran edota ondotik dantzari multzoak animatzen dira. kantariak eta bertsolariak
|
ere
bai. Bestalde egutegiaren arabera edo gertakari berezi bat ospatzeko besta moldeko ekintzak antolatzen ziren auzoen artean:
|
|
|
Antzina, ez zen horrela egiten, eta aurreskulariari agurra bueltatzen zitzaion burua makurtuz, dantza hori ohorezko ekitaldia baita, ikuskizuna barik. Hau da, txalo jotzea da une honetan gure mirespena erakusteko daukagun modurik zabalena munEtorkizun hurbilari begira, eta gerora
|
ere
bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula. duan, baina esan behar dugu hori ez dela bakarra kultura guztietarako. Are gehiago, Mendebaldeko kulturen erakusgarria da, eta, ikuspegi horretatik, euskal kulturak berea zuen keinua laga du alde batera, kanpotik etorriko beste bat jartzeko haren lekuan.
|
|
|
Etorkizun hurbilari begira, eta gerora
|
ere
bai, euskaldunok jakin behar dugu moldatzen mundu zabaleko txoko guztietatik datozkigun aldaketen arabera, eta euskaldunok jakin behar dugu, ez badakigu horretara moldatzen, geure burua galduko dugula.
|
|
2008
|
|
|
Beraz, Informazioaren eta komunikazioaren aroan bizi gara eta, hori dela eta, unibertsitateak, ikerketa zentroak eta enpresak hizkuntzen trataera berezia egiten duten teknologiak garatzen ari dira," infoingeniaritza linguistikoa" edo" hizkuntzen teknologiak (Language Technologies)". www.euskadi.net/euskara_soft helbidean hainbat produktu eskura daiteke doan: Windows XP (interfaze paketea) eta Linux sistema eragileak; MS Office 2003 (interfaze paketea) eta OpenOffice.org 2.2 bulegotika paketeak; plugin ak (Elhuyar hiztegiak, UZEIren sinonimoen hiztegia, QuarkPress erako hitz zatitzailea; OCR 1.1); web garapenerako Miatu erraz liburutegia; Xuxen zuzentzaile ortografikoaren bertsio guztiak (kode irekikoa
|
ere
bai); eta enpresentzako kudeaketako softwareak (SAP 4.6c bertsioko bost modulu; Sugar CRM 4.2.0).
|
|
|
Horien artean 2.261 hizkuntzek baino ez dute adierazpen idatzia, eta 300 hizkuntzetan bakarrik kontsultatu daitezke hiztegi elektronikorik. Euskara 300 hizkuntza horien tropelean dabil, eta areago, IKT eta hizkuntza teknologiako produktuak aztertuta ziur euskara sartuko litzakeela lehenengo 100 hizkuntzen artean, agian lehenengo 50 hizkuntzen artean
|
ere
bai. batean klik egitea besterik ez dago proposatutako bilaketa horietan aurrera jarraitzeko. Adibidez:
|
|
|
Horien artean 2.261 hizkuntzek baino ez dute adierazpen idatzia, eta 300 hizkuntzetan bakarrik kontsultatu daitezke hiztegi elektronikorik. Euskara 300 hizkuntza horien tropelean dabil, eta areago, IKT eta hizkuntza teknologiako produktuak aztertuta ziur euskara sartuko litzakeela lehenengo 100 hizkuntzen artean, agian lehenengo 50 hizkuntzen artean
|
ere
bai. Azken 25 urteetako ahaleginen fruitua da hori, baina agian hori ez da nahikoa etorkizun hurbileko erronkei ekiteko.
|
|
|
Egun 700.000 hiztun ditu euskarak, biztanleagoaren %25 gutxi gora behera, baina ahalegin guzti horiek eginda ere euskararen etorkizuna oraindik ez dago ziurtatuta. Aipatu urrats horiek guztiz orokorrak ez izateaz gain, euskara industri guneetatik kanpo jarraitzen du, Informazioa eta Komunikazioaren Teknologia (IKT) berriarekin lotuta dauden industri guneetatik
|
ere
bai.
|
|
|
Teknologia (IKT) berriarekin lotuta dauden industri guneetatik
|
ere
bai.
|
|
|
Bide horretan Interneteko euskarazko edukiak (edo hobeto, modu digitalean argitaratzen den guztia) sistematikoki biltzea litzateke helburua. Testu andana hori oinarrizko baliabidea litzateke, hizkuntza teknologiarako eta giza zientzia guztietarako
|
ere
bai. Biblioteka Nazional zenbait, eta beste erakunde batzuk ere, ari dira alor honetan neurriak hartzen.
|
|
|
Azken 30 urtean egindako urratsei ezker euskararen egoerak hobera egin du nabarmen, baina ahalegin guzti horiek eginda ere euskararen etorkizuna oraindik ez dago ziurtatuta. Egindako urratsak horiek erabatekoak ez izateaz gain, euskara industri guneetatik kanpo jarraitzen du, Informazioa eta Komunikazioaren Teknologia (IKT) berriarekin lotuta dauden industri guneetatik
|
ere
bai.
|
|
|
Produktuak garatzeko lehentasun ordena, estandarizazioa, berrerabilpena, eta software librea oinarri dituen estrategia arrakastatsu izan da. Bide horretan eta estrategia bati jarraituz IXA taldetik hainbat ekarpen egin dira, ikerketa mailan eta aplikazio praktikoen aldetik
|
ere
bai. Morfologiaren azterketa sakonaren fruituak izan diren hiru aplikazio praktikoek (zuzentzailea, hiztegi kontsulta on line, dokumentu bilatzailea, itzulpen sistema...) horrela frogatzen dute.
|
|
|
Argi dago hizkuntzaren industria honetan ingeleserako produktuen merkatua oso handia dela. Baina guk uste dugu produktu horiek ez direla zabaldu modu egokian beste hizkuntzetarako, badagoela espazio eta zeregin, ikerketan eta produktuen mailan
|
ere
bai, gure ekarpenak bideratu ahal izateko. Guk euskaldunok, eta orokorrean europarrok, ohituta gaude eleaniztasunean bizi izaten.
|
|
|
Eztabaida ez da agortua, baina garai bateko jarrera itxiak samurtuz joan dira, eta gaur egun inork ez du zalantzan jartzen, zein ere teoria linguistikoren aldekoa den, corpusak beharrezkoak direla hizkuntza ‘den bezala’ aztertu nahi bada (Rojo 2002). Corpusak, gainera, ez dira hizkuntzalaritzaren arloko ikerkuntzan soilik erabili, hiztegigintzan (batez ere), hizkuntza irakaskuntzan, hizkuntza teknologietan (teknika estatistikoak aplikatzeko, itzulpen automatikoan, hizketaren tratamenduan...) eta beste zenbait arlotan
|
ere
bai.
|
|
|
Denok baloratzen ditugu ikasle guztien 4 minutuko mintzaldiak, nahiz eta jakin badakiten nire balorazioak pisu handiagoa duela. Esan beharra dago, oro har, nik ondo baloratutako ikasleak haiek ere ondo baloratzen dituztela eta nik okerrago baloratutakoak, haiek
|
ere
bai. Nire ustez, ikasleak aintzat hartzen direnean, ederki asko jakiten dute euren erantzukizunei aurre egiten.
|
|
|
egoera maila okerreko kasuetan, eusteko; egoera maila kaskarrekoetan, mantentzeko eta irauteko; egoera maila hobeagoko kasuetan, errekuperazioari eta ber normalizazioari ekiteko, eta egoera maila nahiko oneko kasuetan naturaltasunez bizitzeko eta geroa ziurtatzen laguntzeko. Bestalde, ukipen egoeran dauden hizkuntza eta hizkuntza komunitateetan, bai menderatzailearen baitan, eta baita —horregatik, agian— menderatutakoarenean ere, identitatea da —IELa gure kasuan— beren arteko harremanak azaltzen dituen prozesu nagusienetakoa —nagusiena
|
ere
bai, agian— Hala erakusten du" asimetria" ren araberako teorizazioak, boterea, estatusa, tamaina, justizia,... erlatiboak erabiliz. Gainera, bi hizkuntza komunitateren arteko asimetriaren neurriaren arabera, menderatzailearen IELaren intentsitatea aldatu egiten da era honetan:
|
|
|
Asko edo gutxi, irakurria dugu zerbait —gehiegi ere ez— hizkuntzen irakaskuntzaz. Bakarren batzuek artikuluren bat ere idatzia badugu euskararen didaktikaz, eta material didaktikoa sortua
|
ere
bai. Baina dena eginkizun genuen.
|
|
|
Iparraldekoa omen zen. Lizentziatua ez ezik, doktore
|
ere
bai. Eta irakasle, non eta Kanadan, gainera.
|
|
|
Beraz, sei hilabeteko bi alditan izango genuen Baxok HABEn lankide. Lankide, eta lankide baino gehiago
|
ere
bai.
|
|
|
Iparraldekoa omen zen. Lizentziatua ez ezik, doktore
|
ere
bai. Eta irakasle, non eta Kanadan, gainera.
|
|
|
Orduko egiak! Eta gaurkoak
|
ere
bai, ordukoak bezain gordin, nahiz eta hogeita sei urte joanak izan eta orain pasaporterik gabe ibil gaitezkeen batetik bestera. kian ditugu bi: " Elebitasuna Canadan" eta" Canadako elebiduntze programa".
|
|
|
Orduko egiak! Eta gaurkoak
|
ere
bai, ordukoak bezain gordin, nahiz eta hogeita sei urte joanak izan eta orain pasaporterik gabe ibil gaitezkeen batetik bestera.
|
|
|
Eta halako hotzikara eta zirrara sortzen zaigu barru barrutik. Eta halako kezka
|
ere
bai: ba ote gara geure ondoren datozenentzat hura gurekin izan zen bezalako maisu?
|
|
|
irakasleen diploma ofizialak, euskal ikaskuntza unibertsitarioa, euskal irratiak, ikastolen onarpena, euskal irratiak, irakaskuntza elebiduna. Diru laguntzak
|
ere
bai, baina urtero berriz haste.
|
|
|
(hirugarren ugariena). Nabarmentzekoa da
|
ere
bai, nahiz eta euskaraz ez jakin, %27, 7ek Oinezera hurbildu direla hezkuntza euskaldunaren alde eginez.
|
|
|
Aipagarria da, garbitasunak jasotako balorazioa, 8,54koa izan baita. Aipatzekoa da
|
ere
bai, Berako iragan edizioan martxan jarri eta aurtengoan jarraitasuna izan duen edalontzi birziklatuei buruzko kanpainak jaso duen harrera, oso positiboa izan baita.❚
|
|
|
• Espainoltasuna —espainiarra globalki eta espainiera hizkuntza identitatea— neurri handiagoan lotzen da negatiboki euskalduntasunarekin —euskalduna globalki eta euskara hizkuntza identitatea— alderantziz baino; hau da, bateraezin handienak espainiartasunaren baitan daude, eta gatazka arrisku handiena
|
ere
bai.
|
|
|
Gaia interesgarria izateaz gain, horrelako ikerketa baterako une egokia zela iritzi genion: azken urteotan Zarautzen, eta Euskal Herrian
|
ere
bai, geroz eta hedabide gehiago ditugu, euskarazko tokiko hedabide geroz eta gehiago, bereziki. Une aproposa da, beraz, bidean geldialditxo bat egin eta nola goazen hausnartzeko.
|
|
|
Zarautzen, eta Euskal Herrian
|
ere
bai, geroz eta hedabide gehiago ditugu, euskarazko tokiko hedabide geroz eta gehiago, bereziki. Une aproposa da, beraz, bidean geldialditxo bat egin eta nola goazen hausnartzeko.
|
|
|
Hizkuntza ofizial bat baino gehiago duten komunitateetan, legeen bidez arautzen eta zigortzen da erabilera Maila teorikoan bai, gutxienez Baina, legeetatik haratago, badaude zenbait faktore herritarrei, hainbat gizartetestuingurutan, hizkuntza baten edo bestearen alde eginarazteko Hizkuntza bat hizkuntza hori ezagutzen dutenekin komunikatzeko tresna da, jakina. Baina hizkuntzaren ezaugarri nagusia horixe den arren, hizkuntza bat ez da tresna soila, jendeak bere nortasuna adierazteko erabiltzen duen funtsezko moduetako bat
|
ere
bai baita (Adell 2003).
|
|
2009
|
|
|
Iruñeko kaleetan barna paseatzea gustukoa izan du beti I k eta, zaletasun horren bidez, ohartu zen euskara Nafarroako hiriburuan gero eta gehiago erabiltzen zela12; batez ere, gazteen artean eta guraso berriek bere haurrekin hitz egiterakoan. Aldi berean, ordea, Iruñeko errotuluetan, udal bulegoetan, agiri ofizialetan eta abarretan, gero eta gutxiago ikusten zen eta, zoritzarrez, halaxe gertatzen da gaur egun. Eta euskara ikusteko aukerak daudenean, gainera, hizkiak ia beti gaztelaniazkoak baino %30 txikiagoak dira eta kolore ezberdinekoa
|
ere
bai; apalagoa, zuritik ez oso urrun.
|
|
|
Alegia, 14 lagun daudela bertan lanean katalanez. Programak itzultzeko industria, adibidez, inoiz ikusi gabeko mailatara ari da igotzen eta, beraz, hizkuntzaren industria ari da sortzen; hizkuntza ez da soilik ondare pertsonala eta kolektiboa, emozioa eta norberaren adierazkortasunaren erabilera, baizik eta industria
|
ere
bai. Horretarako, tamaina ez da oztopo.
|
|
|
Hizkuntza ez da soilik ondare pertsonala eta kolektiboa, emozioa eta norberaren adierazkortasunaren erabilera, baizik eta industria
|
ere
bai.
|
|
|
helmuga bat izan daiteke. Oraingo alderdiren batek bere barruko nahiz kanpoko bezeromota aldatu behar luke eta, noski, egitura ideologikoa
|
ere
bai, lerro bati guztizko nagusiagoa emanda. Euskaldun askok alderdi horren alde egin behar lukete, beste osagai ideologiko batzuk bigarren mailan utzita.
|
|
|
Lehenengo fenomenoari erreparatuko diogu. Hiri batzuek, Azkunaren Bilbo kasurako, lortu nahi dute metropoli globalen aldetik eta eratzen ari diren eskualde eremu globalizatuetan ezagunak izatea, eta nolabait aintzatetsiak
|
ere
bai. Horretarako elkarrekin lehiatzen dute, ikuskizuneszenatoki bihurtuta, kultura globalaren agertoki gisara onar ditzaten, horrela sare mamitsuagoetara heltzeko itxaropenaz.
|
|
|
Lehen
|
ere
bai, duda gutxi, baina ez zegoen bideoklubik, ez satelite bidez kontratatutako zinemarik, ez Internetetik filmak eskuratzeko aukerarik.
|
|
|
Esperientzia pertsonalekin batera klaseko jarduerak bideratzeko ere erabiltzen du. Honela bada, ariketa eta ataza batzuk plazaratzen ditu, eta ikasleen lanak
|
ere
bai. Blogaren erabilera didaktikoaren adibide eta ideien iturri dugu Camille Fauque".
|
|
|
Bada, bai. Beldurra ez ezik, urduritasuna eta ezinegona
|
ere
bai. Horiek izaten dira sintomarik arruntenak.
|
|
|
Euskararen patua euskaldunen epelkeriari leporatzen zion" etxeko" diskurtsoaren aurrean gure artekoa erabilera anisotropikoa zela erakutsi zigun15 Hau da, euskararen erabilera proportzioan espero baino handiagoa dela, euskal hiztuna leiala dela oraindik bere hizkuntzarekin, eta ez dakienak eramaten duela elkarrizketa erdararen bidetik, beraz euskaldun kopuruak emendatu ezean alferrik ari garela. Esan eta erakutsi
|
ere
bai. Tresna intelektual eta zientifiko gotorra eskaini zigun bere eredu matematikoaren bitartez, baina printzipio horrek gauza gehiegi jartzen zuen auzitan.
|
|
|
Harreman horretatik etorri zen, beraz, Gandiagak Txillardegi Arantzazuko seminarioan ostatuz bizitzera gonbidatzea, bere liburua buru zezan. Bertako fraide irakasleekin batera bazkaltzen zuen Txillardegik, eta haien otoitzetan parte hartu
|
ere
bai nonbait; eta Arantzazuko mendietan egiten zituzten beren ibilaldiak hizkuntzalariak eta poetak, beren idazteeta irakaste lanlanak geratuz asaskatze aldera. Famili biziera hartan sortuak dira Gandiagak Txillardegiri kantatu zizkion bertsoak, hemen bertan dakartzagunak.
|
|
|
Urtebete lehenago ezagutu zuen Gandiagak Txillardegi, baina ez aurrez aurre, Euskaltzaindiak Arantzazun 1956ko irailean antolaturiko Euskaltzaleen Biltzarrera hark bidalitako gutun irekiaren bidez baino. — Lehenagotik ere entzuna zuen seguruenik haren izena eta agian irakurriak
|
ere
bai hark Egan en eta Euzko Gogoa aldizkarietan idatzitako idazlanak— Txillardegik berak bazuen nolabaiteko harremanik aurretik Arantzazurekin, hango beste olerkari batekin, 50.eneko lehen urteetan Donostian bizi zen Salbatore Mitxelenarekin solasaldirik edukia baitzen, eta uste izatekoa da Arantzazuri buruzko haren obra poetikoak ere irakurriak zituela. Gandiagarekin, berriz, ez dirudi harremanik izana, haren izena agian ezagutzen batzuen ere poesi sariren bat edo beste irabazia soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain baitzuen eta argitaraturik ere bazuen olerkirik Euzko Gogoa n, baita Arantzazu aldizkarian ere.
|
|
|
Honela jaso dugu ikasle baten lekukotasuna: " Artean, Yugoeslaviaz hitz egiten genuen... eta kolonizazioaren zenbait fasez
|
ere
bai. Ikasgelan galdera bat egin nizun:
|
|
|
Zer esango luke honetaz zure ikasle berezia izan den Jone emazteak? Zure ikasle izan diren guztien aitorpen zabaldua da itzal handiko irakaslea zarela, hori bai, despistatu samarra zenbaitetan,
|
ere
bai.
|
|
|
Gainera, langile berriak sartu ahala, euskara koordinatzaileak HKSren gaineko laburpena, dekalogoa eta hizkuntza politikaren berri ematen die, eta sistema osora iristeko argibideak
|
ere
bai. Koordinatzaileari sistema osoaren kontrola dagokio, eta IMHko kide guztiei, aldiz, irizpideak betetzea eta horrela egiten dela bermatzea.
|
|
|
Azkeneko urteetan, Goazen nabarmen hazi delako, aurten, makina gelditu gabe, hausnarketa berria egiten hasita gaude indarberritzeko, eta aurrera egin ahal izateko, IMHri eta GOAZENi bidea gelditzen zaio urratzeko, eta bide berriei ekiteko
|
ere
bai. Bidean ikusiko dugu elkar.
|
|
|
politikarien lidergotza, enpresetako maila exekutiboan daudenena, euskara teknikariena, euskara batzordeena, planak eragiten dituen langileena edota langileen ordezkaritzena. Eta maila guztietan pertsonen arteko harremanak kudeatzeko modu berri bati ireki nahiko genioke atea EraLanen, erabilera planak eraginkorragoak izan daitezen bai, baina, erakundeak hobetu daitezen
|
ere
bai, berritzaileago, demokratikoago eta jasangarriagoak izan daitezen. Horra hor gure iparra.
|
|
|
Euskara planean parte hartu ez dutenen iritzia aurreikustea zailago egiten zitzaigun; ez, ordea, guztiz arrotz. Hainbat eragile eta arrazoi aurreikus genitzakeen, baina zuzen ote genbiltzan jakin nahi genuen, eta lanketak gakoak ikusten utziko zigun
|
ere
bai.
|
|
2010
|
|
|
Egoera konplexu baten seinale, zalantzarik gabe, irudi horiekin alde eta molde bateko zein besteko irakurketak egin baititzakegu. Euskara osasuntsu dago Leitzan, baina erdara
|
ere
bai. Eta, jakina, gauzak beste era batean esatea xinpatikoagoa eta politikoki zuzenagoa izan ohi den arren, lehian ari dira biak, espazioen lehian.
|
|
|
Euskararen berreskurapenak euskaraz biziko eta ariko diren gune geografiko eta sozial euskaldunak behar ditu. Herri euskaldunek badute, Euskara osasuntsu dago Leitzan, baina erdara
|
ere
bai. Eta, jakina, gauzak beste era batean esatea xinpatikoagoa eta politikoki zuzenagoa izan ohi den arren, lehian ari dira biak, espazioen lehian.
|
|
|
Garai bateko herri euskaldunen argazkia atera liteke Leitzan, dagoeneko ia ihes egin digun bizitzeko molde eta ohitura batzuen irudiak oraindik ere ikus daitezkeelako. Eta etorkizunerako argazkia ere antzeman genezake, testuinguru modernoago batean herri euskaldun bat nolatsukoa izan litekeen imajina baitezakegu Leitzako eguneroko bizitzako zenbait une eta guneetan. rra egon badago, euskararen inguruko eskakizun zehatzak
|
ere
bai. Logikoa dirudi herrigintzarako profila duenak, euskara bere lehentasuna izan gabe ere, gutxienez euskaltzaleekiko enpatia eta elkartasuna sentitzea, eta euskaltzaletasun berezko edo elkartasunezko hori bere lanean islatzea.
|
|
|
Txosten honetan lantaldearentzat positiboak diren alderdiak azaltzen dira, eta, hain positiboak ez direnez gain, esanguratsuak diren beste hainbat alderdi
|
ere
bai. Bukaeran, datu esanguratsuenak aintzat hartuta ondorio batzuk atera ditugu eta aurrera begirako proposamen batzuk ere bai.
|
|
|
Txosten honetan lantaldearentzat positiboak diren alderdiak azaltzen dira, eta, hain positiboak ez direnez gain, esanguratsuak diren beste hainbat alderdi ere bai. Bukaeran, datu esanguratsuenak aintzat hartuta ondorio batzuk atera ditugu eta aurrera begirako proposamen batzuk
|
ere
bai.
|
|
|
• Orokorrean elebidunen %37 moldatzen da euskaraz hobeto, 15 urte bitartekoetan elebidunen %46 Elebidunak ugaltzen eta horien barruan euskal elebidunen proportzioa
|
ere
bai. (3.3 atala.
|
|
|
Elebidunak ugaltzen eta horien barruan euskal elebidunen proportzioa
|
ere
bai.
|
|
|
AZPko langileen esparruan
|
ere
bai, eta jende aurreko arreta elebiduna bermatzeko, atezain nagusi eta menpekoei, salbuetsita daudenei izan ezik, euskarazko oinarrizko ezagutza egiaztatu izana proposatzen da.
|
|
|
• Kontrako iritziak
|
ere
bai:
|
|
|
Globalizazioa hizkuntzaekologia ereduarekin lotzen bada, euskaltzaleek pentsa dezakete ez daudela bakarrik euren hizkuntza gutxiagotuaren defentsan, baizik eta, munduan hedatzen ari den edozein hizkuntzaren aldeko aldarrikapenaren joerari jarraiki, provincianismotik atereaz, nazioarteko globalizazioaren baitan daudela. ko paperezko formatuan, 32 hizkuntzatan argitaratzen zen, tartean euskaraz
|
ere
bai. Gaur egun, interneten argitaratzen da, eta sei hizkuntza ofizial hauetan bakarrik kaleratzen da, azken Zuzendari Orokorrak (Koichiro Machuura) egin dituen aldaketen lekuko:
|
|
|
Baina beste batzuk ez ditugu aipatu, esate baterako," euskararen balio erantsia"," bezeroaren edo hartzailearen garrantzia", eta abar. Pentsatzen dut artikulu horretan esaten direnak baliagarriak direla baita ere honetan ikusten direnak osatzeko; agian alderantziz
|
ere
bai. Beste mota honetako" modalitate aniztasuna" eta" artekotasuna" ere bultzatu beharrean gaudela esango nuke, aurrera egingo badugu (azterketetan eta areago).
|
|
|
Primingak egoera jakinetan gertatzen dira; alegia, albisteen edukietan aldaketa bat gertatzen denean eta, horren ondorioz, audientzia horiek beste gai edo erreferente gako batzuen premia dutenean ebaluazioetan erabiltzeko (Scheufele eta tewskbury, 2007: 11). bestalde, agenda settinga bezala, priminga ere informazioaren eskuragarritasunaz eta gogoan gordetako informazioa prozesatzeko moduaz arduratzen da. ez da harritzekoa, beraz, priming kontzeptua agenda settingaren luzapen gisa sarri ulertu izana. hala ere, bien arteko loturak bai, baina ezberdintasunak
|
ere
bai: komunikabideek gai batzuk jendearen adimenean eta kezketan nabarmenarazten dutenean agenda settingaz ari gara; aldiz, komunikabideek igorritako informazio horren bitartez ere, jendeak gaiak edo eragileak ebaluatzen dituenean zeri erreparatu behar zaion aipatzean, primingaz ari gara.
|
|
|
4 ikus
|
ere
bai e. baxoken eremu urriko hizkuntzak europa batuan artikulua Euskera aldizkarian.
|
|
|
2.1 hizkuntza idelogia ofizialaz eta iritzi publikoaz ideologiak legeria baldintzatzen duela erran dugu, baina beste norabidean ere indarrean den legeriak idelogia eragin dezake. ausarta baldin bada, adibidez, indarrean den ideologia aldarazi dezake. oro har ideologia legeria bezain garrantzitsua da, garrantzitsuago behar bada. alabaina badakigu bozkatuak diren legeak ez direla beti aplikatzen edo partzialki, edo batzuetan batere. ideologiak aldiz ekintza bideratzen du, kontzienteki ala ez. ideologia ideia sistema gisa ulertuko da eta ondorioz frantses estatuaren hizkuntzei buruzko ideologia estatuak daukan frantsesari eta beste hizkuntzei buruzko sineste, judizio eta aurreiritzi sistema litzateke. baina eskualdetako hizkuntzen kasuan nola ateratu ideologia ofiziala, frantses estatuaren ideologia nola agertarazi? ...onalean eragin soziala duten presio multzo ofizialenak gehi diezazkiogun, frantses akademiarena adibidez estatuaren ideologian eragin baitu. halere, azken hori gutxi gorabehera ofiziala izanik ere ez da estatuarena, baina bere eragina handia da iritzi publikoan eta herriaren ordezkariengan, hautetsiengan. ildo horretan, deputatuen eta senatarien ideologia estatuarena ez izanik ere garrantzitsua da
|
ere
bai, bereziki gehiengokoenak, haiek gobernuaren proposamenei segituz legea egiten baitute. erran behar lurralde honetan hizkuntza hauek baditugu: alsaziera, bretoiera, frankoprovenzera, euskara, katalana, korsikera, oil hizkuntzak, okzitaniera. oro har ideologia legeria bezain garrantzitsua da, garrantzitsuago behar bada.
|
|
|
Dena den, beste lagun batzuk ezagutzen genituenez eta hauek erdaldunak zirenez, ezin genuen euskaraz hitz egin haiek aurrean zeudenean, egokia iruditzen ez zitzaigulako. Euskaraz hitz eginez, euskara bultzatzen genuela oso garbi geneukan, ikastolan jasotako hezkuntzagatik baina etxean jasotako hezkuntzagatik
|
ere
bai(...) Zangotzan zailagoa da euskaraz aritzeko giroa aurkitzea eta egun asko nabaritzen dut, nik beste esperientzia oso ezberdinak bizi ditudalako nire klasekoekin edo Iruñeako lagunekin alderatuta. iruñerria eta hortik beherako hiriak oso erdaldunak dira (atarrabian %15 inguru euskaldun; barañainen, berriozarren, burlatan, iruñean, lizarran eta zizur nagusian %10; tafallan eta zangozan %5)... eskolan dena euskaraz, etxean ezer ez edo apurtxo bat, kalean deus ere ez, lagunekin oso gutxi... hau da, gazte askorendako euskara bizipen etena edo ez jarraitua izan da, bizipen atomizatua eta batzuetan, eskolara mugatua. hori horrela izanda, euskara eremu akademikoari lotzen diote hala bizipenetan nola erabilera ohituretan. zenbait aldiz, gazteek beraiek aitortuta, eskolan baizik ez dute erabiltzen, eskolatik kanpoko harreman guztiak (familia, lagunartea, aisia...) erdaraz eratu dituztela. iruñeko gazte batek dio euskara beretako hizkuntza akademiko hutsa dela, ez dagoela bere sustraiari edo familia jatorriari lotuta, kosta egiten zaiola, euskaraz deseroso sentitzen dela. euskaran deserrotutako hiztuna dirudi, ingurune erdaldunean hazita euskaran gozatzeko aukerarik izan ez duena. gazte horren frustrazioa hunkigarria da, areago ere jakinda bere ikasbidean euskarari behingoan bizkar eman beharrean, unibertsitatean euskaraz ikasten segitzea hautatu zuela. gazteek inguru soziolinguistikoaren eragin erdalduntzaile ikaragarria jasotzen dute. zail zaie euskara erabiltzea. gazte euskaldun horietako anitz nolabaiteko euskaldun ezinduak dira, erdal inguruak berak ezinduak, inguruak ez baitie bide eman euskara normaltasunez erabiltzeko eta horretara ohitzeko. ingurune erdaldunetan erdara beharra eta ohitura da, gizarte araua orotan. euskaraz egiteko aldiz, aukerarik ez, ohiturarik ez eta ondorioz, anitzetan, erraztasunik ere ez. euskararen erabilera kuantitatiboki ez nahikoa eta kualitatiboki arlo bakarrekoa (akademikoa, eta ez arlo askotarikoa) izatearen ondorioz, euskara erabiltzea kosta egiten zaie gazteei. euskara ez da haien adierazpide osoa izaten eta ez ohi dute bat batean egiten. adinkideekiko harreman informaletan (anai arrebekin edo lagunekin) erdaraz egiteko ohitura ezarrita dute. erabiltzeko zailtasunak eta adierazmen nahikoa mugatuta dute euskaraz. horren jabe izanda, haien euskararen kalitateak kezka ematen die eta ziurtasuna kendu. hobetu beharrari egiten diote aipu behin eta berriz. kasuren batean horixe da, hain zuzen, unibertsitatean euskaraz ikasten (nafarroan euskaraz egin daitezkeen bi titulazio bakarrak) segitu izanaren arrazoia:
|
|
|
lehendabizi, eztabaidetan agertutako ideiak euskadiko biztanleria osora zein punturaino orokortu daitezkeen antzematea, eta, bigarrenez, ideiok zein gizataldeetan diren ohikoagoak zehaztea. helburua ez da izan eztabaidetan agerturiko jarrera denak neurtzea, baizik eta bai baina motakoen artean maizen ageri direnei arreta ipintzea. gainera, galderak zehazterakoan ikerlarien interpretazio edo kontzeptualizazioak erabili ordez partaideen euren adierazpen moduak edo berbalizazioak hartu dira kontuan. euskadiko autonomia elkargoaren 18 eta 55 urte bitarteko 600 lagunek osatu dute ikerketa kuantitatiboaren lagina eta adina, sexu eta eskualde (erdaldunagoa edo elebidunagoa, Inkesta Soziolinguistikoa 2006 lanaren arabera (eusko Jaurlaritza 2008)) aldagaitan gizarte osoaren adierazgarria da. ikerketa kuantitatiboaren emaitza nagusiak ondoko hauek izan dira: ikerketa kualitatiboan agerturiko jarreren, eta batez
|
ere
bai bainakoek erakutsitakoen, maiztasuna; jarrera komunak dituzten taldeen identifikazioa (aldekoagoak, bai bainakoak eta kritikoagoak) eta haien ezaugarri sozialen deskribapena; eta euskararen alde talde horietako bakoitza zer dagoen prest egiteko zehaztapena. erabilitako metodologiaren balorazio orokor bat egiteko, ikerlariek uste dute tipologia osatzeko aurretiaz diseinatutako tipologietatik e...
|
|
|
...txobait jaisten bada ere, tokian tokiko eta erkidegoko administrazioko langileen artean galegoa omen da mintzatzeko hizkuntza erabiliena ere. tokian tokiko erakundeek galiziera hizkuntza ofizialtzat erabiltzeari buruzko legean (1988), bakar bakarrik galiziera edo lehentasunez galiziera erabiltzeko agintzen da, era guztietako agirietan erabiltzeko hizkuntzen artean; eta galiziera nahitaez ezagutzea
|
ere
bai, administrazioan lan egitera iritsi ahal izateko.
|
|
|
galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako hizkuntza normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda: ...k beste, lan egin ahal izateko, haien gizarteratzea bultzatzeko, haien arteko harremanetarako, ikasteko eta legearen babesa edukitzeko baliabide eta baldintza egokiak haiei eskainiz, horrela egun duten eta ona den beren ezaguera maila sustatzeko. eta kulturan zein politikan sektore jabea ere bada galiziera; gutxiengoan dauden sektoreak dira, baina bizitasuna eta gogoa kutsatzeko gaitasun handikoak
|
ere
bai, eta elebakartasunean erreferentzia gisa jarduten dute. asko dago oraindik borrokatzeko, eta handia da gainditu beharreko inertzia. galiziatik kanpo hitz egiten den galizieraren egoera, berriz, askoz ere petralagoa da; eta hala izaten jarraituko du espainiak euskara, galiziera eta katalana bospasei nazionalitateren edo erkidegoren barruan legalki" zokoratzen" dituen bitartean, edo h...
|
|
|
Franco hil zenetik, hogeita hamar urte igarota, eta hogei urteko hizkuntz politikaren bueltan, eaen, hau da, nafarroarekin eta iparraldearekin erkatuz euskararen aldeko politikarik onena burutu den eremuan, ibarretxe Jaurlaritzak argitaratutako liburuxkan" hizkuntza politika aurrera begira" hizkuntza politikarako Sailburuordetzaren egitasmoan, honako hauek irakur daitezke: ...nala, ez autonomikoa ere, baizik eta hizkuntz ekologia moderno baten oinarrietan tinkotua" (28 orrialdean);" gizarteari arazoak ere baditugula esan behar zaiolakoan gaude, urria eta guztiz irregularra baita oraindik ere euskararen erabilera... ezin da euskararen geroa bermatutzat eman" (38 orrialdean);" euskaldunak bakarrik hartuz gero, euskararen erabilerak behera egin du eaen
|
ere
bai" (64 orrialdea);" hizkuntza gutxitu batek atzera egiteko arriskua berezkoa du" (37 orrialdean). teoriak eta praktikak erakusten dute, beraz, menpeko hizkuntz politikekin euskaraz biziko den euskal herri euskalduna berrosatu nahi izatea idealista dela. globalizazioaren aroan eta euskararen egungo egoera minorizatuaren baldintzatan, gure hizkuntzaren normalkuntza osoa lortzeko, b...
|
|
2011
|
|
|
Esan dudan moduan, beraz, testuinguru honetan aztertu behar da hizkuntzaren gaia. Gazte askok euskara familian jaso dute eta beste askok familiaz gain eskolan
|
ere
bai. Haurtzaro guztian euskara izan da askoren hizkuntza eta hala bizi izan dira.
|
|
|
Ikusten dozu Cicatriz, Rip, Eskorbuto... Kamisetak
|
ere
bai."
|
|
|
"... Irten zapatuan eta musikia da dana, dantzatzeko,... Gelditu lagunekin, hasi pipak jaten eta musikia, tabernetan
|
ere
bai..."
|
|
|
Ikusten dezu Cicatriz, Rip, Eskorbuto... Kamisetak
|
ere
bai".
|
|
|
" Guk edukitzen dogu cargo de conciencia, ze guk erderaz kantatzen dogu. Bultzatu einbida baina azkenian erderaz eitten dou eta entzun
|
ere
bai".
|
|
|
" Guk edukitzen dogu cargo de conciencia, ze guk erderaz kantatzen dogu. Bultzatu einbida baina azkenian erderaz eitten dou eta entzun
|
ere
bai".
|
|
|
Honek aldaketa eta gatazka bortitzak eragingo dizkio gazteari. Behar berriak eta bizipen berriak izango ditu bere inguruarekin eta horrek bere bizitzako gauza askoren birplanteamendua ekarriko du, tartean ordura arte besteekin komunikatzeko erabili duen hizkuntzarena
|
ere
bai. Gatazka horretan helduek eskaintzen dioten mundu ikuskeraren kontra arituko da bere nortasuna erakutsi nahian, baina aldi berean helduen mundutik eta gainontzeko gazteengandik hartuko ditu ereduak ere.
|
|
|
Inportanteena norberaren pertsonalitatea errealizatzea da eta kontzientzia sozial eta politikoak bigarren (edo hirugarren) planora pasatu dira. Irudien munduan murgildu da gizartea eta komunikabideek (teknologiari esker) eta marketinak hartu dute indarra (iritzi sortzaile nagusi bihurtu dira eta modak sortzen dituzte, baina ez arropa edo idea estetikoetan bakarrik, sentitzeko eta besteekin erlazionatzeko moduetan
|
ere
bai). Planteamendu ideologikoek edo zentzu historikoak, ordea, porrot egin dute.
|
|
|
Desberdindu nahi hori, beraz, familia eta eskola ordezkatuko dituzten gizarte taldeekiko identifikazioak emango dio gazteari. Eta talde horiek, beti horrela ez bada ere, musikaren inguruan eratzen dira eta horietatik hartuko dituzte baloreak, sinismenak, jokaera ereduak eta, batzuetan, hizkuntza bera
|
ere
bai. Gainera, ia beti, musikari lotuta musikatik kanpo dauden balio eta praktika kultural asko ere agertzen dira.
|
|
|
Irten zapatuan eta musikia da dana, dantzatzeko,... Gelditu lagunekin, hasi pipak jaten eta musikia, tabernetan
|
ere
bai,... Zaz al loro".
|
|
|
argi dio, hori bai, bestelako transformazio demografiko bortitzak gertatu ezean arras inprobablea dela horrelako eszenarioa. Transformazio bortitzak diodanean aldakuntza politikoa izango duzu, agian, batez ere gogoan. hori
|
ere
bai, jakina, baina hori bakarrik ez. Are gehiago:
|
|
|
euskaraz ikasten dute eskolan, arnasguneetako neska mutil gehienek, haur hezkuntzako hasiera hasieratik Bigarren hezkuntzara arte. Bigarren hezkuntza ere, partez edo osoz, euskaraz egiten dute hainbatean (unibertsitateikasketak
|
ere
bai, hainbatek). eskolak hor ere dituen ahuldadeak ez gara errepikatzen hasiko: haurrek loturik ikusi eta sentitu behar dituzte eskola eta herri bizitza.
|
|
|
Gero ikasten da H, gehienetan eskolan edo sozializazio ajente formal jasoagoen bidez. e) erabilerari dagokionez eten argia dago h ren eta L ren artean: idatzizko jarduna h bidez egiten da, erabat edo oso nagusiki; ahozko jarduera formal jasoa
|
ere
bai, oro har. gainerako jarduna, eguneroko mintzajardun eta berba egikera arrunta, informala eta intimoa, L aldaeraz egiten da beti edo nagusiki. hots, Lren eta h ren konpartimentazio funtzionala dago hiztun elkarte horretan (konkretukiago, hiztun elkarte horrek konpartimentazio arau hori indarrean daukan esparru territorialean eta, horren barnean, bertako hiztunen arteko agerbide, jardun gune, h... hiztun elkartearen lurralde esparru osoan (hiztun herrian) edo bertako eskualde eremu jakinean kontestuak agintzen du, normalean, noiz h erabili eta noiz L. Mintzajardunaren situazio markatzaileek, norknorekin noiz non zertaz diharduen azaltzen duten elementuek, esplikatzen eta, parte on batez, determinatzen dute kasu bateko eta besteko jardunaren berezitasuna. f) Konpartimentazio soziofuntzional (eta, dagokion neurrian, territorial) hori egonkorra da. hots, ez da urtetik urtera (ez eta hamarkadatik hamarkadara edo belaunaldi batetik hurrengora) nabarmenki aldatzen. hizkuntza egoera guztiak (guzti guztiak) aldatu egiten direnez gutxi edo (normalean) asko, berehala agertzen da galdera:
|
|
|
Ez da askotan ulertu, hasteko, lau punta mutur deskribatzen dituela ardatz biko taula horrek. Egoera posible askoren arteko lau puntamutur bakarrik direla horiek. esplizitazioa, gizarte diglosikoak ez du eskatzen gizarte horretako hiztun guztiak elebidun izatea. diglosiarik gabeko herrialde batean izan liteke herritar elebidunik, eta alderantziz
|
ere
bai. Bi plano dira gizartearen (hiztun elkarte baten) tipifikazio linguistiko kolektiboa eta hiztun konkretuaren elebitasuna (oro har, bere hizkuntzaedo aldaera aniztasuna).
|
|
|
iraunkorra izan da orain arte), c) bere berea du diglosiak konpartimentazio soziofuntzionala, d) bertako H eta L hizkuntzak edo aldaerak ez dira berdin eskuratzen, transmititzen ere ez, eta e) baliteke (adostasunetik urrutiago gaude ordea horretan) diglosia hain gatazka iturri nabarmen ez izatea. jektibotasunari uko egiten diogunik edo uko egiteko prest gaudenik. Interesdun izanik ere egiaren (gustuko edo gustuz kontrako, baina benetako egiaren edo egia ustezkoaren) bila dihardugu guztiok, zuk
|
ere
bai seguru, zientzia moldez ari garen heinean. Ahul anitzen aldeko filosofia sozial hori hor dago, baina egiazaletasuna ere bai.
|
|
|
Interesdun izanik ere egiaren (gustuko edo gustuz kontrako, baina benetako egiaren edo egia ustezkoaren) bila dihardugu guztiok, zuk ere bai seguru, zientzia moldez ari garen heinean. Ahul anitzen aldeko filosofia sozial hori hor dago, baina egiazaletasuna
|
ere
bai. Batak ez du bestea zapuzten, objektibotasunari bere osoan eta bere lekuan eusten dakigun neurrian.
|
|
|
diglosiarik gabe gelditu gara ia. gero eta diglosia txikiagoa dugu etxean. garrantzitsua da puntu hori. gotzon garateren 2000ko artikulu zirraragarria, eta haren pareko beste asko, gogoan hartzen badira aldaketa nabarmena dago hor: 180 graduko aldaketa
|
ere
bai, gure artean zenbait urtez entzun eta irakurri diren baieztapen borobilak kontuan izanik. ziaboga horretan bat etorri gara guztiok, antza, oraingoan. poztekoa da hori:
|
|
|
Aparteko esfortzua egin du, gainera, community fostering deitzen dudan horren zenbait elementu giltzarri zehazteko. konforme dago home family neighborhood community konplexuaren lehentasunezko izaerarekin, eskola erantsiz errepertorio horretara. Auzogintzarekin
|
ere
bai. Bere ekarpen handiena, oso kontuan izatekoa, honako ideia parean dago:
|
|
|
Besamotzak bizirik daude eta ez dago frogatua besobikook baino lehenago hiltzen direnik. ez eta duintasunik gabeak direnik. enfoke arazoa dago hor, nire ustez: " guztia edo ezer ez" slogana aski ezaguna dugu gure artean; bere zenbait ondorio
|
ere
bai. Badirudi iturburu horretatik datorrela diglosia eutanasiarekin nahastu nahia. b) hizkuntza hegemonikoa, berak hor darabilen irudia ondo jasotzen bada, h hizkuntza da. kontuz ibili behar da hegemonikotasun hori eta hizkuntzaren (hiztun elkartearen) bizitasuna nahastearekin:
|
|
|
Baita ohar kritikoen argi ilunak zehazkiago baloratzeko ere. Lan luzea izan da hori guztia; eragingarria
|
ere
bai. Labur labur azalduko dira, hemen, lan osoa amaitu ondoko azken sentiera printzak. a) zazpi ohargileen ekarpenak kontrastatzen (beren artean konparatzen) saiatu naiz hainbatean.
|
|
|
gauza batzuetan aurrera egin dugula ikusten da argi. diglosiaz ari garenean zertaz ari garen, eta zertaz ez, lehen baino ondotxoz errazago uler dezakegu orain diskurtso soziolinguistikoan ari garenok. diglosiaren gaineko adostasun terminologikora heldu gara, lehenik eta behin. Adostasun kontzeptualera
|
ere
bai, hainbatean. gauza txikia irudituko zaio hori hainbati. Niri ez. pozik nago zinez:
|
|
|
Motiboa bistan dago: ...buruan biziaren eta heriotzaren, arteko muga lerro lauso bihurri horretan doakigu guztioi bizia. horregatik da medikuntza, gaixoez eta hildakoez arduratzen delarik ere, hain garrantzitsua. horregatik da diglosia, hitz horrekin edo beste batekin, Mikel Zalbide – Hamar ondorio, gazi eta gozo gurea bezalako hiztun elkarte txiki erasanetan hain funtsezko eta hain zentral. orain arte seguru; gero
|
ere
bai, ene ustez. c) Amankomuneko kezka sorta batekin, gure herriaren eta gure hizkuntzaren geroa dugularik ipar, jardun dugu guztiok eztabaidan. Bizi eta, aldi berean, ahalik eta objektiboen. gogoeta lan aurrez aurreko horren beharra badagoela uste izan dugu gehienok. horrexegatik murgildu gara hain poz gutxi eta hain atsekabe ugari ekarri ohi duen lan honetan. ez dago zertan harritu:
|
|
|
bakarra! eta itzulpena da eta egokitzapena
|
ere
bai. Jordik negar batzuk egin ditu katalunian oraindik ere nola ikusten duen egoera azaltzen. gu hemendik hasiko bagina aztertzen, ba seguruen ondorioak bestelakoak ere atera genitzake, baina, prekarietatean esplika diezagutela zer den ghettoa, esplika diezagutela, zer den ghettoa.
|
|
|
hiztunek hizkuntza ezberdinetan komunikatzeko duten gaitasuna. gaitasun bezala konplexua eta osagarri asko dituena bezala ageri da, eta beti ere hizkuntzaren funtzionalitateari begira, alegia, tokian tokian komunikatzeko behar diren bitartekoei eta beharrei begira definitzen da. hiztunak hizkuntza ezberdinetan dituen gaitasunak elkarren osagarri eta aberasgarri diren ustea dago, bestalde, definizio honen oinarrian. Beste era batera esanda, hiztun bat bi hizkuntza edo gehiago erabiltzeko, alegia, haietan komunikatzeko gai denean hiztun eleanitza dela esango da. esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik
|
ere
bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik. elebakarrak, ondo eta gaizki hitz egiten dutenak dauden bezala, elebi/ anitzak ere hobeto edo okerrago erabil ditzake bere hizkuntzak. garai batean, hizkuntza baten lekuan bi sartuz gero okerxeago," estuxeago" ibiliko zirenaren ustea zen nagusi, edota horrelako gauzak esaten zen...
|
|
|
hiztunek hizkuntza ezberdinetan komunikatzeko duten gaitasuna. gaitasun bezala konplexua eta osagarri asko dituena bezala ageri da, eta beti ere hizkuntzaren funtzionalitateari begira, alegia, tokian tokian komunikatzeko behar diren bitartekoei eta beharrei begira definitzen da. hiztunak hizkuntza ezberdinetan dituen gaitasunak elkarren osagarri eta aberasgarri diren ustea dago, bestalde, definizio honen oinarrian. ...ebakarrak, ondo eta gaizki hitz egiten dutenak dauden bezala, elebi/ anitzak ere hobeto edo okerrago erabil ditzake bere hizkuntzak. garai batean, hizkuntza baten lekuan bi sartuz gero okerxeago," estuxeago" ibiliko zirenaren ustea zen nagusi, edota horrelako gauzak esaten zen elebakartasuna indartzeko. zoritxarrez oraindik elebakarrak, eta boteretsuak, asko dira munduan, eta gure artean
|
ere
bai; eta aipatu ikusmira, hiztun elebakar idealarena, ez da erabat desagertu, baina ikerketa zientifikoek, eta geroz eta jende gehiagoren praktikak ere argi erakusten dute bi, hiru eta hizkuntza gehiago ere ondo ikasi eta erabil ditzakeela edozein hiztunek.
|
|
|
Aipatzekoa iruditzen zaigu 2011 urteko uNeSCoren batzar orokorrerako proposatu den hizkuntza aniztasunaren eta formazio eleanitzaren inguruan batzar orokor mundiala egitearen aldeko aldarrikapena ere, (uNeSCo, 2011: ...erakunderen helburu eta interesgune bihurtzeko ahalegina. euskararen biziberritze ahaleginekin batera, aspalditik ohartu gara munduko beste hizkuntza gutxituekin solidaritate harremanak indartu beharra, batzuen eta besteen ahaleginak, lorpenak, ekimenak konpartituz helburu onartuagoa, zabalduagoa, eskuragarriagoa egingo denaren esperantzarekin lan egitea askoz aberasgarriagoa da; eta emankorragoa
|
ere
bai seguruenik. euskararen/ hizkuntza gutxituen normalizazio eremuetan lortutakoek beste hizkuntza gutxituentzat ere eredugarri izan lukete, bereziki gertuago daudenentzat: komunikabideetan, giza zerbitzuetan, Esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik ere bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik.
|
|
|
187 eX/ 44/ 1) eleaniztasun horren osagarri nagusi eta bereziki bultzatu beharrekoak hizkuntza gutxituak direlako. gerturago etorriz, beharrezko ikusten dugu baita ere hizkuntza aniztasunaren auzia, ekologia eta biologia aniztasunarena bezala, edozein norbanakoren nahiz erakunderen helburu eta interesgune bihurtzeko ahalegina. euskararen biziberritze ahaleginekin batera, aspalditik ohartu gara munduko beste hizkuntza gutxituekin solidaritate harremanak indartu beharra, batzuen eta besteen ahaleginak, lorpenak, ekimenak konpartituz helburu onartuagoa, zabalduagoa, eskuragarriagoa egingo denaren esperantzarekin lan egitea askoz aberasgarriagoa da; eta emankorragoa ere bai seguruenik. euskararen/ hizkuntza gutxituen normalizazio eremuetan lortutakoek beste hizkuntza gutxituentzat ere eredugarri izan lukete, bereziki gertuago daudenentzat: komunikabideetan, giza zerbitzuetan, Esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik
|
ere
bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik.
|
|
|
Adibide interesgarri horietako bat ematen digute gagnon eta deschoux (2008) ikerlariek. Marrazkidun ipuin elebidunekin hizkuntzak era integratuan nola lan egin ikus daiteke lantxo honetan. eskolako hezkuntza elebi/ eleanitzak heziketaren alderdi guztiak ukitzen ditu eta etxeko lanena
|
ere
bai. Material elebidunak eskolarako ez ezik etxerako ere aukera batzuk ematen dituela erraz ikus daiteke. esaterako, euskal d ereduko guraso erdaldun askoren kexua edo ardura hauxe izan ohi da:
|