|
2002
|
|
|
Aldatu dena, beraz, merkatua litzateke (neurri batean behintzat): argitaletxeak eta komunikabideak konturatu dira kontsumitzaile esparru inportante bat osatzen
|
dutela
emakumeek, inguruko literaturetan bezala gurean ere, eta literatura gero eta mundu merkaturatuagoa denez, erosle horiengana hurbiltzeko ahalegin handixeago bat egiten ari dira. Kalkulu batzuen arabera, literatura kontsumitzaileen %75 inguru emakumezkoek osatzen dute, eta, Itziar Zubizarretak zioen bezala," egileak baino gehiago aldatzen ari direnak kontsumitzaileak dira.
|
|
2003
|
|
|
Jakinarazpen hori Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) ezgaitasun handiena eragiten duten lau gaitz kronikoetako bat dela jotzen du. Bi adituek nabarmendu zuten kakekek eragin handiagoa
|
dutela
emakumeengan, hiruko proportzioan, eta azpimarratu zuten garrantzitsua dela “inor ez automedikatzea” eta migrainak dituztenak medikuarengana joatea buruko min mota sailka dezan eta behar bezala trata dezan. Ildo horretatik, adierazi zuten pazienteek buruko minak egunean hainbat sendagai hartuz tratatzen dituztenean sortzen den “balizko mendekotasuna” saihestea dela helburua.
|
|
|
Era berean, emakumeari “kredituak, teknologia egokiak eta merkatuetarako eta informaziorako sarbidea izateko gizakiak dituen eskubide berak” emateko beharrezkoak diren administrazio erreformak has daitezen bultzatzen du. Testuak, gainera, salatzen du herrialde askotan indarrean dauden lege eta ohitura batzuek mugatu egiten
|
dutela
emakumeei kredituak ematea, eta zenbait arauk (sozialak edo legalak) eragotzi egiten dutela emakumeek munduko leku batzuetan lurrak, propietateak eta etxebizitzak jarauntsi edo eskuratu ahal izatea, eta hori “emakumearen giza eskubideen urraketa da”. Alde horretatik, Nazio Batuek nazioarteko finantza erakundeei eta etxebizitzak finantzatzeko eskualdeko, estatuko eta tokiko finantza erakundeei gomendatzen die beren programetan emakumearen parte hartzea bultza dezatela.
|
|
|
Era berean, emakumeari “kredituak, teknologia egokiak eta merkatuetarako eta informaziorako sarbidea izateko gizakiak dituen eskubide berak” emateko beharrezkoak diren administrazio erreformak has daitezen bultzatzen du. Testuak, gainera, salatzen du herrialde askotan indarrean dauden lege eta ohitura batzuek mugatu egiten dutela emakumeei kredituak ematea, eta zenbait arauk (sozialak edo legalak) eragotzi egiten
|
dutela
emakumeek munduko leku batzuetan lurrak, propietateak eta etxebizitzak jarauntsi edo eskuratu ahal izatea, eta hori “emakumearen giza eskubideen urraketa da”. Alde horretatik, Nazio Batuek nazioarteko finantza erakundeei eta etxebizitzak finantzatzeko eskualdeko, estatuko eta tokiko finantza erakundeei gomendatzen die beren programetan emakumearen parte hartzea bultza dezatela.
|
|
2004
|
|
|
Azken puntu horrek garbi uzten du, erakundeek neurri zehatzak hartzea ezinbestekoa izanda ere, gizonezkoek euren mentalitatea aldatu behar
|
dutela
emakumea lan esparruan berdintasun osoz aritu dadin. Gaur egun, ordainsaririk gabeko lan ordu murrizketa edo eszedentzia eskatzen dutenen herritarren artean %5 besterik ez dira gizonezkoak.
|
|
2006
|
|
|
–Bi estatua eta... biktima bakarra. Sentitzen dut, baina ezin dizut hori guztia orain azaldu –erran zuen Anek, bere burua arnasa hartzera behartuz– Geppert jauna, uste dut nire erruz hil
|
dutela
emakume hori. Bisita egin nion, eta galderak egin nizkion hildakoetako bati buruz.
|
|
2007
|
|
|
CESAPek adierazi du emakumeak pairatzen duen diskriminazio horren zati handi bat politikagintzan ordezkaritza urria duelako gertatzen dela. Alde horretatik, esan du eskualdeko zortzi parlamentuk bakarrik
|
dutela
emakume aldundien %20 baino gehiago. Azterlanaren arabera, emakumeak gizonarekin duen desberdintasunaren gizarte kostua, gainera, Asia Pazifikoko herrialdeetako genero indarkeria gero eta handiagoaren eta sexu industriarako nesken trafikoaren ondorio da.
|
|
2008
|
|
|
Kardiologoek diote hormonek ez
|
dutela
emakumea babesten gaixotasun kardiobaskularretik
|
|
2009
|
|
|
hilekoa bera estresatzaile gisa bizi dutenek hilekoaren aurreko fasean herstura mailahandiagoa azalduko dute (estresatzailea gertu ikusten dutelako), eta hilekoan erehala gertatuko da (estresatzailea bizi dutelako). Horrek aditzera ematen diguestresatzaile honi aurre egiteko estrategiarik ez
|
dutela
emakume hauek (PerezPareja, Borras, eta Palmer, 1995). Beraz, bizitza estiloak eta estresak ere loturabadute hilekoaren eta aurreko fasearen bizipenarekin.
|
|
|
Historian barrena, beti egon izan dira bereizirik emakumearentzat egokiagoakziren kirolak (tenisa, igeriketa, gimnasia erritmikoa...) eta gizonarentzat zuzendurikoak (gorputzen arteko kontaktua eskatzen dutenak, oldarkortasuna dutenak...). Mosquera eta Puig en (2002) hitzak gurera ekarriz, emakumeentzat eta gizonentzatziren kirolen banaketaren zorroztasuna malgutzen joan da eta estereotipo homogeneoetatik urruntzen doazen jarrerak ari dira agertzen (Mosquera eta Puig, 2002). Eta gaur egun ere kirolaren aukeraketan, estereotipazioak duen eragina handia da.Hala ere, gero eta gehiago dira estereotipo hegemoniko hauekin hautsi eta izaeramaskulinoa duten kiroletan (futbola, errugbia, boxeoa...) barneratu diren emakumeak, eta hautaketa horren ondorioz, emakume horiengandik nolabaiteko jarreramaskulinoak espero izan dira. Kirola uztearen inguruan, 2002an Gipuzkoan egindako azterketa baten emaitzek agerian utzi zuten orain esandakoa, hau da, kirolaren aukeraketa estereotipoen arabera egiten
|
dutela
emakume gehienek (Diez etaGuisasola, 2002).
|
|
|
Fideltasuna bera ere gene kontua ei da, eta, bide batez, gizonezkoak desleialagoak ei gara: Suedian eginiko ikerketa batek zioen gene jakin hori kopuru handitan dituzten gizonezkoek desleial jokatzeko aukera gehiago
|
dutela
emakumeek baino.
|
|
2010
|
|
|
Urteko lehenengo seihilekoan 1.763 emakume genero indarkeriaren biktima izan dira, Mariola Serrano Genero Indarkeriaren Biktimei Laguntzeko zuzendariak zabaldu dituen datuen arabera. Era berean, Serranok onartu du datuok bakarrik errealitatearen zati bat erakusten
|
dutela
emakume askok oraindik isilean pairatzen dutelako gizartearen gaitz hori.
|
|
2011
|
|
|
Aitortuz, emakumearen aurkako indarkeria, historian zehar, gizonaren eta emakumearen artean ezberdinak izan diren botere harremanen adierazpena dela, eta horiek ekarri
|
dutela
emakumea menpean egotea eta gizonaren aldetiko diskriminazioa izatea, era berean, haren aurrerabidea eragotziz, eta orobat, emakumearen aurkako indarkeria gizartearen oinarrizko tresna dela, horren bitartez emakumea behartu egiten dela gizonarekiko mendekotasun egoera horretara,
|
|
2012
|
|
|
«Kartzelazainek emakume presoekin harremanak izaterakoan duten joera gizon ikuspegitik egindakoa da; indar fisikoa eta sexuala erabiltzen dute haien kontra». Horregatik salatu dute jazarpen bereziki gogorra jasaten
|
dutela
emakume presoek, eta haiek direla kartzeletako «biktima nagusiak», espetxeak «askatasuna, borondatea eta bakoitzaren identitatea txikitzeko tresna» direlako. Espetxeetako gogortasuna presoen senide eta lagun emakumeek ere krudeltasun handiagoz jasaten dutela salatu dute.
|
|
|
A progesterona naturaleko kremak propietate asko dituzte, besteak beste, haurdunaldia lortzen laguntzea. Hala ere, medikuek diote pomada horiek ez
|
dutela
emakumearen emankortasuna hobetzen, ezta progesterona naturala ere. Komeni da progesterona kremen arteko desberdintasunak ezagutzea, progesterona duten sendagaiak eta menopausian ere laguntzen dute.
|
|
2014
|
|
|
Bereizkeriazko jazarpena emakumeen kontrakoa den moduan, jazarriak, boikoteatuak, irain matxistak aditu ditugunak, beti alde berekoak izan gara. Akitzeko salatu nahi dugu UPNko eta Baztango Ezkerrako zinegotzi batzuk hori dena babesten
|
dutela
emakumeen kontrako diskriminazio saio horietan parte hartuz. Baztanen azken egunetan hainbertze aipatu den auzolana gogora ekarriz, lohian emakume eta gizonezkoak elkarrekin aritu garen gisan, egin dezagun orain dantza elkarrekin.
|
|
|
Trebiñuko sendagile batek egindako proposamenari jarraituz erabaki zuten zerbitzu hori eskaintzen hastea, “eta arrakasta handia izan du. Kontsultara etortzen diren emakumeei euren sexu ohituren inguruko galdetegia egiten zaie; antisorgailuak erabiltzen dituzten edo ez, zenbat ume dituzten, nolako erditzeak izaten dituzten, infekziorik baduten edo ez, etab. Urtetik urtera nabaritu dugu antisorgailuen inguruko informazio gehiago nahi
|
dutela
emakumeek. Horrez gain, zitologiak ere egiten ditugu.
|
|
2015
|
|
|
Irudipena bakarrik ote den galdetu diot, ea aurreiritzi bat den eta ez ote den egia gizonezkoek kontrol handia
|
dutela
emakumeengan. –Lehen gehiago zen?, erantzun dit.
|
|
|
emakumeek, oro har, konfrontazioa saihesten dutela (Valcárcel, 1997; Dema, 2004; Wiesmann et al., 2008). Esan bezala, gure kasuan ez da horrelakorik ikusi, konfrontazioa bilatzen baitute emakumeek gizonezkoek baino neurri handiago batean, eta hori laginaren berezko ezaugarriengatik izan daiteke7 Horrekin batera, Hitek (1988) aipatzen du konfrontazioaren bitartez «benetako komunikazioa» bilatzen
|
dutela
emakumeek; eta badirudi horrelako zerbait gertatzen dela gure elkarrizketatuen artean. Hala ere, konfrontazio soilak ez du esan nahi status quoa aldatuko denik, horretarako bikotekide biek agertu behar baitute prest eta, kasu honetan, badirudi gizonezkoak uzkurragoak direla.
|
|
|
Emakumearen Eguna hurbiltzen ari da eta bistan da kirolean ere gero eta leku gehiago
|
dutela
emakumeek. Asteburuko emaitzei dagokienez, alde batekoak eta bertzekoak lortu dituzte.
|
|
|
Emakumearen eskubideen inguruan oraindik lan asko egiteke dagoenez, bat egiten dut errebindikazioarekin. Egun horretaz gain, ordea, egunero izan luke emakumearen egun. Badirudi, oro har, gizonek ospatzeko aitzakia gehiago izaten
|
dutela
emakumeek baino.KONTXI ARINANDOAIN. 1947Alberto Agirre abesbatzako kantaria da bere hasieratik, eta herriko kultur ekimenetan parte hartzeko beti prest agertzen dena.
|
|
2016
|
|
|
Erdialdeko Amerikatik AEBetara joateko migrazio prozesuari ekiten dioten emakumeen %70 bortxatu egiten dituzte bidean. Hain da agerikoa kontua, ibilbideari ekin aurretik iraupen luzeko antisorgailua jarri ohi
|
dutela
emakumeek: ' Anti Mexiko injekzioa'.
|
|
|
esanez. Nik esango nuke geltokiek gaixotu egiten
|
dutela
emakume hau, lurrazpian izan ala ez! Bua!
|
|
|
Ironia mingarria da: bortxaketaren aurkako zenbait teorialarik ez dute aintzat hartzen arrazakeria baliatu izan dela bortxaketak hauspotzeko, baina, bestalde, duda izpirik gabe argudiatzen dute koloreko gizonek joera handiagoa
|
dutela
emakumeei erasotzeko. Susan Brownmillerrek azterketa benetan miresgarria egin zuen bortxaketen harira, eta, ikerketa horretan, aldarrikatzen du gizon beltzek ezin izan dituztela nagusigo maskulinoaren adierazpen, zilegi?
|
|
|
Arrazakeriaren ezaugarri historiko gailenetako bat da horixe: gizon zuriek beren eskubide zalantzaezintzat hartu izan
|
dutela
emakume beltzen gorputzetan sartzea (bereziki, botere ekonomikoa duten gizon zuriek).
|
|
|
Araban indarkeria matxistaren salaketen kopurua %20 baino gehiago igo da azken urtean. Laguntza eskatzen duten emakumeen kopurua gorantz doala pentsa genezake edo gizonek biolentzia gehiago erabiltzen
|
dutela
emakumeen kontra. Mugimendu feministan duzun esperientziatik, zer uste duzu gertatzen ari dela?
|
|
2017
|
|
|
Izan ere, Vazquezek gogoratu du uda hasi denetik bi sexu eraso gertatu direla herrian, eta arazo horren aurrean zarauztarrek" argi" adierazi dutela ez
|
dutela
emakumeen kontrako indarkeriarik. " Horixe bera aldarrikatu nahi dugu kanpaina berri honekin".
|
|
|
Bai, zalantzarik gabe. Egia da, esate baterako, markek geroz eta interes handiagoa agertzen
|
dutela
emakumeenganako, baina gizonezkoek dituzten abantailetatik urruti gaude oraindik. Ekonomikoki ere gizonezkoen soldaten oso azpitik gaude, lehiaketa berean aritu eta palmares hobea izan arren.
|
|
|
Hori aurreikusten dugu, eta prestatzen gara horretarako. Bada, zergatik ez honekin ere horrela jokatu, eta prestatu edo ohitu nolabait horretara?» galdetu du Aperribaik.«Esaten da hilekoaren aurretik, gaizki sentitu baino lehen, euren burua askoz indartsuago ikusten
|
dutela
emakumeek, gogotsuago eta lan egiteko motibazio handiagoarekin», baina hori ez dela beti horrela berretsi du Aperribaik: «Gaur egun, hori hartzen du gizarteak konstante gisa, eta bestea hartzen da txar gisa.
|
|
|
Erregimen patriarkalena da azken hori, eta emakumeak desfamiliarizatzeko ahalmen txikiena duena. Horrek erakusten du, halaber, kapitalismo globalak eta demokraziaren pribatizazioak askoz eragin handiagoa
|
dutela
emakumeengan gizonengan baino, ez soilik Europan, baizik eta mundu osoan (Orozco, 2015; Federici, 2013).
|
|
|
83). Hortaz, argi dago egitura publikoek asko eragiten
|
dutela
emakumeen demokratizazioan (kasu honetan, estatu instituzio diziplinario, normalizatzaile eta biopolitiko anti patriarkalek), eta egitura horien gaitasun publiko instituzionalak biziki eragiten diola emakumeen subirautza materialari, hau da, emakumeen ongizate, burujabetza eta autogobernuari.
|
|
|
Gidariak bere emazteari buruz jarraitzen zuen hizketan. . Ikusi egin zenuke gizonezkoek nola begiratzen dioten kaletik doanean, inoiz ez
|
dutela
emakumerik ikusi ematen du. Entzun egin behar da zer gauzak esaten dizkioten.
|
|
|
Baita ere oso positibotzat jotzen da emakume aktiboaren presentzia gero eta handiagoa izatea eta emakume pasiboaren presentzia gero eta urriagoa izatea, hau gainera nabarmenagoa da sarituak izan diren liburuetan. Hortaz, pentsa genezake epaimahaiko kideek kontuan hartzen
|
dutela
emakumeen presentzia eta hauen jarrera aktiboa saria merezi duen liburua zein den erabakitzeko.
|
|
|
Bilboko Udalak gogorarazi du emakumeen aurkako indarkeria urteko 365 egunetan salatu behar dela, eta herritarrek egunero egunero erakutsi behar
|
dutela
emakumeen eta gizonen berdintasunezko harremanen eta indarkeriarik gabekoen aldeko konpromisoa. Bestalde, herritarrei eskatu die arduratsuak izan daitezen, eta edozein eraso sexistaren aurrean inolako tolerantziarik eta inpunitaterik ez erakusteko.
|
|
|
Izan ere, Vazquezek gogoratu du uda hasi denetik bi sexu eraso gertatu direla herrian, eta arazo horren aurrean zarauztarrek" argi" adierazi dutela ez
|
dutela
emakumeen kontrako indarkeriarik. " Horixe bera aldarrikatu nahi dugu kanpaina berri honekin".
|
|
2018
|
|
|
«Gure lana ez da lerroburuen araberakoa. Ez da kasualitatea urtetik urtera Iruñeko herritarrek emandako erantzun itzela».Aitortu du ulertzen
|
dutela
emakumeak ezinegonez eta haserre egotea epaileek sanferminetako talde bortxaketari emandako tratuarengatik, baina ohartarazi du sentipen horiek «arriskutsuak» izan daitezkeela, eta beste eraso sexista batzuk «ikusezin» bihur ditzaketela. «Justiziari exijitzen diogu erasotzaileak ez babesteko, erasoak behar bezala identifikatzeko, eta erasotako emakumea babesteko».Talde bortxaketa salatzeko, hainbat deialdi zabaldu dira azkenaldian sare sozialetan; besteak beste, sanferminetara ez joateko edota beltzez janzteko eskatu diete emakumezkoei.
|
|
|
Jatorrizko ituna, beraz, kontratu soziala ez ezik, kontratu sexuala ere bada: sexuala da, hain justu ere, patriarkala delako (alegia, kontratuan ezartzen delako gizonek eskubide politikoa
|
dutela
emakumeen gain), eta, era berean, ezartzen duelako gizonek modu ordenatu batean eskuragarri izango dituztela emakumeen gorputzak. Jatorrizko kontratuak, laburbilduz, Adrienne Richek aipatzen duen, gizonezkoen sexu eskubidearen lege?
|
|
|
Prostituzioa, gaur egun, nazioarteko sexu industria baten parte da, eta industria horren barruan sartzen dira orobat masa marketineko liburu eta film pornografikoak, striptease kluben eskaintza zabala, peep show direlakoak eta gizonek Hirugarren Munduko herrialde pobreetan sexu tourrak egiteko marketina. Sexu industriaren ardatza emakumeen gorputzaren eta gorputz atal sexualen exhibizio orokorra da (izan gorputzaren ordezko gisa, izan gorputz bizi gisa), eta gizonei etengabe gogorarazten die (baita emakumeei ere) gizonek beren sexu eskubidearen legea baliatzen dutela, eskubide patriarkala
|
dutela
emakumeen gorputzak eskuratzeko. Jatorrizko kontratu sexualaren istorioaren berri izatea lagungarria da jakiteko sexu industriako jarduera ugarietatik zeintzuk sartzen diren benetan prostituzio kontzeptuaren barnean.
|
|
|
Izan ere, familia barruan ama izan aurretik, emakumeek sexu harremanak izaten dituzte gizonekin, eta emazte izaten dira. Kontratu sexualaren istorioak harreman (hetero) sexualen berri ematen du, eta emakumeak izaki sexual mamitu gisa hartzen, eta istorio hori lagungarria zaigu ulertzeko zer mekanismo erabiltzen dituzten gizonek aldarrikatzeko eskubidea
|
dutela
emakumeen gorputzak sexurako eskuragarri izateko, baita emakumeen gorputzak nola erabili agintzeko ere. Are:
|
|
|
Are: harreman heterosexualak ez dira bizimodu pribatuko kontu bat soilik; eskubide patriarkalaren alde publikoaren adibiderik dramatikoena da gizonek exijitzen
|
dutela
emakumeen gorputzak salgai egotea, merkatu kapitalistako beste edozein merkantzia balira bezala. Prostituzioa, hain justu ere, industria kapitalista gailenetako bat da.
|
|
2019
|
|
|
Larrutan egin ondoren," palanka bati eman eta emakumea desager dadin", esan ohi dutela agertzen da eta" Samuelek ere esan ohi zuen. Ziur nago, ordea gehienetan, Samuelen kasuan behintzat bai, ez
|
dutela
emakumearekiko mesprezuz esaten, beldurraren eraginez baizik" (45).
|
|
|
Erabakitzen dudana izango naiz lelopean, neska batzuk ageri dira, historian erreferente izandako emakumeen irudiekin, hala nola Marie Curie zientzilaria, Clara Campoamor idazle eta politikaria edo Maria Antonia Uzkudun erraketista.Andrazko erreferenteak berreskuratzeko eta askotariko emakumeak zein neskak ikusgai egiteko esfortzu handia egiten ari da Emakunde. Baina lelo horrek ezkutuan uzten ditu patriarkatuak ez ezik beste hainbat zapalkuntzak ere baldintzatzen
|
dutela
emakumeon erabakimena: klasea, arraza, jatorria, elbarritasunak, hizkuntza...
|
|
|
–Zenbat aldiz saihestu dugu gune jakin bat; zenbat aldiz itxaron dugu eguna argitu arte etxera joateko; taxi bat hartu; edo espaloiz aldatu??. Horregatik aldarrikatzen du biktima kategoriaz jabetu behar
|
dutela
emakumeek: –Horrek ahalbidetzen dizu erresilientzia eta subiranotasuna eraikitzea, eta esatea:
|
|
|
aztertuak ditugu haietako batzuk. Egia zera da, zirkunstantziek gizona baino gehiago bultzatzen
|
dutela
emakumea bere baitara biltzera eta maitasuna bere buruari ematera.
|
|
|
Emakume asko, ordea, txit iaioak dira beren plazerak eta beren buruaz duten goi irudia uztartzen. Zergatik pentsatu behar dugu Montherlanten amets nartzisistek gehiago balio
|
dutela
emakume horienek baino?
|
|
|
Montherlantek eta Lawrencek emakumeen abnegazioa exijitzen dute, betebehartzat baitaukate; Claudelek, Bretonek, Stendhalek, berriz, ez direnez hain harroputzak, miretsi egiten dute abnegazioa, eskuzabaltasunez aukeratzen den zerbait bezala; desiratzen dute baina merezi dutela uste izan gabe, eta, hala ere, haien obra guztiek erakusten dute, salbu Lamiel harrigarriak? altruismoa espero
|
dutela
emakumeengandik: Comtek miretsi eta inposatzen zien altruismo bera, zeina aldi berean mendekotasun agerikoa eta nagusitasun zalantzazkoa iruditzen baitzitzaion Comteri berari.
|
|
|
txit konponbide abstraktua da hori; jakina da Sobietar Batasunak zenbateraino aldatu behar izan duen familia politika, maiz eta sakon aldatu ere, produkzio eta birpopulatze beharrik premiazkoenak desorekatu direnean; gainera, familia ezeztatzea ez da ezinbestean emakumea askatzea: Espartak eta erregimen naziak argiro frogatu dute Estatuari lotua egoteak ez duela nahitaez esan nahi gizonek gutxiago zapalduko
|
dutela
emakumea. Etika egiaz sozialista bat, hau da, askatasuna ezeztatu gabe justizia lortu nahi duen etika bat, banakotasuna indargabetu gabe banakoei kargak ezartzen dizkien etika bat biziki deseroso ibiliko da emakumearen kondizioaren arazoen inguruan.
|
|
|
Laburbilduz, uste dugu berriz ere talka egiten
|
dutela
emakumearen garrantzia azpimarratzen duten ikuspegi idealistek eta errealitateak. Ikertzaile batzuen arabera, emakumeek paper garrantzitsua zuten etxean, familian eta gizartean.
|
|
2020
|
|
|
Helduaroan, berriz, lautik hiru inguru dira gizonezkoak eta lautik bat inguru da emakumezkoa. Entzun izan dut nerabezarotik helduarorako trantsizioan historiaren zama nabaritzen
|
dutela
emakume bertsolariek. Nola zamatu da historia?
|
|
|
Hemen azaldutako guztiak Euskal Herriko desdemokratizazioa dakar, geroz eta baliabide publiko gutxiago erabiltzen baitira publikoaren eta, zehazki, emakumeen ongizaterako; hortaz, kapitala dutenek bakarrik lortu ahal izango dute ongizate sistematikoa, ongizate erregimen liberaletan gertatzen den moduan, eta kapitalik (bere forma ezberdinetan) ez dutenak pobreziara, bazterketara edo prekarioen klase sozial handi horren parte izatera igaroko dira, edo igaro dira jada. Horrek erakusten du, halaber, kapitalismo globalak eta demokraziaren pribatizazioak askoz eragin handiagoa
|
dutela
emakumeengan gizonengan baino, ez soilik Europan, baizik eta mundu osoan (Orozco, 2014). Zergatik?
|
|
|
Hortaz, argi dago egitura publikoek asko eragiten
|
dutela
emakumeen demokratizazioan eta egitura horien gaitasun publiko instituzionalak biziki eragiten diola emakumeen subirautza materialari, hau da, emakumeen ongizate, burujabetza eta autogobernuari. Esan dugu emakumeen demokratizazioa edo ongizatea handitu eta irmotzen duten mekanismo, lege, estrategia eta erakundeak zeintzuk diren jakiteko, emakumeen desmerkantilizazioa eta desfamiliarizazioa aztertu behar dela (I, II eta III. kapituluak), eta, beraz, estatu eta ongizate eredua.
|
|
|
Kristalaren atzeko emakumearengana jasotzen ditu begiak. Orain konturatzen da, lehenengo aldiz, kristalezko pantaila bat jarri
|
dutela
emakume haren eta itxarongelako jendearen artean. Zer pentsatzen dute, Connell bezalako pertsonak arrisku bat direla kristalaren atzeko emakumearentzat?
|
|
|
Hitanoaren erabileran alde handia dago igorlearen nahiz hartzailearen generoaren arabera: joera orokortua da hika gutxiago egiten
|
dutela
emakumeek, eta egiten zaiela emakumeei, eta gizonen arteko erabilera gailentzen dela. Ikerketa honetan Azpeitian hitanoarekikoak zertan diren aztertu dugu.
|
|
2021
|
|
|
Euskal Herriko Mugimendu Feministak gogorarazi du 2021 urtean gora egin
|
dutela
emakumeen eta LGTBIQ+ kolektiboaren aurkako erasoek: «Aurten, ofizialki, bost emakume erail dituzte Euskal Herrian, eta izugarria izan da etxeetan zein kalean pairatu dugun biolentzia.
|
|
|
Gorostidik uste du edozein lanetan bezala errazagoa dela «periferietako» esparruetan hastea, are gehiago «erdigunekoak» ez diren subjektuentzat, hala nola emakumeentzat. Zinemaren industriak «eskuraezinagoa» dirudiela azpimarratu du, eta hor dauden «dinamikek» zailtzen
|
dutela
emakumeen sarbidea: «Zuzendariaren irudia oso lotuta dago maskulinotzat jotzen ditugun izaerekin, guztiok imajinatzen dugu pertsona autoritario bat, gaitasuna duena bere ahotsa besteei inposatzeko, eta, emakumeak ez garenez halako jarreretan sozializatuak izan, zaila da guretzat bai eredu horri egokitzea, baita kontra egitea ere».
|
|
|
Arau tradizionalak esaten zuen gizaseme libreentzat sentimendua ahulezia zela, eta beste baten lekuan jarri nahia, erokeria. Pascal Quignardek idatzi bezala, Ovidio da elkarrenganako desiraren lehenbiziko defendatzailea, eta baita lehenbiziko gizon erromatarra ere defendatu zuena gizonezkoek beren urgentzia bridatu behar
|
dutela
emakumearen plazera noiz iritsiko zain egoteko.
|
|
2022
|
|
|
Egin den lanaren ondoren, gaur egun dauden eraso guztiak baldin badaude, hori da erroan ez delako lanketarik egin. Gizonek uste badute boterea
|
dutela
emakumeon gainean, eta gu jipoi gaitzaketela, etxean utzi edo erail, arrazoi batengatik da: hezkuntzan ez direlako behar besteko neurriak hartu, aurrezaintza politikarik egin ez delako, ez delako behar beste inbertitu maskulinitatearen lanketan edo emakumeen autodefentsan.
|
|
|
Gainera, ez dute azken hitza edukiko 22 aste baino gehiagoko haurdun dagoen emakume batek abortatu dezakeen erabakitzeko, eta andreek bide jurisdikzionaletik jotzeko aukera edukiko dute. Halaber, Irene Montero Berdintasun ministroak ziurtatu du bermatuko
|
dutela
emakumeek gertuen daukaten ospitale publikoan abortatu ahal izatea. Horrenbestez, ospitale publikoak izango dira erreferentziazkoak abortatzera joan behar izanez gero.
|
|
|
...larrua jotzen diozunari ordaintzeko, edo alderan  tziz, perbertsoak gutxiengo bat ote diren giro honetan, baina bai, ardo gorri bat eskuan mahai baten inguruan kalakan aritzen garenon puta eskarmentuaren ondorioz dekretatzen dugu egiazko perbertsoek badakitela beren harrapakinak seduzitzen, badakitela beren iritziak gainerakoen desiraren gainetik inposatzen, diskurtsoa eta karisma dituztela, ez
|
dutela
emakumeei ordaindu beharrik korritzeko, zer dela-eta errukitu lukete beren alaba eta putetara joan, zer dela-eta ez lukete beren iloba edo idazkaria seduzituko, perbertsoak ez baitira perbertso denbora osoan, hala lanean nola etxean, eta gai jakituria handiko hauez hitz egiten dugun bitartean, makillatzen gara, orrazten, batak besteari soinekoak aldatzen dizkiogu baina delako soinekoa jantzi nahi... Bizpahiru lagun ditut noiztenka irteteko, ez dira egiazko adiskideak ere, laneko lagunak baizik, eta esana dudala uste dut, tekno jaietara joaten gara afaldondoetan zeren libertitu nahi izanez gero ez dago batak bestea zertan ezagutu, musika hain dago altu ezen ez dago komentario zitalak aditzeko modurik, jende gehiegi hiena begiradarik nabarmendu ahal izateko, bizpahiru lagun ditut eta haiekin hitz eginez saiatzen naiz nire buruan gertatzen dena kontziliatzen, Montrealgo ingeles bihotzeko apartamendu honetan gertatzen dena, gainera ni bezalakoak dira, puta gazteak, esan behar dut nik ez dudala gainerako emakumeekin eztabaidatzen, egiazkoekin, munduko emakumeekin, gauza gehiegik bereizten gaituzte jadanik, mugitzeko eta hitz egiteko moduak, gorputzak, izan zukeena baina jadanik ez dena, eta horrek behar baino espazio gehixeago betetzen du, eta hantxe lasai geure puta praktikaz hitz egiten dugu, bezerorik arraroenez, Michael txakurraz eta Michael Juduaz, inoiz ezagutuko ez ditudanak aparte utzirik, txikiak gustatzen ez zaizkielako, beltzaranak nahiago dituztelako ilehoriak baino, larruazal zuriak jasaten ez dituzten bezeroak, eta puta naizenez geroztik nire lagun guztiak ere halaxe dira, puta ziren lehenagotik edo puta egin dira, puta izatea gaitz kutsakorra da, nahi beste diru eduki ohi duzu, sosak nazkatu arte xahutu ditzakegu, konpromiso bakarra duzu, buztanen aurrean belaunikatzea eta hankak zabaltzea, eta zenuke asmatu zenbat diren eta nolakoak, ez duda egin badirela ikasleak prest direnak zernahi egiteko, beren ikasketekin aurrera jo ahal izateko, hilaren amaierara heldu ahal izateko, eta geure artean gaudenean gure egoera are gehiago dramatizatzeko esaten ez dugunik ez dago, nola justifikatzen dugun inoren aurrean puta izaera, adibidez, eta bezeroei dagokienez, ez dago elkarri kontatzen ez diogunik, haien maniak eta batzuetan uzten dituzten eskupekoak, lerdea dariola egoteko duten modua eta mihiaz izterren barrenaldean azkura egiteko era, handi eta indartsu izateaz duten segurtasunaz aritzen gara, emakumeei plazera emateko behar den guztia daukatelako ideia tinko hori, jasotzen duten bezainbat atsegin emateko tirria, eta bata besteari galdetzen diogu ea perbertsoa izan behar den larrua jotzen diozunari ordaintzeko, edo alderan  tziz, perbertsoak gutxiengo bat ote diren giro honetan, baina bai, ardo gorri bat eskuan mahai baten inguruan kalakan aritzen garenon puta eskarmentuaren ondorioz dekretatzen dugu egiazko perbertsoek badakitela beren harrapakinak seduzitzen, badakitela beren iritziak gainerakoen desiraren gainetik inposatzen, diskurtsoa eta karisma dituztela, ez dutela emakumeei ordaindu beharrik korritzeko, zer dela-eta errukitu lukete beren alaba eta putetara joan, zer dela-eta ez lukete beren iloba edo idazkaria seduzituko, perbertsoak ez baitira perbertso denbora osoan, hala lanean nola etxean, eta gai jakituria handiko hauez hitz egiten dugun bitartean, makillatzen gara, orrazten, batak besteari soinekoak aldatzen dizkiogu baina delako soinekoa jantzi nahiko lukeenari txiki gerta dakiola opaz, ipurdia handiagotu, eroriagotuko dion esperantzan, Black and Blue rako prestatzen gara edo Bal en Blanc erako, tira, estadio olinpikoan egingo den hurrengo rave rako, eta ikusleak babesten dituen zementuzko oskol baten antza du estadioak, eta horixe poza geure buruak guztien aurrean agertzeko edertzea, soinuak eta argiak birrindutako hogeita bost mila pertsonaren aurrean, paretik igarotzean gerritik heltzen dizuten esku ezezagunak, musu bustiak lepoan, eta zeure kontra estutzen diren sabelpeak, zu baizik nahi ez zaituztenak, eta taldean joaten gara, lumaz eta pailletaz jantzirik, jendartean galtzeko asmoz joaten gara, irribarre aztoragarri batekin eta begiak drogak dilataturik dantzan ari den jendearen artean alderrai ibil  tzeko, mundua hain da ederra extasiaren eraginpean, jendea pozak eraldaturik dago, aurpegiak anfetaminez eta gainezka egiten duen maitasunez sutuak, begiak orbitatik irtenak anaitasunez, ikaragarri maite zaitut, hain zara eder, hain polit, hantxe ehunka pertsona infinituraino errepikatzen den erritmoaren tinkaldian sorgindurik, eta urrunetik ikusi zenuke jendetza, goiko harmailetatik begiratu behar da ikuspegi osoa izatekotan, argi multikoloreak jendetzan proiektatuak, eta jendetza birika erraldoi baten modura taupaka, gorputz bakar bat iduri, atal bero gihartsu bat, ore trinko eta zaratatsu bat puntu gazi mordo batean deskonposatua, eta bolumen ikaragarri horretan, pentsaezina litzateke bestelako egoera batean, ematen du musika geure barrutik datorrela, sabeletik, orgasmo baten aldapan bezala, eta denek zoriaren arabera besarkatzen dute elkar, eskuekin etengabe ukitu eta laztandu batak bestea, gauza tribala da, diotenez, orgiastikoa, denbora guztien hastapenaren erreaktibazioa, giza komunitatea lehen, aspaldian, zen bezalakoa, erritualen eta deabrutzeen mundua, naturaz gaindikoarena eta gehiegizkoarena, legeak baino lehenagoko munduarena, pultsioena eta jainkosena, ilargiaren kultuarena, baina haren misterioa inork esplikatu aurrekoa, zeru uztaiarena, zeinen bihozberatasunari eskaintzen baikenizkion geure buruak, zerua geuri gainera erori ez zekigun, galiarrei erori zekien urak eta suak harturik, eta eguzkia hurrengo egunsentian ez ateratzeko arriskua zegoela sinesten zen garaia, aldioro hortzak sartuko zizkigula mehatxu egiten zigun munduaren magia.
|
|
|
Bizpahiru lagun ditut noiztenka irteteko, ez dira egiazko adiskideak ere, laneko lagunak baizik, eta esana dudala uste dut, tekno jaietara joaten gara afaldondoetan zeren libertitu nahi izanez gero ez dago batak bestea zertan ezagutu, musika hain dago altu ezen ez dago komentario zitalak aditzeko modurik, jende gehiegi hiena begiradarik nabarmendu ahal izateko, bizpahiru lagun ditut eta haiekin hitz eginez saiatzen naiz nire buruan gertatzen dena kontziliatzen, Montrealgo ingeles bihotzeko apartamendu honetan gertatzen dena, gainera ni bezalakoak dira, puta gazteak, esan behar dut nik ez dudala gainerako emakumeekin eztabaidatzen, egiazkoekin, munduko emakumeekin, gauza gehiegik bereizten gaituzte jadanik, mugitzeko eta hitz egiteko moduak, gorputzak, izan zukeena baina jadanik ez dena, eta horrek behar baino espazio gehixeago betetzen du, eta hantxe lasai geure puta praktikaz hitz egiten dugu, bezerorik arraroenez, Michael txakurraz eta Michael Juduaz, inoiz ezagutuko ez ditudanak aparte utzirik, txikiak gustatzen ez zaizkielako, beltzaranak nahiago dituztelako ilehoriak baino, larruazal zuriak jasaten ez dituzten bezeroak, eta puta naizenez geroztik nire lagun guztiak ere halaxe dira, puta ziren lehenagotik edo puta egin dira, puta izatea gaitz kutsakorra da, nahi beste diru eduki ohi duzu, sosak nazkatu arte xahutu ditzakegu, konpromiso bakarra duzu, buztanen aurrean belaunikatzea eta hankak zabaltzea, eta zenuke asmatu zenbat diren eta nolakoak, ez duda egin badirela ikasleak prest direnak zernahi egiteko, beren ikasketekin aurrera jo ahal izateko, hilaren amaierara heldu ahal izateko, eta geure artean gaudenean gure egoera are gehiago dramatizatzeko esaten ez dugunik ez dago, nola justifikatzen dugun inoren aurrean puta izaera, adibidez, eta bezeroei dagokienez, ez dago elkarri kontatzen ez diogunik, haien maniak eta batzuetan uzten dituzten eskupekoak, lerdea dariola egoteko duten modua eta mihiaz izterren barrenaldean azkura egiteko era, handi eta indartsu izateaz duten segurtasunaz aritzen gara, emakumeei plazera emateko behar den guztia daukatelako ideia tinko hori, jasotzen duten bezainbat atsegin emateko tirria, eta bata besteari galdetzen diogu ea perbertsoa izan behar den larrua jotzen diozunari ordaintzeko, edo alderan  tziz, perbertsoak gutxiengo bat ote diren giro honetan, baina bai, ardo gorri bat eskuan mahai baten inguruan kalakan aritzen garenon puta eskarmentuaren ondorioz dekretatzen dugu egiazko perbertsoek badakitela beren harrapakinak seduzitzen, badakitela beren iritziak gainerakoen desiraren gainetik inposatzen, diskurtsoa eta karisma dituztela, ez dutela emakumeei ordaindu beharrik korritzeko, zer dela-eta errukitu lukete beren alaba eta putetara joan, zer dela-eta ez lukete beren iloba edo idazkaria seduzituko, perbertsoak ez baitira perbertso denbora osoan, hala lanean nola etxean, eta gai jakituria handiko hauez hitz egiten dugun bitartean, makillatzen gara, orrazten, batak besteari soinekoak aldatzen dizkiogu baina delako soinekoa jantzi nahiko lukeenari txiki gerta dakiola opaz, ipurdia handiagotu, eroriagotuko dion esperantzan, Black and Blue rako prestatzen gara edo Bal en Blanc erako, tira, estadio olinpikoan egingo den hurrengo rave rako, eta ikusleak babesten dituen zementuzko oskol baten antza du estadioak, eta horixe poza geure buruak guztien aurrean agertzeko edertzea, soinuak eta argiak birrindutako hogeita bost mila pertsonaren aurrean, paretik igarotzean gerritik heltzen dizuten esku ezezagunak, musu bustiak lepoan, eta zeure kontra estutzen diren sabelpeak, zu baizik nahi ez zaituztenak, eta taldean joaten gara, lumaz eta pailletaz jantzirik, jendartean galtzeko asmoz joaten gara, irribarre aztoragarri batekin eta begiak drogak dilataturik dantzan ari den jendearen artean alderrai ibil  tzeko, mundua hain da ederra extasiaren eraginpean, jendea pozak eraldaturik dago, aurpegiak anfetaminez eta gainezka egiten duen maitasunez sutuak, begiak orbitatik irtenak anaitasunez, ikaragarri maite zaitut, hain zara eder, hain polit, hantxe ehunka pertsona infinituraino errepikatzen den erritmoaren tinkaldian sorgindurik, eta urrunetik ikusi zenuke jendetza, goiko harmailetatik begiratu behar da ikuspegi osoa izatekotan, argi multikoloreak jendetzan proiektatuak, eta jendetza birika erraldoi baten modura taupaka, gorputz bakar bat iduri, atal bero gihartsu bat, ore trinko eta zaratatsu bat puntu gazi mordo batean deskonposatua, eta ...larrua jotzen diozunari ordaintzeko, edo alderan  tziz, perbertsoak gutxiengo bat ote diren giro honetan, baina bai, ardo gorri bat eskuan mahai baten inguruan kalakan aritzen garenon puta eskarmentuaren ondorioz dekretatzen dugu egiazko perbertsoek badakitela beren harrapakinak seduzitzen, badakitela beren iritziak gainerakoen desiraren gainetik inposatzen, diskurtsoa eta karisma dituztela, ez
|
dutela
emakumeei ordaindu beharrik korritzeko, zer dela-eta errukitu lukete beren alaba eta putetara joan, zer dela-eta ez lukete beren iloba edo idazkaria seduzituko, perbertsoak ez baitira perbertso denbora osoan, hala lanean nola etxean, eta gai jakituria handiko hauez hitz egiten dugun bitartean, makillatzen gara, orrazten, batak besteari soinekoak aldatzen dizkiogu baina delako soinekoa jantzi nahi...
|
|
|
Frantsesez gehienak, asko gazteleraz, euskarazkorik ez. Horretan ari dela atzeman du gizonak eta luzaroan egon da hari begira, azal haren azpian zer dagoen asmatu nahian eta, gainera, badakielako dituen notiziek atsekabetu egingo
|
dutela
emakumea. Zerbaiti badio gorroto gizonak, notizia txarrak emateari da.
|
|
2023
|
|
|
“Endometriosia gaixotasun kroniko sendaezina da; beraz, 20 urterekin emakumeari ebakuntza egiten hasten bagara, paziente bera aurkituko dugu 50 urterekin, hainbat ebakuntza eginda. Badakigu kirurgia eraginkorrena lehenengoa dela, eta errepikakor guztiek ez
|
dutela
emakumeen oinazea eta ugalkortasuna hobetzen. Horregatik, endometriosian lan gutxiago egin behar da, baina ondo jardun”, dio Santiago Díezek.
|
|
|
Bai, badakit pasatutako garaietako kontuak direla eta istorio horiek ez
|
dutela
emakumeon potreta oso atsegina, erakargarria edo ahaldundua eratzen, baina zer nahi duzue. Halakoxeak ziren garaiak, eta ez pentsa, egun harro jotzen ditugu ahizpatzat Scream Queens horiek.
|
|
|
" 730 lagun inguruk eman dute izena eta horietatik 30 izango dira emakumeak". Zentzu horretan, gogoratu dute beti egiten
|
dutela
emakumeak erakartzeko ahalegina: " Aurten ere saiatu gara ibilbide laburragoa antolatzen emakume gehiagoren parte hartzea sustatuko lukeelako, baina aurten ere ez da posible izango".
|
|
|
Subjektua anonimoa izatea ohikoa da era horretako ikonografian. Pentsa genezake ez
|
dutela
emakumearen izenik aipatu haren pribatutasuna babestearren, baina behin eta berriz errepikatzen den gauza bat da. Koloreko pertsonak beren eginkizun profesionaletan ageri direnean ere, hau da, laguntza ematen ari direnean –ez jasotzen–, ez da jartzen haien izenik, nahiz anonimotasunaren beharrik ez egon.
|
|
|
Aurrerago, baina, Lily ren erreportajerako FMFrekin harremanetan jarri zirelarik, zera adierazi zuten: " Ados gaude emakume beltzek zapalkuntza eta diskriminazio gehiago jasaten
|
dutela
emakume zuriek baino. Arrazakeria, supremazismo zuria, sexismoa, patriarkatua eta misoginia sufritzen dituzte emakume beltzek".
|
|
|
Jules Verneren Munduari bira 80 egunetan abentura liburuan ere aipatzen da, nahiz ia 50 urte geroago argitaratu, 1873an. Eleberrian, Phileas Fogg protagonistak ohitura horrekin topo egiten du, Indiako oihan sakonean; bidelagunak azaltzen dio aurki bizirik erreko
|
dutela
emakume bat: " Eta, erreko ez balute, ezin duzu imajinatu zer tratu jasan lukeen ahaideen aldetik.
|