|
2000
|
|
|
Ez zen uste bezain nahaste handia gertatu. Alde Zaharrean ezin sartu," Lisboatik" ehun metrora zegoen, nonbait hor, osorik
|
egon
ere. , aitzin gaueko bilatze etsi itsuan behin baino gehiagotan iragan nintzen haren ondotik, batere ikusi gabe.
|
|
|
Eta orain ez genuen inor aurretik. Eta leihatilak eta ateak hermetikoki itxita zeuden, ongiegi itxita
|
egon
ere, pentsatu nuen nire kabutan ikuskapen zehatz mehatz baten ondoren; ez mailurik ez tresna puntadunik zegoen, ez halakorik leukakeen bidaiaririk ere, guztiz ezinezkoa gertatzen zen, beraz, beirarik haustea handik irteteko edo laguntza eskatzeko.
|
|
|
Zuhaitzaren itzalpean, etsi samartuta, atarramentu hartan nora ote nindoan galdetu nion neure buruari. Eraitsita nengoen
|
egon
ere. Kara edo kruz pentsatu nuen txanpona airera botata.
|
|
2002
|
|
|
Bainan, ideak gure mende eztitugula erran duzu nirekin, eta gure artean
|
egon
ere, ez ditezkela.
|
|
|
Eremu hagitz lehorraizanik ere, nekazaritza eta abeltzaintza estentsiborako oparo erabiltzendituzte, baita ehizarako, eguzki eta haize energia sortzeko eta turismorakoere. Halaber, eta gune babestua den aldetik kontraesana badirudi ere (kasubakarra munduan), bere baitan 2.200 hektareako tiro eremu militarra dago, 1951z geroztik
|
egon
ere. Eta 2001eko ekainean bertako agintariek, biztanlegehienen iritziaren aurka, Espainiako Defentsa Ministerioarekin itunasinatu zuten 2008 arte tiro poligonoak berean iraun dezan, urtean 600milioiren truke.
|
|
|
Aurreko lan batean jasotzen genuenez (Gomez, Franco eta Etxebarria, 1998: 243), kalitate ez nahiko edo baxuko azpiegitura sare batek erregioaren barne garapenerako baldintza aproposak sortzea galarazten du. Erlazio zuzena dago,
|
egon
ere, hazkunde endogenoaren eta erregioa nazioarteko esparruarekin konektatzen dituztensareen artean. Barne garapenerako gaitasuna dagoen kasuan soilik izango da posible kanpo azpiegiturak gehitu eta hobetzea; hain zuzen ere, barne sare eraginkoreta dentsoak edukitzeak, kanpo komunikazioko azpiegitura proiektuentzako inbertsioa erakarriko duelako.
|
|
|
Joseba Intxausti, lehen zuzendariaren esanetan, «UZEI ez da euskal unibertsitatea. ...22 UZEIren ustez, euskal unibertsitatearen bideak euskaltaldeen mugimendutik pasatu behar zuen eta posible ikusten zuen bospasei urteraeuskarazko unibertsitatea indarrean egotea23 Horretarako plangintza zabala egiteapentsatzen zuen UZEIk, «aurreunibertsitatea sortuz»24 Bilboko Unibertsitatearakinharremanak eduki arren, proposamen hura ez zen gauzatu, ezta erakunde horrekinlankidetza eraginkorrik
|
egon
ere (Azurmendi, 1982).
|
|
|
Erlijioak errealitate bat erakusten du. Errealitate jainkotiar hori, erlijio desberdinek desberdin ikusten dute; errealitate jainkotiar hori fededun ez direnentzat
|
egon
ere ez dago, ez da existitzen. Hedabideek egitate eta gertaeren ikuspuntu bat ematen dute.
|
|
|
Baina badira,
|
egon
ere, hain agerikoak ez diren arrazoiak. Izan ere, lurraldearen araberako zatiketak ez luke, be rez, sistema bat edo sistema baten antzerako zerbait egituratzea guztiz oztopatu.
|
|
|
Kanpora begiratzen ari zen, Londresera. Galder ere begira zegoen, derrigorrean begira
|
egon
ere. Zegoeneko eraikinek esangura bat zuten berarentzat, Southwark Cannon kalea The Borough Dorrearen zubia Jamaica kaleko geltokia Bermondsey eta Bermondsey (hegoaldea) Peckham.
|
|
2003
|
|
|
mugak bigundu etamugasariak eta kendu behar direla aldarrikatzen badute, ez da pertsona eta herrienarteko harreman berdinkideak eta komunikazioa bultzatu gura dutelako, multinazional handien eta estatu indartsuenen mesedetan den kapitalen eta salgaien joan etorriaskea bermatu nahi dutelako baino. Hortxe dago,
|
egon
ere, prozesu honen guztiarengakoa: burgesiaren ekimenez sorturiko estatu merkatuak txiki geratuta, munduosorako merkatua eratu nahi dute orain arrain handiek.
|
|
|
Axola eza? Ondo, dago, bai, primeran
|
egon
ere, pedagogia berria, pedagogia askatzailea eta abar, baina bestelakorik ikasi beharrik ez ote dago, ba ahal dakite».
|
|
2004
|
|
|
Antzina, gazte ginelarik, maiz joaten ginen Urde (Gezalako iratxo lagun bat) eta ni sorginen akelarreak ikustera. Eta, behin batean (gazte
|
egon
ere ta), Akerbeltzi ipurdian mun egitera joan zen Urde ere, zapatarien ezten bat eskuan hartuta. Eta mun egitean, ipurditik sartu zion eztena Akerbeltzi.
|
|
|
Iturburua dagoen mendipean dago
|
egon
ere Don Trifonen granja famatua zigurat bat bezala.
|
|
|
Bai, oraintxe lehentxoago izan da ta, oraingo etxean izango duzu zure alaba, seguru asko. Beldurretan gagoz gaur danok
|
egon
ere, ta egotekoa da... Don Trifonen gorpua Gezalara eraman dute hilkutxa eder batean.
|
|
|
Badator trena...! Katarrotu egin da ta, gortu ere bai, antza; Fini, ostera, Jainkoari eskerrak, oso ongi dabil; gazte
|
egon
ere ta... Arratoi bat harrapatu du, gaur goizean, gure katu beltzak...
|
|
|
Herri erakundeari adostasuna eskatuta, hori ez bada espedientearen sustatzailea, edo adingabea hartzen duten pertsonena, eta, adingabeak hamabi urte dituenetik, horrena ere, entzungo ditu epaileak gurasoak, baldin eta guraso ahalaz gabetuta ez badaude, ezta horren jardunean etenda
|
egon
ere; edo, tutorea entzungo du, halakoa dagoenean, eta hamabi urteko adingabea, behar besteko zentzutasuna duena. Autoa bost eguneko epean emango du, adingabearen intereserako bidezkoa dena ebatzita.
|
|
|
(141) Roosevelt lehendakariari 1902ko maiatzaren 25ean egindako telegrama zela bide, pre so emana zuten 1902ko maiatzaren 30ean eta azarora arte, bost hilabete eta zortzi egunez, ba rruan egon zen, gaixorik
|
egon
ere (OC, 1, XLlll).
|
|
|
Berriz ere bakarrik gelditzea. Izuturik nengoen, hezur muinetaraino
|
egon
ere, baina, aldi berean, lasaiago nengoen orain: gezurraren zamaz libratua nintzen.
|
|
2005
|
|
|
Haserretuaren itxura egin zuen Idoiak, agian pixka bat
|
egon
ere bazegoen eta. Mehatxu egin zidan, erdi irribarrez:
|
|
2006
|
|
|
zergatik garatu zen kapitalismoa bakarrik Mendebaldean. Erromako inperioa erori ostean beste zibilizazio batzuk Europaren aurretik zeuden, oso aurretik
|
egon
ere. Txina bera askoz garatuago zegoen ikuspegi teknologiko eta ekonomikotik.
|
|
|
Izan ere, Unamuno-k euskararekin darabilen matrakaren arrazoia eta jomuga, azkenean da, euskaldunek isolamenduan (h. d., euskaraz: euskara berdin isolamendua) ezin dutela kulturarik eta historiarik izan eta ez dutela izan sekula, euskal kultura autoktonorik
|
egon
ere ez dagoela, eta kulturarik edukitzeko espainolei lotu behar dutela (euskara abandonatuz orain). Baina hau eztabaida hizkuntzaren naturatik hizkuntzaren historiara (herriarena) pasatzea da.
|
|
|
Momentuz behintzat. Baina ezin duela lasai
|
egon
ere. Eta egoeraz hitz egin dute, baina ur sakonetan sartu gabe.
|
|
|
Gaizkak ez zuen inoiz arazorik sortu;
|
egon
ere, gutxi egoten zen etxean: lanean ez zebilenean bileraz bilera ematen zuen eguna, eta herrian zegoenetan amaren etxean egiten zituen otorduak.
|
|
|
Zuloa zabaldu egiten zen barrenerantz, harkaitzezko areto bat eratuz. Kolorez blai zegoen, argi giro goxo batean bildua;
|
egon
ere, koban, itsasoaren higadurak zabaldutako putzu bat zegoen harri leunduen artean, eta sabaiko arrakaletatik sartzen ziren izpiek ostadarra sortzen zuten putzuko olatuek askaturiko lurrina zeharkatzean. Zoruan, goroldio samurra eta mareak sakabanaturiko itsas belar gorriak eta barakuiluak.
|
|
|
Zer dugun imajinarioan, zein den gure backgrounda, horrelakoxe irudi loturetan antzematen da. Bestela Clearwater Urederra edo Urgardena da-eta, ibia
|
egon
ere halaxe dago; garden. Uraren tenperatura, ostera, ez dago izenean idatzita.
|
|
2007
|
|
|
Baina ez ote zara ohartu nola jarri naizen? Ez ote zara ohartu urduritasunez ezin nintzela zutik
|
egon
ere. Batzuetan pentsatzen dut gizonezkoak gu baino askoz ere tontoagoak zaretela.
|
|
|
Bat batean hizkuntza eta herri berrien apologistak, etc., harrokeriaren gorazarrea eta norgehiagoka ugaritu da nahinon. Erresuma berriok guztiok Birjaiokundean jada politikoki sendotu eta kultura klasiko baten jabe bihurtu ostean, euren izpirituaren irudikapen eskulturazko eta piktorikoak, gaur palazio eta museoetan bisitatzen ditugun Andre Volksgeist nazionalak, edotariko sinbolo eta alegoriatan espresatuak, batez ere Barokoan garatu izan dira(
|
egon
ere ordura arte artea ia esklusiboki elizaren zerbitzuan egon da). –Si en Florencia la Política se hacía republicana y democrática(?), en Milán, al tiempo que la República se latinizaba por partida doble, la timocracia ensalzada por Platón se identificaba con el régimen de Gian Galeazzo Visconti; y en la Venecia aristocrática se daba por bueno que sólo entre los canales de la laguna se había realizado el ideal de la constitución mixta descrita en las Leyes?
|
|
|
Orain arte, Batzorde Mistoan hitzarturiko testua beti aurrera atera da, horregatik esaten da itundutako legea dela. Ekonomia Itun hau garatzeko badaude,
|
egon
ere, beste bi batzorde, aipatu Batzorde Mistoaz gain.
|
|
|
Horrez gain, badaude
|
egon
ere, beste baldintza batzuk. Hain zuzen, neurri fiskalak hartzeko orduan kontutan izan behar da EAEko benetako presio fiskala estatuko gainerako lurraldekoaren berdina (baliokidea edo ekibalentea) izan behar duela.
|
|
|
Bestalde, zerga hori Foru Aldundiek eskatuko dute subjektu pasiboa EAEko egoiliarra denean. Beraz, EAEn bizi diren zergadun gehienak eremu honetan sartzen dira, baina badaude,
|
egon
ere, zalantzazko kasuak eta horien egoera argitzeko lotura puntuak daude. Lotura puntu hauek marra baten eginkizuna betetzen dute eta nahiko gardenki geratzen da zein subjektu pasibo kokatzen den EAEren eremuan eta beraz, Foru Arauak aplikatuko zaizkio eta Foru Aldundi bati ordaindu.
|
|
|
Horrela, zergadun bat bi lurraldetan10 bizi bada, denbora gehien egon den lurraldean egingo du aitorpena eta horko arautegia aplikatuko zaio. Baina, badaude,
|
egon
ere, kasu konplexuagoak. Izan ere, zergadun bat lurralde komunean 160 egun egon bada, Araban 100 eta Gipuzkoan 105, zer gertatuko da?
|
|
|
Badaude,
|
egon
ere, zenbait jarduera ahalbidetzen dutenak egoitza lurralde batean edo bestean izatea atxikipen tasak direla eta. Izan ere, jarduera batean atxikipen tasa apalagoa bada Lurralde Historikoetan, zerga egoitza hor kokatuko luke jarduera honetan diharduen pertsonak.
|
|
|
Badaude,
|
egon
ere, bi zeharkako zerga zeinek arautegi autonomoa izan dezaketen. Hain zuzen ere, Ondare Transmisioen gaineko Zerga eta Ekintza Juridiko Dokumentatuen gainekoa Zerga dira, arautegi autonomopean sartzen diren bi zerga hauek, kapital eta inbertsioetan eraginik ez badute sortzen; kanbio letra edo igorpenen kasuetan arautegi komuna aplikatuko da; honela, kasu hauetan guztietan lege abantailak ekiditeko dira eta ez dira gauzatuko arautegi autonomoak.
|
|
|
Badaude,
|
egon
ere, beste doikuntza batzuk: Fabrikazioaren gaineko Zerga Bereziak dira.
|
|
|
Gero, bazeuden,
|
egon
ere, bi enpresaren kasu bereziak: Daewoo eta Ramondín.
|
|
|
Badaude,
|
egon
ere, zenbait jarduera ahalbidetzen dutenak egoitza lurralde batean edo bestean izatea atxikipen tasak direla eta. Izan ere, jarduera batean atxikipen tasa apalagoa bada Lurralde Historikoan, zerga egoitza hor kokatuko luke, edonongoa izanda aitortzailea.
|
|
|
Bestalde, badaude,
|
egon
ere, beti estatuaren eskumenak direnak eta Konstituzioa aldatzen ez den bitartean gobernu zentralaren esku geratuko direnak eta hauek dira:
|
|
|
Badaude,
|
egon
ere, beste formula batzuk esfortzu fiskala determinatzeko. Horien arteko bat Frankek proposatzen duena da.
|
|
|
Haatik, zerga pizgarriek badute zer ikusia hazkunde honetan. Hala ere, badaude,
|
egon
ere, beste laguntza mota batzuk EAEn onetsiak zeinek gehiago esplikatzen duten inbertsio horiek egiteko zergatia.
|
|
|
«La race latine, la race germanique, et la race eslavonne»1147, hiru arrazak hiru hizkuntz familia baitira, eta hiru kultura molde edo zibilizazio. Humboldt mila aldiz begiratuagoa da (Herder-en kritikek alertatua, apika), eta bakanak dira arraza aipatzen duten pasarteak, eta ia guztiak esateko ezen gizadiaren banaketa arrazatan oraindik ez dakigula modu baliagarrizkoan egiten, edo arraza garbirik
|
egon
ere ez dagoela, edo interesik ez duela hizkuntzaren ikerketan, etab.1148 Hizkuntzak (eta, beraz, hizkuntzen pefekzio gehiago eta gutxiagoak, nahi bada) arrazarekin zerikusirik ba
|
|
|
Aukera hori esanahi aldetik txarto dago, jatorrizko perpausa bestean
|
egon
ere, batak zein besteak, biek, esangura bera adierazten dute-eta: koalizio bat baino gehiago dagoela Nafarroa Bai izenekoa, eta bat dagoela Aralarrek, EAk eta EAJk hitzartuta.
|
|
|
Transplantea lorategira Kanpoan egongo den ale bat aldatuz gero, kontuan hartu behar diren bi alderdi puntual daude. Alde batetik, aukeratutako kokaleku berriak ez ditu eguzki izpiak zuzenean jaso behar eguneko ordu askotan, ez eta aire korronte handien eraginpean
|
egon
ere, faktore horiek landareari kalte egin eta hil ere egin baitezakete. Bestalde, izurriteren batek hurbileko landareei eraso egin dien aztertu behar da, lekualdatu aurretik.
|
|
|
Ondorioz, maiz beranduko interpolaziotzat hartu diren pasarte asko eta asko ez dira izango uste bezain berriak;
|
egon
ere, Heladera beranduago iritsi arren, ekialdeko zibilizazio zaharragoak leudeke haien atzean.
|
|
|
Munduan badira gauzak neurriz kanpokoak, norberaren eskuekin inoiz uki ez litezkeenak, ilargiaren antzera, horixe baitzen Hustonek jarri zuena aukeran niretzat, ilargia, eta eguzkia, eta izarrak, ezen halako abokatu sorta
|
egon
ere ez da egongo Euskal Herri osoan. Hark, ordea,
|
|
2008
|
|
|
amoranteen amodioa eta familiaren izen ona kontrajartzen zituèn gertaera sekuentzia baten kronika arrunta zen, gizonezko protagonistaren buru makurtze eta errendizioarekin amaitzen zena, eskandalu handi baten mehatxupean. Zortzi segundoko tarte hura, ordea, egokiera bikaina izan zitekeen historiari ostiko bat emateko eta egoerari zilipurdi bat eragiteko,
|
egon
ere, duintasun galdua berreskuratzeko moduan egon baitzitekeen, ausaz, Gerardo: buruan zuen, bai?
|
|
|
–Europan dogon gutxi dago. Boli Kostan bai, han asko egon dira eta
|
egon
ere badaude oraindik, baina oso txarto daude gauzak.
|
|
|
Bitartean, Plöermel anaiak ekartzeko eta haien ereduak imitatzeko gestioekin segitzen zuen Azkuek. Hala ere, laster jabetu zen Bretainian ematen zuten irakaskuntza elebiduna ez zela hain apartekoa; eta Azkuek eredutzat erabili nahi zituen plöermeldarren bretainierazko eskola materialak, adibidez,
|
egon
ere ez zeuden (bretainierazko gramatika soilak baliatzen zituzten eta hizkuntza hartan katixima irakastera mugatzen ziren) 238 Alta, Arbelbideren laguntzaz Plöermel anaiak ekartzeko eta beraiekin euskal ikastetxeak sortzeko asmotan segitu zuen. Bitartean, Nafarroa Garaian ere, oinarrizko hezkuntza euskaraz emango zuen zentroak antolatu nahian zebiltzan Campion eta bereziki Estanislao Arantzadi.
|
|
|
1856ko udalean ere zenbait irregularitate nabaritzen dira. Batetik, udal hauteskundeen aztarnarik ez da nabaritzen akta liburuan, beharbada
|
egon
ere ez zirelako egon eta aldaketak gobernadore zibilak egin zituelako zuzenean. Bestetik, Jose Antonio Erbitik sindikokarguan jarraitu zuelako, udaletik irten beharrean, eta horren ondorioz, lau zinegotzi barik, hiru izendatu zirelako.
|
|
|
Munduko entziklopedia libre handienean egon beharra zeukan Olentzerok, eta baita
|
egon
ere. Norbaitek bere borondatez sartu duen informazioa da, Wikipediako sarrera guztiak bezala.
|
|
|
amoranteen amodioa eta familiaren izen ona kontrajartzen zituèn gertaera sekuentzia baten kronika arrunta zen, gizonezko protagonistaren buru makurtze eta errendizioarekin amaitzen zena, eskandalu handi baten mehatxupean. Zortzi segundoko tarte hura, ordea, egokiera bikaina izan zitekeen historiari ostiko bat emateko eta egoerari zilipurdi bat eragiteko,
|
egon
ere, duintasun galdua berreskuratzeko moduan egon baitzitekeen, ausaz, Gerardo: buruan zuen, bai... buruan behar zuen printze urdinak aukera hura, baina ez indarra behar adina, itxuraz, segundoak banan banan pasatzen utzi baitzituen:
|
|
2009
|
|
|
Etxearen ondoan, gainean gurutzea ipinita zeukan harritzar bat zegoen geroago azalduko dugun moduan, funtzio erlijioso garrantzitsua bete izan duena aurreko mendera arte. Marurizarraren ondoan Maruritxikerra izeneko etxea zegoen, eta gaur egun ere badago, berriturik
|
egon
ere. Etxe biok auzune egin dute paraje hori, lekukoek Maruri auzoa esaten diote-eta eliz azpiko arlo horri.
|
|
|
Baina herri eraikuntzaren adibide hori erreka zabaltzerakoan kendu zuten. Bastegitik Añekarako bidean badago oraindino holako zubi bat, berrituta eta itxuraldatuta,
|
egon
ere.
|
|
|
–Ez zara Elenarekin
|
egon
ere egin, ezta? –gaineratu nuen.
|
|
|
Euskal santutegi bat XX. mendean liburua ikusitakoan, arratsalde hartan niri kontatzen aritu zitzaidana, orduantxe Mertxerentzat idazten ziharduena bera zela. Horregatik zegoen,
|
egon
ere, halako lehiatsu, gaiak hartua bezala borborka. Liburu horretan M. Urteagak. La mirada arqueológica en Arantzazu?
|
|
|
Bizia eta heriotza dira erlijio katolikoa arbuiatzen duten nobela bizi filosofiko hauen gaia. Apenas dago gai bat erlijioen kuttunagorik,
|
egon
ere. Erlijioen erantzunak asegarriak ez badira, eta ez dira?, bizi filosofiarenak, edo esate baterako hileta zibiletan entzuten diren diskurtsoak, etab., hein handi batean erlijioen plagioak izaten dira, eta jeneralean moldegabeago, traketsago, pobreagoak.
|
|
|
(198). Are, giza historian aurrerapenik
|
egon
ere, Jainkoa gabe ez dago, Villasanteren esanean. Eta azkenean, Villasanterentzat, Jainkoan sinesten ez bada, euskara eta Euskal Herririk ere laster ez da egongo (199)?
|
|
|
hori baino), liberala esaten diote pentsamendu erlijioaren kritiko, menpegabe, edo ez elizkoiari, politikoki erreakzionarioena izanik ere (Unamuno, Ortega, etab.). Erakundearen politikari bagagozkio, ordea, gorabehera handiekin, baina, desamortizazioak harrapatu dituen ordena erlijiosoak aparte, XIX. mendeko eliza espainola funtsean liberala da. Gotzainak eta hierarkia gora osoa, hierarkia behereko elizjende gehiena halaber, herrietako bikarioak eta (Euskal Herrian bertan ere), hala nola Estatuaren hobarietatik jaten zuen kristau asko hirietan (Bilintx, adibidez), hori jende hori beti ordenan (eta Estatuarekin Konkordatuan) interesatua, denak botere liberalei atxikiak izan dira; ez, haatik, ideia liberalei(
|
egon
ere ez baitzeuden, atxiki edo ezatxikitzeko). Arruti integrismo erlijioso eta ideologia gobernualde eta patriotiko horretan izan da eskolatua.
|
|
|
Konparazio bat egin ahal izango litzateke XIX XX. mendeen bira inguruko euskal eta erdal idazleen autokontzientziaz. Arazoa komunegia da, eta pentsatzen dut, azterketak
|
egon
ere egongo direla. Baina ni, Gandiagarengana goazela, adibide batzuk ene irakurketa zaharretatik gogoratzera mugatuko naiz, bi autore euskotarren kasuak bereziki, Baroja eta Ramón de Basterra, euskaltzaletasun eta abertzaletasunarekin espreski konfrontatu diren autoreak biak.
|
|
|
Batez ere mitoa ulertzeko errealismo batek ezin du nornahirentzat balio. Gandiagak hain maitekiro ospatu izan duen Gaboneko mitoan, Jesus Nazaretekoak Belenen ez jaio eta ez han sekula
|
egon
ere, errealki, egin zuela, ulertzen duenak, beharbada elementu asko galtzen du (poesia batik bat:
|
|
|
madarikatua Domingo, mila aldiz madarikatua, marra igarotzeagatik! Barrua hustuta eta itzala suminaren argitan urtuta, lasaiago geratu zen; esan nahi baita arestian harrituta egon zena, aurkikuntzaren ondorioz harrituta
|
egon
ere, ez zela jada harritzen, Domingok bakarrik egin baitzezakeen hura, etxeko ume bihurriak?, inork egitekotan; ororen buruan, baina, datu berri bat zuen, edo egoeraren aldagai berri bat, eta aldagaiak egoeraren nondik norakoak aldatzen zituen; zerbait egin behar zuen, beraz; ezikusiarena ere egin zezakeen, bai, Maria Bibianak, baina nola egin ezikusiarena, baldin eta, Domingo gela debekatura sar... Hala ere, nola artean nora ezean baitzegoen, ez zuen pausorik eman, nora ezak zuhurtziara eraman ohi baitzuen Maria Bibiana, Ada ez bezala, zeinak, zenbat eta nora ezago egon, orduan eta pauso gehiago ematen baitzituen, hamar pauso, ehun pauso, mila pauso?
|
|
|
Nazario Orbek barailak estutu zituen, barrutik jaten zuèn ezinegona. Domingok noiznahi eragiten ziona? keinu hartara bildu balu bezala; une hartan, baina, bere lekuan egon behar zuen etxeko buruak, inoiz baino gehiago
|
egon
ere; aukera bikaina zuen, gainera, gauzak bere lekuan uzteko, eta hala, ahotsaren tonua eta tinbrea neurtzen zituela, esan zuen:
|
|
|
maitasun bat, guztiz platonikoa, Adarekin, eta bestea, platonikotik ere zerbait zuena baina baita haragizkotik ere, emakume guztiekin? halako moduan, non,
|
egon
ere, hala egoten baitzen Domingo kaletik pasatzen zirèn emakumeei begira, zuzenean ez bazen zeharka, jarrera hura, bere kode genetikoarekin lotutako zerbait ere bazen, beharbada: ar dominanteak, hominidoen garaian, eme guztiak menera nahi zituèn irrikarekin lotutako zerbait, bere fisiologia eta bere joera baldintzatzen zituena, lehen istantean eta lehenengo erreakzioan bai behinik behin?
|
|
|
Adak zazpi urte zituen, eta marrazkia oso elementala zen, baina lerro nagusietan argi eta garbi adierazten zuen bere intentzioa, nahiz eta, marrazkiari ongi erreparatuz gero, bazegoen lerro bat edo beste, zalantzaren batek edo eraginda?
|
egon
ere, egon baitzitekeen Ada, azken batean, bere berezko desioaren eta beldur ezkutuen artean zatikatua. Izan ere, egia zen ipuineko etxe hura umeak jaten zituèn sorgin gaizto baten tranpa zela, umeak erakartzeko eta haiek harrapatzeko asmotan eraikia. Ada izuak hartuta egon zitekeen, beraz?, baina egia zen, halaber, Adak gehiago sinesten zuela bere loa zaintzen zuèn aingeru guardakoarengan sorginetan baino?
|
|
|
Baldintza normaletan, bai aitaren belarri tiraldiengatik bai zigorragatik ere, zeinak tiraldiek baino min handiagoa ematen baitzion?, ezintasunak jota geratuko zen Domingo;
|
egon
ere, halaxe zegoen, alde batetik, baina ez ezintasunak bentzutua edo ezintasunak ezindua, zeren, bere barne borrokaren tentsio latz haren ondotik, belarriko mina baretzearekin batera lasaitu baitzen bera ere, ezustean, ibaiko ur lasterrak baretzera egiten duen bezala, bidean aurkitzen dituen desnibel geografikoak iragan ostean; hura, beraz, erreakzio natural bat izan zitekeen, bere ustekabekotasu... garaile sentitzen zen bere porrotean, maila batean bai bederen, sekula esan ez zizkionak esan baitzizkion aitari, gero atzera egin behar izan bazuen ere; arratsaldean, baina, anai arrebak ama eta izeba Ernestinarekin etxetik joan zirenean, hiri inguruko mendixka batera zihoazen, funikularra hartuta?, hustasun izugarri bat nagusitu zitzaion, aitaren presentziak, periodikoak eta aldizkariak irakurtzen geratu zen?
|
|
|
Mina neurtzea ezda posible eta litekeena da inoiz ere posible ez izatea. Halere, badaude eskura
|
egon
ere min oharmenaren edo bizipenaren zenbait osagai kuantifikatzeko, eta hauen bidez badugu aztertzea minaren fisiologian esku hartzenduten zenbait elementuren funtzioa.
|
|
|
Bosgarren ezaugarriak hizpide ditu forma sinbolikoen zirkulazio publikoak. Industria mediatikoen produktuak erabilgarri daude, printzipioz askotariko hartzaileentzat
|
egon
ere. Kopia kopuru handitan ekoizten dira edo hartzaile kopuru handi bati helarazten zaizkio, eta, beraz, mezu horiek jasotzeko bitarteko teknikoak, gaitasunak eta beharrezko baliabideak dituen edonoren esku geratzen dira.
|
|
|
Eguna eta gaua. Autobidea bukatu gabe, edo egiteke dago oraindik,
|
egon
ere, gune horretatik aurrera, eta, beraz, errepide zaharra hartzen dute autoek.
|
|
|
(•) Ada oso gozozalea zen, eta horregatik, beharbada, igande arratsalde hartan egiten ari zèn marrazkiak neska bat erakusten zuen, etxe txiki bat jaten ari zena, Hansel eta Gretel ipuinean bezala, zeinean protagonistek basoan galdutako etxe bat aurkitu baitzuten, hormak ogi gozozkoak eta txokolatezkoak zituena, eta leihoak azukrezkoak. Adak zazpi urte zituen, eta marrazkia oso elementala zen, baina lerro nagusietan argi eta garbi adierazten zuen bere intentzioa, nahiz eta, marrazkiari ongi erreparatuz gero, bazegoen lerro bat edo beste, zalantzaren batek edo eraginda...
|
egon
ere, egon baitzitekeen Ada, azken batean, bere berezko desioaren eta beldur ezkutuen artean zatikatua. Izan ere, egia zen ipuineko etxe hura umeak jaten zituèn sorgin gaizto baten tranpa zela, umeak erakartzeko eta haiek harrapatzeko asmotan eraikia –Ada izuak hartuta egon zitekeen, beraz–, baina egia zen, halaber, Adak gehiago sinesten zuela bere loa zaintzen zuèn aingeru guardakoarengan sorginetan baino... bera ez baitzen Domingo bezain ignorantea, antza, nahiz eta berari ere izugarri gustatzen zitzaizkion ipuinak, eta askotan hortxe ibiltzen zen, bi uren arteko muga estuan bezala, izaki fantastiko haietan sinetsi ez sinetsi.
|
|
|
Baldintza normaletan –bai aitaren belarri tiraldiengatik bai zigorragatik ere, zeinak tiraldiek baino min handiagoa ematen baitzion–, ezintasunak jota geratuko zen Domingo;
|
egon
ere, halaxe zegoen, alde batetik, baina ez ezintasunak bentzutua edo ezintasunak ezindua, zeren, bere barne borrokaren tentsio latz haren ondotik, belarriko mina baretzearekin batera lasaitu baitzen bera ere, ezustean, ibaiko ur lasterrak baretzera egiten duen bezala, bidean aurkitzen dituen desnibel geografikoak iragan ostean; hura, beraz, erreakzio natural bat izan zitekeen, bere ustekabekotasu... garaile sentitzen zen bere porrotean, maila batean bai bederen, sekula esan ez zizkionak esan baitzizkion aitari, gero atzera egin behar izan bazuen ere; arratsaldean, baina, anai arrebak ama eta izeba Ernestinarekin etxetik joan zirenean –hiri inguruko mendixka batera zihoazen, funikularra hartuta–, hustasun izugarri bat nagusitu zitzaion, aitaren presentziak –periodikoak eta aldizkariak irakurtzen geratu zen– hutsago bihurtzen zuena eta bera amorruzko oihu isilekin betetzen ahalegindu zena, halako moldez, non," Nik daukat eta nik bakarrik gertatzen ari zaidanaren kulpa osoa!" idazten zuen bakoitzean, ahapeka eransten baitzuen:
|
|
|
madarikatua Domingo, mila aldiz madarikatua, marra igarotzeagatik! Barrua hustuta eta itzala suminaren argitan urtuta, lasaiago geratu zen; esan nahi baita arestian harrituta egon zena, aurkikuntzaren ondorioz harrituta
|
egon
ere, ez zela jada harritzen, Domingok bakarrik egin baitzezakeen hura –etxeko ume bihurriak–, inork egitekotan; ororen buruan, baina, datu berri bat zuen, edo egoeraren aldagai berri bat, eta aldagaiak egoeraren nondik norakoak aldatzen zituen; zerbait egin behar zuen, beraz; ezikusiarena ere egin zezakeen, bai, Maria Bibianak, baina nola egin ezikusiarena, baldin eta, Domingo gela debe... Hala ere, nola artean nora ezean baitzegoen, ez zuen pausorik eman, nora ezak zuhurtziara eraman ohi baitzuen Maria Bibiana, Ada ez bezala, zeinak, zenbat eta nora ezago egon, orduan eta pauso gehiago ematen baitzituen, hamar pauso, ehun pauso, mila pauso... iparra galtzera eta herratzera zeramatenak maiz, bide batetik bestera, bidezko bidetik urrun; eta, hala eta guztiz ere, oherakoan, Maria Bibiana ahizpari kontatzekotan egon zen –galdetu ere, galdetu zion Adak, halako batean:
|
|
|
Hala, bada, Domingok bi maitasun mota haiek bizi zituen: maitasun bat, guztiz platonikoa, Adarekin, eta bestea, platonikotik ere zerbait zuena baina baita haragizkotik ere, emakume guztiekin... halako moduan, non,
|
egon
ere, hala egoten baitzen Domingo kaletik pasatzen zirèn emakumeei begira, zuzenean ez bazen zeharka, jarrera hura –bere kode genetikoarekin lotutako zerbait ere bazen, beharbada: ar dominanteak, hominidoen garaian, eme guztiak menera nahi zituèn irrikarekin lotutako zerbait, bere fisiologia eta bere joera baldintzatzen zituena, lehen istantean eta lehenengo erreakzioan bai behinik behin– ongi disimulatzen ikasi bazuen ere; joera orokor bat zen, beraz –Domingok gogoan behar zituen, halaber, Damasok Madrilen esan zizkiòn hitzak, gai hari buruzkoak, noiz eta, ospitalean bi hilabete egin ondoren, Domingok adierazi baitzion, erdi txantxetan erdi serio, neska eta emakume guztiak gustatzen zitzaizkiola:
|
|
|
Nazario Orbek barailak estutu zituen, barrutik jaten zuèn ezinegona –Domingok noiznahi eragiten ziona– keinu hartara bildu balu bezala; une hartan, baina, bere lekuan egon behar zuen etxeko buruak, inoiz baino gehiago
|
egon
ere; aukera bikaina zuen, gainera, gauzak bere lekuan uzteko, eta hala, ahotsaren tonua eta tinbrea neurtzen zituela, esan zuen:
|
|
|
Azkenean, kontsultako atea ireki eta pasatzeko, haren zain zegoela esan zion Dariok. Bai irrikaz
|
egon
ere haren zain! Une jakin batzuetan norberak susmatzen du aldeko jarri zaiola azkenean zoria.
|
|
|
Hilzorian dauden hizkuntzen adierazleen beste muturrean daude, zorionez
|
egon
ere, euskararen bilakaera eta bizi indarraren berri ematen digutenak. Nahikoa da honako adierazle hauei erreparatzea.
|
|
2010
|
|
|
harritu ere, harritzen naiz nola arnasberritzen eta biziberritzen ari garen hizkuntza, nahiz eta jakinaren gainean nagoen egin dezakegun guztia ere urri bezain murritz gerta daitekeela, hain dira indartsuak inguratzen gaituztèn hizkuntzak, espainola eta frantsesa; gure jarduna nekagarria eta etsitzeko modukoa da, zinez:
|
egon
ere, hala egoten naiz batzuetan, nahiz eta, batez ere, baikor eta itxaropentsu nagoen, euskara bultzatzen dugunon munduak bai baitu bihotz bat, euskararen bihotzarekin bat egiten duena, zeren gurea, azken batean, maitasun istorio bat baita, amorante askoren artekoa, nekez egin dezakeena porrot, amorante bat etsi edo hil orduko sortzen baita beste bat, etsitakoaren edo hildakoaren tokia hartzeko.
|
|
|
Nola ote zuen gure amak burua ordurako, Damaso?; amak, izan ere, atsegin baino atseginago zuen Adaren ahotsa, behin baino gehiagotan entzuna nion amari, berriro jaio izatera, Adaren ahotsarekin nahiko zuela?, baina, alabagana inoiz senti zezakeèn bekaitzaren gainetik, seme alaba guztiok gara amaren baitako eta haragiko, azken batean?, gozatu egiten zuen haren emanaldiekin?
|
egon
ere, halaxe egoten baitzen hari begira, lerdea zeriola; zer gertatu zitzaion, baina, orduan, amari?; hutsak hartua ote zion garunen arteko ingurabide edo pasabideren bat ordurako, eta bekaitzak handik egin ote zuen, pasabidean barrena, buruan erabat nagusi egin arte?; nekez aurki dezaket beste esplikazio bat, hain izan zen ezordukoa eta hain desgaraikoa haren interbentzioa; eta guztiok mindu gint... ni hain minduta nengoen, non zerbait esan behar niola bururatu baitzitzaidan, hartarako abagunea arratsalde hartan bertan aurkitzen nuela, ama egongelako sofan bakarrik ikusi bezain laster; sofaren aurrean mahai txiki bat zegoen, gainean kristalezko ontzi bat zuena, lore sorta batekin, eta amak harixe begiratzen zion;. Eser al naiteke??
|
|
|
Grève eta Toulon (heriotzara kondenatuak eta galeretara behartuak) anai arrebak dira. Beraiek baino beherago nengoen kokatua,
|
egon
ere; ohorea egiten zidaten; hotzikarak jota nengoen.
|
|
|
Andréyeven liburuaz mintzatzen baino gehiago, nahita edo nahi gabe, norbere buru, herren eta frustrazioak azaleratzen ari direla otu zaio iheslariari. Halako solasaldi batean dagoen lehen aldia izanagatik, eta
|
egon
ere, halabeharrezko istripu batek ekarri duelako?, literatura gutxi atzematen du han berak, eta norbere buruaz hitz egiteko gogoa sobera: terapia talde baten antza du, Alcohólicos Anónimos edo halakoren batena; alkohol menpekotasunaren ordez literatur toxikomania anitza pairatzea, horra AA taldeekiko ezberdintasuna.
|
|
|
Horrela bada, kontu horiek oso gertu jartzen gaituzte semiotika narratibotik. Bestela esanda, egintza horretan badago estadoen transformazioa hasieratik bukaerara,
|
egon
ere aktante baten ekintzaren kausaz. Hona Sbisá k (1983) horren kariaz dakarren eskema:
|
|
|
Testuetan, orobat, subjektua, bere diskurtsoaren iturri den partez?, alde guztietan dago present berbaldian zehar. Era berean, gertaera enuntziatibo desberdinak present daude enuntziatuetan eta berbaldietan, alde guztietan
|
egon
ere. Hau da, antolaketa edo egitura enuntziatiboa maila desberdinetan osatzen da.
|
|
|
harritu ere, harritzen naiz nola arnasberritzen eta biziberritzen ari garen hizkuntza, nahiz eta jakinaren gainean nagoen egin dezakegun guztia ere urri bezain murritz gerta daitekeela, hain dira indartsuak inguratzen gaituztèn hizkuntzak, espainola eta frantsesa; gure jarduna nekagarria eta etsitzeko modukoa da, zinez:
|
egon
ere, hala egoten naiz batzuetan, nahiz eta, batez ere, baikor eta itxaropentsu nagoen, euskara bultzatzen dugunon munduak bai baitu bihotz bat, euskararen bihotzarekin bat egiten duena... zeren gurea, azken batean, maitasun istorio bat baita, amorante askoren artekoa, nekez egin dezakeena porrot, amorante bat etsi edo hil orduko sortzen baita beste bat, etsitakoaren edo hildakoaren tokia hartzeko...
|
|
|
Nola ote zuen gure amak burua ordurako, Damaso?; amak, izan ere, atsegin baino atseginago zuen Adaren ahotsa —behin baino gehiagotan entzuna nion amari, berriro jaio izatera, Adaren ahotsarekin nahiko zuela—, baina, alabagana inoiz senti zezakeèn bekaitzaren gainetik —seme alaba guztiok gara amaren baitako eta haragiko, azken batean—, gozatu egiten zuen haren emanaldiekin...
|
egon
ere, halaxe egoten baitzen hari begira, lerdea zeriola; zer gertatu zitzaion, baina, orduan, amari?; hutsak hartua ote zion garunen arteko ingurabide edo pasabideren bat ordurako, eta bekaitzak handik egin ote zuen, pasabidean barrena, buruan erabat nagusi egin arte?; nekez aurki dezaket beste esplikazio bat, hain izan zen ezordukoa eta hain desgaraikoa haren interbentzioa; eta guztiok mindu gint... ni hain minduta nengoen, non zerbait esan behar niola bururatu baitzitzaidan, hartarako abagunea arratsalde hartan bertan aurkitzen nuela, ama egongelako sofan bakarrik ikusi bezain laster; sofaren aurrean mahai txiki bat zegoen, gainean kristalezko ontzi bat zuena, lore sorta batekin, eta amak harixe begiratzen zion;" Eser al naiteke?" galdetu nion; ohartu nintzenean amak ontziari begira jarraitzen zuela, haren ondoan eseri nintzen; gero —Pagoagan izan genuèn porrotak batzen gintuen heinean, lubakiaren alde berean sentitzen nuen ama—, begirune handiz esan nion esatekoa:
|
|
|
Bitxia be bada: udaberriko tenporetan 3 egun eta erdi izan ziren laino honekikoak, eta baita presente
|
egon
ere behin eta berriz (maiatzean, adibidez, 11 egunetan). Joan den aste osoan, koarta tenporen 8 egunotan, eguraldi guztiz aidatua izan dugu, hodeiak goian denak, pasieran, eta bart tenporak pasatu orduko, lainobuxti hau hemen da, udara arte, nik agintzen dut?
|
|
2011
|
|
|
Asko poztu nau, iparraldean gauzak badoazelako eta oso ondo doazelako, gainera. Lortzen ari da babes bat, ez bakarrik mekanismo errepresiboak gelditzeko; haratago doan babes bat... gatazka badela onartu eta horri aterabideak planteatzera doazenak.Martin, Frantziako ordezkaririk ez bazen
|
egon
ere, Ipar Euskal Herritik UMP, Modem eta PS alderdien ordezkariak egon ziren konferentzian. Nola hartu zenuen horiek han izana eta ondotik egin ihardukitzeak zer nolakoak iruditu zitzaizkizun. MARTIN.
|
|
|
Mundu global batean bizi gara; mundu global eta lokal batean. globalizazioa ez da gugandik urruti gertatzen; aitzitik, globalizazioa tokian tokiko bizimoduarekin lotuta dago, ongi lotuta
|
egon
ere. eta, bide batez, tokian tokiko bizimoduak eragina du bizimodu globalean.
|
|
|
Gorako aurrerapausoa enpresan, proposatu zidaten bidaia hari baiezkoa eman nionean egin nuen. Urteak ziren horrelako baten peskizan nenbilela, katuaren egonarriaz,
|
egon
ere; eta oso garbi nuen ni ez ninduela erreparo etiko desgaraiko batek atzeraraziko?: zuzendariaren bulegora sartzerako entzunak nituen oihuak, eta atea zabaldu orduko Goikoetxeari antzeman nion begitarteak argi iragarri zidan huraxe nuela jauzi egiteko abagunea, sagua nora ezean, huraxe izaki salto egin eta harrapatzeko unea?, eta ezin niola inola ere ihes egiten utzi.
|
|
|
–Eta halaxe gaude, bai, gustura asko
|
egon
ere? –Indaleciok.
|
|
|
Erritu berezia begitandu zitzaidan: denak zutunik zeuden (jarlekurik
|
egon
ere ez zegoen), eta, behin jaunartzearen ostean, guztiak taldean jarri ziren abade edo dena delakoaren aurrean, eta hark, bere bizar luze eta sarri eta guzti, euretako bakoitzarekin berba egiteko tartetxoa hartu zuen, besteak pazientzia handiz zain zeuzkan bitartean.
|
|
|
Zeresanik ez historiak hoberako norabidean garamatzanaren usteak. Alegia, hondoa jota dago Progresoaren paradigma ustez garailea; aspalditik
|
egon
ere, baina sentipena orain dago inoizko hedatuen herritarren buru bihotzetan. Eta galdu dena ez da nolanahikoa:
|
|
|
Hazkunde etengabearen zibilizazio honek alkohol tasa sekulakoa duen gidari inkontzientearen antza du. Parrandaren ostean, gidatzeko ondo dagoela dio, primeran
|
egon
ere. Mingaina alderik alde irristatu bitartean, ulertu diogu bidea ondo baino hobeto ezagutzen duela.
|
|
|
Izatearen ahazturaren sakoneneko gauean gaude,
|
egon
ere. " Zure eguzkia, aro ederragoa, joana da/ eta gau hotzean soilik urakanak oihukatzen dira", adiakatzen da Holderlin (Diotimari).
|
|
2012
|
|
|
Ezin dugu %34ko langabeziarekin segi herri batzuetan %50etik gorakoa da, ezta osasungintzaren arloan Espainiako Estatuko batez bestekotik zortzi puntu beherago
|
egon
ere, ezin dugu Europan langabezia, pobrezia eta eskola porrot gehien duten eskualdeen artean laugarrena izan. Horregatik diot Andaluzia dela Espainiako Errauskine.
|
|
|
Instituzioek arauez eta legeez dakite, eta gure instituzioak beste nazio kultura estatu batzuen legeen menpeko dira. Arlo honetan ahulak izateaz gainera,
|
egon
ere ez gaude indartsu. zailtasun objektiboek (indarrean dagoen legedia eta elkarrekin bizi garen bi identitateak) eta zailtasun subjektiboek (euskararen estigmatizazioa eta euskaldunon konplexuak) sortu duten anabasa argitzea behar beharrezkoa da. Badirudi lehen jabekuntza urratsa egin dugula:
|
|
|
Justiziako Ministro F. Caamañok, Gobernuak hartu beharreko neurri guztiak hartuko dituela ziurtatu du. Botere Judizialeko Presidenteorde Fernando de Rosarentzat
|
egon
ere aski motibo dago Justiziak interbenitzeko. Confederación Española de Policíak salaketa jartzeko abiamenak iragarri ditu.
|
|
|
Horretarako, torturak jasan dituztenen testigantzak jaso eta publiko egiten ditu. Badakigu testigantza bat errigortsuki ez dela froga bat (tortura salatzeagatik bakarrik hamar urte kartzela arriskatzeko kemena aski froga ez bada behintzat!), baina
|
egon
ere ezin egon liteke frogen zain, historiak sobera irakatsi digunean apenas direla posible. Dagoen esperientziarekin, inortxok aipatu orduko torturatua izan dela, obligazio morala eta politikoa da beste gabe egia dioelako suposizioa; eta obligazio morala eta politikoa da torturarik egotea bidera lezakeen oro lehenbailehen eliminatzea.
|
|
|
Emmak, begiak erdi itxirik, hasperen handiz arnasten zuen ibilian zebilen haize freskoa. Ez ziren elkarrekin mintzo,
|
egon
ere galduegiak baitzeuden beren ameskizunaren inbasioan. Iragan egunetako samurtasuna itzultzen zitzaien bihotzera, oparo eta isilean joanean zihoan ibaia bezala, lilen usainak zekarrena bezainbateko nagitasunanekin, eta beren oroitzapenetan islatzen zituen, belarretan luze zeutzan sahats ekuruen itzalak baino errainu eskerga eta malenkoniatsuagoak.
|
|
|
Bezperatik abisua emana zutenek berantetsi arazten zuten. Zenbaitzuk
|
egon
ere ohean egoten ziren artean beren etxeetan; Hivertek dei, garrasi, sakre egiten zuen, gero bere eserlekutik jaisten zen eta ateen kontra kolpe handiak jotzera joaten zen. Leihatila arrailduetatik haizea sartzen zen.
|
|
|
Eskailera burura heldu zenean, gelditu egin zen, hain zegoen
|
egon
ere hatsanturik. Bera sartzean, madame Bovary biziro altxatu zen.
|
|
|
Eta,
|
egon
ere, Gud mendia ketan zegoen; maldetan hodei zerrendatxo arinak lerratzen zitzaizkion, baina gailurrean hodeitzar beltza ageri zen; orbana ematen zuen zeru ilunean, hain zen beltza.
|