|
2000
|
|
|
Batzuetan Ralph izaten dut aurrean (edo gainean, edo...), baina besteetan Jabi ikusten dut nirekin. Ez dakit zer gertatuko den amets hau
|
egun
gutxi barru amaitu eta Euskal Herrira bueltatu dudanean. Zer edukiko dut orduan buruan?
|
|
|
Plakari begiratu zion berriro. Bai, Catherine O’Reilly Eider baino
|
egun
gutxi lehenago hil zen.
|
|
|
Barkatu, Bitakora, azken aldian oso nahastuta nabil, eta ez naiz konturatu osaba Pedroren heriotzaz ez nizula ezertxo ere aipatu. Ospitalera eraman eta
|
egun
gutxira hil zen, hantxe bertan, gorputza hoditxoz beterik.
|
|
2002
|
|
|
Ez, emakume hura ez zegoen blokeatuta, ez guztiz behintzat, inola ere. Irri egitea ahaztu zitzaiola esan zidan
|
egun
gutxi batzuk lehenago, baina geroztik behin baino gehiagotan egin zidan irri eta, irri ez ezik, bizipozaren iturritik isuritako barre algara haiek ere bai... Handik gutxira, agurrerako orduan, segundo luze batez egon ginen, ene soa harenean iltzaturik, harena enean, biak ere sorgindurik bageunde bezala, hitzik egin gabe...
|
|
|
Eta, zalantzaren bat geratzen bazitzaien, besterik ez zien esan errehabilitazio programako mediku psikiatrak ere, neurri harekiko erabateko adostasuna agertzen ziela. Eta puntu hari buruz ere argi mintzatu ginen, jakina, biok elkarrekin ateratzen hasi eta
|
egun
gutxi batzuetara. Esan nion:
|
|
|
Hainbesteraino, non bera ere pailazoarena egiten hasi baitzen. Handik
|
egun
gutxira, poz pozik etorri zitzaidan Leire etxera. Hamar urte bete berriak zituen, eta halaxe esan zidan:
|
|
2003
|
|
|
Nemiak esan zion berehala altxatu zutela bankutik, harria hotz zegoelako eta hoztu egin zitekeelako Santos. Santosek gogoratu behar izan zion
|
egun
gutxi barru hilko zela bera, eta hotzak ez diela hildakoei kalte handirik egiten, ez badira kalte estetikoak eta muskularrak, biak ere nahiko kalte ziztrinak hildako batentzat.
|
|
|
Hala ere, pentsatzen zuen Nemiak,
|
egun
gutxiko kontua izango da; eta horrenbeste egin behar ziola gizonari, bera ere, Nemia, zaharra izango zela egunen batean eta halako kapritxoak izango zituela. Edo indiskriminatuagoak.
|
|
|
Bera whiski bat prestatzen hasi zen, zerbait garrantzizkoa esan behar zuenean egin ohi zuen moduan. Jela zatiak eta edaria nahasten zituen bitartean isiltasuna zilegi zuen, baina presa zuen nonbait erabakien berri emateko, eta Romain Gary benetakoak bezala bere burua hil nahi zuela esan zidan lehenik eta behin,
|
egun
gutxi barru, dena prestaturik zuela, baina ez beldurtzeko, bereak iruzur bat gehiago izan nahi zuelako," euskal literaturan egin den iruzurrik ederrenetakoa" esan zuen, bere Gary maitearen jukutriak gogoan. Agurraren oharra ere prestatua zuela eta hilarena egingo zion aktorea ere bai.
|
|
|
Paristik itzuli zenean, maisu tituluarekin, eta, are gehiago, don Anxelmo hil eta Patxik postu berria bereganatu zuenean, herritarrak don Frantzisko deitzen hasi zitzaizkion. Patxiri, baina, hura arrotz egiten zitzaion," don" hura batez ere, halako suertez, non honela mintzatu baitzitzaien ikasleei, maisu kargua hartu eta handik
|
egun
gutxitara:
|
|
2004
|
|
|
Beraz, zergatik ez jo sintesira? Mikroek euren mezua desitxuratu egingo litzatekeela susmatzen dute (gaur
|
egun
gutxiago dira) eta makroek, ostera, aparatu estatalaren bidezidorra lortzeko presa gehiegi dute(, goazen lasterbidetik: markoa egin, euskaldun osoak gero egingo ditugu?).
|
|
|
Baina hura ezin zitekeen: izan ere, ez al zen D., bada, Klaudia izeneko bere lagun batekin oheratu, baita harekin gaua pasatu ere,
|
egun
gutxi batzuk lehenago?
|
|
|
mutil bat ezagutu nuen bertan; sofa batean eserita, leiho zabal baten aurrean zegoen, begiratua galdua. Ingresatu berria behar zuen, edo
|
egun
gutxi batzuk lehenago, ez bainuen artean ezagutzen.
|
|
|
Urruti oso gizon sinpatikoa zen –zer pena ematen didan hartaz iraganean hitz egin behar izateak, auto istripu batean hil baitzen, zoritxarrez, orain dela urte pare bat! –, eta lagunak berehala egiteko dohaina zuen. Gogoratzen naiz honela esan zidala, ni hara iritsi eta
|
egun
gutxi batzuetara:
|
|
2005
|
|
|
Eta partidua jokatuko dutelako hemen. Eta hemen herrian ez dago errugbi zelairik, eta
|
egun
gutxi falta dira jokalariak etortzeko, bi edo hiru. Horregatik egin behar du osaba Simonek zelaia derrigor.
|
|
|
Handik oso
|
egun
gutxira, martxoaren 27an, asteartea, Martitzen Munarrixa, ohiko Azoka zabaldu zen Gaztañondon, Labartzako tren geltokiaren ondoan.
|
|
2006
|
|
|
Handik
|
egun
gutxitara hil zen. Penaz, beharbada...
|
|
|
Amaren begiak ditu, haren begirada, baita haren grazia eta ausardia ere. Jaio eta
|
egun
gutxira izan zen. Gaixotasunak ez du baimenik ez barkamenik eskatzen.
|
|
|
Handik
|
egun
gutxitara, ahots ezagun bat aditu nuen eskolako atarian:
|
|
2008
|
|
|
Ingurura begira jarraitu zuen gero, non zegoen, zer egiten zuen han galdetuz. Azaldu nion istripuarena, harrituta zegoen, ez zuen istripua izan zuenik gogoratzen; baina ulertarazi nion normala dela trauma baten aurrean oroitzapen batzuk galtzea,
|
egun
gutxiren buruan berreraikiko zuela gertatutakoa.
|
|
|
Senarrari adierazten ziòn sentimendu ustez noble haren azpian, ordea, Reginak beste sentimendu bat behar zuen, askoz ere bihurriagoa, berezko harrotasunarekin lotua, ez baitzuen ahazten, nekez ahatz zezakeen? aitari egin ziòn desafioa, hura hil eta handik
|
egun
gutxira: –Aldasorotarren leinua galduko da, bai, aita, baina zin degizut aldasorotarrak maila goragoko leinu batean txertatuko garela!
|
|
|
hiltzailea italiar alu bat izan da, Angiolillo?
|
egun
gutxi barru prozesu militar guztiz sumario bat egingo diote eta larrutik ordainduko du putakumeak, harik eta irrikatzen zuèn berria heldu eta Nazariori jakinarazi zion arte:
|
|
|
»Begira, jauna, ni sukaldaria topatu nuelakoan nengoen, baina eskifaia osoa ere aurkitua nuen. Silver eta bion artean,
|
egun
gutxitan, imajina daitezkeen itsasgizon zailduenez osatutako taldea batu genuen; itxura ez dute oso polita, baina ez da beren espiritua uztartuko duenik. Benetan diotsut fragata bati ere aurre egiteko moduan garela.
|
|
|
Izenburu bat ere badarabilt buruan, Odolaren lurruna. Uste dut ondo adierazten duela lurperatzaileak orain
|
egun
gutxi aipatu zidan taldeko anaikidetasun hori, isilpeko borrokaren arriskuak emana eta konponezin eta txikikeria guztien gainetik dagoena. Berdinen arteko gizarte txiki horren berri eman nahi nuke, baina ez dakit nondik hasi.
|
|
|
Garibaldiren hiletak egin eta
|
egun
gutxira lehertu zen web orriaren auzia eta, lurrikara txiki batek bezala, astindu edo aztoratu egin zuen herrialdeko egoera politiko berez nahikoa ezegonkorra. Lehendakariari, esate baterako, dozena bat lerro bakarrik eskaintzen zizkion txostenak.
|
|
|
Egunero egunero egiten genionez bisita, ematen zuen ahaztu egin zitzaigula egoeraren larritasuna. Bihotzeko ebakuntzak egin eta larri larri egondakoak
|
egun
gutxi batzuetara plantara jaisten ikusten genituen. Aita, ordea, hantxe zegoen, ez atzera ez aurrera.
|
|
|
Haserre, ezin zuen onartu Medina Sidoniaren arduragabekeria, ezin zuen sinetsi hainbeste gizon galdu izana. Amorruz hil zen
|
egun
gutxiren buruan, galera onartu ezinik. Bertendonaren jokaera oso bestelakoa izan zen.
|
|
|
–HMS Jackal? ontzia St Kildan agertu zen handik
|
egun
gutxira eta jaso zituen austriar marinelak.
|
|
|
1932an onartu zen portu berrirako plana, Bakerizaren bisitatik
|
egun
gutxira. Orduan bai aurkitu zuela Bakerizak bide zuzena.
|
|
|
Senarrari adierazten ziòn sentimendu ustez noble haren azpian, ordea, Reginak beste sentimendu bat behar zuen, askoz ere bihurriagoa, berezko harrotasunarekin lotua, ez baitzuen ahazten –nekez ahatz zezakeen– aitari egin ziòn desafioa, hura hil eta handik
|
egun
gutxira: " Aldasorotarren leinua galduko da, bai, aita, baina zin degizut aldasorotarrak maila goragoko leinu batean txertatuko garela!
|
|
|
Hurrengo egunetan, berriz, ahal zuen guztietan hurbildu zitzaion Mateo, bizpahiru egunkari eskuan: hiltzailea italiar alu bat izan da, Angiolillo...
|
egun
gutxi barru prozesu militar guztiz sumario bat egingo diote eta larrutik ordainduko du putakumeak... harik eta irrikatzen zuèn berria heldu eta Nazariori jakinarazi zion arte: heriotza zigorra, Nazario!, ¡ garrote vil!, abuztuaren 20an garbituko dute, eskerrak justiziak batzuetan behar bezala funtzionatzen duela... borrero lanak ere egingo nituzke eskatuko balidate, eta ez uste eskuak dar dar egingo lidakeenik, ez horixe... putakume bat akabatzeagatik nekez!
|
|
2009
|
|
|
Badaki berak. Hala ere, ja
|
egun
gutxi dauka munduan eta iragan urruna gora altxatu da berriro Bitorianoren barruan, behin hartu zuen hezkuntza estua, apaizak apostolua bakarrik izan behar duela, politikarik ez, munduko banitaterik ez, apostolu eta apostolu bakarrik. Seguru asko, hiltzera goazela jakitean, bizi honetan zer egin dugun etortzen zaigu pentsamendura.
|
|
|
(. Munduko oinazeak?). Beharbada gaur
|
egun
gutxiena gustatzen eta gutxiena ulertzen den kontzeptua berau da, ordea. Bekatuaren kontzeptua ulertzen ez duenak, gutxiago ulertuko du salbazioarena.
|
|
|
Gandiaga eta bion begien aurreko historia izan da, eta hein batean geure barne historia. Orain, Arantzazuko gela austero honetan,
|
egun
gutxi gelditzen zaigula jakinda, bizitza iraganeko bion barne historia diferenteen oroipenetan joan etortzen ari gara biok, elkarri begira isilduka, hitz erdika.
|
|
|
Damasok, izan ere, ederki gogoratuko zuen behin gertatua, hamabi hamahiru urte zituela: sei anai arrebak egongelan zeuden, bakarrik, hirian
|
egun
gutxi batzuk lehenago izan zèn danborrada mintzagai, artean umeengana hedatua ez zegoen arren, orbetarrak, hirian gero eta gehiago integratzeko ahaleginean edo (seme alabak ber bertakoak ziren, azken batean), urtero joaten ziren hiriko patroiaren egunaren bezperan ospatzen zèn danborrada entzutetsura?, Maria Bibiana, bat batean, halaxe mintzatu zenean:
|
|
|
Oraintsu etorri izan dira Sizilia eta beste errejimiento batzuetako soldaduak, eta
|
egun
gutxi barru etortzeko dira Marruekos, en dauden errejimiento auetako soldaduak: Albuera, ko eskuadroia, Salamanka, tik juan zana; Talabera, ko eskuadroia, Palentzia, tik juan zana; Almansa, ko eskuadroia, Iruñatik juan zana eta Alfonso XIII., aren eskuadroia Gazteiz, tik juan zana.
|
|
|
–Neska mutilak: anaiatxo bat izan duzue, bai, baina oso gaixo dago eta, seguruena, hemendik
|
egun
gutxira hilko da. Onena, beraz, bakean uztea izango duzue.
|
|
|
neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin behar zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo? baina auzi hark ez zuen gehiegi kezkatzen gizona, antza, hasieratik beretik ziur egon baitzen behar bezala jokatu zuela, hirakaren parabola zuen zuribide?, eta bere anaia Honorotok ez baitzion besterik berretsi, apaiz ordenatu eta handik
|
egun
gutxira, une hartan, Honoratok gogoan zuen, beharbada, Nazariok eman ziòn limosna eskuzabala, Honorato bera igorri zutèn elizaren kanpandorreak berritze lan batzuk behar zituela eta?, noiz eta honela mintzatu baitzitzaion Nazariori:
|
|
|
hain sorginduta zuen Reginaren gorputzaren edertasunak Nazario artean ere, non bai baitzirudien ezen haragiaren ametsak zirela bere buruari onartzen zizkiòn bakarrak. Munstroa izan zutenetik
|
egun
gutxi batzuetara, ordea, gauzak aldatuz joan ziren, era nabarmenean aldatu ere, minutuetako begiradak segundoetako bihurtu baitziren, segundo edo segundo hamarren batekoak, alegia, orain, emazteari begiratu ez beste jaisten baitzituen Nazariok begiak, susmoak muga bat ezarri balu bezala, Nazarioren urteetako sorginaldiari amaiera eman ziona.
|
|
|
–Neska mutilak: anaiatxo bat izan duzue, bai, baina oso gaixo dago eta, seguruena, hemendik
|
egun
gutxira hilko da. Onena, beraz, bakean uztea izango duzue.
|
|
|
...sagorritu zen; izan ere, Reginaren Regina enean debekatuta zeuden tangoak, hiriko familia aberats batek Nazario eta Regina gonbidatu zituenetik, orbetarrek, Benjamin Maria hil zitzaienetik, festa arranditsuak antolatzeko eta besteenetara joateko ohitura galdu arren, ezin izan zioten gonbit berezi hari uko egin, anfitrioia eragin handiko bankari bat izaki?, Primo de Rivera jenerala erori eta handik
|
egun
gutxira?; egia zen aurretik bals batzuk dantzatu zituztela, baina egia zen, halaber, balsari tangoa jarraitu zitzaiola eta orduan iritsi zirela komeriak, gonbidatu gutxi batzuk marmarka hasi zirenean, ahantzi ere, ezin ahantzi baitzuten, antza, dantza mota bakoitza zer zen, sorburuak edo sorlekuak ongi adierazi eta hobeto bereizita, ez baitzen nolanahikoa Europako gorte hotsandikoetatik Buenos Airesko putetxe miserableetara zegoèn aldea, jatorria nolako, produktua ere halako, balsak iradokizunari leiho bat zabaltzen baitzion, baita aireari eta ametsari ere, ondorioz?, eta tangoak, aldiz, itxi, dantzariek, kontortsionistak ere izan zitezkeenak, Reginaren iritziz?
|
|
|
baina hain zen neurrigabea, bestalde, anai arreben artean erdigune eta ardatz sentitzeak ematen ziòn plazera, non, arnasa hartzean, haize itxurako bat nagusitzen baitzitzaion, itxurakoa bezain erreala, birikak ez ezik gorputz osoa ere puzten ziona; aitak eskaini zizkiòn hitzen artean gehiegikeriaren bati ere antzeman zion Domingok, nola ez, bada!?, baina hura ez zen ñabarduretan hasteko ordua, hainbestekoa zen aitaren hitzalditxoak sorrarazi ziòn atsegina; harekin batera, baina, abioien kontua zuen, aste hartan aireplano bat ikusi baitzuen hiriko zeruan: urduri so egin zion, baina, urduritasunarekin batera, desio ezkutu baten sua pizten nabaritu zuen erraietan, bizitzan lehen aldiz, haren burrunbotsak ere, garai batean desatsegin gertatzen zitzaizkionak, organoaren notak bezalakoak sentitu zituen, ausaz, Domingok bizi indarraren misterioarekin lotzen zituenak?,
|
egun
gutxi batzuk lehenago gertatuak ikuspuntua aldatu balio bezala, eta ikuspuntuak abioiekin zuen harremana, aita espiritualak ere argi eta garbi esan baitzion hura zuela hegan egiteko posibilitate bakarra, eta berak hegan egin nahi baitzuen, kosta ahala kosta. Helburua lortzeko, baina, aita zuen ezin saihestuzko giltza.
|
|
|
han, baina, hainbatek eta hainbatek ez zuten beren zigarrotxoa erretzen, baziren bestelakoak, halere, tabakoa jabego pribatu onargarri bakarretakotzat zutenak?, baizik eta batak besteari pasatzen zion, honek beste norbaiti pasa ziezaion, erretzeko modu hura ere ideiak konpartitzeko beste modu bat balitz bezala; kideen artean, beste kide bat zen Domingo, jakina, besteek eskatzen ziotèn papera betetzen zuena, ezinbestean bete ere, bere iritziak kartsu bezain zorrotz ematen zituen, esate baterako, baita umore puntu batekin ere?, baina, aldi berean, Domingok galdera bat behar zuen buruan? ...har zuena ziurki?. Zer egin behar dut, gerra iristen bada, nire familia alde batean eta ni bestean???, gerra aurreko giroa ere halakoa baitzen, zerumugan lubaki bat ipintzen zuena, gerraren geltokia helmuga; Domingok aise saihets zezakeen, alde batetik, galdera hura, noiznahi izan baitzezakeen gogoan bere familiarekin hautsi eta beste familia hura aukeratu zueneko mementoa, noiz eta, ezkondu baino
|
egun
gutxi batzuk lehenago, Miryami eta beste hiruzpalau laguni esan baitzien: –Ni ez naiz odolarena, baizik eta gogoarena, eta nire gogoa zuekin dago:
|
|
|
Domingo, beraz, mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, baina,
|
egun
gutxi batzuen buruan, ikusteko moduan zegoen ezen, lurra utzi zuen arren, aurrean eta atzean ura, eskuinean eta ezkerrean berdin?, ez zuela lurra utzi: are gehiago, itsasaldi hartan marinelen eta enkargatuaren artean sortu zèn eztabaida gogor bakarrean, marinelak bazkariaz kexatzen ziren, hain atera zitzaizkion okaztagarriak sukaldariari dilistak, zomorroak janda, antza?, Domingori iruditu zitzaion zamaontzia bera ere fabrika txiki ibiltari bat zela, aitarena baino txikiagoa, baina aitarena bezalakoa funtsean, bere mila kontraesanekin eta gizonen arteko ezinikusiekin:
|
|
|
–Jainkorik baldin badago, eta inoiz baino sinetsiago nago badagoela, opilak beste aldetik erretzen hasi du noizbait. Gaur ez bada, bihar, eta bihar ez bada, etzi, baina hemendik
|
egun
gutxi batzuetara. Ez galdetu zergatik, aita, baina seguru seguru nago.
|
|
|
Adriana Calvorekin hitz egin behar nuela esan nion, laster deituko niola. Lan handiz nenbilela,
|
egun
gutxi nituela ezer gehiago egiteko?
|
|
|
SS batek zakurra oldartu zuen haren kontra, eta animalia amorratuak hozka egin eta izter zatia erauzi zion. Zauria gaiztotu egin zitzaion, eta
|
egun
gutxitan hanka osoa gangrenak jota zegoen.
|
|
|
ez al zen, bada, munstroa beren haragi batuen fruitua, azken batean? ...nstroaren– neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin behar zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo... baina auzi hark ez zuen gehiegi kezkatzen gizona, antza, hasieratik beretik ziur egon baitzen behar bezala jokatu zuela –hirakaren parabola zuen zuribide–, eta bere anaia Honorotok ez baitzion besterik berretsi, apaiz ordenatu eta handik
|
egun
gutxira –une hartan, Honoratok gogoan zuen, beharbada, Nazariok eman ziòn limosna eskuzabala, Honorato bera igorri zutèn elizaren kanpandorreak berritze lan batzuk behar zituela eta–, noiz eta honela mintzatu baitzitzaion Nazariori:
|
|
|
hain sorginduta zuen Reginaren gorputzaren edertasunak Nazario artean ere, non bai baitzirudien ezen haragiaren ametsak zirela bere buruari onartzen zizkiòn bakarrak. Munstroa izan zutenetik
|
egun
gutxi batzuetara, ordea, gauzak aldatuz joan ziren, era nabarmenean aldatu ere, minutuetako begiradak segundoetako bihurtu baitziren... segundo edo segundo hamarren batekoak, alegia, orain, emazteari begiratu ez beste jaisten baitzituen Nazariok begiak, susmoak muga bat ezarri balu bezala, Nazarioren urteetako sorginaldiari amaiera eman ziona.
|
|
|
–Neska mutilak: anaiatxo bat izan duzue, bai, baina oso gaixo dago eta, seguruena, hemendik
|
egun
gutxira hilko da. Onena, beraz, bakean uztea izango duzue.
|
|
|
" Neska mutilak: anaiatxo bat izan duzue, bai, baina oso gaixo dago eta, seguruena, hemendik
|
egun
gutxira hilko da. Onena, beraz, bakean uztea izango duzue.
|
|
|
–Jainkorik baldin badago, eta inoiz baino sinetsiago nago badagoela, opilak beste aldetik erretzen hasi du noizbait. Gaur ez bada, bihar, eta bihar ez bada, etzi, baina hemendik
|
egun
gutxi batzuetara. Ez galdetu zergatik, aita, baina seguru seguru nago.
|
|
|
Bilera hartan parte hartzen zutenak, izan ere, sutsu ari ziren, kez gainezka zegoèn gela arnastezin batean sartuta, gehienak erretzaileak izaki: ...3" Zer egin behar dut, gerra iristen bada, nire familia alde batean eta ni bestean?" –, gerra aurreko giroa ere halakoa baitzen, zerumugan lubaki bat ipintzen zuena, gerraren geltokia helmuga; Domingok aise saihets zezakeen, alde batetik, galdera hura, noiznahi izan baitzezakeen gogoan bere familiarekin hautsi eta beste familia hura aukeratu zueneko mementoa, noiz eta, ezkondu baino
|
egun
gutxi batzuk lehenago, Miryami eta beste hiruzpalau laguni esan baitzien: " Ni ez naiz odolarena, baizik eta gogoarena, eta nire gogoa zuekin dago:
|
|
|
...zen; izan ere, Reginaren Regina enean debekatuta zeuden tangoak, hiriko familia aberats batek Nazario eta Regina gonbidatu zituenetik –orbetarrek, Benjamin Maria hil zitzaienetik, festa arranditsuak antolatzeko eta besteenetara joateko ohitura galdu arren, ezin izan zioten gonbit berezi hari uko egin, anfitrioia eragin handiko bankari bat izaki–, Primo de Rivera jenerala erori eta handik
|
egun
gutxira...; egia zen aurretik bals batzuk dantzatu zituztela, baina egia zen, halaber, balsari tangoa jarraitu zitzaiola eta orduan iritsi zirela komeriak, gonbidatu gutxi batzuk marmarka hasi zirenean, ahantzi ere, ezin ahantzi baitzuten, antza, dantza mota bakoitza zer zen, sorburuak edo sorlekuak ongi adierazi eta hobeto bereizita... ez baitzen nolanahikoa Europako gorte hotsandikoetatik Bueno...
|
|
|
Domingo, beraz, mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, baina,
|
egun
gutxi batzuen buruan, ikusteko moduan zegoen ezen, lurra utzi zuen arren –aurrean eta atzean ura, eskuinean eta ezkerrean berdin–, ez zuela lurra utzi: are gehiago, itsasaldi hartan marinelen eta enkargatuaren artean sortu zèn eztabaida gogor bakarrean –marinelak bazkariaz kexatzen ziren, hain atera zitzaizkion okaztagarriak sukaldariari dilistak, zomorroak janda, antza–, Domingori iruditu zitzaion zamaontzia bera ere fabrika txiki ibiltari bat zela, aitarena baino txikiagoa, baina aitarena bezalakoa funtsean, bere mila kontraesanekin eta gizonen arteko ezinikusiekin:
|
|
|
Oraintsu etorri izan dira Sizilia eta beste errejimiento batzuetako soldaduak, eta
|
egun
gutxi barru etortzeko dira Marruekos’en dauden errejimiento auetako soldaduak: Albuera’ko eskuadroia, Salamanka’tik juan zana; Talabera’ko eskuadroia, Palentzia’tik juan zana; Almansa’ko eskuadroia, Iruñatik juan zana eta Alfonso XIII.’aren eskuadroia Gazteiz’tik juan zana.
|
|
|
Damasok, izan ere, ederki gogoratuko zuen behin gertatua, hamabi hamahiru urte zituela: sei anai arrebak egongelan zeuden, bakarrik, hirian
|
egun
gutxi batzuk lehenago izan zèn danborrada mintzagai –artean umeengana hedatua ez zegoen arren, orbetarrak, hirian gero eta gehiago integratzeko ahaleginean edo (seme alabak ber bertakoak ziren, azken batean), urtero joaten ziren hiriko patroiaren egunaren bezperan ospatzen zèn danborrada entzutetsura–, Maria Bibiana, bat batean, halaxe mintzatu zenean:
|
|
|
Aitaren hitzak entzuten zituen neurrian –egia da ez ziola orbetarren adorearen merezimenduzko domina eman, baina aitagandik zetozèn laudorio haiek ez ziren txantxetakoak, ez horixe! –, gero eta puztuago sentitu zen Domingo; aita espirituala harrokeritis larriaz hizketatu zitzaion, eta halako zerbait nabaritzen zuen barruan, apur bat lotsarazten zuena, bai... baina hain zen neurrigabea, bestalde, anai arreben artean erdigune eta ardatz sentitzeak ematen ziòn plazera, non, arnasa hartzean, haize itxurako bat nagusitzen baitzitzaion, itxurakoa bezain erreala, birikak ez ezik gorputz osoa ere puzten ziona; aitak eskaini zizkiòn hitzen artean gehiegikeriaren bati ere antzeman zion Domingok –nola ez, bada! –, baina hura ez zen ñabarduretan hasteko ordua, hainbestekoa zen aitaren hitzalditxoak sorrarazi ziòn atsegina; harekin batera, baina, abioien kontua zuen, aste hartan aireplano bat ikusi baitzuen hiriko zeruan: urduri so egin zion, baina, urduritasunarekin batera, desio ezkutu baten sua pizten nabaritu zuen erraietan, bizitzan lehen aldiz –haren burrunbotsak ere, garai batean desatsegin gertatzen zitzaizkionak, organoaren notak bezalakoak sentitu zituen, ausaz, Domingok bizi indarraren misterioarekin lotzen zituenak–,
|
egun
gutxi batzuk lehenago gertatuak ikuspuntua aldatu balio bezala, eta ikuspuntuak abioiekin zuen harremana, aita espiritualak ere argi eta garbi esan baitzion hura zuela hegan egiteko posibilitate bakarra, eta berak hegan egin nahi baitzuen, kosta ahala kosta. Helburua lortzeko, baina, aita zuen ezin saihestuzko giltza.
|
|
2010
|
|
|
In situ egotea egokitu zitzaidan, eta horregatik oroitzen dut haietako kasu bat: eskuin erpurua galdu zuèn langile bat zen,
|
egun
gutxi batzuen barruan lanean hasi zena. Bada, deitu zion Teok, etorri zen langilea, ni minutu erdi bat lehenago sartu nintzen Teoren bulegora, kontsulta bat egiteko asmoz?, erakutsi zion eskua Teori, eta honek ikusi ahala esan zion:
|
|
|
–Sendatu zara, bai, baina orain sendotu egin behar duzu, sendotzen ez dena ez baita erabat sendatzen, are gutxiago tuberkulosiak jotako gaixoen kasuan?; badakizu, halaber, nola hasi zitzaidan Felipe Gastaminza, ni sendategitik etxera etorri ez beste, bisitak egiten, harik eta gure amak, hiruzpalau hilabeteren buruan, debekatu zizkion arte, lagunak bere abertzaletasunaz kutsatzen ninduelakoan; nire haserrea?!, are handiagoa egin zena amak, zigor gisa, ni ere ez nengoen bekatu hartaz libre, antza?, txistua kendu zidanean, jo ez nezan? hezur hura ere irentsi egin behar izan bainuen, ongi irentsi ere; nirea, ordea,
|
egun
gutxitako haserrea izan zen, ama, nire erialdian ezin hobeto portatu zena, ama baitzen eta Felipe lagun bat, eta Jainkoaren laugarren agindua nuen, amaren alde egitera behartzen ninduena?; guztiaz ere, nire dasadostasuna azaltzeko, etxetik ihes egiteko moduan ere ez nengoen, egia esan?, banuen, bai, kontzientzian ahots akusatzaile bat, maiz oroitarazten zidana Feliperi traizioa egin niola; amaren alde egin nuen, zer erremedio!?, baina ez nengoen pozik; aitzitik:
|
|
|
Gerhardek, izan ere, izugarri miresten zuen Rosa Luxemburg: hainbesteraino, non egun batean? 1916ko uztailean behar zuen, Karl Liebknechtek (gerraren aurkako militantea zen, Rosa Luxemburgen konfiantzazko gizona) bi urte eta erdiko kartzela zigorra jaso eta handik
|
egun
gutxira, halaxe mintzatu baitzitzaidan:
|
|
|
Edo Herensuge??; eta berak ezetz, ez zitzaiola ametsetan ez Tartalo, ez Herensuge eta ez zepelin beltzik agertu; ikusten nuena ikusten nuen nik, ordea, eta orduan, malko artean esan nion ez nuela bera hiltzerik nahi?; baina izeba gaizki zegoen, bai, eta zerbait egin behar nuen hiriburura itzuli aitzin; eta hala, gau hartan, oherakoan, belaunikatu eta, Ama Birjinari hiru agurmaria errezatu ondoren, amets bat eskatu nion Jainko ahalguztidunari, baita Jainkoak entzun ere, edo, amonari laguntzeko saioan, nik neuk asmatu ote nuen amets hura?, horixe ez baitakit zehatz mehatz?: amets hartan zerura zihoàn zepelin zuri bat ikusi nuen, amonaren arima zeramana, aingeru zuri batek gidatuta; eta amonari ametsa kontatu, eta hura pozezko negar batean urtu zen, eskerrik asko eta eskerrik asko?; handik
|
egun
gutxira hil zen, ni jada Regina enera itzulia nintzela?, irribarrez hil ere, osaba Ismael eta izeba Bittoriren esanetan?
|
|
|
Handik
|
egun
gutxira, baina, goiz batean esnatu, begiak ireki, eta arrainontzian arrainik ez!; nire larritasuna?!; eta jauzi batean jaikitzen nintzela, istantean ikusi nuen hilotza zoruan, hantxe geldi; eta, ikusi nuena sinetsi ezinean edo, uretara bota nuen arraina?
|
|
|
Hasierako egunetan eztitasunez tratatu ninduten eta ezin nuen hori jasan; zaindariaren begiruneari urkabe usaina dario. Zorionez, handik
|
egun
gutxira, ohiturak gailendu ziren; beste presoekin nahastu ninduten betiko zakartasunaz, eta ez zuten eduki ezohiko beste bereizketa adeitsurik borreroa gogorarazi zidanik. Ez zen hobekuntza bakarra izan.
|
|
|
Gobernuak su etenaren egiaztatze fasean jarraitzen zuen. Eta ekain bukaeran, Rodriguez Zapaterok adierazpena egin baino
|
egun
gutxi batzuk lehenago, ETAren eta PSOEren ordezkaritzek bilera egin zuten, hainbat egunez, erakunde armatuak eskatuta. Su etena iragarri ondorengo lehenengo topaketa zen.
|
|
|
ETAren arabera, bilkura hartan bertan Gobernuaren ordezkariek ziurtatu zuten Rodriguez Zapaterok egin beharreko adierazpena, handik
|
egun
gutxira, eta, adostu bezala?
|
|
|
Eta, handik
|
egun
gutxira, ekainaren 29an, Espainiako Gobernuko presidenteak ofizialki bedeinkazioa eman zion bake prozesuari, adierazpen publiko baten bidez. Adierazpena Espainiako Kongresuan egin zuen, baina ez osoko bilkuran, kazetarien aurreko agerraldian baizik. Gobernuaren eta ETAren arteko elkarrizketak hasi egingo zirela jakinarazi zuen eta, ETArekin hitzartu bezala, Espainiako Gobernuak euskal herritarrek erabakitakoa errespetatuko zuela agindu.
|
|
|
Su eten agiri argitaratu berriari susmo txarra hartu zionik ere izan zen, hala ere. Sabin Etxean bazekiten, ETAk adierazpena atera baino
|
egun
gutxi batzuk lehenago, su etena bazetorrela. Agiriak ez zituen ustekabean harrapatu, beste euskal eragile politikoak bezala zain baitzeuden.
|
|
|
Baina 2009ko ekainean, Loiolako negoziazioei buruzko galderei erantzutera prestatu zenean, hamar hilabete zeramatzan kalean, aske. 2007ko ekainean ETAk su etena hautsi eta
|
egun
gutxira berriro sartu zuten espetxean, Martutenen, Jose Migel Beñaran Argalaren omenaldi batean parte hartzeagatik jarritako kartzela zigorra betetzeko. Prozesu hutseginari buruzko gogoeta egiteko ere baliatu zuen hamabost hilabeteko espetxealdi hura.
|
|
|
Urkullu: . Susmatu egiten genuen, eta gertatu eta gero, zeharkako baten bidez jakin genuen, handik
|
egun
gutxira. Baina zuzenean ez genuen jakin.
|
|
|
erabakigarria izan zitekeelakoan joan ziren, Loiolan ezin izan zena Genevan posible izan zitekeela sinetsita. Maiatzaren 14rako oso
|
egun
gutxi falta zirenean heldu zitzaien bilerarako deia, eta ia arrapaladan joan behar izan zuten Miarritzeko aireportura, Genevarako hegaldia hartzera, akordioa lortzea oraindik posible zela pentsatuta. Batasunak ez zuen, beraz, bilera haren antolakuntzan parterik hartu.
|
|
|
ETAren eta Espainiako Gobernuaren arteko hurrengo bilera urri bukaeran egin zuten, artean alderdi politikoak Loiolan negoziatzen ari zirenean. Tentsio handiko bilkura izan zen, besteak beste
|
egun
gutxi lehenago gertatutakoak zirela eta. Batez ere, ETAk 350 pistola lapurtu zituelako Nimesetik gertu, Vauvert eko armategi batean, urriaren 24an.
|
|
|
Hiru irakasleak ez zirela ados jarri dio Gorrotxategik, baina
|
egun
gutxitan hiru adituk horrenbeste zalantza eta erreparo agertzea astinaldia izan zen Veleiako aurkikuntzez zerbait zekiten guztientzat. Esan daiteke orduan abiatu zela benetakotasunari buruzko eztabaida zientifikoa.
|
|
|
Gerraren paradoxen paradoxaz,
|
egun
gutxi igarota, Alcañizen bi aerodromo prestatu zituen Aviazione Legionariak eta Mediterraneorako ofentsiban hil ziren ehun eta berrogeita hamar italiar baino gehiago kanposantuan lurperatu zituzten, graduazioa gurutzetan: soldaduak, kaporalak, sarjentuak, atorra beltzak.
|
|
|
Momentuz, nahiago izan zuen alde egin. Emozio gehiegi, oso
|
egun
gutxitan. Hiru hildako, atxiloaldi bat, lagun bahituaren erreskatea, sugegorri baten erasoaldia... denbora eta distantzia behar zituen Amaiak orain.
|
|
|
Handik
|
egun
gutxira, baina, goiz batean esnatu, begiak ireki... eta arrainontzian arrainik ez!; nire larritasuna...!; eta jauzi batean jaikitzen nintzela, istantean ikusi nuen hilotza zoruan, hantxe geldi; eta, ikusi nuena sinetsi ezinean edo, uretara bota nuen arraina... alferrik, hilik zirudiena benetan baitzegoen hila eta ez hilarena egiten, urdintasun guztiak astuntasunaren itzal trinkoak hartuak eta sab...
|
|
|
Badakizu, sendategian bi urte egin ondoren, etxean beste bi egin nituela, sendatzeko eta osatzeko bidean... nahiz eta beste bospasei ere egingo nituen gerora, Elorrietara joan aitzin, medikuaren aholkua jarraibide: ...a etorri ez beste, bisitak egiten, harik eta gure amak, hiruzpalau hilabeteren buruan, debekatu zizkion arte, lagunak bere abertzaletasunaz kutsatzen ninduelakoan; nire haserrea...!, are handiagoa egin zena amak, zigor gisa —ni ere ez nengoen bekatu hartaz libre, antza—, txistua kendu zidanean, jo ez nezan... hezur hura ere irentsi egin behar izan bainuen, ongi irentsi ere; nirea, ordea,
|
egun
gutxitako haserrea izan zen, ama —nire erialdian ezin hobeto portatu zena— ama baitzen eta Felipe lagun bat, eta Jainkoaren laugarren agindua nuen, amaren alde egitera behartzen ninduena...; guztiaz ere —nire dasadostasuna azaltzeko, etxetik ihes egiteko moduan ere ez nengoen, egia esan—, banuen, bai, kontzientzian ahots akusatzaile bat, maiz oroitarazten zidana Feliperi traiz... halako egoera malenkoniatsu batean amildu nintzen, ezinegon existentzial bat nagusi, Bibiri bakarrik jakinarazten niona; arreba ni animatzen saiatzen zen:
|
|
|
Edo Herensuge?"; eta berak ezetz, ez zitzaiola ametsetan ez Tartalo, ez Herensuge eta ez zepelin beltzik agertu; ikusten nuena ikusten nuen nik, ordea, eta orduan, malko artean esan nion ez nuela bera hiltzerik nahi...; baina izeba gaizki zegoen, bai, eta zerbait egin behar nuen hiriburura itzuli aitzin; eta hala, gau hartan, oherakoan, belaunikatu eta, Ama Birjinari hiru agurmaria errezatu ondoren, amets bat eskatu nion Jainko ahalguztidunari, baita Jainkoak entzun ere —edo, amonari laguntzeko saioan, nik neuk asmatu ote nuen amets hura?, horixe ez baitakit zehatz mehatz—: amets hartan zerura zihoàn zepelin zuri bat ikusi nuen, amonaren arima zeramana, aingeru zuri batek gidatuta; eta amonari ametsa kontatu, eta hura pozezko negar batean urtu zen, eskerrik asko eta eskerrik asko...; handik
|
egun
gutxira hil zen —ni jada Regina enera itzulia nintzela—, irribarrez hil ere, osaba Ismael eta izeba Bittoriren esanetan...
|
|
|
In situ egotea egokitu zitzaidan, eta horregatik oroitzen dut haietako kasu bat: eskuin erpurua galdu zuèn langile bat zen,
|
egun
gutxi batzuen barruan lanean hasi zena. Bada, deitu zion Teok, etorri zen langilea —ni minutu erdi bat lehenago sartu nintzen Teoren bulegora, kontsulta bat egiteko asmoz—, erakutsi zion eskua Teori, eta honek ikusi ahala esan zion:
|
|
2011
|
|
|
Begira ezazu zenbat elur, Joana, erreka ere hormatu eta elurrez estaliko dela uste dut, esan zion neskameari. Duela
|
egun
gutxi, egunsentian tranga kendu eta leihoa irekirik erreka mehea ikusi nuen, zinta gardena lurrean bezala, eta zuhaitz lerdenak orriak galtzen eta koloreak irabazten ari zirela, eta harantzago mendi magal mantsoak zeru urdin eta lasaiaren azpian. Eta etxe aurreko bidetik hiru lau neskato iragaten ziren.
|
|
|
erantzuna). Baina Gabonetarako
|
egun
gutxi falta zirela inguratu zitzaidan Birjilio. Azken hilabeteetan zahartua ikusi banuen ere, denbora hartan berarekin harreman askorik izan ezak areagotu egin zidan bere zahartze nabarmena.
|
|
2012
|
|
|
Ezin nuen sinetsi. Denbora luzez inor besarkatu ez eta
|
egun
gutxiko tartean bi gizon nituen hartuak beso artean. Bai aldakorra nire patua!
|
|
|
Egina egina dago, eta kitto. Eta gaur, Bakarne eta Peru bueltatzeko
|
egun
gutxi falta direnean, sekulako sorpresa hartu du Bakarneren etxera sartzean. Arrosondoari lore begiak atera zaizkio.
|
|
|
Horrek oso nahigabetu ninduen,
|
egun
gutxi batzuetan nire itxaropen guztiak irentsiko zizkidaten beldur nintzelako, eta goseak hil eta uzta bakar bat biltzeko gai izango ez nintzelako; eta ez nekien zer egin. Dena dela, ahal izanez gero, uzta alferrik galtzen ez uztea erabaki nuen; horretarako gau eta egun lurra zaintzen egon behar banuen ere.
|
|
|
Alde egin zuenean, ordena alfabetikoan jarri nituen hitz guztiak beren esanahiekin. Eta horrela,
|
egun
gutxiren buruan, oroimen sendoaren laguntzaz, lortu nuen haien hizkuntza pixka bat ikastea.
|
|
|
Hauxe da metodoa: hektarea erdiko lur-zati batean, hamabost zentimetroko tarteaz eta hogeiko sakoneraz, ezkur, datil, gaztaina eta antzeko beste fruitu batzuk edo animalia hauek gogokoen dituzten landareak lurperatu behar dira; gero, horietako seiehun edo gehiago eraman sorora, eta
|
egun
gutxiren buruan soro guztia harrotuko dute janari bila, prest utziko hazia ereiteko, eta aldi berean beren gorotzez ongarrituta; egia esateko, esperimentatu ondoren, gastuak eta molestiak handiak zirela ohartu ziren, eta oso uzta gutxi edo batere ez zuten lortu. Halere, ez dago zalantzarik, hobekuntza handiak egin daitezke asmakizun horretan.
|
|
|
Denboraldi hartan guztian oso harriturik egon nintzen, ez zelako entzun gure Enperadoreak niri buruzko mandaturik Blefuscuko Gortera bidali zuenik. Baina, gero isilpean adierazi zidatenez, Maiestate Inperialak, bere egitasmoen susmo txikiena nuenik ere inola pentsatu gabe, uste omen zuen neure hitza betetzearren bakarrik joan nintzela Blesfuscura, berak emandako baimenaz baliatuz, gure Gortean ongi jakina zen bezala?, eta
|
egun
gutxi barru, zeremonia hura amaitu ondoren, itzuli egingo nintzela. Baina azkenean atsekabetu egin zuen nire absentzia luzeak; eta Altxorzainarekin eta taldetxo hartako gainerakoekin kontsultatu ondoren, goi mailako pertsona bat bidali zuten 35 nire aurkako ebazpenen kopiarekin.
|
|
2013
|
|
|
Infektatu eta orduko medizinek sendatu ezin zutela jarri omen zen hanka, eta moztu egin omen zioten kartzelan zegoela. Operazioa egin eta
|
egun
gutxitara hil omen zen. Gorpua etxera ekartzen ere ez ziren molestatu.
|
|
|
Ospitalera eraman zuten, eta hiltzear zegoen ordurako. Eskutitzeko egunetik
|
egun
gutxira hil zen. Izebak idatzi zuen eskutitza, eta amari irakurriko zion ziurrenik bere onespena jasotzeko niri bidali aurretik.
|
|
|
Hartara, agian bi bider izango zatekeen albiste Tomislav: hil eta hurrengo egunean, izenik eta datu pertsonalik gabe, eta handik
|
egun
gutxi batzuetara, norbaitek argazkian ezagutu eta Klik era, Glas Koncila ra edo Novi Liste ra deitu eta bere izen abizenak, adina eta pare bat kontu kontatzean.
|
|
|
–Udan lagunekin
|
egun
gutxi batzuk pasatzera joan naiteke?
|
|
|
Marta Miranda haurra eta aitona Alfonso, Kubanua, oso
|
egun
gutxiren buruan lurperatu zituzten Kankaleko kanposantuan, familiaren panteoian.
|
|
|
–Eskualde honetan I Monfalconesi izenez ezagutzen den mugimenduari buruzko saio labur bat argitaratu eta oso
|
egun
gutxira joan nintzaion bisitan, eta zur eta lur geratu nintzen diosalen buruan, gu gaituk hemengo monfalconetarrak, esan zidanean.
|
|
|
Ugarterekin bizitzen jarri eta
|
egun
gutxira atxilotu zuten Goikoetxea, 1979an; Valensolera konfinatu zuten (Okzitania), beste hemezortzi euskal errefuxiaturekin batera. Herritar ugarik bisitak, askotariko jarduerak eta kontzertuak antolatu zituzten han.
|
|
|
Collins jaunak oso
|
egun
gutxi uzten zituen pasatzen Rosingserako bidea egin barik, eta asko ere ez ziren igarotzen emazteak bera ere joatea beharrezkotzat jo gabe. Eta banatu beharreko beste eliz kargu batzuk tartean egon zitezkeela otu zitzaion arte, Elizabethek ezin izan zuen horrenbeste orduren sakrifizioa ulertu.
|
|
|
–Horrenbestez, hemendik
|
egun
gutxi barru lagunak aitzakiaren bat jasotzen badu agindutakoari ez eustea zuritzeko, gehitu zuen Elizabethek?, jakingo dut zelan ulertu. Alde batera utziko ditut bere sendotasunari buruzko esperantza guztiak, gurari guztiak.
|
|
2014
|
|
|
beraien hegalek funtzio hori galdu diten. Arrautzak errun, eta
|
egun
gutxitara hiltzen ditun.
|
|
|
Eta hala izan zen. Handik
|
egun
gutxira, eguberritan, kontsula libre zen Alemanian, Etxabek agindu bezala.
|
|
|
Nerabeek pasada galanta hartu dute halako panorama akademiko astunarekin. Baina laster kontsolatu dira,
|
egun
gutxi barru Gabonetako oporrak hartuko dituztela gogoratu dutenean.
|
|
|
Ez zen kaferik izan. Handik
|
egun
gutxira hanka egin zuen Rafak. Hanka egin zuenik esan gabe, noski.
|