|
2008
|
|
|
Horietako bat elkarrizketa bat da. Ahozkotasuna eta literaturarekin
|
egin
ohi dugun lez, webquest batez baliatzen gara elkarrizketa lantzeko. Solasean9 deituriko webquesta da, hain zuzen ere, alor hau lantzeko abiapuntua.
|
|
2009
|
|
|
Nolanahi ere, halabeharrezkoa dirudi, euskaldunak ez diren eremuetan, errealitate soziolinguistikoak, egitez, beheratu
|
egin
ohi duela hizkuntza gutxituen estatusa, ofizialtasunetik erdi ofizialtasunera, hain zuzen ere. Edo are okerrago; ezerezean uzten duela, zenbat adierazpenetan ofizialtasun bera.
|
|
|
Liburu bat idazten ari zen batetan, Arantzazun urteak betetzea suertatu zitzaion Txillardegiri. Fraileon artean
|
egin
ohi dugun ospakuntza erritoa egin genion ari ere eta bertsoak berez apartekoak ez izan arren, Txillardegiri eginak direlako, hemen jarri nahi izan ditut, hori ere gure etxe giroaren barruan dator eta." 16
|
|
|
Guraso Eskolaren bitartez eskolak hartzen du gurasoak hezteko ardura nolabait. Gai ezberdinen inguruko eskaintza
|
egin
ohi du ikastolak ikasturtean zehar (TBren erabilera, elikadura ohiturak, mugak nola jarri, ipuin kontaketa e.a.). Baina, dudarik gabe, gai arrakastatsuena, Adimen Emozionalaren lanketa izan da.
|
|
2010
|
|
|
teknologia berriak eta hedabideak, bertzeak bertze. ...k dira egungo (eta etorkizuneko) komunikazio bideetan euskarak bere tokia izan dezan; eta bietan da nabarmena nafarroako gobernuaren ekimen positiborik eza. hala bada, nafarroako gobernuak ez du bere egin bertako hizkuntzaren biziraupena ziurtatzeko eta nafar euskaldunei euskaraz bizitzeko baldintzak bermatzeko duen erantzukizuna, bertze edozein erakunde publikok bertako hizkuntza komunitatearekin
|
egin
ohi duena.
|
|
2011
|
|
|
Azken horietarikoa da diglosia. ...rteetako harremana dugunok, hizkuntza politikaren alorrean zentratuago ibili ohi direnek eta, kazetari asko barne, hitz horren aldaera popular arruntaz baliatu ohi direnek aski adiera diferenteak eransten dizkiogu/ te diglosia hitzari. zaila izaten da, horregatik, argitasun handirik ateratzea" diglosia" ren txapelpean hemengo edo ez dakit nongo hizkuntza egoeraz, oraingoaz edo lehengoaz,
|
egin
ohi dugun hainbat ekarpenetan. Jakintza alor honetako kontzeptu zentrala dena, eta gure jardunean hala izan behar lukeena, hortik kanpoko ikuspegi konkretuz kargatua daukagu:
|
|
|
euskalgintzaren esparru batean edo bestean (baita corpus plangintzarenean ere) hartu nahi den neurri bakoitzak helburu hori segurtatzen asko ala gutxi laguntzen duen, edo batere laguntzen ez duen, ebaluatu behar da ahalik eta zorrotzen. ebaluazio horren emaitzaren argitan asignatu behar dira lehentasunak. euskara ama hizkuntza gisa hurrengo belaunaldira transmititzen laguntzen ez duen euskalgintza ez da euskalgintza ona. zenbat eta gutxiago laguntzen duen transmisio lan horretan, orduan eta energia gutxiago xahutu behar da euskalgintzaren ekimen horretan. horretarako, jakina, oso kontuan hartu behar da" etxe auzo ingurumen hurbil" eko katea. esparru multzo horretan gertatzen da izan ere, mende berri honetan ere, sozializazioaren zati on bat eta, horren barruan, ama hizkuntzaz jabetzea. Beste esparru asko erdararen mende izango badira ere, hurbileneko esparru multzo hori bere eskuan izan behar du hiztun elkarte orok, era naturalean (munduko hizkuntza gehien gehienek
|
egin
ohi duten moduan) hurrengo belaunaldira proiektatzeko aukera minimoak izan nahi baditu. hori bere mende izango duen diglosia behar da orain ere, gurasoak euskaldun diren eta aski kontzentrazio demografiko sendoa osatzen duten ingurumenetan: bereziki arnasguneetan. hori ez da gure kasuan aski, baina hori da gure kasuan ere lehentasunezkoa.
|
|
|
aurrez aurreko bi hizkuntzek bizirik irautea, era batera edo bestera, kontaktu gune berrian; b) mintzaldatzea (language shift): aurrez aurreko bi hizkuntzetariko batek hiztun talde horretako jardun guneak, harreman sareak eta, azkenik, hizkuntza horretan egiten dakiten (eta
|
egin
ohi zuten) hiztunak galtzea; c) hizkuntza hedapena (languago spread): L1 moduan ikasten ez den hizkuntza batek kontaktu gune horretan" bere lekua" egitea baina, Mikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz.
|
|
|
Besteak beste Lan ta Lan blogaren kudeatzailea da bertan. gainera, Garaigoikoa soziolinguistikari buruzko blogaren sortzailea eta gidaria ere bada. Bertan, BAT aldizkariko artikuluei buruzko iruzkinak
|
egin
ohi ditu eta soziolinguistikaren berripaperaren berri ematen du. horrez gain, alor honen inguruko material ugari topa daiteke bertan. derioko Tximintx euskara elUste dut BAT aldizkaria prekarietatean egindako aldizkaria dela eta, hori kontuan izanik, lortutakoa benetan gauza handia dela.
|
|
2012
|
|
|
a) premiazkoenetik abiatzeko: ...gero. b) etxeko giroan, lagunartean, auzo hurbilean eta eguneroko kalebizitzan euskaraz jardutea, eta jarduteko aukera zabalak izatea, lehenengo lehenengo kezkabidea izan behar duela guretzat. euskal arnasguneei eustea. c) euskaldunok euskaldunokin euskaraz. d) euskaraz bizi diren euskaldunak izan behar ditugu, batez ere, begien aurrean. e) Gurasoetatik seme alabetara, hizkuntza osasuntsu guztiek
|
egin
ohi duten moduan, transmititzeko ahalmena. f) Indarberritzeak galdera honi erantzun behar dio: zenbateraino lagunduko digu hurrengo belaunaldiak euskaraz egin dezan?
|
|
2013
|
|
|
Ezaguna da Euskal Herrian Garabide Elkarteak munduko hizkuntza minorizatu hainbatekin daraman lankidetza jarduera. Garapen lankidetza
|
egin
ohi duten beste erakundeengandik bereiziz, herrien identitatearen eta hizkuntzaren errekuperazioaz arduratuta dago ezeren gainetik Garabide Elkartea. Haren ikuspegitik gurea bezalako herri batek" garapenerako lankidetzan egin behar duen ariketa nagusia hegoaldeko herriekin parteka ditzakeen esperientzia eta prozesu funtsezkoetan zubiak sortzea da".
|
|
|
Garc� a-k deskribatzen duen (2009) translanguaging deiturikoa gertatzen dela ikusi dugu. Ikasleek sare sozialetan elkarren artean komunikatzeko idatzitakoak aztertu ondoren eta ikasle nahiz irakasleekin hitz egin ondoren, ikusten dugu ikasleek hizkuntzak nahastu
|
egin
ohi dituztela testuinguruaren arabera. Hala ere, gure datuek erakusten dute beti ez dituztela hizkuntzak nahasten eta testuinguruaren arabera ikasleak gai direla hizkuntza batean edo bestean aritzeko.
|
|
|
Gogoratzen dut behin semeari galdetu niola: " Euskara gehiago erabiltzeko, zer da aldatuko zenukeen lehen gauza?" Semeak erantzun zorrotza eta benetakoa bota zidan, gazteek
|
egin
ohi duten moduan: " Neure buruarekin ditudan elkarrizketak".
|
|
2014
|
|
|
Gazteen artean indarra hartu duen beste fenomeno bat lokalak dira. 14 urterekin hasten dira gazteak lokalak hartzen, eta talde handietan
|
egin
ohi dute. 20tik gora badaude gaur egun Zumaian.
|
|
2016
|
|
|
" Identitate kolektibo ukatuetako jendeak madarikazio hori naturaltzat hartzea ez da batere naturala." (Sarrionandia 2010: 495) Euskaldunok, euskararen egoera makurraz kontzientzia izanda ere, besteak
|
egin
ohi ditugu horren erantzule: estatu zapaltzaileak, alderdi politiko batzuen eta erakundeen ardura falta, eta abar.
|
|
|
Hainbat kale neurketatan ikusi da hori. Heldu ia euskaldunak ez dira gai edo ez dira ausartzen beren artean euskaraz egiten, baina beren haurrekin
|
egin
ohi dute. Aian ere badira euskaraz oso nekez egiten duten helduak, nahiz eta portzentaje txikiagoan izan, eta haur ia denak euskaldunak dira; beraz, oso litekeena da joera hori Aian ere ikustea.
|
|
|
Bestalde, solas taldeei begira jarrita," solas taldean haurrik baldin bada, edo solas taldeko kideak haurrak baldin badira, gora
|
egin
ohi du normalean erabilera tasak". Aurkikunde behinenetakoa da egilearen ustez solas taldeen jokabide hori.
|
|
|
Lan handia
|
egin
ohi du Soziolinguistika Klusterrak, Euskal Herriko hainbat herritan euskarak kale giroan zer erabilera neurri eta zer erabilera mota ageri duen arakatuz109 2011ko neurketaldian Euskal Herri osoko 97 udalerri aztertu ditu, 154.277 elkarrizketa eginez eta 363.616 hiztunen informazioa bilduz110 Neurketa lan horrek ondoko emaitzak eskaini ditu:
|
|
|
Solas taldean haurrik baldin bada, edo solastaldeko kideak haurrak baldin badira, gora
|
egin
ohi du normalean erabilera tasak. ziolinguistikoak eskaintzen duen perspektiba global egonkorretik urrunxko egotea oraindik, baina azterbideak berak hobekuntzarako eta ikuspegi berrikuntzarako aukera handiak dituela erakusten du. Soziolinguistika Klusterrak berak argi azaldua duenez kale neurketaren barne aldakortasunak berariazko elementuak ditu, ohiko teoriak aurreikusirik zituenaz gainera.
|
|
|
orain puntura arte gure gurea izan dugun (eta euskararen belaunez belauneko iraupenari gogotik eragin izan dion) jardungunea, lagunartea, ahultzen ari izan liteke Lekeition114 c) Aurkikunde handienetako bat, azkenik, solas taldearen osaerari dagokiona da: solas taldean haurrik baldin bada, edo solas taldeko kideak haurrak baldin badira, gora
|
egin
ohi du normalean erabilera tasak. Gernika Lumon eta Baztanen, adibidez, emaitza hauek atera izan dira:
|
|
|
Hiztun elebidun guztiek ere ez, ezinbestean: aparteko esfortzua
|
egin
ohi du hainbat hiztun elebidunek, A eta B kodeak ez nahasteko.
|
|
|
Ez dago hor aparteko nobedaderik: gizarteko ordain-sari sistema sendoenaz horniturik dagoen hizkuntzaren alde
|
egin
ohi dugu gizakiok, batez bestean. Gaztelaniak du gure artean, oro har, ordain sistema zabal, sendo eta erakargarriena.
|
|
2018
|
|
|
Eta halaxe izan zen. Ibili genuen buruan urtero
|
egin
ohi dugun euskararen erabileraren kaleko neurketa bat egitea erronkak irauten zuen 40 eguneko epearen barruan, baina ez ginen gauzatzera iritsi. Urtero egin ohi dugun kale neurketaren emaitzetan ere ez dugu aldaketa esanguratsurik sumatu.
|
|
|
Ibili genuen buruan urtero egin ohi dugun euskararen erabileraren kaleko neurketa bat egitea erronkak irauten zuen 40 eguneko epearen barruan, baina ez ginen gauzatzera iritsi. Urtero
|
egin
ohi dugun kale neurketaren emaitzetan ere ez dugu aldaketa esanguratsurik sumatu. 2016an %17, 2 eman zuen neurketak eta 2017an %17, 7.
|
|
2019
|
|
|
Nagusiki bere kaltean, ordea: erdarazko mintzajardun arrunta" etxekotzen" ari da, eta euskarazko nagusitasun moldaera gotorra gesaltzen. mintzabide bakar edo nagusi euskara zeneko jardunguneak, harreman sareak, situazioak, mintzamoldeak eta agerbideak ahulduz doaz. aldiz, herritarrek nonahi eta nornahirekin" batera zein bestera"
|
egin
ohi duten egoerak zabaltzen hasi dira.
|
|
|
Nesken kasuan, ordea, batetik, batzuek etxean ikasi dute hitanoa baina gehienek ez dute egunerokotasunean hitz egiten. Bestetik, etxean jaso ezean, neskek ez dute kalean eta berdinen artean ikasten, mutilek
|
egin
ohi duten moduan. hortaz, argi dago familia transmisioak ez duela ezinbestean erabilera ziurtatzen eta berdinen arteko transmisio horizontala mutilen artean soilik gertatzen dela. hitanoa erabiltzen noiz hasi ziren galdetuta, badirudi mutilen kasuan gehiegi pentsatu gabe eta modu erabat naturalean hasi zirela hitanoa erabiltzen adinkideen artean. halere, hain modu naturalean eta oharkabean egin z... Nesken errealitatean hikarako muda (egotekotan behintzat) mutiletan baino berantiarrago eta ohartukiago izaten da.
|
|
2020
|
|
|
LH4ko erreferentziatzat hartuz, ikasle askok lehendabiziko mudantza familiako erdaratik eskolako euskararantz
|
egin
ohi dute.
|
|
2021
|
|
|
Horrez gain, frantsesa ere hitz
|
egin
ohi dute, estatu horretako hizkuntza ofiziala baita.
|
|
|
Wolofera, serer, fula hizkuntzak (besteak beste) hitz egiten dituzte Senegaleko jatorria duten biztanleek. Horrez gain, frantsesa ere hitz
|
egin
ohi dute, estatu horretako hizkuntza ofiziala baita.
|
|
2022
|
|
|
Hika egiteko testuingururik edo jariorik eduki ez baina hitanoari begi onez begiratzen diotenen artean ohikotzat jo dezakegun fenomeno bat ere ezin aipatu gabe utzi. Alberdik (1996) erakutsi zuen zuka gertatu ohi diren harremanetan ere lagunarteko tratamendura jauzi
|
egin
ohi duela tarteka hiztunak, esan beharrekoari adierazkortasuna gehitzeko. Bereziartuak eta Muguruzak (2021b) hitanoaren tartekako erabilera adierazkorra deitu diote horri; askotan esaldi solteak izan ohi dira, edo hika bota ohi diren esamoldeak.
|
|
|
" benetako" euskaldunaren eta euskalkiaren arteko lotura argi ikusi zuen, eta euskalkiaren barruan hitanoa jo zuen ikur gorentzat, bereziki gizonezko euskaldun zaharrentzat. Euskaldun berriek batuan
|
egin
ohi dutela ere azpimarratu zuen, edo euskaldunon iruditerian hori presente dagoela, behinik behin.
|
|
|
Enpresek berrikuntza sozialerako ekintzak egin ditzakete eta
|
egin
ohi dituzte. Ekimen horiek modu antolatu eta egituratuan gauzatzen direnean berrikuntza sozial korporatiboa osatzen dute.
|
|
|
Kontuan izan behar da, Cirizak dioen bezala, batzuetan eta lekuan lekuko baldintzen arabera, eskola bidezko transmisio kulturalak familia bidezkoarekin bat
|
egin
ohi duela, baina, bestetan, aldiz, transmisio kulturala bakarra izaten dela:
|
|
2023
|
|
|
Eta bestetik familiak. Izan ere, Eman Hegoak udalekuetan parte hartzen duten familiek euskararen aldeko hautua
|
egin
ohi dute eta hori izan ohi da haurra udalekuetara eramateko arrazoi nagusia. Horregatik, hain justu, egunez egun haurrak jaso eta udalekuetako dinamika behatzen dutenez, esanguratsutzat eman dira jasotako erantzunak.
|