|
2010
|
|
|
Gaur egungo perspektibatik bitxia da garai hartan euskara aldezteko erabiltzen ziren arrazoia irakurtzea, badu muntarik horrelako ariketak egitea, neurri handi batean guztiz konbentzionalak izan arren (ez da sinestekoa ordurako Mitxelena batek, adibidez, horietan sinesten zuenik) ondo laburbiltzen
|
dutelako
orduko giroa eta euskaltzain askoren (Etxaide, adibidez) mundu ikuskera. Baina bada zerbait aipagarriagoa.
|
|
|
Eta, bereziki, guztiz berritzailea den heinean, publiko eta pribatuaren arteko bereizketaren aurrean hirugarren formula osatzen
|
dutelako
.
|
|
2011
|
|
|
Bere ustez, Arabako izana euskalduna da, hein handi batetan behintzat. Adierazi duenez, Araba ez da euskalduna Gipuzkoatik eta Bizkaitik etorritako pertsonek euskara ekarri
|
dutelako
, aspaldidanik euskalduna zelako baizik. Arabaren izana euskalduna zela ikusteko, Arabako izenak, oikonimoak ditugu aitorle.
|
|
2013
|
|
|
Sari hauen bitartez, UPV/EHUk eta Euskaltzaindiak euskarazko tesien ekarpen bikoitza goraipatu nahi dute, batetik jakintzaren arloa zabaltzen laguntzen
|
dutelako
, eta bestetik, euskararen normalizazioaren prozesuan ere guztiz lagungarriak direlako. Gaur, Bilbon egindako ekitaldian, hirugarren edizio honetako sariak jaso dituzten egileen izenak jakinarazi dira.
|
|
|
Hortaz gain, kexu agertzen dira zenbaitetan aitortzen zaion meritu bakarra delako Resurreccion Maria Azkue euskaltzale handiaren aita izatearena. Eta ez omen da bidezkoa, haren bokazio literarioak eta idazlanek baliotze jasoago bat eskatzen
|
dutelako
. Badago zer jorratua, beraz, zer ikasia, zer hausnartua.
|
|
|
Badakigu gaineratu du horretarako esfortzu berezia eskatu behar diegula administrazio publikoei, batez ere aurrekontuak moldatzeko garaian. Eskertuta daude, bestalde, behin eta berriro lagundu
|
dutelako
gure ekintzabidea. Aurrerantzean ere hala gerta dadila eskatzen diogu gaur Eusko Jaurlaritzari, gure aldetik ere, zin zinezko engaiamendua hartzen dugula, alegia, gero eta gizarterago, gero eta balio gehiago eransteko euskal gizarteari, euskararen ikuspegitik.
|
|
2014
|
|
|
dela esan du Monasteriok: . Gure literatura aro berri batera, modernitatera, eramaten lagundu zuelako; baina, orobat, zorroztarri ere gertatu zen, orduko idazle eta irakurleen gogo bihotzak astintzen jakin zuelako; eta, geroztik, oinarri bilakatu da, egungo idazleek, mende erdia igaro arren, ezinbesteko erreferentzia gisa hartzen
|
dutelako
oraindik bizirik dirauen eta oraingoa dirudien liburu bikain hau.?
|
|
2015
|
|
|
Irabazleak zoriondu, eta halaxe esan die: Euskaltzaindiaren lanak oso osorik aintzat hartu dituzue, zuen eremuko gaiak euskaraz ikertu egin dituzuelako eta gero gai horiek gizartean isla izango
|
dutelako
, hau da, euskara jagon egin duzuelako, tresna zientifiko eta akademiko gisa hartuz eta zabalduz. Horrek gaineratu du beste behin ere, erakusten ditu bi bitariko ardatzak:
|
|
2017
|
|
|
Gure hedabide gehienen tamaina da ajeetako bat, euskara elkarteek sortuak direlako. Eta profesionaltasuna eta militantzia tartekatzen dute, baina, esaterako, berrikuntza estandarretara heltzea kosta egiten zaie, teknologia berriek dirua eskatzen
|
dutelako
(esaterako, eskuko telefonoetan presentzia izateko). Batuz gero, agian konpon daitezke kontu horiek.
|
|
|
Dejabu Panpin Laborategia da salbuespenetako bat, beraien jarduna profesionala baita, maiz, Artedramarekin elkarlanean. Honek esan nahi du areagotu egin dela Ipar eta Hego Euskal Herriko antzerki taldeen arteko harremana edo gauza puntual bat da. Harreman hori handitu da mugaz bi aldeetan profesional handiak ditugulako eta haien artean jokoa oso naturala delako, hizkuntza komuna
|
dutelako
. Naturaltasun hori nabarmena da oso beraien obretan.
|
|
|
Euskaltzaindiaren Jagon sailaren barruan dagoen Sustapen batzordeak antolatu du jardunaldi berria, Arabako Foru Aldundiarekin eta Gasteizko Udalarekin batera. Jakina denez, Jagon sailaren zeregina da, euskara sustatzea, erabilera zabaltzea, hizkuntzaren kalitatea bermatzea eta hiztunen eskubideak zaintzea, helburu hauek guztiek ziurtatuko
|
dutelako
euskararen biziraupena?, Gonzalez de Viñasprek berak prentsaurrekoan azpimarratu duenez.
|
|
2018
|
|
|
Mendeurrenaren karira, Euskaltzaindiak argi ikusten du euskararen batasunerako bidean eman dituen eta ematen dituen arauen, gomendioen eta irizpenen zabalkunderako Hezkuntza prozesuek duten irismena eta pisua. Gainera, Hezkuntza eragileekin batera jokatu nahi du Euskaltzaindiak, horien guztien ekarpenak jasotzea oinarrizkoa baita, gerora euskararen aurrerabidean zeresana izango
|
dutelako
.
|
|
|
Herri txiki askok osatzen dute Gasteiz eta horrekin batera mendiak, ibaiak, larreak edota haranak. Toki guzti hauek bere izena dute eta izena
|
dutelako
existitzen dira. Izen guzti hauek euskaratik datoz.
|
|
|
Baina batuaren bidea batik bat ikastolan hasten dela nabarmendu zuen, haurrek hamar hamaika urte bete eta Erdozaintzi Etxart ikastetxera doazelarik, Iparraldeko euskara batuan emango zaizkielako ikasgaiak eta sortuko zaizkien harreman berrietan ez
|
dutelako
zuberera egokiturik egingo. –Hiztegia ez ezik, aditz paradigma guztiak aldatuko dituzte, baina batez ere aldaketa fonologikoa eginen dute, azentu paroxitonoa, alegia, azken aurreko silabakoa, isilduko dute, hasperena edota ü soinuarekin batera?.
|
|
2019
|
|
|
Beste berezitasun batzuk ere erantsi dakizkioke, baina, ez luzatzeko, bat baino ez: XX. mendearen lehen erdiko kontakizunetan bere herritarrekin lotura sendoa duen pertsonaia nagusi bakarra da, gainerakoek ez
|
dutelako
sortu erkideak erakartzeko ahalmena duen pertsonaia nagusirik.
|
|
|
Oñederraren ustez,, berandu gabiltza?. Bide luzea egin delako honezkero, eta, hizkuntzalarien analisiek ez
|
dutelako
askorik lagundu?. Baina dena ez da galdua:
|
|
|
Atlasetako materialen irakurketa edozein ikuspegi teorikotatik egin daitekeela azpimarratu zuen, eta teknologia berrien ekarpena goraipatzeari ekin zion gero,, digitalizatze homogeneoa? egiten laguntzen
|
dutelako
. Atlas berriak gizarteari estuki lotuta diseinatu behar direla azaldu zuen, eta era berean, atlas zaharretako materiala baliatzeko bidea ere eman behar dutela.
|
|
|
Bi urterik behin egiten da deialdia, eta egitasmoaren sustatzaileek euskarazko tesien ekarpen bikoitza goraipatu izan dute hasiera hasieratik: batetik, jakintzaren arloa zabaltzen laguntzen
|
dutelako
, eta, bestetik, euskararen normalizazio prozesuan guztiz lagungarriak direlako.
|
|
|
Olga Anokhina Parisko CNRS ITEM institutuko hizkuntzalaria eta Patrick Hersant itzultzaile eta irakasleak idazle eleaniztunen zirriborroak ikertzearen garrantziaz mintzatu dira, besteak beste, sormen prozesuaren arrastoak eta idazketaren estrategiak ulertzen laguntzen
|
dutelako
zirriborroek.
|
|
|
Beste hitz batzuk erabili zituen Perpinyàko unibertsitateko katedradun Christian Lagardek kontzeptu berari heltzeko: . Itzulpen perfektuan sinestea barregarria da, eta finean gezurra?, baina nork bereari eutsi nahi izateagatik itzulpenari ezezkoa ematea, bide itsua besterik ezin liteke izan?, ideologiari eboluzio soziolinguistikoak hartzen diolako gaina sarritan, eta beste hainbatetan, berriz, arrazoi sozioekonomikoek agintzen
|
dutelako
.
|
|
|
Aurkezten dugun honetan orain arte dokumentatu ditugunak sartu dira, baina zerrenda zabalik dago eta izen berriak aztertu ahala datu basean gehituz joango gara, azaldu du Paskual Rekalde Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeko kideak. Genero marka duten izenak kategoria horri atxikiak dira tradizio soziokultural edo ibilbide historiko bat
|
dutelako
euskal gizartearen bilakaeran, gehitu du euskaltzain urgazle nafarrak?; hala ere, datuen argitan frogatuko balitz sail horretako izen batzuek esleitua duten generoaz gain beste generoarekin ere erabili edo erabiltzen direla, datuak egokitu lirateke.
|
|
|
jotzea dela aitortu du, eta, horrekin batera,, digitalizazioa?. . Horiek ahalbidetuko
|
dutelako
, gero eta zerbitzu eragingarriagoa eskaintzea gizarteari eta euskararen erabilerara hurreratzen diren guztiei?, gaineratu du Urrutiak.
|
|
|
Gainontzeko mendeurreneko jardunaldi akademiko guztietan bezala, ingurune digitalari eskainitakoak ere leihoa zabaldu die auzoko hizkuntzei, eta jardunaldiaren lehen egunean, atzo frantses, okzitaniar, frisiar, galego eta gaztelaniaren akademietako kideei hitza eman ostean, katalanari heldu zaio txanda gaur. Joaquim Rafel Bartzelonako unibertsitateko katedradunak hainbat adituren hitzak bere egin eta lexikografia krisian dagoela aipatu du bere mintzaldiaren atarikoan; hain zuzen, hiztegi gehienak, esanahia dekodetzera edo ulermenera zuzenduta daudelako, eta ez produkziora?; bere ustez,, ez
|
dutelako
sortzeko edo kodetzeko funtziorik?. Identitate krisi horrek ez ezik, Internetek ere hiztegi erabiltzaileen galera eragin duela azaldu du.
|
|
|
Orainari eta geroari begira ere badago. Gaur egun, UPV/EHUko irakasle eta administrazio eta zerbitzuetako langile askok lotura estua dute Euskaltzaindiarekin, dela haren lantaldeetan parte hartzen
|
dutelako
, dela euskaltzain urgazleak edo osoak direlako. Gainera, UPV/EHUk eta Euskaltzaindiak lankidetza hitzarmenak dauzkate, elkarrekin liburuak argitaratzeko, ikerketak egiteko eta euskarazko doktoretza tesiei bultzada eta aitorpena egiten dieten sariketak antolatzeko.
|
|
|
Azkenik, Euskaltzaindiarentzat ere hitz gozoak izan ditu UPV/EHUko irakasleak: . Esker oneko gaude Euskaltzaindiarekin, biltzar horretan eginikoa txukun eta zorrotz jaso
|
dutelako
Euskeran, eta, nola ez, zenbaki berezi hau zabaltzeko egiten ari diren ahaleginagatik?.
|
|
2021
|
|
|
Nekane Balluerka, UPV/EHUko errektorearen ustez, “Koldo Mitxelena sari hauek dagoeneko erreferente garrantzitsu bihurtu dira euskaraz egiten den ikerketan, beren lana euskaraz egitea erabaki duten ikertzaileen ahalegina aitortzen
|
dutelako
. UPV/EHUtik sortzen diren ikertzaile belaunaldi berriek jarraipena ematen diote bide horri eta haiei esker esan daiteke euskarazko ikerketa osasuntsu dagoela Euskal Herriko Unibertsitatean.
|
|
|
Gertakizun honen harira, Euskaltzaindiak adierazpen bateratua onartu zuen pasa den ostiralean eginiko Osoko bilkuran. Adierazpen honetan, Euskaltzaindiak onartzen du legea urrats garrantzitsua dela, besteak beste, “hizkuntza gutxiagotuak biziberritzeko asmoz, hezkuntzan murgiltze eredua legeztatzen duelako; gizarte ekimeneko eskola eta ikastolen finantzaketa sendotzen duelako; hizkuntza elebiduna eskaintzen ez duten udalerriek irakaskuntza elebidunaren finantzaketan parte hartu
|
dutelako
; ele bietako seinaleztapen publikoa arautzen duelako; edo hizkuntza gutxiagotuen grafia partez aintzat hartzen duelako”.
|
|
|
Zorioneko dago Euskaltzaindia, azken egunotan bi euskaltzainen lanak eta ibilbideak saria jaso
|
dutelako
. Batetik, Miren Agur Meabek Espainiako Poesia Saria irabazi du; bestetik, Liber Saria eman berri diote Bernardo Atxagari.
|
|
|
Errepublika kontratu sozial bat da, elkarrekin dugun proiektu komun bat, eta hizkuntzek muinean egon behar dute”. Haren ustez, kontratu sozialarekin ez da artean erabat asmatu, “ideologia jakobinoaren hondarrek hor jarraitzen
|
dutelako
, ideologia bakar gisa”. Alabaina, Max Brisson senatarien arabera, “egia da, indar politikoak gizartean ez bezala borrokan ari direla maila gorenean, baina jakobinoek ez dute beti irabaziko, separatismoa aipatuta tentsioa eta histeria eragiten duten arren”.
|
|
|
“euskara eskolatik kanpo landuko bada edo esperimentatu daitekeen zerbait izatea nahi badugu, gazteen interesguneetara jo behar da”. Musikari heldu zioten, “gazteek asko kontsumitzen eta partekatzen
|
dutelako
, ia ikus entzunezkorik gabe ezin dutelako bizi”. Musikatik abiatuta, hainbat sormen tailer diseinatu zituzten eta sortzaileak ere gazteekin jarri zituzten harremanetan.
|
|
|
“euskara eskolatik kanpo landuko bada edo esperimentatu daitekeen zerbait izatea nahi badugu, gazteen interesguneetara jo behar da”. Musikari heldu zioten, “gazteek asko kontsumitzen eta partekatzen dutelako, ia ikus entzunezkorik gabe ezin
|
dutelako
bizi”. Musikatik abiatuta, hainbat sormen tailer diseinatu zituzten eta sortzaileak ere gazteekin jarri zituzten harremanetan.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, azken urteotan ezagutzak nabarmen egin du gora Nafarroan eta lau gaztetik bat euskalduna da, baina euskaraz komunikatzeko erraztasuna lehen handiagoa zen orain baino. Bere esanetan, “gaitasun erlatiboan aldaketak ematen ari dira, haien profila aldatu baita, gehienek euskara ez
|
dutelako
etxean jasotzen, baizik eta eskolan”.
|