|
2000
|
|
|
Ez zen uste bezain nahaste handia gertatu. Alde Zaharrean ezin sartu," Lisboatik" ehun metrora zegoen, nonbait hor, osorik
|
egon
ere. , aitzin gaueko bilatze etsi itsuan behin baino gehiagotan iragan nintzen haren ondotik, batere ikusi gabe.
|
|
2004
|
|
|
Berriz ere bakarrik gelditzea. Izuturik nengoen, hezur muinetaraino
|
egon
ere, baina, aldi berean, lasaiago nengoen orain: gezurraren zamaz libratua nintzen.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, Unamuno-k euskararekin darabilen matrakaren arrazoia eta jomuga, azkenean da, euskaldunek isolamenduan (h. d., euskaraz: euskara berdin isolamendua) ezin dutela kulturarik eta historiarik izan eta ez dutela izan sekula, euskal kultura autoktonorik
|
egon
ere ez dagoela, eta kulturarik edukitzeko espainolei lotu behar dutela (euskara abandonatuz orain). Baina hau eztabaida hizkuntzaren naturatik hizkuntzaren historiara (herriarena) pasatzea da.
|
|
|
Momentuz behintzat. Baina ezin duela lasai
|
egon
ere. Eta egoeraz hitz egin dute, baina ur sakonetan sartu gabe.
|
|
|
Gaizkak ez zuen inoiz arazorik sortu;
|
egon
ere, gutxi egoten zen etxean: lanean ez zebilenean bileraz bilera ematen zuen eguna, eta herrian zegoenetan amaren etxean egiten zituen otorduak.
|
|
|
Zuloa zabaldu egiten zen barrenerantz, harkaitzezko areto bat eratuz. Kolorez blai zegoen, argi giro goxo batean bildua;
|
egon
ere, koban, itsasoaren higadurak zabaldutako putzu bat zegoen harri leunduen artean, eta sabaiko arrakaletatik sartzen ziren izpiek ostadarra sortzen zuten putzuko olatuek askaturiko lurrina zeharkatzean. Zoruan, goroldio samurra eta mareak sakabanaturiko itsas belar gorriak eta barakuiluak.
|
|
2007
|
|
|
Baina ez ote zara ohartu nola jarri naizen? Ez ote zara ohartu urduritasunez ezin nintzela zutik
|
egon
ere. Batzuetan pentsatzen dut gizonezkoak gu baino askoz ere tontoagoak zaretela.
|
|
|
Bat batean hizkuntza eta herri berrien apologistak, etc., harrokeriaren gorazarrea eta norgehiagoka ugaritu da nahinon. Erresuma berriok guztiok Birjaiokundean jada politikoki sendotu eta kultura klasiko baten jabe bihurtu ostean, euren izpirituaren irudikapen eskulturazko eta piktorikoak, gaur palazio eta museoetan bisitatzen ditugun Andre Volksgeist nazionalak, edotariko sinbolo eta alegoriatan espresatuak, batez ere Barokoan garatu izan dira(
|
egon
ere ordura arte artea ia esklusiboki elizaren zerbitzuan egon da). –Si en Florencia la Política se hacía republicana y democrática(?), en Milán, al tiempo que la República se latinizaba por partida doble, la timocracia ensalzada por Platón se identificaba con el régimen de Gian Galeazzo Visconti; y en la Venecia aristocrática se daba por bueno que sólo entre los canales de la laguna se había realizado el ideal de la constitución mixta descrita en las Leyes?
|
|
2008
|
|
|
amoranteen amodioa eta familiaren izen ona kontrajartzen zituèn gertaera sekuentzia baten kronika arrunta zen, gizonezko protagonistaren buru makurtze eta errendizioarekin amaitzen zena, eskandalu handi baten mehatxupean. Zortzi segundoko tarte hura, ordea, egokiera bikaina izan zitekeen historiari ostiko bat emateko eta egoerari zilipurdi bat eragiteko,
|
egon
ere, duintasun galdua berreskuratzeko moduan egon baitzitekeen, ausaz, Gerardo: buruan zuen, bai?
|
|
|
–Europan dogon gutxi dago. Boli Kostan bai, han asko egon dira eta
|
egon
ere badaude oraindik, baina oso txarto daude gauzak.
|
|
|
amoranteen amodioa eta familiaren izen ona kontrajartzen zituèn gertaera sekuentzia baten kronika arrunta zen, gizonezko protagonistaren buru makurtze eta errendizioarekin amaitzen zena, eskandalu handi baten mehatxupean. Zortzi segundoko tarte hura, ordea, egokiera bikaina izan zitekeen historiari ostiko bat emateko eta egoerari zilipurdi bat eragiteko,
|
egon
ere, duintasun galdua berreskuratzeko moduan egon baitzitekeen, ausaz, Gerardo: buruan zuen, bai... buruan behar zuen printze urdinak aukera hura, baina ez indarra behar adina, itxuraz, segundoak banan banan pasatzen utzi baitzituen:
|
|
2009
|
|
|
–Ez zara Elenarekin
|
egon
ere egin, ezta? –gaineratu nuen.
|
|
|
Euskal santutegi bat XX. mendean liburua ikusitakoan, arratsalde hartan niri kontatzen aritu zitzaidana, orduantxe Mertxerentzat idazten ziharduena bera zela. Horregatik zegoen,
|
egon
ere, halako lehiatsu, gaiak hartua bezala borborka. Liburu horretan M. Urteagak. La mirada arqueológica en Arantzazu?
|
|
|
Bizia eta heriotza dira erlijio katolikoa arbuiatzen duten nobela bizi filosofiko hauen gaia. Apenas dago gai bat erlijioen kuttunagorik,
|
egon
ere. Erlijioen erantzunak asegarriak ez badira, eta ez dira?, bizi filosofiarenak, edo esate baterako hileta zibiletan entzuten diren diskurtsoak, etab., hein handi batean erlijioen plagioak izaten dira, eta jeneralean moldegabeago, traketsago, pobreagoak.
|
|
|
(198). Are, giza historian aurrerapenik
|
egon
ere, Jainkoa gabe ez dago, Villasanteren esanean. Eta azkenean, Villasanterentzat, Jainkoan sinesten ez bada, euskara eta Euskal Herririk ere laster ez da egongo (199)?
|
|
|
hori baino), liberala esaten diote pentsamendu erlijioaren kritiko, menpegabe, edo ez elizkoiari, politikoki erreakzionarioena izanik ere (Unamuno, Ortega, etab.). Erakundearen politikari bagagozkio, ordea, gorabehera handiekin, baina, desamortizazioak harrapatu dituen ordena erlijiosoak aparte, XIX. mendeko eliza espainola funtsean liberala da. Gotzainak eta hierarkia gora osoa, hierarkia behereko elizjende gehiena halaber, herrietako bikarioak eta (Euskal Herrian bertan ere), hala nola Estatuaren hobarietatik jaten zuen kristau asko hirietan (Bilintx, adibidez), hori jende hori beti ordenan (eta Estatuarekin Konkordatuan) interesatua, denak botere liberalei atxikiak izan dira; ez, haatik, ideia liberalei(
|
egon
ere ez baitzeuden, atxiki edo ezatxikitzeko). Arruti integrismo erlijioso eta ideologia gobernualde eta patriotiko horretan izan da eskolatua.
|
|
|
Konparazio bat egin ahal izango litzateke XIX XX. mendeen bira inguruko euskal eta erdal idazleen autokontzientziaz. Arazoa komunegia da, eta pentsatzen dut, azterketak
|
egon
ere egongo direla. Baina ni, Gandiagarengana goazela, adibide batzuk ene irakurketa zaharretatik gogoratzera mugatuko naiz, bi autore euskotarren kasuak bereziki, Baroja eta Ramón de Basterra, euskaltzaletasun eta abertzaletasunarekin espreski konfrontatu diren autoreak biak.
|
|
|
Batez ere mitoa ulertzeko errealismo batek ezin du nornahirentzat balio. Gandiagak hain maitekiro ospatu izan duen Gaboneko mitoan, Jesus Nazaretekoak Belenen ez jaio eta ez han sekula
|
egon
ere, errealki, egin zuela, ulertzen duenak, beharbada elementu asko galtzen du (poesia batik bat:
|
|
|
madarikatua Domingo, mila aldiz madarikatua, marra igarotzeagatik! Barrua hustuta eta itzala suminaren argitan urtuta, lasaiago geratu zen; esan nahi baita arestian harrituta egon zena, aurkikuntzaren ondorioz harrituta
|
egon
ere, ez zela jada harritzen, Domingok bakarrik egin baitzezakeen hura, etxeko ume bihurriak?, inork egitekotan; ororen buruan, baina, datu berri bat zuen, edo egoeraren aldagai berri bat, eta aldagaiak egoeraren nondik norakoak aldatzen zituen; zerbait egin behar zuen, beraz; ezikusiarena ere egin zezakeen, bai, Maria Bibianak, baina nola egin ezikusiarena, baldin eta, Domingo gela debekatura sar... Hala ere, nola artean nora ezean baitzegoen, ez zuen pausorik eman, nora ezak zuhurtziara eraman ohi baitzuen Maria Bibiana, Ada ez bezala, zeinak, zenbat eta nora ezago egon, orduan eta pauso gehiago ematen baitzituen, hamar pauso, ehun pauso, mila pauso?
|
|
|
Nazario Orbek barailak estutu zituen, barrutik jaten zuèn ezinegona. Domingok noiznahi eragiten ziona? keinu hartara bildu balu bezala; une hartan, baina, bere lekuan egon behar zuen etxeko buruak, inoiz baino gehiago
|
egon
ere; aukera bikaina zuen, gainera, gauzak bere lekuan uzteko, eta hala, ahotsaren tonua eta tinbrea neurtzen zituela, esan zuen:
|
|
|
maitasun bat, guztiz platonikoa, Adarekin, eta bestea, platonikotik ere zerbait zuena baina baita haragizkotik ere, emakume guztiekin? halako moduan, non,
|
egon
ere, hala egoten baitzen Domingo kaletik pasatzen zirèn emakumeei begira, zuzenean ez bazen zeharka, jarrera hura, bere kode genetikoarekin lotutako zerbait ere bazen, beharbada: ar dominanteak, hominidoen garaian, eme guztiak menera nahi zituèn irrikarekin lotutako zerbait, bere fisiologia eta bere joera baldintzatzen zituena, lehen istantean eta lehenengo erreakzioan bai behinik behin?
|
|
|
Adak zazpi urte zituen, eta marrazkia oso elementala zen, baina lerro nagusietan argi eta garbi adierazten zuen bere intentzioa, nahiz eta, marrazkiari ongi erreparatuz gero, bazegoen lerro bat edo beste, zalantzaren batek edo eraginda?
|
egon
ere, egon baitzitekeen Ada, azken batean, bere berezko desioaren eta beldur ezkutuen artean zatikatua. Izan ere, egia zen ipuineko etxe hura umeak jaten zituèn sorgin gaizto baten tranpa zela, umeak erakartzeko eta haiek harrapatzeko asmotan eraikia. Ada izuak hartuta egon zitekeen, beraz?, baina egia zen, halaber, Adak gehiago sinesten zuela bere loa zaintzen zuèn aingeru guardakoarengan sorginetan baino?
|
|
|
Baldintza normaletan, bai aitaren belarri tiraldiengatik bai zigorragatik ere, zeinak tiraldiek baino min handiagoa ematen baitzion?, ezintasunak jota geratuko zen Domingo;
|
egon
ere, halaxe zegoen, alde batetik, baina ez ezintasunak bentzutua edo ezintasunak ezindua, zeren, bere barne borrokaren tentsio latz haren ondotik, belarriko mina baretzearekin batera lasaitu baitzen bera ere, ezustean, ibaiko ur lasterrak baretzera egiten duen bezala, bidean aurkitzen dituen desnibel geografikoak iragan ostean; hura, beraz, erreakzio natural bat izan zitekeen, bere ustekabekotasu... garaile sentitzen zen bere porrotean, maila batean bai bederen, sekula esan ez zizkionak esan baitzizkion aitari, gero atzera egin behar izan bazuen ere; arratsaldean, baina, anai arrebak ama eta izeba Ernestinarekin etxetik joan zirenean, hiri inguruko mendixka batera zihoazen, funikularra hartuta?, hustasun izugarri bat nagusitu zitzaion, aitaren presentziak, periodikoak eta aldizkariak irakurtzen geratu zen?
|
|
|
(•) Ada oso gozozalea zen, eta horregatik, beharbada, igande arratsalde hartan egiten ari zèn marrazkiak neska bat erakusten zuen, etxe txiki bat jaten ari zena, Hansel eta Gretel ipuinean bezala, zeinean protagonistek basoan galdutako etxe bat aurkitu baitzuten, hormak ogi gozozkoak eta txokolatezkoak zituena, eta leihoak azukrezkoak. Adak zazpi urte zituen, eta marrazkia oso elementala zen, baina lerro nagusietan argi eta garbi adierazten zuen bere intentzioa, nahiz eta, marrazkiari ongi erreparatuz gero, bazegoen lerro bat edo beste, zalantzaren batek edo eraginda...
|
egon
ere, egon baitzitekeen Ada, azken batean, bere berezko desioaren eta beldur ezkutuen artean zatikatua. Izan ere, egia zen ipuineko etxe hura umeak jaten zituèn sorgin gaizto baten tranpa zela, umeak erakartzeko eta haiek harrapatzeko asmotan eraikia –Ada izuak hartuta egon zitekeen, beraz–, baina egia zen, halaber, Adak gehiago sinesten zuela bere loa zaintzen zuèn aingeru guardakoarengan sorginetan baino... bera ez baitzen Domingo bezain ignorantea, antza, nahiz eta berari ere izugarri gustatzen zitzaizkion ipuinak, eta askotan hortxe ibiltzen zen, bi uren arteko muga estuan bezala, izaki fantastiko haietan sinetsi ez sinetsi.
|
|
|
Baldintza normaletan –bai aitaren belarri tiraldiengatik bai zigorragatik ere, zeinak tiraldiek baino min handiagoa ematen baitzion–, ezintasunak jota geratuko zen Domingo;
|
egon
ere, halaxe zegoen, alde batetik, baina ez ezintasunak bentzutua edo ezintasunak ezindua, zeren, bere barne borrokaren tentsio latz haren ondotik, belarriko mina baretzearekin batera lasaitu baitzen bera ere, ezustean, ibaiko ur lasterrak baretzera egiten duen bezala, bidean aurkitzen dituen desnibel geografikoak iragan ostean; hura, beraz, erreakzio natural bat izan zitekeen, bere ustekabekotasu... garaile sentitzen zen bere porrotean, maila batean bai bederen, sekula esan ez zizkionak esan baitzizkion aitari, gero atzera egin behar izan bazuen ere; arratsaldean, baina, anai arrebak ama eta izeba Ernestinarekin etxetik joan zirenean –hiri inguruko mendixka batera zihoazen, funikularra hartuta–, hustasun izugarri bat nagusitu zitzaion, aitaren presentziak –periodikoak eta aldizkariak irakurtzen geratu zen– hutsago bihurtzen zuena eta bera amorruzko oihu isilekin betetzen ahalegindu zena, halako moldez, non," Nik daukat eta nik bakarrik gertatzen ari zaidanaren kulpa osoa!" idazten zuen bakoitzean, ahapeka eransten baitzuen:
|
|
|
madarikatua Domingo, mila aldiz madarikatua, marra igarotzeagatik! Barrua hustuta eta itzala suminaren argitan urtuta, lasaiago geratu zen; esan nahi baita arestian harrituta egon zena, aurkikuntzaren ondorioz harrituta
|
egon
ere, ez zela jada harritzen, Domingok bakarrik egin baitzezakeen hura –etxeko ume bihurriak–, inork egitekotan; ororen buruan, baina, datu berri bat zuen, edo egoeraren aldagai berri bat, eta aldagaiak egoeraren nondik norakoak aldatzen zituen; zerbait egin behar zuen, beraz; ezikusiarena ere egin zezakeen, bai, Maria Bibianak, baina nola egin ezikusiarena, baldin eta, Domingo gela debe... Hala ere, nola artean nora ezean baitzegoen, ez zuen pausorik eman, nora ezak zuhurtziara eraman ohi baitzuen Maria Bibiana, Ada ez bezala, zeinak, zenbat eta nora ezago egon, orduan eta pauso gehiago ematen baitzituen, hamar pauso, ehun pauso, mila pauso... iparra galtzera eta herratzera zeramatenak maiz, bide batetik bestera, bidezko bidetik urrun; eta, hala eta guztiz ere, oherakoan, Maria Bibiana ahizpari kontatzekotan egon zen –galdetu ere, galdetu zion Adak, halako batean:
|
|
|
Hala, bada, Domingok bi maitasun mota haiek bizi zituen: maitasun bat, guztiz platonikoa, Adarekin, eta bestea, platonikotik ere zerbait zuena baina baita haragizkotik ere, emakume guztiekin... halako moduan, non,
|
egon
ere, hala egoten baitzen Domingo kaletik pasatzen zirèn emakumeei begira, zuzenean ez bazen zeharka, jarrera hura –bere kode genetikoarekin lotutako zerbait ere bazen, beharbada: ar dominanteak, hominidoen garaian, eme guztiak menera nahi zituèn irrikarekin lotutako zerbait, bere fisiologia eta bere joera baldintzatzen zituena, lehen istantean eta lehenengo erreakzioan bai behinik behin– ongi disimulatzen ikasi bazuen ere; joera orokor bat zen, beraz –Domingok gogoan behar zituen, halaber, Damasok Madrilen esan zizkiòn hitzak, gai hari buruzkoak, noiz eta, ospitalean bi hilabete egin ondoren, Domingok adierazi baitzion, erdi txantxetan erdi serio, neska eta emakume guztiak gustatzen zitzaizkiola:
|
|
|
Nazario Orbek barailak estutu zituen, barrutik jaten zuèn ezinegona –Domingok noiznahi eragiten ziona– keinu hartara bildu balu bezala; une hartan, baina, bere lekuan egon behar zuen etxeko buruak, inoiz baino gehiago
|
egon
ere; aukera bikaina zuen, gainera, gauzak bere lekuan uzteko, eta hala, ahotsaren tonua eta tinbrea neurtzen zituela, esan zuen:
|
|
2010
|
|
|
harritu ere, harritzen naiz nola arnasberritzen eta biziberritzen ari garen hizkuntza, nahiz eta jakinaren gainean nagoen egin dezakegun guztia ere urri bezain murritz gerta daitekeela, hain dira indartsuak inguratzen gaituztèn hizkuntzak, espainola eta frantsesa; gure jarduna nekagarria eta etsitzeko modukoa da, zinez:
|
egon
ere, hala egoten naiz batzuetan, nahiz eta, batez ere, baikor eta itxaropentsu nagoen, euskara bultzatzen dugunon munduak bai baitu bihotz bat, euskararen bihotzarekin bat egiten duena, zeren gurea, azken batean, maitasun istorio bat baita, amorante askoren artekoa, nekez egin dezakeena porrot, amorante bat etsi edo hil orduko sortzen baita beste bat, etsitakoaren edo hildakoaren tokia hartzeko.
|
|
|
Nola ote zuen gure amak burua ordurako, Damaso?; amak, izan ere, atsegin baino atseginago zuen Adaren ahotsa, behin baino gehiagotan entzuna nion amari, berriro jaio izatera, Adaren ahotsarekin nahiko zuela?, baina, alabagana inoiz senti zezakeèn bekaitzaren gainetik, seme alaba guztiok gara amaren baitako eta haragiko, azken batean?, gozatu egiten zuen haren emanaldiekin?
|
egon
ere, halaxe egoten baitzen hari begira, lerdea zeriola; zer gertatu zitzaion, baina, orduan, amari?; hutsak hartua ote zion garunen arteko ingurabide edo pasabideren bat ordurako, eta bekaitzak handik egin ote zuen, pasabidean barrena, buruan erabat nagusi egin arte?; nekez aurki dezaket beste esplikazio bat, hain izan zen ezordukoa eta hain desgaraikoa haren interbentzioa; eta guztiok mindu gint... ni hain minduta nengoen, non zerbait esan behar niola bururatu baitzitzaidan, hartarako abagunea arratsalde hartan bertan aurkitzen nuela, ama egongelako sofan bakarrik ikusi bezain laster; sofaren aurrean mahai txiki bat zegoen, gainean kristalezko ontzi bat zuena, lore sorta batekin, eta amak harixe begiratzen zion;. Eser al naiteke??
|
|
|
Grève eta Toulon (heriotzara kondenatuak eta galeretara behartuak) anai arrebak dira. Beraiek baino beherago nengoen kokatua,
|
egon
ere; ohorea egiten zidaten; hotzikarak jota nengoen.
|
|
|
harritu ere, harritzen naiz nola arnasberritzen eta biziberritzen ari garen hizkuntza, nahiz eta jakinaren gainean nagoen egin dezakegun guztia ere urri bezain murritz gerta daitekeela, hain dira indartsuak inguratzen gaituztèn hizkuntzak, espainola eta frantsesa; gure jarduna nekagarria eta etsitzeko modukoa da, zinez:
|
egon
ere, hala egoten naiz batzuetan, nahiz eta, batez ere, baikor eta itxaropentsu nagoen, euskara bultzatzen dugunon munduak bai baitu bihotz bat, euskararen bihotzarekin bat egiten duena... zeren gurea, azken batean, maitasun istorio bat baita, amorante askoren artekoa, nekez egin dezakeena porrot, amorante bat etsi edo hil orduko sortzen baita beste bat, etsitakoaren edo hildakoaren tokia hartzeko...
|
|
|
Nola ote zuen gure amak burua ordurako, Damaso?; amak, izan ere, atsegin baino atseginago zuen Adaren ahotsa —behin baino gehiagotan entzuna nion amari, berriro jaio izatera, Adaren ahotsarekin nahiko zuela—, baina, alabagana inoiz senti zezakeèn bekaitzaren gainetik —seme alaba guztiok gara amaren baitako eta haragiko, azken batean—, gozatu egiten zuen haren emanaldiekin...
|
egon
ere, halaxe egoten baitzen hari begira, lerdea zeriola; zer gertatu zitzaion, baina, orduan, amari?; hutsak hartua ote zion garunen arteko ingurabide edo pasabideren bat ordurako, eta bekaitzak handik egin ote zuen, pasabidean barrena, buruan erabat nagusi egin arte?; nekez aurki dezaket beste esplikazio bat, hain izan zen ezordukoa eta hain desgaraikoa haren interbentzioa; eta guztiok mindu gint... ni hain minduta nengoen, non zerbait esan behar niola bururatu baitzitzaidan, hartarako abagunea arratsalde hartan bertan aurkitzen nuela, ama egongelako sofan bakarrik ikusi bezain laster; sofaren aurrean mahai txiki bat zegoen, gainean kristalezko ontzi bat zuena, lore sorta batekin, eta amak harixe begiratzen zion;" Eser al naiteke?" galdetu nion; ohartu nintzenean amak ontziari begira jarraitzen zuela, haren ondoan eseri nintzen; gero —Pagoagan izan genuèn porrotak batzen gintuen heinean, lubakiaren alde berean sentitzen nuen ama—, begirune handiz esan nion esatekoa:
|
|
2011
|
|
|
Gorako aurrerapausoa enpresan, proposatu zidaten bidaia hari baiezkoa eman nionean egin nuen. Urteak ziren horrelako baten peskizan nenbilela, katuaren egonarriaz,
|
egon
ere; eta oso garbi nuen ni ez ninduela erreparo etiko desgaraiko batek atzeraraziko?: zuzendariaren bulegora sartzerako entzunak nituen oihuak, eta atea zabaldu orduko Goikoetxeari antzeman nion begitarteak argi iragarri zidan huraxe nuela jauzi egiteko abagunea, sagua nora ezean, huraxe izaki salto egin eta harrapatzeko unea?, eta ezin niola inola ere ihes egiten utzi.
|
|
|
–Eta halaxe gaude, bai, gustura asko
|
egon
ere? –Indaleciok.
|
|
2012
|
|
|
Justiziako Ministro F. Caamañok, Gobernuak hartu beharreko neurri guztiak hartuko dituela ziurtatu du. Botere Judizialeko Presidenteorde Fernando de Rosarentzat
|
egon
ere aski motibo dago Justiziak interbenitzeko. Confederación Española de Policíak salaketa jartzeko abiamenak iragarri ditu.
|
|
|
Horretarako, torturak jasan dituztenen testigantzak jaso eta publiko egiten ditu. Badakigu testigantza bat errigortsuki ez dela froga bat (tortura salatzeagatik bakarrik hamar urte kartzela arriskatzeko kemena aski froga ez bada behintzat!), baina
|
egon
ere ezin egon liteke frogen zain, historiak sobera irakatsi digunean apenas direla posible. Dagoen esperientziarekin, inortxok aipatu orduko torturatua izan dela, obligazio morala eta politikoa da beste gabe egia dioelako suposizioa; eta obligazio morala eta politikoa da torturarik egotea bidera lezakeen oro lehenbailehen eliminatzea.
|
|
|
Emmak, begiak erdi itxirik, hasperen handiz arnasten zuen ibilian zebilen haize freskoa. Ez ziren elkarrekin mintzo,
|
egon
ere galduegiak baitzeuden beren ameskizunaren inbasioan. Iragan egunetako samurtasuna itzultzen zitzaien bihotzera, oparo eta isilean joanean zihoan ibaia bezala, lilen usainak zekarrena bezainbateko nagitasunanekin, eta beren oroitzapenetan islatzen zituen, belarretan luze zeutzan sahats ekuruen itzalak baino errainu eskerga eta malenkoniatsuagoak.
|
|
|
Bezperatik abisua emana zutenek berantetsi arazten zuten. Zenbaitzuk
|
egon
ere ohean egoten ziren artean beren etxeetan; Hivertek dei, garrasi, sakre egiten zuen, gero bere eserlekutik jaisten zen eta ateen kontra kolpe handiak jotzera joaten zen. Leihatila arrailduetatik haizea sartzen zen.
|
|
|
Eskailera burura heldu zenean, gelditu egin zen, hain zegoen
|
egon
ere hatsanturik. Bera sartzean, madame Bovary biziro altxatu zen.
|
|
|
Eta,
|
egon
ere, Gud mendia ketan zegoen; maldetan hodei zerrendatxo arinak lerratzen zitzaizkion, baina gailurrean hodeitzar beltza ageri zen; orbana ematen zuen zeru ilunean, hain zen beltza.
|
|
2013
|
|
|
–Istant betiko batean,/ alkimista sotilak urrean itxuraldatzen du/ egunen metal astuna? / ardo hilezkorretik edan eta horditurik baitzegoen gure arima,/ mahastia, mahats sorta edo mahats alea mundura jaio baino lehenago
|
egon
ere?.
|
|
|
–Ez dakit zer izango ote zen Jane gaixoaz, erantsi zuen amak?, halako adiskide onak izan ez balitu, benetan diotsuet. Oso oso gaixorik dago,
|
egon
ere, eta ikaragarri sufritzen ari da, hori bai, munduko eroapen handienaz, beti bezala, inoiz ezagutu dudan barrenik eztiena duelako, horretan ez dauka parerik. Askotan esan ohi diet beste alabei haren aldean ezertxo ere ez direla.
|
|
|
Asmatu ahal duzu, Lizzy, beste honek zer esan gura duen?: «Zaldun gazte hori hilkizun garenon bihotzak gehien desira ditzakeen gauza guztiez dago bedeinkatua, manera berezi batean
|
egon
ere: ondasun bikainez, ahaide prestuz eta babesle handiz.
|
|
|
" Istant betiko batean,/ alkimista sotilak urrean itxuraldatzen du/ egunen metal astuna... / ardo hilezkorretik edan eta horditurik baitzegoen gure arima,/ mahastia, mahats sorta edo mahats alea mundura jaio baino lehenago
|
egon
ere".
|
|
2014
|
|
|
Eta amaieran, ez gaude gu. Ez ginen hasieran
|
egon
ere. Asko jota, hogei minutuko isilunean egingo genuen topo, bakoitza bere gelan, bakoitza bere munduan, musika aparatuari begira.
|
|
|
Brigada jeneralak kuartel nagusira deitu, eta esan zion herrialdea hobeki defendatuko zuela banda zuzendariaren postuan; horrela, bada, pertsona ospetsuak alaitzen pasatu zuen gerra garaia, kuarteleko banda batekin eta borroka eremutik kanpo. Ez zen hain gaizki
|
egon
ere, ez balitz infanteriako soldaduak lubakietatik herrenka etortzen zirenean haietako bat izan nahi zuela. Soinean zuten izerdiak eta lokatzak etengabean iheska zebilkion aristokraziaren seinale adierazezin horietako bat ziruditen.
|
|
|
Ia ebidentzia bat bezala erabiltzen du. Tradizio zabal, sakon errotu batean dago
|
egon
ere, eta hartaz eskrupulu barik baliatzen da. Todorovek idatzi duen legez, Renanengan aurkitzen duguna, ez da, les sédimentations d, une idéologie racialiste commune et anonyme de l? époque?
|
|
|
Bestetik,, bi Alemania? hori hainbat modutan
|
egon
ere bai baitago, nahi bada (iparra/ hegoa, katolikoa/ protestantea, etab.), Prusia eta Renaniaren arteko kontrasteaz poliki asko, ik. DEMANGEON, A. FEBVRE, L., Le Rhin. Problèmes d, histoire et d? économie, Paris 1935.
|
|
|
–Bada, ni, berriz, ziur nagok, guztiz ziur,
|
egon
ere, erantzun zion lasai lasai Mikel Strogoffek.
|
|
|
Biharamunean, uztailaren 23an, Iximdik hogeita hamar verstara zeuden bi tarantasak,
|
egon
ere.
|
|
|
Eguzkia altxatu zenean, laino zuri bat zegoen, epel epela eta itsaskorra, gaua baino ere itsugarriagoa. Ez zen mugitzen, ez ikaratzen; hantxe zegoen,
|
egon
ere, geldirik, norbera inguratuz gauza solido bat balitz bezala. Zortzietan, edo bederatzietan, apika, pertsiana bat bezala altxatu zen.
|
|
|
Zuriek, noski, arrunt deseginda, bazuten, gainera, itxura xelebre bat halako iskanbila asaldagarri batek minez hunkituta egotekoa. Besteek, berriz, espresio ernai eta interesatua zuten, jakina, baina haien aurpegiak lasai zeuden,
|
egon
ere, baita katea jaso bitartean irribarrez ari ziren bizpahiru haienak ere. Batzuen batzuek esaldi laburrak trukatzen zituzten purrustaka, agidanez arazoa beren gogara konponduz.
|
|
|
«Jateko» esan zuen lehor, eta, ukalondoa barandaren gainean ipinita, lainoaren barrenera so gelditu zen, duintasunez beteriko jarrera gogoetatsu batean. Ni izu laborriak hartuko nindukeen, dudarik gabe, otu ez balitzait berak eta bere lagunek gose handiz egon behar zutela, gero eta gose handiagoz
|
egon
ere, azken hilabete honetan batik bat. Sei hilabeterako kontratatuta zeuden (ez dut uste haietako bakar batek ere denboraren ideia garbirik zuenik, ez guk bezala, behintzat, hainbeste menderen buruan.
|
|
|
Nik, egiazki, oihana nuen xede, ez Kurtz, zeren eta Kurtz, onartzeko prest nago, lurperatuta bezala baitzegoen,
|
egon
ere. Eta, une batez, iruditu zitzaidan ni neu ere sekretu doilorrez betetako hilobi itzel batean lurperatuta nengoela.
|
|
|
Iñakiz maiteminduta egon zinela gogoratu duzu, orporaino
|
egon
ere. Eta nola, seme alabak izan zituenean, zeureak izan zitezkeela pentsatu zenuen.
|
|
2015
|
|
|
Merkatu librea itzuli eta gamelu txikiak ari ziren lanean edonon, eta askok zioten talde guztia atxilotua edo banandua zegoela. Arkitektorik ez zela sekula
|
egon
ere aipatzen zen. Beste batzuek esaten zuten iskanbila pasatu arte baino ez zirela ezkutatu eta asteetako kontua zela berriro kaleetara itzultzea euren kale kantoien bila.
|
|
|
Gesaldondoko basoan ezkutaturik eman genituen lehenengo egunetan ezin nintzen zutik
|
egon
ere. Ez nuen nahi ez jan ez edan.
|
|
|
Qadrirengana noa. Eta,
|
egon
ere, zuen zain egongo naiz.
|
|
|
Hemen gutxi ikusten diot inori mestizaia kulturalaren harrokeriarik. (Ba ote dago,
|
egon
ere?). Edonon entzuten dudana eskolako problemak, integrazio falta, alemana ez dakiten gazteen etorkizunik eza, kriminalitatea, arrazismoa, hiriaren zikinketa, etorkin auzoen narriadura, gizartearen kraskadura, hizkuntza alemanaren irakaskuntza sendotu beharra eta gisako preokupazioak dira, bai jendeari eta bai politikoei.
|
|
|
Horregatik galdetu diat Biltzarrarena. Esan duanez, ez hintzen izan, baina seguru asko jakinaren gainean egongo haiz, eta
|
egon
ere, beharbada egon hintzen, ezta. Ez bermatu ezezkoan.
|
|
|
–Kale zaharreko kantoian dagoen bentan egin nian topo Damianorekin duela hiru bat aste, eta bai pozik elkarrekin
|
egon
ere.
|
|
|
Txorikumeen moduan, umeak ere ama galdutakoan irauteko aukera gutxi duela pentsatu du; amaren esnea galtzean, elikatzeko eta, ondorioz, bizitzeko duen aukera bakarra galdu izan balu bezala. Seguruenik ez da baina, aurreko astean hil zen emakumearena; emakume asko dago barruan,
|
egon
ere; hala esaten dute herrian behinik behin, eta edonorena izan liteke. Ama bizirik egon ahal izatearen ideiak tristatu egin du.
|
|
|
Diccionario de la Real Academia de la Lengua Española dakar azalean, urregorrizko letra dotorez idatzita. Liburu asko daude liburutegi honetan,
|
egon
ere; liburukote hau bezain dotoreak gutxi dira baina, eta are gutxiago hau bezain esanguratsuak, honek hitz guztiak dakartza-eta, berba egitean erabiltzen ditugun guztiak, eta nik erabiltzen ez dakizkidan asko eta asko ere bai. Hemen egunero erabiltzen dudan hizkuntzak bereganatzen dituen hitz guztiak; asko dira benetan.
|
|
2016
|
|
|
Fraideak keinu maitekorra egin zidan buruarekin, esateko moduan:
|
egon
ere nahiko premia gorria dago mundu honetako bazter guztietan, bai eta gure komentu barruan ere.
|
|
|
Lehen saialdian kale egin ondoren, poxpolo bat piztu nuen. Bermalekurik ez zen falta, ugari zeuden
|
egon
ere. Han segitzen zuen, artean ere, iltze lodi herdoilduak, hormatik kanpora.
|
|
|
Baina berak, berehala, nire ukapena aintzat hartu ez balu bezala, edo entzuten
|
egon
ere ez balitz bezala, beren etxean jokatzera joatea proposatu zidan. Onartzen banuen lur zapaldu zuriko kantxa bat, out gutxikoa, jarraitu zuen?, eta, batez ere, zalantzarik gabe hobeto jokatzen nuenez, berarekin eta Micòlekin «lau pilotakada» egitera dinatzen banintzen, biak oso pozik eta oso «ohoratuta» sentituko zirela.
|
|
|
–Estramonioz lepo egon balitz ezin izanen zen zutik
|
egon
ere, erran zuen Txuekak?. Geroago hartuko zuen.
|
|
2017
|
|
|
esango al dut?), bekatua eta grazia, apaiza, giza pasioen drama, Jainkoa, edo haren ukoa, apaizaren fedea ala apostasia (Unamunoren San Manuel Bueno, Barojaren El Cura de Monleon), oso nobelako gai serioak ziren oraindik, zineman eta teatroan ere arrakastaz esplotatuak Europa osoan, publiko hedatsu baten eraspen gartsuenarekin. Claudel, Gide, Mauriac, Bernanos, etab., momentuko literato frantses eta ingeles sonatuenak, orduan uste genuenez behintzat; aspaldiko irakurketen nire memoria ez da handia, baina Graham Greeneren Agintea eta aintza eta, esaterako, literarioak aparte, danbada sozialak ziren, gazteon begi handigarri, beharbada
|
egon
ere kontsumorako eskaintza gehiegi bestela ez zegoen gerraondo berdotzean, kontsumo eta kontsolazio literariorako besterako baino apenas gehiago; eta, batez ere, Espainia eterno berrian inongo gutxiena egoterik zeukaten eremu eremuan problema latzenak planteatzen zituztelarik betiko atzerritar eskandaloso haiek. Pentsa, Tabasco Estatuan Mexikon, baina Espainia frankistan eta Pio XII.aren inperioan pentsatu hori dena, pertsegizioari fedeagatik baino gehiago harrokeria eta burugogorkeriagatik ihes egin ez zion apaiz bat, arras eroria bitartean eta narrastua, bere lohikeria moralaren sapa zikinean, bakardadea jasan ezinez alkoholari emana, kanpesina batekin alabatxo bat izana, ia ume zela bide okerretik galdua berau ere.
|
|
|
Hauteskundeak, atentatuak, protestak eta manifestuak,, tentazioak? egunero hainbeste daude
|
egon
ere, zirt zart egiteko eta gero gerokoak. Behingoz bederen justizia egiteko, beste?
|
|
|
Handixe etorri behar zuen ni zain nindukanak ere, eta etorri ere egin zen, halako batez. Nik banekien logelara baino lehen sukaldean sartuko zena,
|
egon
ere, sarrera ondoan baitago hau. Sartu zenean, eta ni han ikusi, ez zuen harridura keinurik egin, ez ikara imintziorik.
|
|
|
ez dut lotsa izpirik ere sentitzen sekulako emakume puska ez naizelako. Amorru bizian nago, ordea, gizonentzat interes gutxiko neska naizen aldetik, etengabe ulertarazi nahi didatelako ez nukeela ezta hemen
|
egon
ere. Beti existitu gara.
|
|
2018
|
|
|
Hemen gutxi ikusten diot inori mestizaje kulturalaren harrokeriarik. (Ba ote dago,
|
egon
ere?). Edonon entzuten dudana eskolako problemak, integrazio falta, alemana ez dakiten gazteen etorkizunik eza, kriminalitatea, arrazismoa, hiriaren zikinkeria, etorkin auzoen narriadura, gizartearen kraskadura, hizkuntza alemanaren irakaskuntza sendotu beharra eta gisako preokupazioak dira, bai jendeari eta bai politikoei.
|
|
|
Bidaia egin genuen laurok orduantxe zapaldu genuen lehenengo aldiz Euskal Herriko lurra, gehienontzat estreinako aldia zen sorterritik ateratzen ginela?, eta herrialde hartaz ezertxo ere ez genekien, ezta Etxebarri eta Laudioren artean dagoen aldeaz ere. Eta aldea badago,
|
egon
ere. Hortaz, apur bat arraro begitandu zitzaigun, baina ontzat eman genuen Laudion ostatu hartzea, zuzenean Etxebarrira eraman izan bagintuzte askoz logikoagoa izango zatekeela pentsatzen genuen arren.
|
|
2019
|
|
|
Haurdunaldiko ameskerietan, haurra irudi bat zen, azkengabea zen, eta emakumeak ama jolasak zerabiltzan gogamenean: orain, egina dagoen norbanako txiki bat aurkitu du, eta hortxe dago,
|
egon
ere, kontingente, ahul, kontentagaitz. Haurra hor dagoelako poza, hain egiazkoa izanik ere, nahasian dago haurra hori baino ez delako nahigabearekin.
|
|
|
Mogueime itotzen ari zen kanpadenda barruan, lasaitzera atera zen, suteek argitzen dituzten Lisboako harresiek kobrezkoak ziruditen, Ez nadila hil, Jainkoa, bizitzaren grazia dastatu gabe. ...hitza oso egokia ez bada, gaur egungo gure azturetan sarrerarik ez duena, eta emakumeak esan bazuen, Orain hiru hilabete harreman bat bukatutzat eman nuen, eta ez dut beste harremanik hasi, egoerak, bistan denez, guztiz ezberdinak dira, uste izatekoa da gauza komun bakarra desioa izango dela, behialako Mogueimek bezala oraingo Raimundo Silvak ere sentitzen duena, dauden diferentziak, eta badaude,
|
egon
ere, kulturalak dira, bai horixe.
|
|
2020
|
|
|
Larrialdietan buruko odola garbitu zioten eta plakak atera zizkioten, burukoak eta hanka batekoak. Azken hau apurtuta zegoela esan zitekeen begi bistan, eta bai
|
egon
ere, baina gaitz erdi, esan zion mediku batek, haustura garbia zen eta igeltsuak eta atsedenak arazorik gabe konponduko zioten matxura. Burua beste kontu bat zen, plaketan ez zen barne lesioen aztarnarik agertzen baina konortea galdu izanak arreta handiz ibiltzea eskatzen zuen.
|
|
|
Baina horretaz aparte –bigarren ildoa–, kasua irekita dago NBEn, ondo irekita
|
egon
ere.
|
|
2021
|
|
|
Istant batez bi gizonak agertu ziren errepiderako atean; kale argiaren azpitik igaro eta ezkutatu egin ziren zuhaixka multzo beltzen atzetik. Une batez lanpararen argiak jo zien aurpegian, esanahirik gabeko orban zurbilak soilik erakutsiz, ezertan adierazi gabe bera oraindik beldur zena, eta zalantza sortzen ziona, eta jakiteko irrikan zegoena, alfer alferrik
|
egon
ere. Gero, besaulki handian hondoratu zen, kokoriko, begiak zabal zabalik kanpora begira, labeetako argi gorriei, zeinek dir dir egiten zuten zeruan.
|
|
|
Ziur zegoen, hura zen kondairetako Itsuen Herrialdea. Uste osoz
|
egon
ere, sentsazioa baitzuen askori inbidia emateko moduko abentura handi baten aurrean zegoela. Elkarren ondoan zeuden hiru gizonak, zetorren lekura begiratu gabe baina belarriak hara zuzendurik, bere pauso hots ezezagunei adi.
|
|
|
–Hartu denbora berarekin gauzak lasai hitz egiteko. Gauza askotan ez zarete ados egongo, eta
|
egon
ere ez zarete zertan egon behar, normala da. Belaunaldi ezberdinak, errealitate ezberdinak bizi izan dituzue.
|
|
2022
|
|
|
Poliki poliki laketu zen lanera. " Bertze unaiekin batera egoten ginen, eta gustura
|
egon
ere. Milagros bizilagunak iruten erakutsi zidan, galtzerdiak eta jertseak josten... eta iruten eta josten ematen genuen eguna, biak elkarren ondoan eserita".
|