|
2008
|
|
|
Azkuek 1890eko hamarkadan proposatu zituen proiektu folklorikoak behintzat, ezin hobeto egokitzen dira Arakistainek bere Tradiciones vasco cántabras liburuko hitzaurrean aipatzen zituen xedeetara. Hortaz Arakistain modukoek esan baina
|
egiten
ez zutena Azkuek burutuko zuen. Hola bada, Azkueren lana lehenagotik zetorren herri jakintza biltzeko proposamen erromantikoaren segida zen.
|
|
|
Nahiz Azkuek espero zuen beste batzuk sortuko zutela Donostian euskarazko egunkaria (Arin eta Zuaiztik edo), asmo hark antza aurrera
|
egiten
ez zuenez, euskaltzainburu bera inplikatu zen proiektuan. Hola 1919 urte amaieran Azkue Rafael Pikabea gipuzkoar enpresariarekin (Donostiako El Pueblo Vasco egunkariaren zuzendari zenarekin) harremanetan ibili zen euskarazko egunkaria sortzeko496 Azkuek Broussain ere inplikatu zuen, honen gutunean ikus daitekeenez:
|
|
2010
|
|
|
eredu berean dabiltzan ikasleek arras euskara maila diferentea dute, etxeko hizkuntzaren arabera. ereduari dagokionez, etxean euskaraz
|
egiten
ez duten ikasleen artean %26, 6k gainditzen du B2; etxean euskaraz egiten dutenen artean, aldiz, %47, 6k. Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin:
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin: etxean euskaraz
|
egiten
ez dutenen artean %47, 5k gainditzen du B2, eta etxean euskaraz egiten dutenen artean %74, 1ek. Etxeko hizkuntzari kaleko, lagunarteko eta gelako ikaskideekiko hizkera informalaren eragina erantsiko balitzaio, are matizatuago geldituko litzateke ereduaren eragimena.
|
|
|
Baita hizkuntza kontua ere: eskolak egin behar du, ikuspegi horren arabera, etxeak
|
egiten
ez duena. Senar emazteek erdaraz egin dezakete lasai, beraien artean (eta, adin batetik aurrera, seme alabekin), eta eskolak konponduko du etxeko defizit hori.
|
|
|
Emaitza hauen irakaspena da xede ona ez dela aski, motibazio bizkor batek ez badu sostengatzen. Alabaina eskolak ezin dezake egin familiak
|
egiten
ez duena eta transmisioa eraginkorraren baldintza da familiaren eta eskolaren arteko lankidetza.
|
|
2012
|
|
|
Aurreko atalean aipatu bezala, Sarrionandiak zubi testuak baliatu ditu hizkuntza arrotzetan idatzitako zenbait testu euskaratzeko. Gehienetan zubi testu horiei buruzko aipamenik
|
egiten
ez badu ere, berak uler litzakeen hizkuntzetan egindako itzulpenak arakatuz eta han hemenka ematen dituen pistei tiraka, zenbait (itzulpen) antologia topatu ditugu, Sarrionandiak euskaratutako testu askoren jatorrizkoak nahiz itzulpenak (batez ere gaztelaniazkoak, baina baita frantsesezko eta ingelesezko batzuk ere) biltzen dituztenak. Interesgarria iritzi diogu bilaketa horri, Sarrionandiak zein motatako liburuak irakurri dituen jakiteko informazio baliotsua eman diezagukeela uste dugulako:
|
|
|
Polifoniaren gertakaria lanean aipatu besterik
|
egiten
ez badu ere, ezin geniezaioke garrantzia ken. Aipatze hutsa da garrantzizkoa, horrek berarekin baitakar enuntziatu parentetikoen eta polifonia gertakariaren uztartzea ere.
|
|
2013
|
|
|
Irakurleei egiaren alde hori eman zieten Eskualduna koek. Hortik ezin dugu ondorioztatu, ordea, gerla harekin bat
|
egiten
ez zutenik eta baldintza txar horiek onartzen ez zituztenik. Ez zitzaizkien gustatzen, baina ez zuten dudan jarri hori jasatea beren eginbidea zela.
|
|
2019
|
|
|
Txillardegi izan zen, Euskaltzaindiak euskararen batasunerako behar adinako urratsik
|
egiten
ez zuela ikusirik, Baionako bilera haien bultzatzaile nagusia. Davantek hainbatetan adierazi duenez, Txillardegik berak hautatu zituen bileretako parte hartzaileak.
|
|
|
Inoiz bota izan zaio Euskaltzaindiari aurpegira beste Akademiek
|
egiten
ez dituzten gauzetan sartzen duela sudurra. Eta egia da.
|
|
2021
|
|
|
Modua adierazten duten adberbioen artean eman ditugu ondorengo hauek bezalakoak: Gaizki egin ditugu lanak; Oihuka irten da bileratik; Horrela jokatu lukete guztiek; Isilik oheratu da; Ondo
|
egiten
ez baduzu, ez duzu saririk jasoko. Azpimarratutako elementu guztiek ere nola?
|
|
|
Eta erabilera ere juntadurari dagokiona du: Nik arraina jan dut eta zuk haragia/ Nik arraina jan dut, zuk haragia; Nik autoa badut eta zuk ez/ Nik autoa badut, zuk ez; Ez duk etorri ez etorriko ere, hik alde
|
egiten
ez baduk/ Ez duk etorri eta ez etorriko ere, hik alde egiten ez baduk; Laguna dinat Manu eta ez naun bakarrik utziko/ Laguna dinat Manu, ez naun bakarrik utziko.
|
|
|
Eta erabilera ere juntadurari dagokiona du: Nik arraina jan dut eta zuk haragia/ Nik arraina jan dut, zuk haragia; Nik autoa badut eta zuk ez/ Nik autoa badut, zuk ez; Ez duk etorri ez etorriko ere, hik alde egiten ez baduk/ Ez duk etorri eta ez etorriko ere, hik alde
|
egiten
ez baduk; Laguna dinat Manu eta ez naun bakarrik utziko/ Laguna dinat Manu, ez naun bakarrik utziko.
|
|
|
Har dezagun beste pasarte hau: Baldin
|
egiten
ez baduzue penitentzia, guztiok fin gaitz elkarrekin eginen duzue. Bada penitenziaren partetarik bat da konfesatzea, beraz ez fin gaitz egitekotz, behar da konfesatu (Axular).
|
|
|
Nork zuetarik reprenditzen nau ni bekatuz? (Leizarraga); Nor da gutarik hori
|
egiten
ez duenik?
|
|
|
Adibidez, aurreko adibidean ezetza erabiltzen badugu: Euria
|
egiten
ez badu, Pello ez da etxean egongo. Nahiz formalki itxura berekoa den, hiztunek beste irakurketa bat eman diezaiokete ezezkotasuna duen adibideari, inferentziak eginez:
|
|
|
Beraz, solasaren haria hautsi gabe jarraipen hau ematen zaio adibideari: (Euria
|
egiten
ez badu, Pello ez da etxean egongo); egiten badu, aldiz, beharbada egonen da, nahiz ez den segur; ikusiko dugu orduan zer eginen duen.
|
|
|
Gizonak, buruz dabilen bitartean behintzat, ez dik izan behar egite zintzoen lotsarik (Barrensoro), batez ere ezezka emanda: Okerra jakinaren gainean
|
egiten
ez duzun bitartean, ez duzu hobenik.
|
|
|
Hainbat gaizto (ago), berriz, ‘atsekabea adierazten duen esapidea’ da, eta ‘okerrago’ esan nahi du: Hainbat gaiztoago
|
egiten
ez dutenentzat (EH); Hainbat gaizto guretzat, ez badugu sinesten (EH) 17.
|
|
|
28.6.2.1e Horra, beraz, labur esanda, zer den baina juntagailuaren bitartez gauzaturiko aurkaritzak egiten duena eta
|
egiten
ez duena:
|
|
|
Jakina, bereizkuntza hori
|
egiten
ez dutenentzat, zer, nor, zein eta abar ez dira ez singular ez plural: [...] eta zeinek odolaren osagairik meheenarekin bat egiten duten (Irigoien); Tabernan oihuka esaten zuen bazekiela zeinek jo zuten (Igerabide);[...] zeinek bere izena zuten:
|
|
|
Batxi: emen diñue ze lengo eguneko esakeran arratsaldian izan ziriala esamiñak (Azkue); [Txoriyak] esan zidak, ze,
|
egiten
ez baditugu bideak ura andikan laster ateratzeko, denbora pasa kantuan asiko dala (Apaolaza).
|
|
|
Taloa arto irinez egin behar duzu. Horrela
|
egiten
ez baduzu, ez zaizu ondo aterako.
|
|
2023
|
|
|
Egin dezadan txanpon bat bazik balio duena Eta hondatzerik
|
egiten
ez duena.
|