|
2013
|
|
|
Maryri eskutik helduta, salto egiten dabe biek marrazkiaren barrura, udaberri beteko toki batean agertzeko. Ahal balitz, jauzi txiki bat egin, eta aititaren basetxera inguratu,
|
egun
bakar baterako sikiera, abendua izan arren?
|
|
|
(23) Oro har, salbuespenezko baimenik izan ezean, debekaturik dago: a) Debekualdiei buruzko xedapen orokorrean ezartzen diren debeku garaietan ehizan aritzea. b) Ehiza espezieen zulo eta habiak hondatzea, eta kumeak edo arrautzak harrapatzea zirkulazio eta salerosketarako.c) Ehizan aritzeaabantaila
|
egun
deituetan, hau da, sute, epizootia, uholde, lehorte, izotzaldi edo bestelako ezbeharren ondorioz animaliek ohiko defentsak ahuldurik dituztenean edo toki jakinetara jo beharra dutenean [ZCP Lt, Nafarroako ehizari eta arrantzari buruzko Foru Legea, Nafarroako Parlamentua (2005)]
|
|
|
Beraz, bada albisterik jakinarazten duenik Lazarragak, Etxeparek edo Oihenartek egungo dokumentazioak adierazten duena baino lagun gehiago izan zituztela euskararen erabilera literarioan. Alegia, euskaldun ikasiak
|
egun
dokumentatua dagoena baino gehiago landu eta gozatu zuela euskaraz literatura, nahiz eta historiaren uneren batean, transmisioa eten izanak gure ezagueraraino garraiatzea galarazi duen.
|
|
2014
|
|
|
Gomendatu dio haatik erruso patriarkak ez dezan kardinaleak sobera erakuts katolikotasunaren han gaindi zabaltzeko gosea. Bainan, bere partetik, Aita Sainduak erakutsi nahi ukan du
|
egun
berean Erromako Buruzagiak leku eta parte berezi bat daukala Elizaren Batasun Osoaren buruan. Hots, izan dira hotzagoak Batasun horren barneko harremanak eta ez dira dena den lokarriak hautsiak.
|
|
|
norbanakoak euskaldundu bai, baina bereziki testuinguruak eta esparruak euskaldundu behar direla. Gogora ditzagun, era berean, Lorea Agirrek (in Argia, 2015)
|
egun
horretan irakurritako mezuaren berbak, euskararen auzia auzi publikoa dela aldarrikatuz. Izan ere, testuinguruak euskalduntzeak polis eko eragileez berba egitera behartzen gaitu, ezinbestean.
|
|
2015
|
|
|
Hiztun ipartar batzuek hots batzuez
|
egun
egiten duten ahoskera ez da iraganekoena bezalakoa, baina badira beste hiztun batzuk, eman dezagun, hasperenak edo hots hasperenduak egun ere arras garbi ahoskatzen dituztenak.Zuberoan hiztunek hasperena ahoskatzean indarrezko h a sumatu ohi da, baina ez zaigu iruditzen hasperenaren ahoskera gardenaren gaian Zuberoaren hurbiltasuna beti parametro baliagarria denik, izan ere, herrialde honen mugar... Izan ditugun Arbotiko bi lekukok, biak gizonak?
|
|
|
Uste, jakituria eta sinesmena hitz edo esaeren bidez zelan eratzen den iker eremu ikaragarri garrantzitsua da. Eta aspaldiko hitz gako edo formulazio batzuk
|
egun
izateak haien testuingurua bilatzera bultzatzen du. Ezin dira elementu horiek arreta gabe geratu.
|
|
2016
|
|
|
Ikusi da betikoak errepikatzen diren edota berriak nahiz mistoak sortu diren. Emaitza hauek
|
egun
ezagunenak eta egun eskola eremuan erabilienak diren folklore bildumetan azaltzen diren ahozko esapide eta osagarriekin parekatu eta ondorioak atera dira. Azkenik, jasotako ahozko erretorikako osagaiekin bilduma bat atondu da eta ikastetxeetan erabil dadin eskaintzen da.
|
|
|
(11) Behin... (1) Beste
|
egun
batean... (1) Duela urte asko eta asko...
|
|
|
Soziolinguistika Klusterra 2017a; 2017b), egin behar ez direnik, alferrikakoak direnik, datuak benetakoak ez direnik? Baina niri hasieratik iruditu zaizkit arbitrarioegiak, aleatorioak, ausazkoak, zenbait urtean behin halako
|
egun
bakar batean kale bazter bateko begiradatik jasotako datuak. Zernahi gertatu liteke delako egunean, delako orduan, delako gunean, delako eguraldian?
|
|
|
2 Segun eta zein
|
egun
eta ordutan, haurrak, bakarrik adin batera ezkero, edota gurasoren batekin txikiagoen kasuan, hain zuzen erabilera emaitza hoberenak eskuratu ohi ditugun alorra: haurrak bere artean, edota gurasoak haurrekin ari direnean, ezen ez bere artean ari direnean, noiz (oso) helduen multzoko ezaugarrietan sartu ohi diren?.
|
|
|
Eta egia da, bai, zuk dinozunez, Karmelok jo ebala makinaz azken bertsinoa; neu naz lekuko, neuk esan eta diktatu ahala ida tzi ebalako. Astero
|
egun
oso bat emoten genduan biok ho rretan, Begoñako. Refugio, etxean, goiz eta arratsalde.
|
|
2017
|
|
|
Toponimoak gure aurrekoek aspaldi jarritako leku izenak dira eta izen horiek
|
egun
erabiltzen ditugun moduan jaso ditugu, belaunaldiz belaunaldiko transmisio katean. Eta transmisio horri oso garrantzitsu deritzot, ezen azken ehun urtean gutxienik egun erabiltzen ditugun moduan burutu direla toponimoak ziurta badezakegu (duela ehun urte baino lehenagoko testigantzak ditugu herri gehienetan), zergatik pentsatu genuke aurretik ere ez dela horrela gertatu?
|
|
|
Toponimoak gure aurrekoek aspaldi jarritako leku izenak dira eta izen horiek egun erabiltzen ditugun moduan jaso ditugu, belaunaldiz belaunaldiko transmisio katean. Eta transmisio horri oso garrantzitsu deritzot, ezen azken ehun urtean gutxienik
|
egun
erabiltzen ditugun moduan burutu direla toponimoak ziurta badezakegu (duela ehun urte baino lehenagoko testigantzak ditugu herri gehienetan), zergatik pentsatu genuke aurretik ere ez dela horrela gertatu. Are gehiago jakinik azken berrogeita hamar urtean gertatu dela hizkuntzen eremuko eragileen (ikus entzunezkoak, Internet?) hazkundea eta, hala ere, toponimoek berean (azken ehun urtekoan, esan nahi da) iraun dute.
|
|
2018
|
|
|
Auzia abiatuta, Joan Zudaire eskribauak, besteak beste, Pierris Zozaia 40 urteko lekuko oieregitarra galdekatu zuen,
|
egun
hartan elizan gertatutakoa kontatzeko, bertan baitzen meza entzuten. Bigarren aldiz galdekatu zuenean, 1606ko azaroaren 21ean, aurretik esandakoa berretsi zuen, baina Joanes ‘Joanko’ Iturraldek Bikuñari elizan zein hitz esan zizkion gaineratu zuen bere aitortzan.
|
|
|
Itzulpenak con su assiento dio, baina bistakoa da hor jarleku edo gisakorik ez daitekeela irakurri. Eskribau berak Martin Zozaia izenekoari
|
egun
berean() egindako galdeketan con esse itzuli zen hitz hori besterik gabe (66v); beraz, baliteke irakurgaitz gertatzen zaigun zatia erakusle bat izatea: ez naiz ausartu, halere, zein izan daitekeen proposatzera, orrequi edo, hobe, orrehequi ez bada36 Ez du ematen (t) xe atzizkia proposatzeak (orreche) arazoa konpontzen duenik.
|
|
|
Ez dakit zuzen Katalina Zubiri hitzen esaleaeta Grazia Martinez entzuleaurdiaindarrak ziren, eta seguru asko hitz horiek jaso zituen eskribaua ez zen herrikoa, baina dudarik ez dago urrun dagoela pasarteak ageri duen euskara
|
egun
Urdiainen baliatzen denetik. Bistan dena, laurehun eta hogei urteko aldeak baduke eraginik horretan, baina egon daitezke bestelako zergatiak ere.
|
|
|
Geroaldia adierazteko bi forma ditugu: bat galdua dagoeneko, eta bestea
|
egun
oraindik baliatzen dena. Euskararen garai arkaiko eta zaharrean geroaldia adierazteko orainaldiko adizki trinkoak kausitzen ahal dira euskalki guztietan (te/ ke morfemadunak gehienetan), baita [aditzoina+* ezan te/ ke] beza11 Manterolak (2015, 406) dioenez, subjektua ongi ainguratua egoteak eta erreferentzialtasun altua izateak predikatuak artikulua hartzea ekar dezake.
|
|
|
Mariano Saturnino Mendigatxa Ornat 1832ko otsailaren 10eko gaueko 11etan etorri zen mundura, eta bi
|
egun
geroago, otsailaren 12an, bataiatu zuten (Auñamendi Entziklopedia10 eta beste argitalpen batzuetan datu okerra ageri da, 12an jaioa zela baitiote). Jarri zizkioten bi izenetatik lehenen5 BPA, Ezkonduen 2 liburua, 96 or.
|
|
|
Mariano eta bere amarentzat, beraz, etorkizunak ez zuen itxura onik. Aurreko guztia gutxi balitz bezala, Melchora Ornatek zuen anaia bakarra ere, Mariano izenekoa eta Mariano Mendigatxaren aitabitxia, une latz hauetan euskarri izan zitekeena, aita baino berrogei
|
egun
lehenago zendu zen14 Horrela, Bidankozen geratzen zitzaizkien ahaide bakarrak Melchoraren aita eta anaiorde bat ziren, Pascual Ignacio Ornat eta Fermin Francisco Ornat, herriko Ornat etxean bizi zirenak.
|
|
|
1869ko udan Donibane Lohizunen igarotako
|
egun
haietakoa omen da Mariano Mendigatxaren argazki ezagun bakarra, erretratatzen duen pertsonaz gain, bestelako garrantzia ere baduena: erronkariar bat eta haren ohiko janzkera ezagutzera ematen dituen lehenengo argazkia da (lerro hauen ondoan dagoena).
|
|
|
5 Bertsio horietatik azkena, (5) zenbakiduna, itzulist en agertu zen 2016ko irailean, eta gerok eratu ditugu bertze antolamenduak, konparatzeko. delako hori). Azken bertsio hori
|
egun
irakurle anitzek aisa onartuko luke, eta baita hobetsi ere; aldiz, orain dela bi hamarkada, hagitzez ere kritikatuagoa izanen zen, euskararen arau sakonak hausten zituelakoan. Horretan ikusten dugu eboluzioa.
|
|
2019
|
|
|
1822ko lehenbiziko
|
egun
haietan, Berako herriak problema larria zuen: herriko medikua, Altzate karrikako Kataliñenean3 bizi zen Juan Manuel Moleda Lostra zugarramurdiarra, hil egin zen ustekabean, 4 gazterik, berrogeita bederatzi urte bertzerik ez zuela.
|
|
|
Guciz113 garbia ceran Jesusen Ama maitea, lagun zaquzquit114
|
egun
hau garbiro pasatcen115 Irur116 Ave Maria, &c.
|
|
|
Eskribau beraren eskutik, eta
|
egun
bereko beste eskritura batean, pertsona bera agertzen zaigu, baina beste izen batekin Ynesa de Helorriaga vezina de Motrico5.
|
|
|
& Rek., 2018: 178), Labandibar da
|
egun
Landibar deitutako auzoaren jatorrizko izena, XV XVIII. mendeetan zehar Labandibar, Lauandiuar, Lahandibar, Laandibar aldaerekin dokumentatua. XVIII. mendetik aitzina beti Landibar ageri da, baita behin edo bertze XVI. eta XVII.etan ere.
|
|
2020
|
|
|
Hamaika gazteetatik zortzik diote jarrera diskriminatzaileak jaso dituztela, eta, diotenaren arabera, jarrera horietariko asko aldi berean gertatu dira. Jarrera diskriminatzaile gehienak beren mikrosisteman jaso dituzte; alegia, beren bigarren sozializazio gunean, eskolan, eta, gorago adierazi bezala, egokitze prozesuaren lehenengo
|
egun
, aste edota hilabeteetan gertatu dira. Gazte guztiak bat datoz esatean jarrera horiek parekideengandik jaso dituztela eta kasu gehienetan arrazoi nagusia harrera herrialdeko hizkuntza (k) ez jakitea izan dela.
|
|
|
Hortaz, zehatzago esateko, adibide guztiak
|
egun
eskura ditugun OEHtik (batzuetan hango siglak erabili dira iturria aipatzean) eta corpusetatik hartuak dira: EHUko Euskara Institutuak argitaratu dituen corpusetatik (Ereduzko Prosa Gaur, EPG; Corpus Historikoa, CH; Euskal Klasikoen Corpusa, EKC; Egungo Testuen Corpusa, ETC; Goenkale, EUDIMA eta abar); Zientzia eta Teknologiaren Corpusa; Euskaltzaindiaren Lexikoaren Behatokiaren corpusa eta abar.
|
|
2022
|
|
|
Igorle eta hartzailearen arteko harremanak Leonen meza berria du eragile, batak bestea ordezkatu zuelako, aukeratutako aitabitxiak gaztelaniaz jardutea baztertu zuelako. Komentuan," Igandeelizkizunetan, baserritarrengatik, euskeraz izaten dira gure itzaldi ta jardunak; astegunetan, oro erderaz" (204) diotso, eta Isabelek, Leonen izebak eta Leaburuko apaizen etxandreak, erabakitzen du larunbatez izatea, hain justu, bere ahizpa eta Leonen ama zen Eladi asteko
|
egun
horretan hil zelako. Azpeitikoaren zeregina hartu duen Andres Artesarri kapilauak hari kontatzen dio bazkalkideen arteko solasa, elizkizunaren ibilera alde batera utziz eta eransten du Lasarteko komentuko ama nagusiak adierazitakoa," erdaldunentzat erderaz egin bear da.
|
|
2023
|
|
|
6) liburuan irakur daiteke: " Seigarren
|
egun
onetan eguin ere zuen guizona, bere lanen atcena". atzenean (aitzenen) adb. Azkenean. Aitzenen dana ondo.
|
|
|
eta batezere 1638 garrengo urtean izan zuen cherkoan geiena agertu ziradenak. Gero mintzatu ziran Ama Birjiña Guadalupekoari euskaldunak, eta batezere arrantzaleak, dioten naitasunaren gañean; eta azkenean, gañ gañeko bersoakin, aditzera eman zuten zenbat dan euskaldun guzion alkartasuna, nai baditugu irichi gaur ditugun
|
baño
egun obeak.
|
|
|
Lehenengo pertsona oso neurrian baliatzen du, narratzailea kontakizunean ia sartu gabe: singularrean, baliabide formal edo narratibo gisa –" nere adizkide maitea"," barka egidazu atrebentzi au"," ez nezake ezan iñolaere" –; eta, pluralean, narratzailea kolektibitatearen barnean sartzeko –" nai baditugu irichi gaur ditugun baño
|
egun
obeak"," gure batasuna"," gure baserritarrari" –.
|