|
2007
|
|
|
Horren harira, supernoben faktoria horiek ikertzen dihardugu. Horietan gertatzen den energia igorpena zerk
|
eragiten
duen ezagutu nahi dugu. Alegia, zulo beltzak igortzen duen erradiazioaren ondorioa den edota etengabeko izarren sorkuntzak sortzen duen zerbait den jakin nahi dugu.
|
|
|
Alegia, zulo beltzak igortzen duen erradiazioaren ondorioa den edota etengabeko izarren sorkuntzak sortzen duen zerbait den jakin nahi dugu. Teknika interferometrikoen laguntzaz, prozesu fisiko batzuek zein beste batzuek galaxien jokabidean nola
|
eragiten
duten ikusi nahi dugu.
|
|
|
Garunak antzera funtzionatzen du: neurona batzuek jasotzen dute inputa (ikusitakoa, entzundakoa eta abar), neurona talde jakin batzuk aktibatzen dira lan mota jakin bakoitzarentzat, eta beste batzuek
|
eragiten
dute outputa (erreakzioa). Baina garuna informatikako neurona sareak baino askoz konplexuagoa da.
|
|
|
Izan ere, ikatza ekoiztea nahiko industria suntsitzailea da. Batetik, gizakiarentzat jarduera arriskutsua da, eta osasun arazo ugari
|
eragiten
dituena datu ofizialen arabera, 2005ean 6.000 lagun hil ziren Txinan ikatz meategiekin zerikusia duten arrazoiengatik (gaixotasunak, istripuak...). Eta, bestetik, ingurumenean ere inpaktu handia eragiten dute ikatz meategiek:
|
|
|
Batetik, gizakiarentzat jarduera arriskutsua da, eta osasun arazo ugari eragiten dituena datu ofizialen arabera, 2005ean 6.000 lagun hil ziren Txinan ikatz meategiekin zerikusia duten arrazoiengatik (gaixotasunak, istripuak...). Eta, bestetik, ingurumenean ere inpaktu handia
|
eragiten
dute ikatz meategiek: basoak eta mendiak soil eta gorri gelditzen dira, ura eta airea poluitzen dira, metanoa isurtzen da (berotegi efektua eragiten du)...
|
|
|
Eta, bestetik, ingurumenean ere inpaktu handia eragiten dute ikatz meategiek: basoak eta mendiak soil eta gorri gelditzen dira, ura eta airea poluitzen dira, metanoa isurtzen da (berotegi efektua
|
eragiten
du)...
|
|
|
Ingurumenean inpaktu handia
|
eragiten
dute ikatz meategiek. Komencanto
|
|
|
onduta ez dagoenean baino gozoagoa da, usain handiagoa du, kolorea aldatzen zaio (kolore berdea galdu eta beste bat hartzen du askotan), bigundu egiten da, eta abar. Horiek guztiak ontze prozesuan landareen organo guztiek ekoizten duten etileno konposatuak
|
eragiten
ditu. Fruituek konposatu horrekin lotzen diren hartzaileak dituzte, eta, lotzean, ontzearekin lotuta dauden prozesuak abiarazten dira fruituan:
|
|
|
Gainera, fruitu batek ekoitzitako etilenoak haren ondoko fruituak ere etilenoa ekoizten hastea
|
eragiten
du; hau da, inguruko fruituak ere ontzea.
|
|
|
Beraz, biltegietan etilenoaren eragina saihesten duten substantziak erabiltzen dituzte gehien. Modu eraginkorrena etilenoaren hartzaile berekin lotzen diren baina ontzerik
|
eragiten
ez duten konposatuak erabiltzea da, adibidez, 1 metilziklopropeno (edo 1 MCP) deritzon konposatua. 1 MCPa etilenoaren hartzaile berekin lotzen da, eta zenbait ordu edo egun ematen ditu hartzailearekin lotuta.
|
|
|
Aparteko bero hori ozeanoek xurgatzen dute batez ere. Bestalde, azal azpiko ozeanoak ez dute gainazalekoek bezainbat zarata eguraldiak eta urtaroek
|
eragiten
diote gainazalari, eta, beraz, lehen horietan daude klimaren epe luzeko aldaketaren seinale argienak.
|
|
|
Ozeanoko ur beroek urakanak
|
eragiten
dituzte, eta urak ohi baino askoz beroagoak ziren Atlantikoko tropikoan 2005ean. Katrina urakana dago ikusgai hemen (2005eko abuztuaren 27a), sateliteko hodei irudi bat itsas gainazalaren tenperatura ematen duen mapa batean gainjarrita.
|
|
|
Jarduera fisiko luzeetan, potasio ioiak muskulu zuntzetatik kanpora ateratzen dira, eta egoera normalean egon ohi den ioi oreka hautsi egiten da. Desoreka horren ondorioz, muskulua uzkurtzea
|
eragiten
duen seinale elektrikoa moteldu egiten da eta muskulua paralizatu egiten da. Egoera horretan adrenalina eta azido laktikoa baldin badaude, berriz, seinale sistemak ez du huts egiten, eta uzkurtzeko gaitasunak bere horretan jarraitzen du.
|
|
|
Hegaldia hastean kontrako haizea baldin badute, errazago aireratzen dira, hegoak ireki eta pixka bat altxatuta haizea hegoaren azpitik indarrez pasatzen baita, eta goranzko indarra
|
eragiten
baitio. Zenbat eta handiagoa izan hegaztia, orduan eta indar handiagoa egin du aireratzeko.
|
|
|
Migratzearen berezko energia gastuaz gainera, migrazio garaian beste hainbat faktoreren menpe egoten dira, energia gehiago edo gutxiago gastatzea
|
eragiten
dietenak. Haizeak, batez ere, garrantzi handia du.
|
|
|
Aitzitik, objektuaren kurbadura oso itxia balitz, hau da, aerodinamikoa ez balitz, airea banatu egingo litzateke objektutik, eta zurrunbiloak eratuko lirateke. Zurrunbiloek erresistentzia
|
eragiten
dute, eta objektuaren abiadura motelarazi.
|
|
|
Hidrogenoa erregai fosilen ordezko ona izan daiteke, aditu askoren ustez. Izan ere, batetik, energia iturri berriztagarria da, eta, bestetik, ez du askatzen berotegi efektua
|
eragiten
duen gasik. Aitzitik, ur lurruna da hidrogenoa energia iturri gisa erabiltzean isurtzen den gas bakarra.
|
|
|
Aitzitik, ur lurruna da hidrogenoa energia iturri gisa erabiltzean isurtzen den gas bakarra. Horregatik, kontuan izanik erregai fosilen bi arazo nagusiak haiek agortzea eta
|
eragiten
duten poluzioa direla, hidrogenoak aukera ona dirudi haien aurrean.
|
|
|
I. A.: Ikuspuntu etiko eta juridikotik, zelula amen ikerketei
|
eragiten
dien arazo handi bat da legeetan alde izugarria dagoela herrialde batzuetatik besteetara. Enbrioiaren estatus juridikoa eta etikoa izan da eztabaidagai nagusia.
|
|
|
Adibidez, oso interesgarria izango litzateke helduen zelula ametatik zelula pluripotenteak lortzea, ez baitituzte sortzen enbrioi jatorrikoek
|
eragiten
dituzten arazo etikoak. Zer egoeratan daude ikerketa horiek?
|
|
|
Elektroi aske bat likido arrunt batean jarriz gero, likidoak presio handia eragingo luke elektroiak eratutako hutsunearen gainean, eta burbuila deuseztatuko luke. Horrelakorik ez gertatzeko, likido berezi batean jarri zuten elektroia, helio likidoan, likido horrek oso presio txikia
|
eragiten
baitu. Ondorioz, elektroiaren inguruko burbuila askoz nabarmenagoa bihurtu zen.
|
|
|
Mario Molina kimikari mexikarra kimikaren alor ugaritan ikertzen aritu zen munduko hainbat ikerketa zentrotan 1972 urtera arte. Urte hartan, Sherwood Rowland ekin lanean hasi zen, eta ozono geruzan CFCek zenbaterainoko kaltea
|
eragiten
duten deskubritu zuten. 1995ean Nobel saria eman zioten horregatik.
|
|
|
Eta VLAtan azken bost urteetan hasi dira erabiltzen. Sistema horrekin, pilotuak ez du mekanikoki
|
eragiten
eragingailuetan; aitzitik, ordenagailu bat erabiltzen du, eta ordenagailuak hegaldiaren parametro guztiak aztertuz eta interpretatuz eragiten du eragingailuetan. Horrela, hegaldi optimoak lortzen dira.
|
|
|
Eta VLAtan azken bost urteetan hasi dira erabiltzen. Sistema horrekin, pilotuak ez du mekanikoki eragiten eragingailuetan; aitzitik, ordenagailu bat erabiltzen du, eta ordenagailuak hegaldiaren parametro guztiak aztertuz eta interpretatuz
|
eragiten
du eragingailuetan. Horrela, hegaldi optimoak lortzen dira.
|
|
|
Isaac Asimovek honela definitzen zuen zientzia fikzioa: aldaketa zientifikoek edo teknikoek gizartean
|
eragiten
duten erantzuna aztertzen duen literatura. Ez du zertan zientzia berria iragarri dio Barcelók baina aldaketa posibleen berri ematen du, eta gizakia aldaketa horietara nola egokitzen den azaltzen du.
|
|
|
Gainera, eltxoen hainbat espezieren listuan substantzia analgesiko bat aurkitu dute, eta badirudi horrek lagundu egiten duela ziztada ez sentitzen, erantzun immunologikoa agertu arte. Eltxoek ziztatzen dutenean, zauri txiki horretan listua txertatzen dute, eta horrek
|
eragiten
du zauriaren hantura eta narritadura.
|
|
|
Tarteko epean zaila da gaixotasuna garatzea landarea ez da txiki txikia, baina oraindik ez da heldutasun sexualera iritsi, ez du lorerik ematen. Garai horretan duen ehun biguna urteko kimu berriena da, eta, oro har, onddoak ez dio hor
|
eragiten
. Loreak ematen hasten denean, ordea, egitura bigun berriak sortzen ditu zuhaitzak, eta egitura horiek zaurgarriak dira.
|
|
|
Mendiko pinu gaixotuen kasua larriagoa da, gaixotasunak ez duelako tratamendu erraza. Fungizidarik ez da erabiltzen, alde batetik inguruan
|
eragiten
duten kalte ekologikoarengatik, eta, bestetik, pinuaren azal azpira sartzen oso zaila delako. Beraz, tratamendu bakarra dago:
|
|
|
Azken urteotan, onddo mikroskopiko batek jaso du arreta intsinis pinuaren industrian: Fusarium circinatum. Pinuari gaixotasuna
|
eragiten
dio barrutik, egurrean, eta zuhaitzak balio ekonomikoa galtzen du. Ez da intsinis pinuaren gaixotasun bakarra, baina, azkar zabaldu zenez, ezustean harrapatu zituen nekazariak.
|
|
|
Horregatik, gaixotasunak gehienbat bi adin tartetan
|
eragiten
dio pinuari: txiki txikia denean, landare osoa ehun bigunez eginda baitago, eta loreak emateko adina duenean (sei/ zazpi urtetik aurrera).
|
|
|
1889 urtean, Stephan Paget mediku britainiarrak Seed and soil izeneko teoria idatzi zuen. Pageten aburuz, zelula bakoitzak organo jakin batean
|
eragiten
du metastasia, hau da, hazi bakoitzak (seed) lur jakin bat (soil) du gogoko.
|
|
|
Esaterako, oso ezaguna da tumore zelula askok VEGF faktorea (Vascular Endotheliall Growth Factor) sortzeko duten ahalmena. Substantzia horrek zainak osatzen dituzten zelulen hazkuntza
|
eragiten
du; horrela, denborarekin, oxigenorik gabeko hasierako fase baten ondoren, tumore zelulak zainak sortzen ditu bere inguruan angiogenesi izeneko prozesuaren bitartez, eta, aurrerantzean, oxigenoa eta elikagaiak jasoko ditu odolaren bidez.
|
|
|
biraka jaurtiz gero, errotazio ardatzaren orientazioa aldatu gabe egiten du hegan. Bumeran baten hegaldian efektu bera dago, baina, disko itxura ez duenez eta jaurtitzean oso errotazio asimetrikoa
|
eragiten
zaionez, ez du modu berean hegan egiten. Azken batean, bumeran baten ardatzak ez du guztiz lortzen kanpoko indarra orekatzea, eta orientazioa aldatzen du hegaldian (besteak beste, horregatik itzultzen da jaurtitzailearengana).
|
|
|
Errazagoa da landare transgenikoak haztea animaliak baino, eta, gainera, birusen edo prioien bidez infektatzeko arrisku txikiagoa dute. Aitzitik, alergia gehiago
|
eragiten
dituzte, eta, batez ere, ingurumenera hedatzeko arrisku handia dute. Hain juxtu, jende askorentzat hori da transgenikoen aurka egoteko arrazoi handienetako bat.
|
|
|
EHUko ikertzaileek beste sistema bat proposatu dute, eta interakzio honetan oinarritzen da: laser argiak eraztun itxurako metalezko egitura baten gainean
|
eragiten
duen interakzioan, hain zuzen. Sistema erraza eta merkea da; izan ere, sistemaren egoera kuantikoa modu zehatz batean kontrola daiteke argiarekin, eta, gainera, metodo berria gaur egungo egitura elektronikoetan integra daiteke.
|
|
|
Baina merkurioak sortu izan duen liluraren sinbolo gisa har liteke. Gaur egun beste muturrera joan gara, eta lilura baino gehiago ikara
|
eragiten
digu merkurioak, baita tanta txikienak ere. Ikara hori bidezkoa den esaten zaila da, ordea.
|
|
|
Hainbatentzat teoria sinesgaitza den arren, kontuan izan behar da dietak, pertsonen osasunean ez ezik, gizarteen osasunean eta are zibilizazioen garapenean ere
|
eragiten
duela.
|
|
|
Baina aberatsak ere pozoitzen zituen berunak; intoxikazio kronikoak
|
eragiten
zieten. Konturatu gabe, berun dosi txikiak hartzen zituzten ia etengabe, eta horrek hezueria sortzen zien.
|
|
|
Konturatu gabe, berun dosi txikiak hartzen zituzten ia etengabe, eta horrek hezueria sortzen zien. Izan ere, berunak giltzurrunen tubuluei
|
eragiten
die; horren ondorioz, azido urikoa ez da kanporatzen, eta hezueria azaltzen da. Hala, Virgiliok, Juvenalek, Ovidiok eta garaiko idazle askok aipatu zuten gaitz hori, eta izurritetzat ere hartu zuten.
|
|
|
Toxina askok minbizia
|
eragiten
dute, mutazio genetikoak eragiten dituztelako. Kadmioak, aldiz, mutazioak eragin bai, baina, gainera, ikerketa baten arabera, mutazio horiek konpontzeko sistema blokeatzen du.
|
|
|
Toxina askok minbizia eragiten dute, mutazio genetikoak
|
eragiten
dituztelako. Kadmioak, aldiz, mutazioak eragin bai, baina, gainera, ikerketa baten arabera, mutazio horiek konpontzeko sistema blokeatzen du.
|
|
|
Itai itai gaixotasun bat da, kadmioak
|
eragiten
duen eritasun bat. XX. mendearen hasieran Japoniako Toyama prefekturan kadmioarekin jende ugari pozoitu zenean agertu zen, lehenengoz.
|
|
|
Bestalde, hezurrentzat ere kaltegarria da, kaltzioaren metabolismoan
|
eragiten
baitu. Hala, hezurrak bigundu egiten dira (osteomalazia), masa galtzen dute eta ahuldu egiten dira (osteoporosia).
|
|
|
Hala, hezurrak bigundu egiten dira (osteomalazia), masa galtzen dute eta ahuldu egiten dira (osteoporosia). Horrek bizkarreko eta artikulazioetako mina
|
eragiten
du, eta hezurrak hausteko arriskua handitzen du.
|
|
|
Erloju biologikoak ordu jakin batzuetan odolaren presioa igotzea
|
eragiten
du goizeko lehen orduan besteak beste katekolamina hormonaren maila handitzen duelako; hau da, katekolaminaren maila altuak igoarazten du odol presioa. Katekolaminak, erloju biologikoaren eraginez ez ezik, estresaren eraginez ere ugaritzen dira.
|
|
|
Erradiazioak
|
eragiten
ez dion bakterioaren gakoa
|
|
|
Zehazki, EHUko taldeak honako hau frogatu du: batetik, van der Waals gisako elkarrekintza ahulek boro nitruroaren nanoegituretan
|
eragiten
dutela; bestetik, boro nitruroak argi urdina eta hurbileko ultramorea xurgatu eta igortzeko propietateak dituela. Emaitza horiek garrantzitsuak dira karbonoaren zenbait egiturak, (esaterako nanohodiek) nanoelektronikaren, fotonikaren eta biomedikuntzaren zenbait erabileratan (sentsoreak, etiketa biologikoak, eta abar) dituzten propietateak ulertzeko.
|
|
|
Poliki poliki, mugimendu txiki horiek inplanteen integrazioa eta egonkortasuna murriztu dezakete, eta, ondorioz, inplanteak galtzeko arriskua areagotu egiten da. BTI enpresak garatutako hiru dimentsioko elementu finituzko sistemak egoera bakoitzean tentsio txikienak
|
eragiten
dituzten inplanteak aukeratzen laguntzen du. Teknologia berri horri esker, dentistek ikasi dute diametro handiagoko inplanteak hezurrean jartzean tentsioa nola murrizten den, eta horrek inplanteak denbora luzez egonkor eta funtzional mantentzen laguntzen duela.
|
|
|
Hain zuzen, olatuek labarren aurka jotzean
|
eragiten
duten higaduraren ondorio da marearteko zabalgunea. Material bigunak eta gogorrak txandakatzen dira labarretako geruza bertikaletan; olatuek erraz higatzen dituzte bigunenak, eta gogorrenek bigunak babesten dituzte marearen mailaren azpian.
|
|
|
Mendikate berri guztiak bezala, Pirinioak izugarri higatu ziren hasieran, eta higatutako jalkinak inguruko arroetan metatu ziren, Ordesa inguruko plataformetan, adibidez. Bestalde, iberiar plakaren etengabeko bultzatzeak gero eta egoera ezegonkorragoa sortzen zuen plataforma haietan; lurrikarak
|
eragiten
zituen, eta ezpondaren malda handituz joan zen. Horren ondorioz, harea isuriak areagotu egin ziren, bai neurriz eta bai maiztasunez.
|
|
|
Kolore edo uhin luzera jakin bateko fotoi batek atomo bat jotzen duenean, atomoak xurgatu egiten du fotoia, eta gero igorri. Fotoiak momentu bat du, eta xurgatzean momentu horrek atomoari
|
eragiten
dio. Hau da, laserrerantz zuzen doan atomo batek fotoi bat xurgatzean, atomoaren momentua fotoiaren momentua adina txikitzen da.
|
|
|
Hau da, laserrerantz zuzen doan atomo batek fotoi bat xurgatzean, atomoaren momentua fotoiaren momentua adina txikitzen da. Edo, beste modu batera esanda, fotoiak bultzadatxo bat
|
eragiten
dio atomoari kontrako noranzkoan, eta, beraz, moteldu egiten du. Bultzada hori oso txikia da.
|
|
|
Antena horrek, laua izanik, egun merkaturatzen diren antenek baino begi inpaktu txikiagoa
|
eragiten
du. Gainera, ez da oso garestia, gailu osoa metalikoa baita, eta fabrikatzeko erraza.
|
|
|
Euskal Herriko Unibertsitateko Medikuntza eta Odontologia Fakultatean, Neurozientzien Saileko Neurobiologia Laborategian, neuroendekapenezko gaixotasunen oinarri molekularrak eta zelularrak ikertzen dituzte. Gaixotasun horiek kalte larriak
|
eragiten
dituzte garunean eta bizkarrezur muinean.
|
|
|
Zenbait neuroendekapenezko gaixotasun, hala nola Alzheimerren gaixotasuna eta esklerosi anizkoitza, aski ezagunak dira, eta gizartearen zati handi bati
|
eragiten
diote.
|
|
|
EHUko ikertzaileek nerbio sistema zentralean, hain zuzen ere garunean eta bizkarrezur muinean, oker dabiltzan seinaleak ikertzen dituzte. Alegia, nerbio sistema zentraleko zelulen heriotza
|
eragiten
duten seinaleak ikertzen dituzte.
|
|
|
Kulturetan saiatzen dira simulatzen gaixotasun horietan garrantzia duten gertaerak edo baldintzak. Hala, zelula horien heriotza
|
eragiten
dute, eta prozesu horretan parte hartzen duten molekulak identifikatzen dituzte, seinale hilgarria ematen den unetik zelulak hiltzen diren arte. Gainera, gaixotasun horien tratamendua hobetu lezaketen botikak aurkitzen saiatzen dira.
|
|
|
In vitro lan egiteaz gain, animalia esperimentalekin ere badihardute. Hain justu, gaixotasun horien elementu adierazgarrienak nolabait simulatzen dituzte, eta sintoma sentsorialak, motorrak eta abar
|
eragiten
dituzte animalia horietan. In vitro nolabaiteko interesa piztu duten substantziek eredu esperimental horietan eragin bera duten edo ez ikusten dute ondoren.
|
|
|
Jatorri naturaleko antioxidatzaileak dira, eta besteak beste, dietan aurki daitezke, frutetan, barazkietan eta abarretan. Badirudi gaixotasun horiek
|
eragiten
dituzten kalteak arintzen dituztela.
|
|
|
Ozeano Pazifikoan desnitrifikazioa oso altua da, eta lehorretik oso burdina gutxi jasotzen da. Ikusita ozeano Pazifikoan finkatzen dela nitrogeno gehiena, atera duten ondorioa da desnitrifikazioak
|
eragiten
duela mikroorganismo nitrogeno finkatzaileak haztea, eta ez uretako burdinak. Izan ere, desnitrifikazioak nitrogeno eskasia eragiten du, eta kondizio horietan, nitrogeno finkatzaileek lehiakortasun handiagoa dute nitrogenoa finkatzeko gai ez diren mikroorganismoek baino.
|
|
|
Ikusita ozeano Pazifikoan finkatzen dela nitrogeno gehiena, atera duten ondorioa da desnitrifikazioak eragiten duela mikroorganismo nitrogeno finkatzaileak haztea, eta ez uretako burdinak. Izan ere, desnitrifikazioak nitrogeno eskasia
|
eragiten
du, eta kondizio horietan, nitrogeno finkatzaileek lehiakortasun handiagoa dute nitrogenoa finkatzeko gai ez diren mikroorganismoek baino.
|
|
|
Sendagileek ez dakite ziur zerk
|
eragiten
duen esklerosi anizkoitza. Badakite, hori bai, immunitate sistemaren zelulek sortzen dituzten molekulek gaitzaren erasoa sustatzen dutela.
|
|
|
Ez dakit; bat bakarra esatea ez da erraza. Lehen kontrola aipatu duzu, eta oso garrantzitsua da, denoi
|
eragiten
digulako. Hain zuzen ere, kontrola prozesu konplexuak gure mesederako kontrolatzeko erabiltzen da; adibidez, tenperatura egokia izateko etxean edo saltokigune handi batean.
|
|
|
hizkuntza, historia, geografia... Gertatzen da matematika horiek baino zailagoa dela, eta horrek ere
|
eragiten
du. Hala ere, niri galdetzen didatenean:
|
|
|
Animalien eboluzioan bi immunitate mota nagusi garatu dira, berezkoa eta harturikoa. Berezkoak edozein patogenoren aurrean
|
eragiten
du, azkar eta, gehienetan, espezifikotasunik gabe. Harturikoak, berriz, infekzio bakoitzaren aurka eraso espezifiko bat garatzen du, antigorputzak, eta antigorputz horiek gorde egiten ditu aurrerago gorputzean patogeno berdina sartzen denerako.
|
|
|
Berezko immunitate sistema animalia guztiek dute, eta harturikoa, berriz, ornodunek bakarrik. Harturiko immunitate sistemak ornodunei zein onura
|
eragiten
dien ez dago oso garbi ikertzaileentzat. Askok uste dute ornodunak erresistenteagoak direla mikrobio patogenoen aurrean, immunitate sistema gehigarri bat dutelako.
|
|
|
Batzuk bai, onuragarriak dira, eta beste batzuk patogenoak. Badaude ez onurarik ez kalterik
|
eragiten
ez dutenak ere, eta beste batzuk onuragarriak dira kopuru mugatu batean dauden bitartean, baina, neurriz kanpo hazten badira, kaltegarriak izatera irits daitezke.
|
|
|
Aplikazioaren arabera, ondorioek positiboki alda dezakete gizakiaren jokaera zenbait ekintzatan. Jakina da gidatzean istripuak
|
eragiten
dituela atentzio faltak. Azkenaldian, ahalegin garrantzitsuak egin dira automobilgintzan.
|
|
|
Azkeneko hamarkadan, ikertzaile asko ahalegindu dira sistema horiek
|
eragiten
dituzten oztopo eta mugak gainditzen. Ildo horretan, estereo edo kamera anitzeko eye tracking sistemek eman dituzte emaitza nabarmenenak.
|
|
|
Susmoa dute mundu mailan gertatu zen fenomeno baten ondorioak izan zirela. Litekeena da, denbora tarte horretan, tropikoetan euria
|
eragiten
duen konbergentzia zona intertropikala hegoalderantz mugitu izatea, eta horren ondorioz izatea euri eskasia lurralde horietan.
|
|
|
TGN1412 izena du probatzen ari ziren konposatuak. Immunitate sisteman
|
eragiten
du. Ikertzaileek immunitate sistemaren zelula batzuk aktibatu nahi zituzten konposatu horren bidez, artritisaren moduko gaitzak tratatzeko.
|
|
|
Alegia, ahuldu egiten dute pertsona, eta, ondorioz, pertsona horrek erraztasun handiagoa du infekzioren bat hartzeko. Gainera, antibiotikoek hautaketa
|
eragiten
dute. Izan ere, mikroorganismoak hil egiten dituzte antibiotikoek, eta immunitate naturalari laguntzen diote, mikroorganismo horien kontra egin dezan; baina mikroorganismorik ahulenak soilik hiltzen dituzte, nolabait esateko, eta gainerakoak indartsuenak, alegia organismoan bertan geratzen dira.
|
|
|
Infekzio nosokomomialak
|
eragiten
dituzten mikroorganismoak gaixoaren, ospitalearen eta ingurune geografikoaren araberakoak dira. Ospitaleetako infekzio sorburuak bakterioak, onddoak, birusak eta parasitoak dira.
|
|
|
Ospitaleetako infekzio sorburuak bakterioak, onddoak, birusak eta parasitoak dira. Ordena horretan, infekzio gehien
|
eragiten
dituztenetatik gutxien eragiten dituzteneraino.
|
|
|
Ospitaleetako infekzio sorburuak bakterioak, onddoak, birusak eta parasitoak dira. Ordena horretan, infekzio gehien eragiten dituztenetatik gutxien
|
eragiten
dituzteneraino.
|
|
|
Acinetobacter baumannii espeziea, bereziki, arnas eta gernu aparatuko infekzioekin eta ondorengo septizemiekin lotuta dago. Zainketa berezien geletan pneumonia eta beste hainbat prozesu infekzioso
|
eragiten
ditu. Askotan, arnasteko tresnak eta beste monitorizazio sistema batzuk dira infekzio horien iturri.
|
|
|
Aspergillus onddoak atzera bueltarik gabeko kalteak
|
eragiten
ditu maiz. A. Umaran
|
|
|
Birusek, oro har, ospitalean transplanteren bat jaso duten pertsonetan
|
eragiten
dituzte infekzioak. Izan ere, transplantea ez errefusatzeko gaixo horien immunitate sistema ahultzen da, eta, ondorioz, hainbat birusek eragindako infekzioak agertzen dira.
|
|
|
Bolumen berean, likido batek gas batek baino molekula gehiago ditu. Horrek detekzioari
|
eragiten
dio: molekula kantitate txikiak detektatzea zaila da likidoetan, beste molekulen nahaste batean galduta daudelako.
|
|
|
Eta ez da oztoporik txikiena, gainera. Lurrean grabitate putzu batean gaudela esaten da; hau da, masa handi batetik oso gertu gaude, eta masa horrek (Lurrak)
|
eragiten
digun grabitate indarra gainditu beharra dugu, Lurretik alde egin nahi badugu.
|
|
|
Garai batean, gaixotasun beldurgarriak ziren. Gaur egun, ordea, inguru hauetan oso kasu gutxi agertzen dira, eta, tratamendu egokiei esker, ez dute heriotzarik
|
eragiten
. Alabaina, beste zoonosi asko daude, eta kalte handiak sortzen dituzte.
|
|
|
Zoonosi asko daude; egin kontu: pertsonei
|
eragiten
dieten 1.415 agente infekziosoetatik,% 61 inguru (hau da, ia hirutik bi) animalietatik pertsonetara igarotzen dira. Normalean, bakterioak, bizkarroiak edo birusak dira eragileak, eta hainbat bidetatik irits daitezke pertsonetara:
|
|
|
beherakoa, goragalea, sabeleko mina, sukarra... Salmonellosiaren aldean, Camylobacter en infekzioak banakakoak izaten dira, ez dira talde osoak infektatzen, eta batez ere immunologia sistema ahula duten pertsonei
|
eragiten
die, hala nola haurrei, gaixoei eta adinekoei. Normalean ez batak ez besteak ez dute heriotzarik eragiten, baina arazo larria dira osasun publikoarentzat.
|
|
|
Salmonellosiaren aldean, Camylobacter en infekzioak banakakoak izaten dira, ez dira talde osoak infektatzen, eta batez ere immunologia sistema ahula duten pertsonei eragiten die, hala nola haurrei, gaixoei eta adinekoei. Normalean ez batak ez besteak ez dute heriotzarik
|
eragiten
, baina arazo larria dira osasun publikoarentzat.
|
|
|
Brucella generoko bakterioek behiei eta ardiei
|
eragiten
diete, besteak beste, eta horien haragiaren, odolaren edo esne gordinaren bidez irits daitezke pertsonetara. Bakterioa gai da immunitate sistemaren fagozitoen barruan bizirik irauteko; hori dela eta, gaitzak kroniko bihurtzeko joera du, eta infekzio akutuetan bereizgarria da sukarra ziklikoki igotzea eta jaistea.
|
|
|
Tuberkulosia, berriz, munduan heriotza gehien
|
eragiten
duen gaixotasun infekziosoa da. Eragilea, normalean, Mycobacterium tuberculosis da, baina tuberkulosi kasuen% 3 inguru M. bovis aldaerak sortuak direla kalkulatzen dute.
|
|
|
Noski, abereetan egiten den lanak osasun publikoan
|
eragiten
du. Hala, pertsona bakan batzuek hartzen dute tuberkulosia edo bruzelosia, eta horiek, askotan, kanpoan erositako janarien bidez kutsatzen dira, adibidez, esne gordinez egindako gazta janda.
|
|
|
Bizkarroiaren larbak anisakiosi izeneko gaitza sortzen du pertsonetan, eta urdail hesteei
|
eragiten
die: min akutua, ultzera, hemorragia...
|
|
|
min akutua, ultzera, hemorragia... Azalean hazkura
|
eragiten
du, eta gaixo askok erreakzio alergikoa ere izaten dute. Larbak erauzten ez badira, gaitza kroniko bihur daiteke.
|
|
|
Antzeko ekologia dutenak dira antzekoenak, eskura dituzten baliabide naturalak berak direlako. Gainera, harremana dutenez, elkarri
|
eragiten
diote, eta, neurri batean edo bestean, inguruko beste kultura batzuen eragina ere badute, mediterraneoarena eta Kantabria aldekoarena, esate baterako.
|
|
|
Astronomoek ezin dute azaldu abiadura hori orain arte ezagutzen dituzten energia eta indarrekin, eta horregatik uste dute energia iluna badagoela. Esaten dutenez, energia ilunak nolabait indarra egiten du grabitatearen kontra, eta, horrela, unibertsoa azkarrago hedatzea
|
eragiten
du.
|
|
|
Azken 30 urteotan ikusi dute konposatu horiek hainbat eragin toxiko izan ditzaketela organismoan. Beharbada, garrantzitsuenetarikoa edo ezagunenetarikoa da aterosklerosi prozesuetan
|
eragiten
dutela. Kolesterolaren oxidoek ateroma plaka osatzen dute, eta, pixkanaka, odol hodiak estutzen joaten dira, tronboak eta gaixotasun kardiobaskularrak dituzten gaixoetan heriotzak eragiteraino.
|
|
|
Depresioa buruko gaitz bat da funtsean, baina, oro har, organismo osoari
|
eragiten
dio. Artxibokoa
|
|
|
Hiru arrazoi nagusi daude hori esateko. Lehenengo, antidepresibo batzuek ez dute
|
eragiten
sistema monoaminergikoan. Bigarren, neurotransmisoreen maila goian eusten laguntzen duten konposatu batzuek ez dute eragin antidepresiborik gaixoetan.
|
|
|
Bigarren, neurotransmisoreen maila goian eusten laguntzen duten konposatu batzuek ez dute eragin antidepresiborik gaixoetan. Eta, hirugarren, neurotransmisoreen mailari eusten dioten antidepresiboen eragina tratamendua hasi eta aste batzuetara igartzen da, nahiz eta sistema monoaminergikoan ia berehala
|
eragiten
duen.
|
|
|
Arrazoia edozein dela ere, pertsona bat estresatzen denean, oso aktibo dago, eta, ondorioz, lo egiteko arazoak izaten ditu, anorexia (goserik ez) eta abar. Estresak gorputz osoan
|
eragiten
du, eta batez ere garunean. Nolabait esateko, ingurunea biokimikoki desorekan dago.
|
|
|
Hein handi batean, emakumearen ugalketa zikloarekin lotuta dago depresiorako joera. Izan ere, ziklo horretan estrogeno hormonaren gorabeherak izaten dira, eta, dirudienez, gorabehera horiek emakumearen aldartean
|
eragiten
dute, hileko aurreko sindromean, esaterako.
|
|
|
Beste dimentsio batera eramaten zuen jendea, gorputza utzi eta buruak beste norabait egiten zuen bidaia. Horregatik, animaliekin eta haurrekin erabili izan da, horiei ez dielako modu horretan
|
eragiten
, normalean. Dena dela, ketamina ezaguna egin da, batik bat, kalean droga psikodeliko gisa erabiltzen delako.
|
|
|
Berez, depresioa duten gaixoak serotoninaren inhibitzaileekin edo familia horretako substantziekin tratatzen dituzte (neurotransmisoreen gutxitzea eragotzi nahian). Baina substantzia horiek asteak behar dituzte eragina izateko, eta, gainera, gaixo batzuei ez diete
|
eragiten
. Hori dela eta, adituek susmoa dute substantzia horiek ez dutela depresioaren oinarrira jotzen.
|
|
|
Ikertzaileen esanean, ketaminaren eragina ikusita, depresioa zer den azaltzeko hipotesi polemiko batek indarra har dezake: depresioa garuneko zelulen heriotzak
|
eragiten
du.
|