|
2008
|
|
|
Orokorrean aztertuta, ez hizkuntzaren prozesamenduarekin lotuta dauden aplikazioak bakarrik, euskarak orain informatikaren munduan duen egoera ere ez da guztiz txarra; badira hainbat aplikazio, baina honetan ere oraindik zeregin handia dago
|
egoera
normalizatu batera iristeko. Jotzen badugu berriro Euskararen Softwarearen Katalogora aplikazio motaren arabera honako zenbaki hauek aurkituko ditugu:
|
|
|
Irratia adibidetzat hartzen badugu, EAEko biztanleriaren %57, 7ak entzuten du irratia. EAEko biztanleria osoaren eta euskaldunen batez besteko ezaugarriak oso ezberdinak ez badira,
|
egoera
normalizatu batean euskaldunen artean euskal irratiak kontsumitzen dituztenen kopurua antzekoa izan litzateke, %57, 7 ingurukoa alegia, baina kopurua askoz txikiagoa da: euskaldunen artean kopurua %22, 1ekoa da.
|
|
2010
|
|
|
Hau ezinbesteko baldintza da normalizazioaren ikuspuntutik: hizkuntzen
|
egoera
normalizatzeko lehenik eta behin hizkuntzen kudeaketa bera normalizatu behar da.
|
|
|
euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala. euskarari buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek: euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte
|
egoera
normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagus... egunkari hauek, hizkuntzen inguruko elkarbizitza aldarrikatzen dute. baina elkarbizitza honela ulertzen dute:
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, euskararen egoera asko aldatzen da eremu batetik bestera. EAEn, esate baterako, irakaskuntzak
|
egoera
normalizatua du lanmunduak duenaren aldean. Baina aipatutako gainontzeko esparruetan zein egoeratan aurkitzen da euskara?
|
|
|
Beraz, labur esanda, aipatu ditugun gizarteratze esparru berriak erdaraz badira, nahiz eta ordura arte gazteak euskaraz egin, horrela egiten jarraitu nahi badu motibatua egon du. Behintzat,
|
egoera
normalizatuan egingo lukeena baino euskararen aldeko apustu askoz kontzienteagoa eta tinkoagoa egin du: gizartean gertatzen denaz ohartu, hausnartu eta norabidez aldatu, hau da, hizkuntzatzat euskara hartu.
|
|
|
195196): " Ghettoa edo ghettizazioa aipatzeak ematen du euskal herria euskararik gabe ere izan daitekeela edo erdal hizkuntzek euskal herrian duten nagusigoa euskal herria euskaldun izatea bezain bidezkoa dela, eta, beraz, euskaraz ari diren hiztun eta eremuak direla
|
egoera
normalizatutik at ala legitimatutako egoeraren kontra, korrontearen gora, ari direnak. honenbestez, hizkuntza nagusiek ematen duten mailari eta erosotasunari muzin eginez hizkuntza minorizatuaren aldeko apustua gutxiengoen jokabide setatiaren adierazpide besterik ez litzateke izango, ghetto besterik ez diren ekintzetan indarrak xahutuz. Irudiekin jarraituz, zergatik ez aldarrikatu euskarak bizi behar duen basamortuan euskal unibertsitatea, euskararentzat irabazitako beste eremu guztiak bezalaxe, Prognosia egitea ez da, ahuldutako hizkuntzen bilakaera kontuan, batere lan erraza.
|
|
|
Afrikar independentzien garaian sortu zen, deskolonizazioaren garaian. herrialde anitz egoera soziolinguistiko konplexuan aurkitu ziren garaian hain zuzen ere: hizkuntz kolonialaren nagusitasun ofizialari eguneroko errealitate eleaniztun bati egiten zion aurre, herri berri horietan hizkuntza bat baino dezente gehiago mintzatzen ziren eguneroko jardunean baina hizkuntza ofiziala kolonizatzaileen hizkuntza jarraitzen zen izaten kasu gehienetan. de faktoko egoera postkolonial honi, koadro, marko teoriko bat emanez, iparramerikarren diglosia kontzeptuak
|
egoera
normalizatzen du eta egonkortasuna eransten dio Calvet en ustez. egoera horien zuzengabekeria eta hizkuntz gatazka estaltzen ditu eta egoera ez aldatzeko joera bultzatzen du (Calvet, 1993: 45).
|
|
2013
|
|
|
Azken 30 urteetan Euskal Autonomi Erkidegoan (EAE), euskarari buruzko hizkuntza politika aktiboaren ondorioz, euskararen gainbeherako prozesuari itzulia eman zaio, gutxienez, hiztun kopuruari eta euskararen erabilera esparruen zabaltzeari dagokionean. Hala ere, euskara oso urrun dago
|
egoera
normalizatu batetik, eta oraindik ahula da oso, maila askotan. Esate baterako, populazioaren %50, 6k ez du euskaraz hitz egiten EAEn, eta %32 elebidun pasiboak dira, hau da, euskara ulertzen duten arren, ez dute hitz egiteko gaitasunik (Eusko Jaurlaritza 2012).
|
|
2015
|
|
|
Gainerako hizkuntza adierazleak (jokaerari eta atxikimenduari lotutakoak) jaitsi egiten dira. Hala ere, garbi gelditzen da eskolak berez ez duela behar adinako indarrik hizkuntza adierazleak
|
egoera
normalizatu batera eramateko. Adierazle horiek bai, ordea, nabarmen hurbiltzen dira egoera normalizatura ereduaren atzean ama euskalduna dagoenean.
|
|
|
Hala ere, garbi gelditzen da eskolak berez ez duela behar adinako indarrik hizkuntza adierazleak egoera normalizatu batera eramateko. Adierazle horiek bai, ordea, nabarmen hurbiltzen dira
|
egoera
normalizatura ereduaren atzean ama euskalduna dagoenean. Edo bestela esan liteke —eta agian hauxe izango litzateke berezkoena—, ezen eskolako hizkuntza sozializazioa (eredua) etxeko berezko sozializazioaren jarraipena denean, orduan gaudela egoera normalizatuaren atarian, eta orduan soilik espero daitezkeela emaitza normalizatuak, nola hizkuntza gaitasunean hala hizkuntza jokaeran eta atxikimenduan ere.
|
|
|
Adierazle horiek bai, ordea, nabarmen hurbiltzen dira egoera normalizatura ereduaren atzean ama euskalduna dagoenean. Edo bestela esan liteke —eta agian hauxe izango litzateke berezkoena—, ezen eskolako hizkuntza sozializazioa (eredua) etxeko berezko sozializazioaren jarraipena denean, orduan gaudela
|
egoera
normalizatuaren atarian, eta orduan soilik espero daitezkeela emaitza normalizatuak, nola hizkuntza gaitasunean hala hizkuntza jokaeran eta atxikimenduan ere. eredua zeharo zabalduta dagoen zonaldeetan, etxeko hizkuntza jokaerak hartu luke arreta nagusia, aurreragoko koska esanguratsua egin ahal izateko euskararen normalizazioan.
|
|
|
Etxean, hizkuntza eremua, euskarari dagokionez, normalizatua dagoenean (guraso euskaldunak), sozializazioaren emaitzak ere nabarmen hurbiltzen dira neurri normalizatuetara. Ordea, hizkuntza eremua erdibidekoa denean (guraso mistoak), eta, hortaz, asimetrikoa, irregularra eta zalantzazkoa, orduan sozializazioaren emaitzak ere urrundu egiten dira, nabarmen,
|
egoera
normalizatutik.
|
|
2017
|
|
|
Euskararen kasuan, adibidez, hiztun kopurua handitzen eta erabileraesparrua zabaltzen ari bada ere, euskara oso urrun dago
|
egoera
normalizatu batetik, maila askotan ahula baita oso. Esaterako, EAEko biztanleriaren %50, 6k ez du euskaraz hitz egiten (Eusko Jaurlaritza, 2012 apud Ortega eta beste, 2013).
|