|
2007
|
|
|
La, tte jaunaren hizkuntzan aurkitu ditugu hitz batzu, eskualdunek nekez onhartu ondoan, laster erortzera utzi zituztenak... Badira aldiz bertze batzuk,, berak ondoko
|
egunetan
gai ez ginen jauspen oso batekin erakatsi daukun bezala?, zuzenik gabe kitzikatu daizkogunak309
|
|
2008
|
|
|
Preseski hango bereko herritar hunek zer estimutan zaukan, beste ainitzen gisa funtsean, erakutsi izan dio beti. Zendu zelarik Hasperue apeza, 2001 urteko azaroaren lehen
|
egunetan
, artikulu eder eta sentitu bat egin zion HERRIA> kasetan Davantek. Hasperue pastoralzalea ere zela, ikustera joaile jarraikia erran eta, hunelaxe segitzen du:
|
|
|
ko
|
egunetan
Euskal Ligako xapelgoaren finala galdua zuten horien beren kon tra, 21 Hola da jokoa. Bere lagun Etchegaray berarekin jo zituzten Dubois Thicoipe amikuztarrak trinketean, 50 Eta, beti trinketean, heme retzi bote sartu Caracotche apezak Erramouspe gaztearekin Mugordoy eta Etchegaray lagun ohia joz 50 Inchauspe Carricart famatuak ere orduantxe jin eta gure bi xapeldunek heien kontra galdu 18, trinketean:
|
|
|
(5) [zerria> halako>
|
egunetan
] > iltzen> izan> bear> zen
|
|
|
(5?) [zerria> halako>
|
egunetan
] > hiltzen> > behar> zen
|
|
|
Horretarako salmoak asteka> banatzen, eta, astearen barruan, salmoak egunero aldatzen dira. Beraz, salmoez egindako otoitza aste zazpi>
|
egunetan
oinarrituta dago. Hortik. Artaso ko Salmuak?
|
|
|
Bajaren lehen lau egun erdietan edo lehen bi
|
egunetan
, %75a ordainduko zaie (GAO
|
|
|
Oiartzungo udalarekin batean ateratzea gogoratu zitzaigun berehala eta herri horretan aurkeztea, jakinik asmo honek babes osoa aurkituko zuela bere herritarren artean. Ezer baino lehen, Juan Mari Lekuonaren nortasunari eta obrari hurbileko erretratu gisakoak ateratzea hartu genuen gogoan, hil ondoko
|
egunetan
entzun eta irakurritakoak islatzea. Une hartako testigantza gordetzea genuen xedea:
|
|
|
Uriak, Bizkayan beintzat, beti, sortu zireanetik gorakoan, euskerearentzako erdi arrotzak izan dira. Baserri ta mendizalea izan dogu beronen
|
egunetan
. Esan leike berau bere baserri oskolen baten edo beintzat mendi tontor aizetsuan sortu zala; eta Naparroan:
|
|
|
Arakistain moduko literatoak irakurriz zaletu zen Azkue herri tradizioetara, eta 1884 aldean bildu zuen bere lehen kontakizun folklorikoa: «Gaztetto nintzan (ogei urte or or bainituen) Seminarioko ikastarondoko opor
|
egunetan
, astiune batzuetan beintzat, erriaren agotik ipuin ta irakurgai bat edo beste ikasten ari izan nintzanean. Orduan ikasitako irakurgai bat, laubost urte geroago, lantto bat egiteko erabili nuen»5 1888 urtean katedra lehiaketara aurkeztu zuen Grankanton arrantsaleak izan zen gaztetan ikasi zuen lehen ipuin hura.
|
|
2009
|
|
|
1956ko irailaren 14, 15 eta 16an, hiru
|
egunetan
,. Euskaltzaleen Biltzarra, Euskaltzaindiaren itzalpean, deitutako gerra osteko I. Biltzarra egin zen Arantzazun.
|
|
|
Lehenengo egunean L. Villasante izan zen maipuru eta berarekin Damaso Intza, Julian Elortza, Piarres Lafitte eta Nazario Oleaga, Alfontso Irigoien idazkari. Hurrengo
|
egunetan
Nazario Oleaga eta Koldo Mitxelena izan ziren maipuru.
|
|
|
Bigarrena Bilboko Coliseo Albian bi
|
egunetan
antolatu zen, 1956ko abenduaren 30ean eta 1957ko errege egunez, Azkue euskaltzainburu izanari omenaldi gisa. Eskema bertsua zuen horrek ere:
|
|
|
Lanaren fruitua 1964ko abuztuaren 29
|
egunetan
Idazkaritzan bertan eratu zen Biltzar Nagusi batean ematen dute. Berrogei euskaltzale bildu ziren Lafitteren zuzendaritzapean.
|
|
|
Arantzazuko Biltzar bezperan ia, ekainaren 28, 29 eta 30
|
egunetan
, idazleen gerra osteko lehenbiziko jardunaldiak atontzen dira Ermuan, Gerediaga Elkarteak deia eginda. Jose Luis Lizundiaren bidez jakin dugu Juan San Martinen ideia izan zela, hain zuzen ere idazleen iritziak entzun eta Arantzazukoa bideratzeko.
|
|
2010
|
|
|
[IV 42] Batayoco itzac berritzea da oitura, edo usanza chit ederra, eta eguin diteque asco demboratan, eguin dezagun contu Confesio, ta Comunioco
|
egunetan
, urtearen asieran, batayoaren urte betean (B 385)
|
|
|
Euskarazko bizimodu horrek bere eragina zuen gainera, kasuan kasuko herriburuan eta, are, hiriburuan bertan. Aski da bertako merkatu azoketan zer gertatzen zen ikustea39 Euskarak bizirik jarraitzen zuen, oro har, han hemengo feria
|
egunetan
ere: bai asterokoetan (Hernanin, Tolosan, Ordizian,..) eta bai aldian behingoetan:
|
|
|
PSOEko sailburu batek gisa horretako jaian parte hartzen zuen lehen aldia zen. Eta Kilometroaken aurreko
|
egunetan
, elkarrizketa informala izan zuten Rekalde Hezkuntza sailburuarekin, udan egindako dokumentua helarazteko.
|
|
|
–Nik ezin izan nuen joan egun hartan Legebiltzarrera, lanean ez zidatelako baimenik eman. Eta adierazpen haiek argitaratzean, gogoratzen naiz ondorengo
|
egunetan
egur asko eman zidatela komunikabideetan. Mikel Atxagak, bereziki.
|
|
2013
|
|
|
Orai orok hartua dute. Agian Jainkoak lagunduko gaitu ondoko
|
egunetan
ere, behar denaren jasaiten! 1767
|
|
|
Vive la France!» Nagon karrikan dut azkenik entzun, arratseko hamarrak ondoan, ehun, berrehun heintsu hori soldado atabal eta kleron musikaz karrikako bi etche lerroak inharrosten zituztelarik, jendea etche alhazetarik, leihoetarik esku zartaka, oihuka, gauaz, ari: «Vive la France!» Zer zautzue, bat, baño ez baitzen ageri, ez orduan ez bertze
|
egunetan
ez gauetan, oihuka; «Vive la Répu?»? 1803
|
|
|
azaltzerakoan, xehetasun guti ematen zuten, ez bazen errateko gerlaren erantzule bakarrak alemanak zirela. Lehen
|
egunetan
denek ziotena errepikatzen zuen Eskualduna k ere, hala nola gerla airez aire irabaziko zutela. Zenbait hilabete iragan arte baizik ez ziren hasi onartzen gerlak luze joko zuela.
|
|
|
Paueko 18 Infanteria Erregimentuko 824 soldadu hil ziren. Ondoko
|
egunetan
, obeditzeari uko egin zioten erregimentu hartako anitzek. Erregimentu hartako hamalau lagun epaitu zituzten eta hiru fusilatu, baina epaituen artean ez zegoen Euskal Herrikorik.
|
|
|
Lehen
|
egunetan
, Belgikako guduetan parte hartu zuten, Charleroin lehenik, Guise aldean gero. Iraila hasieran Marneko borrokan parte hartu zuten.
|
|
|
Mobilizazioaren lehen egunari buruzko artikuluak irakurriz, ohar gaitezke astekari horrek modu baikorrean kontatu zuela gertakaria. Mugimendu handia izan zen abuztuko lehen hiru
|
egunetan
, Baionan eta inguruetan. Orotara, ia 25.000 gizon pasatu zen Baionako geltokitik eta hiri osoan zehar milaka soldadu ibili zen egun haietan.
|
|
|
Orai orok hartua dute. Agian Jainkoak lagunduko gaitu ondoko
|
egunetan
ere, behar denaren jasaiten! 1518
|
|
|
Dakiguna da, nihun ez garela aintzineko
|
egunetan
izan garen egunetan baino gaizkiago izanen. Igor gaitzatela nahi duten lekurat.
|
|
|
Dakiguna da, nihun ez garela aintzineko egunetan izan garen
|
egunetan
baino gaizkiago izanen. Igor gaitzatela nahi duten lekurat.
|
|
|
Behin harritu dugu mundua Eskualdunek. Agian ondoko
|
egunetan
Alemania bera dugu harrituko eta bakearen galdetzerat bortchatuko.1636
|
|
|
Holakoetan, orok badute beren erlisionea, orok beren sinhestea, ez orok argi eta iraupen berarekin, bainan aski barna, memento lazgarri batean arimaren itzultzeko. Erlisionearen beharra sendi dute bertzalde hirriskutik urruntzen diren
|
egunetan
, gogo bihotzak ilhun eta pisu daudelarik: deusek ez diote holako gozoa emaiten, nola elgarrekin eginikako othoitz eta kantu batek.
|
|
|
Batean azaldu zuen 1917ko apirilean nola aitzinatu ziren Hurtebise etxaldean eta Craonnen. Aste baten buruan berriz idatzi zuen Craonne herria hartu zutela apirilaren 16an, eta maiatzeko lehen
|
egunetan
Euskal Herriko soldaduek gunearen gainerako zatia berenganatu zutela. Artikulu beraren segidan, gudu hartan egin aitzinamenduak are gehiago azpimarratu zituen.
|
|
|
Ongi ethorri eginen diote. Aspaldiko
|
egunetan
ezin egonean zen hiri hortako jendea noiz agertuko ziren bada Frantziako soldadoak. Herenegun ikusi dut Mulhouse ko jaun auzapheza gure aintzindarietarat jina othoitzka lehenbailehen har ginezan hiriko bidea.
|
|
|
1918ko apirilean, alemanek, Pariseraino heltzeko asmoz, oldar handia hasi zutela eta beren ustez ongi hasia zutela idatzi zuen. Lehen
|
egunetan
ingelesak gibelarazi zituzten eta, ondorioz, frantsesak laguntzera joan zitzaizkien. Eta ordutik etsaien aitzinatzea gelditu zela argitu zuen Adémak.
|
|
|
Soissons ingurutik apirilaren 29an joan ziren autoz. Lehen egunean aleman anitz hil omen zuten, baina ondoko
|
egunetan
alemanen erasoak jasan zituzten, maiatzaren 3an gibelatu behar izan zuten arte.
|
|
|
astean bizpahiru zauritu eta hamabost egunean behin hil bat. Borroka
|
egunetan
, aldiz, lehen lerroetan anitzez gehiago hiltzen zela argitu zuen, kopururik ez bazuen eman ere.
|
|
|
Hilik batere. Agian ondoko
|
egunetan
, hola hola izanen da.1123
|
|
|
Saint Pierreren kasuan, berezitasuna zigarroak eta xanpainak ezarri zuten. Xingarra beste
|
egunetan
ere jaten zuten. Oilaskoa ohiz kanpoko janaria zela nabariago zen, ez baitzuten halakorik maiz aipatzen.
|
|
|
Bainan aldi huntan, bertzelako malobrak ditugu. Aintzindarien ustea da lurpeko gerla debru hunek ez duela iraunen luzaz, eta lehengo gerla moldean dugula jokatu, lehen
|
egunetan
bezala, bide handietan barna. Gisa hartara gerabiltzate.
|
|
|
Guarda zenbeitek lerro hauk irakurtzen baditu, othoitz bat hari: ondoko
|
egunetan
begiak idek detzan, nere onetan? 1237
|
|
|
Atsedenaren estimatzeaz eta horren beharra aldarrikatzeaz gain, horrelako uneetan agertzen zen lehen lerroetako egoera zein gogorra zen. Atseden har zezakeenean kexa zitekeen aitzineko
|
egunetan
lorik egin gabe egon izanaz. Pausa denboraren alde baikor horrek erakusten zuen gerlaren beste aldea ez zela batere baikorra, nahiz eta Zerbitzari eta Jean Saint Pierre ez ziren zinkurin egileak.
|
|
|
Ondoko lan batean iker diteke nolako erretolika hedatzen den adibidez Alemandarren izendatzeko eta aberetzeko. Erran gabe doa, oraiko
|
egunetan
armada zerbitzuek erabiltzen duten story telling aren teknika, jadanik aplikatzen duela orduko prentsak, garai hartako ahalen araberaz naski bainan datuak hautatuz, baztertuz, ezeztatuz, hanpatuz eszenarizazio baten arabera baliatzeko. Elementu horietaz denetaz datu base bat antolatu du Eneko Bidegainek agerkarian barreatua den informazioa sailkatzeko.
|
|
2014
|
|
|
eta bazterketa bortitza pairatzen duen hizkuntza den sasoi ba tean, eskola hizkuntza izaten hasi berria den
|
egunetan
eta euskal hiztun garaikideak beste hizkuntza batean irakurtzen ikasitakoak direnean, argitaletxe industria bat izatea gehienez ametsen erre sumakoa zenean... Baldintza hauetan nekez lor zezakeen bere poesiak truke balio handiegirik21.
|
|
2016
|
|
|
ANDRE: Ez dakigu, Mayik eta nik, zer obratuko dugun ondoko
|
egunetan
, bainan nahi ginuke gure lantegiko moldetan bide berri bat ideki.
|
|
|
OSTALERA: Errak(...) Hik eta nik ez diagu egundaino elgar saldu(...) Badakik bozetan ene ostatuak zer zerbitzu egin daukan(...) Errak eta ondoko
|
egunetan
iturri hori egiten baduk han, elizaren saihetsean, ene ostatuaren aitzinean, jendea iturri hortarat bilduko duk(...) eta iturritik ostaturat ene menturaz(...) Ikusten duka ondorioa?(...) Eta ene onetan duk iturri hura egin dezakan toki hortan.
|
|
|
KOSE: Badakizu arras ontsa, bozetako
|
egunetan
, gorriak, gorritik bakarrik dugula edaten. Zuria atxikazu zurientzat.
|
|
|
1954ko otsailaren 25eko alean, ondoko
|
egunetan
Ezpeletan, Nork hil du Oyhanalde antzerkia emanen dela iragartzen zen. Bi aldiz emanen zuten arratsaldeko laurak eta erdietan eta arratseko bederatzietan.
|
|
|
Gure lana da akusatzaile horien aurkitzea eta jakitea ea hola gaizki mintzatu diren deus jakin gabe eta berdin gertakariz. Orduko
|
egunetan
, akusatzaile horiek guztiak deituko ditugun auzitegirat, eta, orduan, gertakari hori, errotik xuntuko dugu.
|
|
|
Literaturaren instituzionalizatzea berantagokoa da, beraz, ezagutzarik ez zen euskarazko sortzaileentzat, ez bazen publikoarena ikusgarrien
|
egunetan
. Literatura nazionala hastapenetan zen, idazle eta sortzaile gutxi izan ziren, literatura nazionalaren hastapenak Orixerekin egin bazituen lehen urratsak, gerlaren ondotik ez zen aipatzen, askoren lanak ez ziren bildu eta galduak ziren.
|
|
|
Horren orde, zuen jokamoldea da gure haurren anglestea, horietarik egiteko Angleterra zerbitzutako duten soldado, polizgizon, enplegatuak. Ondoko
|
egunetan
, hola moldatu haur horietaz zarete baliatuko, euskaldunen ondarra larrutzeko, zanpatzeko eta suntsitzeko.
|
|
|
Ez zuen toberarik idatzi, baina Lurraren Bestaren
|
egunetan
ibiltzen ziren kabalkadak antolatu eta, kabalkadaren jarraian ematen zuten tobera idatzi, bai. Hemen argitaratuko duguna horren lekukoa dugu.
|
|
|
Ondoko
|
egunetan
gonbidatu ninduten oraino bertze antzoki batzuetara, eta erran behar dut atsegin izan nuela, asko maite bainuen teatro jokoa.140
|
|
2019
|
|
|
Arestian esan dizudan bezala, 1919ko irailaren 21ean hautatu genituen falta ziren akademiako kideak, hamabi laguneko taldea osatu arte. Bada, biharamunean eta hurrengo
|
egunetan
Euzkadi egunkari jeltzalea izan zen gaiari arreta eman eta albistea lehen orrialdean argitaratu zuen bakarra. La Gaceta del Norte egunkari katoliko kontserbadoreak berria labur eta komentariorik gabe aipatu zuen, eta El Liberal egunkari errepublikano sozialistak ezta hori ere:
|
|
|
–Krutwigek proposatutako berrikuntza nagusiak onartu zirenerako, 85 urte zituen Azkuek, zahartuta eta makalduta zegoen, onenak emanda, azaldu du Oleaga E19 androideak?. 1951ko urriaren 22ko ilunsentian, akademiaren egoitzatik etxera zihoala, Ibaizabal ibaira erori zen, hementxe, eta, biharamunean eta hurrengo
|
egunetan
akademiara itzuli baldin bazen ere, istripuaz ahaztuta, handik egun batzuetara hil zen, azaroaren 9an, ibaiko ur kutsatuek eragindako gaitzaren ondorioz.
|
|
|
Hilabete batzuk geroago, beste ekitaldi publiko bat antolatu zuen Euskaltzaindiak, jaialdi artistiko kultural bat, Bilboko Coliseo Albia antzokian, bi
|
egunetan
banatuta, 1956ko abenduaren 30ean eta 1957ko urtarrilaren 6an, Resurreccion Maria Azkueren omenez. Ekitaldi horretarako, Gernikako arbola kanta zegoen aurretik programatua, baina azken orduan, zentsuraren aginduz, Espainiako ereserki nazionala programatu behar izan zuten Jose Maria Iparragirreren kantuaren ordez, baita esku-orrietan horrela iragarri ere.
|
|
2020
|
|
|
Horiek hola, nehor ez ahal da harrituko goresmenik bizienak badiozkagu Eñaut adixkideari bere nobela eder hunkigarriarentzat, bertzerik ere ondoko
|
egunetan
emanen daukulako itxaropenarekin.284
|
|
2021
|
|
|
—Ez bada; oinez joan behar izan du eta; —Ez du aprobatu. —Ez bada; aurreko bi
|
egunetan
bakarrik ikasi du eta.
|
|
|
Eta, seme alaba bagara, bai eta oinordeko ere, Jainkoaren oinordeko eta Kristoren oinordekide: zeren, nekeetan Kristoren kideko garenez gero, aintzan ere beraren kideko izango baikara (Elizen arteko Biblia); Eskubide hori jabekide batek baino gehiagok egikaritzen badute, ondorengo lau
|
egunetan
enkantea eginen da jabekide guztien artean (HAEE/ IZO); Mirabea atera zanean, eun denario zor zizkion mirabe kide bat aurkitu zuen (Iraizoz). Esanahiaren ikuspegitik subjektu plurala eskatzen du; hau da, izaki hori (jabea, mirabea, apaiza...) beste batzuekin harremanetan egotea.
|
|
|
orentsu, artetsu, erditsu... Bi oihanen artetsuan bada ur erreka bat (Duvoisin); Iragan mendearen erditsuan, mila zortzi ehun eta berrogoi’ta zortziko Erreboluzione
|
egunetan
(Barbier). Adjektiboek ere hartzen dute tsu:
|
|
|
40.14g Gisa (gisa, gisan, gisara): Baina mundua, berak nahi duen gisa dabil, eta ez nik edo zuk nahi genukeen bezala (Villasante); Pilatok esan zien, baldin gaizkilea dela badakizue, hartu eta zuek zeuok juzgatu ezazue, zeuon legeak dioen gisan (Lardizabal); Antiguara igoniko gizadiak menditik behera jaitsi zirenerako, bazetozen txalupak, parra parra, patxada onean, ekaitzik ez dagoen
|
egunetan
etorten diran gisara (Agirre).
|
|
|
Eta zer egin du, horrela hiru hilabete preso iragaiteko? Alabaina gaiztaginak ezartzen dira preso (Hiriart Urruti); Lehen
|
egunetan
, haur guziak harrituak zeuden, zer demontre zen mutiko itsusi hura; soinekoen artetik izugarrizko ile luzeak ageri zituen alabaina (Barbier).
|
|
|
[...] atestatu hori guardiako epaitegiari igorriko zaio, ustezko erantzulea atxilotu bezain laster edo aurreko paragrafoetan ezarritakoaren arabera hari zitazioa egin bezain laster, edozein kasutan ere, hurrengo bost
|
egunetan
. Kasu horietan, auziaren instrukzioa egin ahal izango du atestatua jaso duen guardia epaitegiak bakarrik (Zuzenbide Corpusa).
|
|
|
Tradizioan ez da adibide asko: gehienak astearen lehen
|
egunetan
; hilabetearen lehen egunetan... eta gisa horretakoak dira.
|
|
|
Tradizioan ez da adibide asko: gehienak astearen lehen egunetan; hilabetearen lehen
|
egunetan
... eta gisa horretakoak dira.
|
|
|
Gizon baten mila andre bere fedean dago (Etxepare); Badira beraz hiru Jainko? (Belapeire); Neure Jaun maitea, bi soldado pobre heldu dira Aruetik Barkoitzera, zure jauregi ederrean zure ikustera (Tartas); Gau
|
egunetan
hogeita lau ordu ditu (Orixe); Tiro bat, bi tiro, lau merezi ditu hola mintzo den gizonak (Larzabal); Larruneko harri ilunetarik altxatu ziren lau edo bost arrano handi, inguru eta inguru zeru gorenean eman zirenak (Barbier); Urteak hamabi hilabete ditu (J. Haranburu).
|
|
|
Esaterako, Jules Verneren nobela gogoangarriaren izenburua bietara itzuli da euskarara: Munduaren itzulia 80
|
egunetan
; Munduari itzulia 80 egunetan.
|
|
|
Esaterako, Jules Verneren nobela gogoangarriaren izenburua bietara itzuli da euskarara: Munduaren itzulia 80 egunetan; Munduari itzulia 80
|
egunetan
.
|
|
|
15.2.2f Prolatibo deitzen zaion kasua adierazten duen postposizioa beti mugagabeari eransten zaio: Erregetzat hartu dute, benetan errege itxura baitu; Tontotzat daukate, baina edozein
|
egunetan
ohartuko gara uste duten baino azkarragoa dela.
|
|
|
—Eta?... —Hala hala... bihotzak ez du ongi erantzuten eta
|
egunetan
bakarrik hartu nahi ez duela, asko ahuldu da (Etxaniz).
|
|
|
19.5.1.1e Zenbatzaileekin eta determinatzaile zehaztugabeekin ere agertzen da ta: { Bi
|
egunetan
/ bitan} etorri da; Zerbaitetan eman behar da denbora; Zer ordutan etorri zara. Zertan igarri diozu?
|
|
|
Zinkunegi); Hala gizonak eta hala andreak, eskubide berdinak dituzte gaur legearen aurrean (T. Etxebarria); Ez da gauza, sarriago dakusgunik[...] hala Misioko
|
egunetan
, zelan beste denbora batzuetan (Mogel); Itaundu begio bakoitzak bere bihotzari[...] hala Mandamendu honetan zein bestetan (Kapanaga).
|
|
|
34.8a Partizipioari ezik erantsita ezezko mendeko perpausak osatzen dira mendebaldeko hizkeretan, gehienetan baldintzazko balioarekin: Horrela egin ezik, ez dugu lortuko aurrera ateratzea; Hurrengo
|
egunetan
eguraldia hobetu ezik, turistak haserre ibiliko dira. Adibide hauek adizki jokatua erabiliz emango bagenitu, ‘horrela egiten ez badugu’, edo ‘eguraldia hobetzen ez badu’ erabiliko genituzke.
|
|
|
1 Izen ardatz zehatza dutenak dira, noski, izena isilpean izan arren hura eskuratzeko modua badutenak, ondoko adibidekoa bezalakoak: Zein
|
egunetan
joango naiz kontsultara. Egokien zaizunean; hots, ‘egokien zaizun egunean’.
|
|
|
Inesibo mugagabea ere erabiltzen da batzuetan: Kargu horretan iraun zuen zenbait urtetan (Mitxelena); Urte askotan aritu zen irakasle lanean; Zenbait
|
egunetan
ez nuen ikusi; Bejondeizula mila urtetan. Baina honek maiztasuna adierazten du beste zenbaitetan:
|
|
|
Denbora laburrean liburu bi idatzi ditu; Ez da aldi luzean egon gure artean; Goiz osoan aritu da lanean. Inesibo pluralak ere zenbatzaile gisa jokatzen du zenbaitetan; hala, adibidez,
|
egunetan
, astetan eta urteetan pluralek —edo urtetan mugagabeak15— ‘{ egun ∼ aste ∼ urte} askoan’ adieraz dezakete: Urteetan egin du lan lantegi horretan; Urteetan eta urteetan egon ziren haren zain;[...] poztualdiak egunetan eta astetan iraun ohi zion (Etxaide).
|
|
|
Inesibo pluralak ere zenbatzaile gisa jokatzen du zenbaitetan; hala, adibidez, egunetan, astetan eta urteetan pluralek —edo urtetan mugagabeak15— ‘{ egun ∼ aste ∼ urte} askoan’ adieraz dezakete: Urteetan egin du lan lantegi horretan; Urteetan eta urteetan egon ziren haren zain;[...] poztualdiak
|
egunetan
eta astetan iraun ohi zion (Etxaide).
|
|
|
Izan ere, ohikoa da forma hau iraupeneko adiera duten izan, egon, ibili, ari izan eta jardun bezalako aditzekin erabiltzea, adizkera sintetikoekin batez ere (gaztea zela, mendian zebilelarik...): Ondoko
|
egunetan
, Ehaltzeko bordako Piarres zaharrarekin mahats moxten ari zelarik, gogoa dena hartua zuen oraino intha hertsi hartan gerthatu zitzaionaz (Barbier); Eta mutila badoha ondotik arrañaren garbitzen ari zelarik (Webster); Jujea paperak sinatzen ari zelarik (Larzabal).
|
|
|
Hala, esate baterako, oporretan ibili naizenean sintagmak [oporretan ibili naiz] perpausa du oinarrian eta [nean] forma ondoan. Erlatiboa da horrela eraturiko perpausa, jakina, oporretan ibili naizen
|
egunetan
perpausa bezala, baina bada aldea bien artean: izen ardatza agerian du azken honek (egunak), eta, hain zuzen ere, izenak ematen dio perpausari denbora balioa —§ 35.2.3g atalean aztertu dira izen sintagmaren gainean eraikitako postposizio sintagma hauek— Oporretan ibili naizenean perpausa, berriz, ageriko izen ardatzik ez duena da, honen lekuan izen zehatz bat ez, baizik eta ‘denbora’ nozioa duena:
|
|
|
34.5.3b [tu+ izan/* edun] duten oraineko baldintzazko perpausetan (ibili bada, ekarri badu) gertakari edo egoera bururatuak aipatzen dira: Gau honetan elurra egin badu edo euria izan bada, kasu bideari!; Alfer ibili bazara, hurrengo
|
egunetan
lan gehiago izango duzu. Ondore perpausari dagokionez, hango gertakaria nola ikusia den aukera oso zabala izan daiteke:
|
|
|
35.2.4e"{ [(IS+ en) aurreko ∼ aitzineko}+ izena]+ n}" egiturako osagarriek ere hizketa uneaz bestelako une edo epe bat dute erreferentzia, sintagma berean edo testuinguruan aipatua edo iradokia dena: Festaren aurreko egunean dena prest zuten; Aurreko astean ikasiak nituen azterketako gai guztiak; Gerraren aitzineko
|
egunetan
giroa nahasia zegoen. Egitura horretako osagarriak anaforikoak dira, baina" IS+ en" izenlagunik gabeak hizketa unea bera ere izan dezakete inoiz erreferentzia, lehengo rekin eginek bezala:
|
|
|
Horrelako aurkaritza egitura bati zentzua eman ahal izateko interpretazio eta inferentzia berezi samarretara jo genuke; pentsatu genuke: " Bihar jai da, eta normalena jai
|
egunetan
lanik ez egitea da, baina asiarrak orokorrean oso langileak dira, batzuetan neurriz kanpo, eta gerta daiteke egoera jakin batean enpresa japoniar horretakoek igandean lan egitea". Iradokizunetan oso urrun joan genuke, eta hiztunak normalean, iradokizun ‘zaila edo urrunekoa’ duten adibideak ez ditu erabiltzen, ulergarritasunaren mesedetan.
|
|
|
26.1.4.2d Osagai adberbialek ere perpausaren aspektu irakurketa alda dezakete: Jonek etxea bi egunez tindatu du erraten dugularik, aditzera ematen da prozesua ez dela bururaino eraman, hots, nahiz eta Jonek bi egunez lan egin duen, etxearen tindaketa ez dela bukatua; aldiz, Jonek etxea bi
|
egunetan
tindatu du esaldian, etxearen tindaketa bukatua dela erraten zaigu. Gisa berean, mugimendu aditzak berez atelikoak dira, baina leku mugak zehaztuak direlarik, telikoak:
|
|
|
Horrela, tradizioan garbi ikusten da ardatz anitzeko izen sintagmak pluraleko markekin aurkitzen direla bereziki, eta numeroa singularra denean, joera nabaria dela postposizio sintagmak juntatzearen alde: Igande eta festa
|
egunetan
, jaun erretorak bere jendea bil dezala, mezarat eta predikurat bezala, bezperetarat ere (J. P. Arbelbide); Lehen errierta eta elkar ezin ikusi eta gorrotoa besterik ez zen etxe eta baserrietan bakezko eta kontezko, estimaziozko eta amorezko biziera sartu zen (G.
|
|
|
Holakoak dira jardun, irakin, irten (batez ere bizkaieraz, irten/ urten) eta abar: Horregatik jardun dut, loka eta zoroxka baten antzean (Erkiaga); Oldartzen nintzen, isurtzen, lizunkerietan irakiten nuen, eta Zu isil (Orixe); Burutapen eta gogoeta hauetan jardun zuen gainerako
|
egunetan
(Erkiaga); Beraz ordu laurden bat Jesusekin igaro gabe eskerrak ematen, irteten duenak elizatik, irteten du Kristo aldean duela (Mogel).
|
|
|
Oso lekuko gutxi erakusten ditu gure idazle garaikideen artean. ‘Orain dela gutxi, joan den
|
egunetan
... ’ esan nahi du, eta" aurten behin" etik dator. Hola erabiltzen dute, gainera, idazle batzuek, baina tradizioan nagusiago dira, idazkerari dagokionez, aurtemein, artemein, artomin... eta holakoak:
|
|
|
Hau da, hura adierazte edo jakite hutsa baino zerbait gehiago: Brusela hiri espantagarria dela ia aho batez erabaki dugu (Jimenez); Duda muda une baten ondoren, trago bakar batean husteko gehitxo geratzen zela deliberatu zuen (Cano); Lenengo
|
egunetan
Indianoari agindu eutsan bere alde emongo ebala (Agirre); Itza ematen dezu betiko utziko dituzula (Agirre Asteasukoa); Bañan esperantzetan/ natxiok oraindik,/ alkar joko degula/ nundik edo andik (Txirrita).
|
|
|
Adibidez, bider hitza (cf. zenbat bider) zein kategoriatakoa den zalantzak izan ditzakegu. Zenbatzailez lagundurik agertzen denez, izen kategoriakoa dela pentsa liteke (zenbat bider/ zenbat egun), baina zenbat
|
egunetan
esan daitekeen bezala,* zenbat biderretan ez da esaten. Horrenbestez, postposizioa izan daiteke edo adberbioa.
|
|
|
Galdera erantzun testuinguruetatik kanpo, prosodiaren laguntza dugu; ahozkoan intonazioak lagunduko digu astelehenean galdegaitzat hartzen ondorengo adibidean: ASTELEHENEAN ez naiz joango (gainerako
|
egunetan
bai). Idatzian perifrasiren batera jo dugu (Garzia 2014a):
|
|
2023
|
|
|
Les Actes des Apotres10, 60.000 bertsorekin, harresien aurrean emana izan zen, herritar eta nobleak ere bildu ziren (1450) ikusteko, 90 urtez emana izan zen. La Passion obra, Arnould Greban11 autorearena, lau
|
egunetan
eman zen. Europa guztian eman ziren misterioak, misterio batzuek ospea lortu zuten, Espainia aldean jai giroan ematen ziren, musika eta dantzak gehigarri izan ziren, beste lurraldeetan gabe ematen baziren ere.
|
|
|
Lan hori hirurogeita hamabi eleberri laburrek osatzen dute, zortzi
|
egunetan
banatuak. Bertan, ezkontzaren barnean emaztearen egoeraren azterketa zo rrotza egiten da, nobleen artean, inkesta zabal baten bitartez, senar eta emazteen ar teko harremanetan sortzen ziren arazoak jorratzen dira.
|
|
|
Ediktua urriaren 30ean aurkeztu zuten Estatuetako sindikatuaren aurrean, baina horrek ez zuen onarpenik eman. Ondo ko
|
egunetan
, Nafarroako Estatuek ediktuaren atzera botatzea eskatzen zioten erregeari. Epaitegien antolaketa salatzen zuten bereziki, Frantziako Erresumari lotua izatea baino.
|
|
|
Ezkontza
|
egunetan
, 1541eko ekainean, ezohiko jaiak antolatu zituzten. Clè vesko dukearen eta Frantziako erregearen arteko akordioa zen, Italiako gerl etan jarraitzeko.
|
|
|
Huts egin zuten eta, horren ondorioz, armada katolikoa al txatu zen hainbat herritan. Zenbait
|
egunetan
sarraskiak gertatu ziren Erresuma osoan, eta Saint Denis herrian katolikoek irabazi zuten. Gatazka ez zen amaitu, ediktua izenpetuta ere, tentsio giroa handia zen.
|