|
2001
|
|
|
Azterketatik ateratako datuek erakusten dutenez, adinean aurrera egin ahala, biztanleak gehiago kezkatzen dira osasunaz, eta Euskal Herriko eta Madrilgo herritarrak dira gehien kezkatzen direnak; galiziarrek, berriz, ez diote ia garrantzirik ematen. Halaber, txostenak adierazten du
|
emakumeak
gizonak baino hobeto elikatzen direla, eta etxekoandreak direla dieta osasuntsuagoa dutenak eta osasunaz arduratzen direnak. Mercé Vidal Omega 3 Institutuko bozeramaileak azterketa aurkeztu zuenean adierazi zuen Espainiako biztanleek gantz saturatu gehiegi kontsumitzen dutela, eta horiek, neurri handi batean, kaltegarriak izan daitezkeela.
|
|
2005
|
|
|
Baina indize hori nabarmen jaisten da ibilgailuak 5 urte baino gehiago dituenean. Bestalde, azterlanak ondorioztatzen du
|
emakumeak
gizonak baino seguruagoak direla bolantean, 8 urtean heltzen baitira heldutasunera, eta gizonei, berriz, bi urte gehiago kostatzen zaie. 35 urtetik aurrera gidatzen da bi sexuen artean.
|
|
2006
|
|
|
Horrek familiaren egoera ekonomikoan izugarrizko eraginadauka. Eszedentziak berarekin dakarren diru galera dela eta, familia askoreneskutik kanpo geratzen da; bestalde, oraindik ere normalena da
|
emakumeak
gizonak baino gutxiago kobratzea, eta hori pisuzko arrazoia da gehienetan amak eszedentzia eska dezan, aitak lanean jarraitzen duen bitartean.
|
|
|
Eskualde horietako batzuek emakumeei eragiten zieten, eta beste batzuek gizonei, baina inoiz ez sexu biei aldi berean. Desberdintasun horiek ez dira harrigarriak,
|
emakumeak
gizonak baino luzeagoak direla erakutsi baitute, ikertzaileek azaldu zutenez. Tabakismoak, alkohol gehiegi kontsumitzeak eta buru nahasteek zahartzean dituzten ondorio kaltegarriak ere azpimarratzen ditu ikerketak.
|
|
|
Ulertu egin diodan kasik bakarra. Iraken
|
emakumeak
gizonak baino bost maila –five steps– beherago daude.
|
|
2007
|
|
|
Eta longebidadeari begira jartzen bagara zer? Munduko edozein txokotan
|
emakumeak
gizonak baino gehiago bizi dira. Propaganda misoginoak mende luzez zabaldutakoaren aurka, sexu indartsuena dugu emea (eta ahulena arra):
|
|
|
Luis Aguilera semFYCko lehendakariaren arabera, ariketak “gaixotasunak prebenitu, tratatu eta sendatzen ditu”. “Denbora libre falta” delakoaren ondorioz,
|
emakumeak
gizonak baino sedentarioagoak dira, azterketa horren arabera. Hala ere, jarduera fisikoaren ehunekoa 65 urtetik aurrera berdintzen da, lan erretiroarekin eta seme alaben emantzipazioarekin.
|
|
|
Epe horretatik% 38 ezgaitasun egoeran igaroko da. Horrela,
|
emakumeak
gizonak baino urte gehiago bizi direla ondorioztatzen da, baina egoera okerragoan. Eta beste alde bat:
|
|
|
“Ez dago ezberdintasun hori nabarmen estutzen ari dela adierazten duen ezer”, dio txosten honek. Hala ere,
|
emakumeak
gizonak baino hobeto prestatuta daude, unibertsitateko lizentziadunen ia %60 emakumeak baitira. Emakumeek zailtasun gehiago dituzte postu nabarmenak lortzeko, haientzat prestatuta egon arren.
|
|
|
Adin handiagoa, gaixotasun gehiago Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) berriki emandako azken datuen arabera, espainiarren jaiotzako bizi itxaropena bi urte baino gehiago hazi da 1995etik, eta 80,23 urtekoa izan da 2005ean. Gainera, balioek adierazten dute
|
emakumeak
gizonak baino sei urte luzeagoak direla. Hala ere, zifrek ez dute ikuspegi kualitatiboa islatzen; EBko Estatistika Bulegoak berriki argitaratu duen txosten baten arabera, ikusten da ezen, nahiz eta 2050 urtera bitartean espainiarren bizi itxaropena lau urte inguru handituko den, aldi berean zenbait gaixotasun kroniko dituzten indibiduo askorekin konponduko dela, espezialisten arabera.
|
|
2009
|
|
|
Atari horiek profila sortu eta hainbat tresnaren bidez euren artean harremanetan jartzeko aukera ematen die erabiltzaileei. Kasu horietan, erabiltzaile gehienak 18 eta 32 urte arteko gazteak dira eta
|
emakumeak
gizonak baino gehiago. Atari hauek erabiltzen dituztenek ez dute jendea ezagutzeko egiten, lagunekin harremana izateko baizik.
|
|
|
Horri gehitu behar zaio, gainera, fiskalen% 67, prokuradoreen% 66 eta idazkari judizialen% 74,5 emakumezkoak direla. Lanean dauden abokatuen artean baino ez dira
|
emakumeak
gizonak baino gutxiago(% 38,7), alor horretan ez baitago ordutegi zehatzik eta amatasunak lan ibilbidean eragin baitezake.
|
|
|
Horri gehitu behar zaio, gainera, fiskalen% 67, prokuradoreen% 66 eta idazkari judizialen% 74,5 emakumezkoak direla. Lanean dauden abokatuen artean baino ez dira
|
emakumeak
gizonak baino gutxiago(% 38,7), alor horretan ez baitago ordutegi zehatzik eta amatasunak lan ibilbidean eragin baitezake.
|
|
|
Aurreko urteetako datuekin alderatuz gero, ikasle kopuruak nabarmen egin du behera, %8, 35 gutxiago izanik. Parte hartzaileen artean gehiago izan dira
|
emakumeak
gizonak baino, hamarretik sei, hain zuzen ere.
|
|
2010
|
|
|
Azkenik,
|
emakumeak
gizonak baino gehiago joaten dira botoa ematera, eta euren botoa leialagoa da, Jaurlaritzak zabaldutako dokumentuaren arabera.
|
|
2011
|
|
|
Uste da fibromialgiak emakumeen %2 eta %4 artean eragiten duela, ez baitago gaixotasunaren benetako prebalentziari buruzko maparik, nahiz eta jakin, proportzioan,
|
emakumeak
gizonak baino gehiago direla. Horren erakusgarri da Vicente Palop Larreak Altzirako (Valentzia) Erriberako Unibertsitate Ospitalean zuzentzen duen fibromialgiako Barne Medikuntzako Unitateak 4.000 gaixo eta zazpi edo zortzi gizon hartzen dituela.
|
|
|
Gaur egun, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) munduko laugarren ezintasun kausatzat hartzen du, eta 10 urte barru bigarrena izatea aurreikusten da. Kaltetu kopuru handiena herrialde garatuenetan gertatzen da, eta badirudi
|
emakumeak
gizonak baino askoz zaurgarriagoak direla. Ikerketa baten azken emaitzen arabera, kafeinak eragin babeslea du buruko gaixotasunaren aurrean, eta adituek espero dute tratamendu terapeutikoa prebentzio agente gisa erabiltzea.
|
|
2012
|
|
|
Aurreneko gizarte aldagaian,
|
emakumeak
gizonak baino Goizuetako hizkerako forma gutxiago erabiliko dituela uste dugu, Mendebaldeko literatura soziolinguistikoan emakumea izan ohi delako berritzaileagoa. Laboven azken ikerketetan, adibidez, emakumeak ageri dira berrikuntza linguistikoen lidertzan, estigmatizatutako hizkuntza aldagaiak ez diren kasuetan (2001).
|
|
2013
|
|
|
Gurean esango nuke
|
emakumeak
gizonak baino gehiago garela. Badaude itxuraz “ofizio maskulinoak” eman ahal dutenak:
|
|
2014
|
|
|
Emakumearen parte hartzea kontu berri samarra da gizartearen hainbat alorretan eta Elizan gauzak beti askoz ere mantsoago mugitzen dira. Nik argi daukat
|
emakumeak
gizonok baino gehiago direla. Emakumeek badute frekuentzia banda bat askoz ere zabalagoa.
|
|
|
Langabetuen zakuan begiratuz gero, gazteak dira nagusi, paroan daudenen artean %58, 5 gazteak baitira,
|
emakumeak
gizonak baino gehiago. Eskualdeka diferentzia nabarmenak daude ordea; Nafarroako hegoaldea eta Bizkaiko mendebaldea dira gaztigatuenak.
|
|
|
Sexismoak egituratutako lan munduan,
|
emakumeak
gizonak baino prekarioago daude: %25 gutxiago kobratzen dute batez beste; kontratu eskasagoen jabe dira; eta goi kargu gutxiagoren arduradun.
|
|
|
Eta zergatik ikertzaile gazteak, eta zergatik emakumeak? Bada, datuek erakusten dutelako askoz ere gehiago direla ikertzaile karrera bertan behera uzten duten
|
emakumeak
gizonak baino.
|
|
|
Etajada tradizionalak ziren eskuinaren eta ezkerraren arteko polaritateak ere txertatuzituen bere sistemara. Aristotelesek egin bezala, sexuen arteko diferentziei buruzhitz egitean balioa inplikatzen zuten nozioak txertatu zituen diskurtso medikoan, horrela,
|
emakumeak
gizonak baino inperfektoagoak ziren, hain zuzen ere, gizonakbaino bero gutxiago zutelako.
|
|
|
Erradiografiek erakusten dute
|
emakumeak
gizonak baino bizkorrago heltzen direla. Eskeletoaren zati guztiak ez dira erritmo berean hazten eta gogortzen.
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, elkarrizketatuetako baten batzuek diotenez, espetxe langileek gehiago sartzen dute muturra emakumeen kasuan, gehiago esaten diete zer egin behar duten eta zer ez, eta gehiago juzgatzen dituzte ere. Neurri batean,
|
emakumeak
gizonak baino irekiagoak izateagatik edo euren bizitza pertsonalari buruz gehiago hitz egiteagatik izan daitekeela ukatu gabe, askok kritikatzen dute langileek nagusikeria ikuspegitik egiten dutela. Honela azaltzen du Albak, gizon emakume presoekin lan egiten duten bi elkartetako kide denak:
|
|
2018
|
|
|
Ordura arte, zein zen pentsamolderik ohikoena? Emakumeak gizonen biktima pasiboak zirela, hain zuzen ere,
|
emakumeak
gizonak baino gutxiago omen zirelako, hots, gizonek zeukaten zerbait, indarra eta hura erabiltzeko kemena, falta zutelako. Baina joan den hamarkadan familia barruko indarkeriari buruzko estatistikak ezagutzera eman zirenean zera ikusi genuen:
|
|
2019
|
|
|
Emaitzek usteak baieztatu dizkiete: gazteak helduak baino gutxiago ari dira hika eta
|
emakumeak
gizonak baino gutxiago.
|
|
|
Horri presio handiagoa gehitzen zaio goi kargudunak betetzen dituzten gizonen artean baino. Estatu Batuetako zientzialariek adierazi dute
|
emakumeak
gizonak baino gehiago deprimitzen direla aginte postuak dituztenean. Arrazoia?
|
|
|
Era berean,
|
emakumeak
gizonak baino gehiago emantzipatzen dira, nahiz eta diru sarrera baxuagoak izan: batez beste 12.965,88 euro 2017ko PFEZen arabera; gizonen batez bestekoa 14.010,70 eurokoa da.
|
|
|
1740an, Samuel Richardson-en Pamela; or, vertue rewarded21 gutun eleberriak fikzio erromantikoa inauguratu zuen. Hortik aurrera, eta aldaketak aldaketa, kontakizun arrosetan, 22
|
emakumeak
gizonak baino gazteagoak, pobreagoak, ahulagoak edota ilunagoak izan ohi dira, baina erromantzeak duintasuna eta, tarte batez, sikiera, gizarte estatusa itzuliko dizkie. Fikzio erromantikoan, izan eleberri arrosa, izan kultur industriak munduratzen duen beste edozein ekoizpen ere (zinea, musika...), maitasuna ahalguztiduna dela errepikatzen zaigu, sentimenduak kontzientzia eta borondatetik at daudela, eta maitemintzean maitasunaren goia jotzen dugula; gainera, pasioa edozein maitasun harremanen gainetik kokatzen da eta zeloak amodioaren neurri bihurtzen dira.
|
|
2020
|
|
|
Ikerketa horietan sexuen artean antzekotasunak askoz nabarmenagoak ziren desberdintasunak baino. Beraz, ez dago zientifikoki esaterik, termino absolutuetan behintzat, komunikazio kontuetan
|
emakumeak
gizonak baino hobeak direnik edo alderantziz, ezta andrazkoek gehiago hitz egiten dutela ere. Zertara dator, orduan, sinesmen hori?
|
|
|
Ez da kontraesana, horra iritsi diren emakume askok gizonen jokabide bera baitute boterean. Elkarrizketatu batek esan zigun katedradun izatera iristen diren
|
emakumeak
gizonak baino gogorragoak direla. Diskriminazio positiboaren ondorioz, jendeak pentsa dezake emakume batzuk kuotengatik daudela hor, ez merituengatik.
|
|
2022
|
|
|
Elikagai baten edo batzuen erreakzio alergikoa. Herentziazko osagai bat ere egon daiteke, eta
|
emakumeak
gizonak baino gehiago uzkurtzeko joera dute. Helduek nahiz haurrek jasan ditzakete.
|
|
|
Horren sortzaile dira oraindik iraganean bizi diren pertsonak, hau da, emakumeak gutxiesten dituzten pertsonak. Beraz,
|
emakumeak
gizonak baino gutxiago ote gara. Edo gizartearen atzerapen baten ondorio da?
|
|
2023
|
|
|
Joera orokor batzuk identifikatu dituzte: hondamendi naturalek, batez bertzean, emakume gehiago hiltzen dituzte, eta
|
emakumeak
gizonak baino gazteago hiltzen dira ezberdintasun horiek handiagoak dira ezbehar hilgarriagoetan. Aldiz, emakumeek maila sozioekonomiko goragoa duten lekuetan ezberdintasun horiek txikiagoak dira.
|
|
|
Baina, iritzi hori gezurtatu egin dute, besteak beste, emakume komedia idazleek. Beste ikerketa askok gizonak emakumeak baino umoretsuagoak bezala jarri dituzte, baina
|
emakumeak
gizonak baino umore hartzaileagoak direla erakutsi dute (Edwards eta Martin, 2010). Gizonek txiste gehiago kontatzen badituzte ere, emakumeek barre gehiago egiten dute (Provine eta Yong, 1991).
|
|
|
Emakume musikariak presente izateko «esfortzuaz» ere aritu da hizketan Bagues: «2018an egindako jaialdian, adibidez,
|
emakumeak
gizonak baino gehiago izan ziren, kopuruz. Hori oso zaila da urtero gauzatzea, baina emakume musikarien alde egiten jarraitzen dugu».
|
|
|
futbolean %5, 8 dira emakumeak; tenisean erdiak; errugbian 4 entrenatzaile emakume eta 32 gizon eta eskubaloi zein saskibaloian %30 dira emakume entrenatzaileak. Bi alorretan, gimnastikan zein hipikan dira
|
emakumeak
gizonak baino gehiago.
|