|
2000
|
|
|
—Loreak beren koloreetarik mintzatzen zaizkio Jainkoari eta beren koloreetarik
|
dute
Hura goratzen eta laudatzen, txoriek beren kantetarik, eta guk geure hitzarekin laudatu genuke, nola egiten baitute munduan diren poeta onek eta nola egin baitezakegu guhaurk ere haien skribu ederren irakurtzerakoan.
|
|
|
Zeren egia bada ere, alde batetik, ezen amorosia erotasuna dela, ez ote dit amorosiak ere erakutsi bihotzaren egia, numeroetarik harat eta froga orotarik harat, eta ez ote du, halatan, bihotzaren egiak bere lengoaia propiala, eta ez ote da poesia lengoaia hori...? Zeren, zer sentitzen dut nik, eta norat eta noraino zabaltzen da ene mundua, Maddalenek amoriozko koplak kantatzen dizkidanean, eta zer
|
dute
haren hitzek, lurrean egonik izarretaraino bainaramate. Eta ez, ez uste ezen burua galdurik dudala eta neure buru galdutik ari natzaiala, zeren baitakit zer ari naizen erraiten eta nola, eta zeren, buru bihotzek ez baitute, benturaz, elkarren etsai izan behar, erremediorik gabe, nola uste izan baita komunzki... eta zeren, nagoen estatuan nagoela, buruak baitiotso bihotzari:
|
|
2003
|
|
|
Haren izena ezin liteke aurkitu Geografia Elkarteetako kideen zerrendetan. Garaiko egunkariek ez
|
dute
haren aipurik egiten. Ez zen inoiz bere jaioterrira itzuli eta oraindik ere haren estatuak han segitzen du, noiz itzuliko den zain.
|
|
2004
|
|
|
Zientzia baino gehiago haren dibulgazioa maite du. Gutxik jakingo
|
dute
hark adina hemen inguruko zientzialarien inguruan. Berak argituko dit nora jo.
|
|
|
Baina ez zen ohikoa. Mireia ikerlanerako jaioa zela esan
|
dute
haren bi lankidek. Besteek, nolabait esateko, beste bizitza bat zeukaten lanaz aparte.
|
|
2005
|
|
|
Berbok ilusiorik, bizitasunik barik irten
|
dute
haren ezpainetatik, Naroa besarkatzeko gogoak gorputza bete badio ere.
|
|
2006
|
|
|
Ez ospitalean dagoenetik, ez kanpoan zegoenean ere. Dar dar egin
|
dute
haren begiek. Eta izekoren begien distira ekarri diote gogora.
|
|
|
Zainetako odola ur geldi bihurtu zaiola ematen du. Ospitalearen izena estaltzen
|
dute
haren eskuek, inguratzen zaionari non dagoen ezkutatu nahiko balio bezala. Lo egonda ere, inor ez arduratzeko ahalegina egingo balu bezala.
|
|
|
Horregatik geratu da geldi, amaren eskuei begira. Bihurgunez betetako errepideak ematen
|
dute
haren eskuko zainek.
|
|
|
Inuiten ezpainetan, ordea, Qaannaaq zen herri hura –izen palindromiko ezin ederragoko herria–, eta izen horrekin jarraitzen du gaur egun ere. Uhartean iparralderantz goien kokatutako hiria da Qaannaaq –badira Qaannaaq baino iparralderago dauden herri txikiagoak, baina ez
|
dute
haren garrantzirik: ikerketarako postuak dira, edo urteko garai batean bakarrik bizi da jendea bertan– Zazpiehun bat biztanle ditu Qaannaaqek.
|
|
2007
|
|
|
italiar bat (Vico), ingeles bi (Hume, Burke), beste bi frantses (Montesquieu, Voltaire), eta bi aleman, baina beren filosofia orokorragatik hauek, nazioaren gogoetarekin zuzenean zerikusirik gabe (Leibniz eta Kant). Interesantea litzateke hemen Vico bat behatzea, esaterako (ikerlariek geroz eta gehiago altxatzen
|
dute
haren originaltasun goiztiarra eta inportantzia, baina franko berandu arte ez da izan probetxatua Alemanian). Halaber, Iraultza ostean Burke ren influentzia bulkatia erabakigarria izango da Alemanian Volksgeist kontzeptuari tankera kontserbakoi gogorra itsasteko Eskola juridiko historikoan (ez, ordea, Hegel-en filosofian, ezta Schiller-en estetikan edo Hölderlin en poetikan ere).
|
|
|
ideia bat, mugimendu bat, pertsonaia bitxi batzuk, periodo bat? Zinez tesi bat, ala antitesi hutsak besterik ez, eta bilaketa azkengabeko bat, h. d., mila bilaketa? 252 Erromantizismoa kontzeptu ekibokoa da, hasieratik beretik hala izan da253, eta ahalik eta gutxiena erabiltzea litzateke ausaz onena254 Ikertzaileek ezin dute fenomenoa definitu, ezin
|
dute
haren datak mugarritu ere, geografikoki nola banatu ere ez dakite: batek artean kokatzen dizu (Iraultza baino lehen hasita), besteak artean; batek Ingalaterran hasten dizu, besteak Frantzian, Alemanian.
|
|
|
Dir dir egiten
|
dute
haren begiek berriz, eta irribarre egin dizunean haren ahoan hortz zuri zuriak agertu dira eta hogei urte jausi zaizkio lurrera kolpean, eskuetatik labain egindako zerbeza botilak bezala. Orduan konturatu zara haren edertasunaz.
|
|
2009
|
|
|
Itxura duenez, 1910 aldera sona handiko pasadizoa izan da hori Espainian, eta Luque mirariz sendatu eta, konbertituaren? literatura hierarkia katolikoaren bedeinkazio eta gomendio guztiez gozatu da, berebiziko zabalkundea izan
|
dute
haren liburuek. Luque horrek berea baino beste mirari gehiago ere ikusi du nonbait bere inguruan, horietako bat Ondarroan hain zuzen (miraria ez ezik mirarizko istorio konpleto bat, erromantiko eta fantastiko askoa, tamalez hemen azaltzeko luzetxoa egingo litzaigukeena) 58. Zalantza gabe, mirarien itxaropena ez zen arestiko ingurugiro katolikoan oso eskandaluzkoa.
|
|
|
George Santana puertorricarra oso ezagun da bere aiurri biziagatik. Zital dela aitortzen
|
dute
haren lagunik minenek ere.
|
|
|
Tresnari violino erraten zioten italiar jotzaileek. Jainkoaren mahaian zuzenek kantatzen dutenean baizik ez
|
dute
hura edertuko.
|
|
|
Gutun trukaketa honen arrastorik ez dago Gumersindo Lizarrakoaren funtsetan, ezta Mutrikuko eliz artxiboan ere. 1937 urtearen amaieran, Jose San Martín Juaristi zen herriko erretorea, baina Donostiako Gotzaindegiko artxiboan ez
|
dute
hark idatzitako edo jasotako paperik gorde. Jose San Martín apaiza 1963ko otsailaren 10ean hil zen Donostian, hainbat urtez bertako salestarren kapilaua izan eta gero.
|
|
2011
|
|
|
Orkestra pieza geldo bat jotzen hasi da, dantza loturako aproposa. Xabierrek esandakoa berretsiz, ospa egiteko asmoa agertu
|
dute
haren bi lagunek ere. Iñakik eta Jean Mariek, apartamentu berean izaki, giltzaren kopia bana hartu dute, giltzatakotik bereiziz.
|
|
|
Ingurune garbiarekin beste egoera batean lo egin nezakeen, baina ezin orain. Milaka pentsamendu hedatzen dira nire burmuinean, kea desagertu eta gizateriaren kontzientziaren laino beltzek hartu
|
dute
haren tokia. Hausnarketan laguntzeko, tupustean, zigarro bat erretzeko gogoa etorri zait.
|
|
|
Telefonoz deituko
|
dute
haren kasernara, aurrez aurre hartu eta ongi ezagutu nahi baitute Espainiako hiriburu eta gortean berunezko tenientea, halako ezizena eman baitiote segituan Sevillako heroiari.
|
|
|
Eskola umeak bi hizkuntzen eta kulturen artean dakusalako bere burua, eta bi hizkuntza horien arteko alde onak eta txarrak barneratzen hasten delako ezarian ezarian. Identitate lehian ikaragarrizko asimetria dagoenez, hizkuntzen arteko aldeak eta xehetasunak zehatz mehatz azaltzen ez bazaizkio umeari, ideia okerrek mendean hartuko omen
|
dute
hura. Alegia, maia hizkuntzen egoera diglosikoa dago horrelako pedagogia baten premian.
|
|
|
hots, talde etniko bat oinarrizko giza kategoriaren araberakoa da, eta, horrenbestez, ez beste talde handiago baten mendeko azpitalde hutsa. Hala ere, tamalez, estatubatuar soziologoen artean kontzeptu horren benetako adiera desitxuratu egin dute eta talde etnikoa ren ideia gizarte nazional handiago baten altzoan kokatzen
|
dute
haren azpimultzo gisa. Bestela esanda, gutxiengoaren baliokidetzat eta parekotzat hartu izan dute komunitate etnikoaren kontzeptua?
|
|
2012
|
|
|
Altxatu eta berehala zorabioa sentitu du: eguerdiko zerbezak eta bazkarian edandako ardoak sagailoa sortu
|
dute
haren sabelean. Ez dago asko edatera ohituta.
|
|
2013
|
|
|
So ari zaio bere kaparen gibeletik. Belarri erdia falta du ezker aldetik eta eriaren distira hitsa
|
dute
haren begiek. Eztula egin du berriz, eztul heze itsusia.
|
|
|
So ari zaio bere kaparen gibeletik. Belarri erdia falta du ezker aldetik eta eriaren distira hitsa
|
dute
haren begiek. Eztula egin du berriz, eztul heze itsusia.
|
|
|
Pentsa ezazu bakar bakarrik zer nolako bizi maila emango liokeen horrek gure alabaren bati. Sir Williamek eta Lady Lucasek erabakita
|
dute
harengana joatea, eta helburu horrekin soil soilik, zeren, bestela, badakizu ez dutela etorri berriak bisitatzeko ohiturarik. Benetan joan beharra daukazu, zuk egiten ez baduzu, ezinezkoa izango baita guretzat Bingley jaunarenera bisitan joatea.
|
|
|
Ospea batzuetan oso garestia izan daiteke. Kittyk eta Lydiak askoz ere estuago hartu
|
dute
haren ihesa nik baino. Gazteak dira, mundu gutxi ikusitakoak, eta oraindik ez dute egia mingarri hau onartu nahi, alegia, gizon ederrek, itsusiek bezalaxe, zer edo zertatik bizi behar dutela.
|
|
2014
|
|
|
Tarteka ahoarekin imintzio txiki bat egiten du eta eskua sabelera eramaten du; hesteetako zerbait daukala esango nuke. Agurearen eztul jarraituek ez
|
dute
haren gaitzaren izaerari buruzko zalantzarik uzten.
|
|
|
H. G. Wells jaunaz ari naiz. Nire lagunetako batzuek iradoki
|
dute
haren lana nirearen ildo berean doala, baina horretan, nire iritziz, huts egiten dute. Irudimen hutseko idazle bezala, laudorio bizia merezi du, nire ustean, baina haren metodoa guztiz desberdina da nirearen aldean.
|
|
|
Bere izenaz deitu dutela entzutean, dar dar egin du gizaseme zital hark. Egiatan nor den agerian jarriz gero, porrot egingo
|
dute
haren asmo guztiek. Gauza bakarra egin dezake:
|
|
|
–Ez
|
dute
haren seniderik aurkitu?
|
|
2015
|
|
|
Gure aitak ez zuen inoiz ezertan etsi, eta beti bitalismoa eta ilusioa erabiltzen zituen bizi filosofia gisa. Gure aitaren hitzak guztiontzat izan dira, besteontzat; orain, nora hara joan delarik (eta, nora?), gure hitzek izan behar
|
dute
harentzat, esker onekoak eta xumeak eta oparizkoak, hitzak hitza zor du eta, eta maitatua izanak, maitatzea.
|
|
|
Euterpe: nire hitzek ez
|
dute
haren hegaletan aterpe.
|
|
|
–Maisua zuzen zegoen, beraz. Zorte apur batekin, ez
|
dute
haren gorpua aurkituko.
|
|
|
Bezperan izandako ekaitz bortitzak bare bare utzi du itsasoa, eta arraunlari trebeak izanda, berehala eraman dute txalupa helmugaraino. Goizean erabaki
|
dute
haren bila lehenbailehen joatea, bezperako erasoa nork eta zergatik egin duen arrastorik baduen galdetzera. Pedro, Esteban eta Martin kapitainak ez ezik, Peter pilotua, Aszensio arpoilaria eta beste bi gizon ere irten dira Skarfatangitik arratsaldeko lehen orduetan.
|
|
|
Hitz horiek pitin bat lasaitu
|
dute
Hura, astebete eskas baino ez baitzen falta zoritxarreko ezkontza ospatzeko, eta atzerapenak denbora gehiago emango dio aukera berriak pentsatzeko.
|
|
|
Bat egin
|
dute
harekin gainerako erlijiosoek, Jon Grimssonek izan ezik. Hark ere egingo zukeen, baina Arik zer pentsatuko luke halakorik eginez gero.
|
|
|
Ez
|
dute
haren aurpegia ondo ikusterik izan, eta ez dira horretara jarri ere egin gainera. Plaza zeharkatu eta itsumustuan barneratu dira aurrez patxadaz zapaldutako kaleetan.
|
|
|
Arenasen aita, Bilboko aldizkari errepublikano bateko zuzendaria, atxilotu egin zuten faxistek. Orduz geroztik ez omen
|
dute
haren egoeraren berri zuzenik.
|
|
|
Haren filmek egitura erabat klasikoa dute, eta badakigu teknika klasikoa zer den: teknika ikusezina?, ez dute soberako distira erakustaldi eta artifizio berezirik; diskretua da aldamioa, kamera mugimendu bat bateko edo ikusgarririk ez
|
dute
haren lanek, pertsonaien baldarkeria distiratsuaren zimentu izatea da sostengu teknikoaren zeregina, eta ikusezintasun sotil horretan datza, hain zuzen ere, zimentu horien sendotasuna.
|
|
|
Moldaviaren historiaz mintzatzean izenetatik datetara erraz egiten du jauzi Alionak. Nostalgiaren doinua
|
dute
haren hitzek, eta harrotasunezko ahairea. Literaturaz bezala, historiaz mintzatzen denean abaila eta indarra hartzen ditu haren ahotsak, Irurtzungo parke honetan.
|
|
2016
|
|
|
Hortik beti ateratzen den ondorioa da sentimenduen salerosketako balantza inoiz ez dela makurtzen menturazale atzerriratuaren aldera: erosi beharra dauka erosi beharrik ez daukana, eta, gainera, saldu nahi dioten prezioan; nekez onartuko
|
dute
haren hitzak hizpidera ekartzerik deskontu ederrik egin gabe, eta horrek, bide batez, aldi oro eramaten du halako hizketarako topa ditzakeen baino tratulari askoz ere egokiago batzuen eskuetara: ez da aztia izan behar egokituko zaion zatia zein izango den igartzeko.
|
|
|
Patologia duala du izena nire kondenak. Askok eta askok pairatzen dugun gaitza da, baina, kuriosoki, buruko gaixotasunen diagnostikorako eskuliburuek ez
|
dute
haren berri ematen oraindik. Niri oso sinplea eta ulerterraza iruditzen zait, ordea, eta modu bat baino gehiagotan azal nezake kontua, inozoenak ere ulertzeko eran:
|
|
|
–Funtsean, mende eta erdiz egindako testu nahasi guztiak testu garbira pasatu ziren?, sintetizatu du Izuk. Zentralismoarentzat kontzertu eta hitzarmen ekonomikoak sistema arrotzak izan dira betidanik, eta argudio historizistek pisu gutxi
|
dute
harentzat legearen aurrean. Haatik, Espainiako Konstituzioak dakarren aipamenarekin zilegitasun osoa aitortu zitzaien bi sistemei.
|
|
|
Telefonoa hartu dut, eta eskura eman diot. Ez ulertuaren keinua egin
|
dute
haren bekainek. Eta errepikatu egin dut eskaintza mutua:
|
|
|
Eleberriko lehen kapituluetan bizar ontzi bat lapurtzen diote bizargin bati Kixotek eta Santxok, eta hori da zaldunak une horretatik aurrera buruan jantzita eramango duen kaskoa, harentzat ez baita bizar ontzi arrunt bat, Mambrino delako baten kasketa magikoa baizik. Pertsonaiaren ikur ere bilakatu da geroztik burukoa, eta 10 euroren bueltan saltzen
|
dute
haren forma duen bisera oroigarri dendetan, aurrealdean «España» hitza gorriz eta horiz inprimatuta duela. Bada, ia 40 kapituluz buruko horrekin ibili ostean, lehen liburuko 45 kapituluan dator buruko horren definizioari buruzko dilema.
|
|
|
Hildako bat, hildakotan ehortzita. Azken unera arte idazteko gogoz deskribatzen
|
dute
haren biografoek, baina errealitate batzuei iskin egiteko moduko fikziorik ez dago, eta akabo idazlearen bizitza ere. Akabo benetan.
|
|
2017
|
|
|
Inurriek txandaka zaindu
|
dute
haren loa gau osoan. Eta goizean erreginaren mailako gosaria eman diote, negurako gordetzen ari diren uzta oparotik eltxorik samurrenak eskainiz.
|
|
|
Inork ezer egin gabe. Zuhaitz bat erortzerakoan bezalako kraska hotsa egin
|
dute
haren hezurrek espaloia jotzerakoan. Eta mundua geratu egin da.
|
|
|
Duda mudatan dirudi, berak abiarazitako broma nora bideratu edo nola bururatu behar ote duen. Beste batzuek erabaki
|
dute
haren partez.
|
|
|
Sekulako ezinegona da guretzat. Abusuak eragin dituzten irakasleek ezin
|
dute
hura kitatzeko protokoloa eskola berean egin! Ezin da preskribatu dezakeen delitua izan.
|
|
|
Abusuak jasan dituztenak eta beren familiak laguntzeko jarri zuten martxan 2011 urtean proiektu hori, eta biktimei sostengua eta kontseilua eskaintzea du helburu. Eliza katolikoak ordaintzen du zerbitzua, baina profesional independenteek
|
dute
haren ardura, eta ez dago apaiz, moja edo fraiderik lan taldean. Besteak beste, aurrez aurreko aholku zerbitzuak, auzitegietan aurrera egin ahal izateko lege aholkularitza, justizia errestauratibo saioak, terapiak eta gurasoentzako aholku zerbitzuak eskaintzen ditu erakundeak, eta kopuru batera arte doakoak dira zerbitzu gehienak.
|
|
|
Erruz ugaritu dira txanpon sozialak. Euskoak indarra hartu du Ipar Euskal Herrian, eta ekhia Hego Euskal Herriko herrietara zabaldu nahi
|
dute
haren sustatzaileek. –Posible da ekonomia edo ekonomiaren zati bat kontrolatzea txanponaren ikuspegitik.
|
|
|
–Bata zein bestea agintarientzat bigarren mailako helburu bihurtu dira?, esan du Juantxo Agirre idazkari nagusiak. Asko esaten
|
dute
haren hitzek: –Aranzadik aurrera egingo du ikerlari, langile eta bazkide gehienek izugarrizko inplikazioa dutelako, ordu ekarpen eta esfortzu handiena ez dutelako kobratzen.
|
|
|
karteletan zabaldu
|
dute
haren argazkia.
|
|
|
Ziegara sartu eta ikusi dute putakumeak zainak moztu dituela. Torloju bat topatu
|
dute
haren ondoan.
|
|
|
Hainbat letra idatzi zuen besterentzat mikroaren aurrean hasi baino lehen, eta gerora ere jarraitu zuen harentzat eta honentzat. Taxua, ausardia, indarra
|
dute
haren letrek.
|
|
2018
|
|
|
–Egiatik asko du diozun horrek, jauna, esan du Andrews jaunak, buruaz baiezko keinua eginez, eta besteren ahotsek berretsi
|
dute
hark esandakoa.
|
|
|
Natura eta, are sexu naturala ere, diskurtsoaren bidez ekoizten dira, baina kulturaren oinarri zalantzagabeak direlakoan aurkezten dira, eta horren atzean ezkutatzen da, ondo ezkutatu ere, maskulinoaren eta femeninoaren bereizketa eraikitzen eta mantentzen duen politika sexuala. Estrukturalismoaren kritikoek, adibidez Clifford Geertzek, argudiatu
|
dute
haren marko teoriko unibertsalizatzaileak gutxietsi egiten duela «naturaren» konfigurazio kulturalen ugaritasuna. Natura bakarra eta diskurtsoa dela dioen analisiak ezin du galdetu testuinguru kultural jakin batean zer jo daitekeen «naturatzat» eta zertarako.
|
|
|
Horrela, kultura aitaren egitura delako ideiari eusten dio, eta amatasuna funtsean kulturaren aurreko errealitatetzat jotzen du. Amaren gorputzaz egiten dituen deskribapen naturalistek amatasuna reifikatzen dute, eta eragozten
|
dute
haren eraikuntza kulturala eta haren aldagarritasuna analizatzea. Galde egingo dugu, beraz, ea posible den diskurtsoaren aurreko aniztasun libidinal bat egotea, eta aztertuko dugu ea diskurtsoaren aurreko gorputz amatarrean Kristevak aurkitu omen duen hori ez ote den diskurtso historiko jakin batek ekoitzia, hau da, kulturaren ondorio bat, eta ez haren kausa lehena eta sekretua.
|
|
|
Haren esana Nietzschek berak ez aurreikusiko ez onetsiko ez zukeen modu batean aplikatuz, korolario hau enuntzia dezakegu: Ez dago genero identitaterik generoaren agerbideen atzean; identitatea performatiboki eratzen
|
dute
haren ondorio omen diren «agerbideek» eurek.
|
|
|
Hamasei urterekin gerrillari egin zen. Kide guztiek hitz egiten
|
dute
haren edertasunaz, berak aintzira edo ibaiko uretan islatuta besterik ikusi ezin duen edertasunaz. Sakelako ispilu batekin ezinezkoa da gorputz osoa ikustea.
|
|
|
Josu Jon Zabaleta Bilbao, Auto istripuan hil zen, 20 urte zituela. Bere gurasoak eta anaia biek otoitz bat eskatzen
|
dute
haren omenez. Bai, hau da; istripuarena.
|
|
|
Etxe barruan hilko da, parpailaz jantzirik. Negar egingo
|
dute
haren alde.
|
|
|
Mendizabal horretan ez dago tilderik. Eta ez dut uste museoak berez hartutako erabakia izango zenik; oraindik ere hedabide espainol askok tildearekin idazten
|
dute
haren abizena.
|
|
2019
|
|
|
Ez dakizu nola asmatu zure amarekin. Katalogo batean erositakoak ematen
|
dute
harekin erabiltzen dituzun hitzek. Besarkatu egin zenuke, hori da urtebete ama ikusi gabe dauden alabek egiten dutena, baina zuk muxu bat ematea baino ez duzu lortu, kortesiazko muxu bat, eta ez diozu eskua hartu ere zure eskuen artean, pelikuletan egiten duten bezala; ez diozu eskua bekokitik pasatu; ez duzu bere nezeserra arakatu orrazi baten bila, ilea apaintzeko beharra duela eta.
|
|
|
Elementu horrek alderantziz ere funtzionatzen du: bikotekidearen eskutik tratu txarrak jaso dituzten emakume batzuek ez
|
dute
hura salatu nahi izaten, uste dutelako espetxe zigorrak gehiegizko sufrimendua ekarriko diola edo ez dutelako ikusten prozedura judizial batek eurei onik egingo dienik ere. –Batzuetan, nahi duten bakarra bikotekidea umiltzea da, egiten zien kaltea gera dezan; ez dute mendekurik nahi?.
|
|
|
Paper artean irudikatu du halako batean keinu hori, pantaila baten aurrean. Baina irudimenean indar gehiago
|
dute
haren keinuek. Kolore biziagoko irudiak dira.
|
|
|
Haren kultura historikoak, literarioak, kantek, sehaskako elezaharrek gizona goresten dute. Gizonek eginak dira Grezia, Erromatar Inperioa, Frantzia eta nazio guztiak; gizonek miatu dute lurra, eta gizonek asmatu
|
dute
hura ustiatzeko tresnak; gizonek gobernatu dute mundua, eta gizonek bete dute estatuaz, margolanez, liburuz. Gizonen harrotasunak eta desirek sorturiko mitoen ispilu dira haur literatura, mitologia, ipuinak, kontakizunak:
|
|
|
Haurdunaldiaren azken zatian, ama eta haurra bereizten hasten dira. Emakumeek nork bere erara sentitzen
|
dute
haren lehenbiziko mugimendua, munduaren atean jotzen duen lehenbiziko ostikoa, mundutik aparte gordeleku duen sabelaren paretaren kontrakoa. Zenbaitek zoraturik hartzen dute bizitza autonomo bat iragartzen duen seinale hori; beste batzuek, berriz, norbanako arrotz baten ontzi bihurturik ikusten dute beren burua, nazkaz.
|
|
|
Egoera jakin batean hautaturiko jarrera bat da, hots, aldi berean motibatua eta libreki aukeratua. Hautu hori egitean subjektuak onartzen dituen faktoreetako bat bera ere ez da erabakigarria, ez egitate fisiologikoak, ez historia psikologikoa, ez inguruabar sozialak?, baina denek laguntzen
|
dute
hura ulertzen. Emakumearentzat, modu bat da, beste asko bezala, bere kondizio orokorraren eta bere egoera erotiko partikularraren ondorio diren arazoak konpontzeko.
|
|
|
Sadismoa ere badago filosofia horretan: gizon askok poza hartzen dute emakumeen miseria hori ikusirik, eta gorroto
|
dute
hura arindu nahi izatea. Horren argitan ulertzen da gizonek batere eskrupulurik ez izatea ohaideari sexu gozamena ukatzeko; probetxuzkoa iruditzen zaie plazeraren autonomia ez ezik desiraren tentazioak ere debekatzea.
|
|
|
Senarra edo haurra gaixo, nekaturik, haragizko presentziara beheraturik dagoenean gailentzen da emakumea. Orduan, bera erregina den etxean, haiek ez dira objektu bat baino, beste batzuekin batera; emakumeak etxekoandrearen iaiotasunaz tratatzen ditu; plater hautsi bat berriz itsasten den bezala lotzen die benda, eta pitxer bat igurzten den bezala garbitzen ditu; dena harrapatzen
|
dute
haren esku aingerutarrek, zurikinen eta harrikoa egiteko uraren lagun diren esku horiek. Lawrencek honela esaten zion Mabel Dodgeri, Friedaz ari zirela:
|
|
|
emakumea mespretxatzeko modua ematen dieten ezaugarri horiek berak. Dudarik gabe, senarra eta maitalea kexatu egiten dira bizilagun duten emakume singular horren akatsez; hala ere, feminitatearen xarma oro har gorestean, kontsideratzen
|
dute
hura ezin dela bereizi makur horietatik. Emakumea maltzurra, buruarina, ahula, koldarra, nagia ez baldin bada, ez da seduktorea.
|
|
|
Nolanahi ere, batzuetan ezinikusia eta erresumina baizik ez dute sentitzen haren aldera: beldur direlako segitzen
|
dute
haren mendean, harrapaturik dauzkalako, Marie Thérèseren kasuan ikusi berri dugun bezala. Halakoetan, bezeroen artean aukeratutako, maiteño?
|
|
|
Gizon batzuk amorante sutsuak izan dira bizialdiko garairen batean, baina ezin esan dezakegu, maitatzaile handia? izan denik haietako bat bera ere; bulkadarik bizienetan ere, inoiz ez dute erabat amore ematen; maitalearen oinetara belaunikatzen direnean ere, hartaz jabetu nahi dute, berentzat hartu; bizitzaren erdialdean ere, subjektu subiranoak dira oraindik ere; emakume maitatua ez da balio batzuen arteko beste bat baizik; beren bizitzan txertatu nahi
|
dute
hura, eta ez bizitza osoki xahutu harengan. Emakumearentzat, aldiz, amodioa erabateko amore ematea da, nagusi baten mesedetan egina.
|
|
|
Beste emakume batzuentzat, berriz, gizonaren estimuak, samurtasunak, mirespenak ezaba dezakete doilortze hori. Gizon bati emango bazaizkio, ezinbestekoa
|
dute
hark izugarri maite dituela pentsatzea; emakumeak zinismo, ezaxola edo harrotasun handia izan behar du harreman fisikoak atsegin truketzat jotzeko eta alde bakoitzak bere partea berdin biltzen duela pentsatzeko. Gizona matxinatu egiten da, emakumea bezainbeste, edo gehiago, beharbada?
|
|
|
Gregorio VI.aren garaian, zelibatua inposatu zitzaien apaizei, eta, harrezkero, zorrotzago ohartaraziko zuten zein arriskutsua den emakumea: Elizako Aita guztiek aldarrikatu
|
dute
haren zitalkeria. San Tomasek tradizio horri segituz esan zuen emakumea izaki, okasionala?
|
|
|
aitzitik, pozik dago haragia delako, onartzen du bere jaiotza, maite du ama; haren obran, amak egiazko feminitatearen eredu zoragarriak dira; sakrifizio huts hutsa dira, guztizko eskuzabaltasuna, eta semeari ematen diote beren berotasun bizi guztia: ontzat jotzen
|
dute
hura gizon bihurtzea, eta harro daude horretaz. Baina kontuz ibili behar da gizona haurtzarora itzularazi nahi duen maitale berekoiarekin, gizonaren bulkada hausten baitu.
|
|
|
Psikiatra guztiak bat datoz zein garrantzizkoak diren emakumearentzat hastapen erotikoak: aurrerantzean eragina izango
|
dute
haren bizi guztian.
|
|
|
Amodioa aurkitzen ez duenean, poesia aurkitzen du. Ekiten ez dionez, begiratu egiten du, sentitu, gogoan atxiki; kolore batek, irribarre batek oihartzun sakona
|
dute
haren barrenean; bere baitatik kanpo barreiatua du destinoa, herri jadanik eraikietan, gizon zailduen begitarteetan, eta, horrenbestez, grina handiagoz eta aldi berean arrazoi gutxiagoz ukitu eta gozatzen du gizon gazteak baino. Giza unibertsora gaizki egokitzen denez, moldatzea nekeza zaionez, unibertso hori ikusteko gai den haurra bezalakoa da:
|
|
|
Mirakuluak ugaritu egiten dira batzuetan: maiatzaren 29ko emakume ezezaguna ondina bat da, music hall batean igeriketa ikuskari bat egiten duena, eta hitz joko bat erabiltzen
|
dute
hura aurkezteko, jatetxe batean aditutako. Ondina ondoan?; bada, biak elkarrekin ateratzen diren lehenbiziko aldia xehe xehe deskribatua zegoen 11 urte lehenago poetak idatziriko poema batean. Sorgin horietan harrigarriena Nadja da:
|
|
|
Haietako batzuk gustura egoten dira halako tratuetan: gizasemeari ordaintzean, tresna bihurtzen
|
dute
hura, eta horrek modua ematen die erdeinuzko utzikeriaz tratatzeko. Dena dela, emakumeek adinean pixka bat aurreratuak izan behar dute hain gordinki bereizteko erotismoa eta sentimendua, zeren neska nerabeengan sakona baita, ikusi dugun bezala, bi elementu horien batasuna.
|
|
|
miresgarria da haren herriak basamortuaren erdian sortu duena. Haiek, ordea, ez daude ohituta egunez holako eguzki gupidagabearen azpian ibiltzera, eta lo egingo
|
dute
hura jaitsi eta freskatu artean. Ordua da goizean hiru neskek ereindakoaren uzta jasotzen hasteko.
|
|
|
Baina ez da nirea meritua, gatzezko mendi honena baizik. Zure lagunek ere sumatu
|
dute
haren ahalmena, haiek ere sentitu dute gogoz husten zirela hona sartu zirenetik. Indartsuenak gehienbat, noski, Aize delako horrek.
|
|
|
Emakume hari entzunda kostatzen zaio leinukide bat ezagutzea baina, azken finean, bera ere ari da galtzen bere betiko mintzaira, baita itxura ere, bere ohiko soinekoak eta apaingarri gehienak gorde zituenetik. Ondo ulertu
|
dute
haren lagunek eta ez dute eragozpenik jarri, baina Aize bazter utzita sentitu da une batez, tokiz kanpo dirudien bakarra. Gainera, umeek, mutilek zein neskek, begirakune nabarmenak zuzentzen dizkiote, emakume hain sendoa ikusteak ezohikoa baitirudi haien artean, soinean daroatzan arropek haren gihar zailduak hein batean ezkutatu arren.
|
|
|
Egunean behin, uxaldi bat egiten du Aizek eta, txiki zein handi, beti dakar zerbait aterpera, basoko fruituekin batera. Bitartean, badirudi ahaztuta daukala Leixurik basamortuko estualdia, eta agintekeria gero eta handiagoa sumatzen
|
dute
haren lagunek. Marrubiak eskatuko ditu orain, apetatsu, lurra biguntzeko zerbait gero?, atzamarrik mugitu gabe ezertan laguntzeko.
|
|
|
Berak aitortzen zuen bezala, hitzaren atzean usnaka ari zen ehiza zakurra zen, eta hitzaren atzean ibiltze horretan, denetariko aleak harrapatu zituen. Horregatik, Portugaleko herri literaturako esaerek, hala idazle klasikoen nola Europako, Portugaleko zein mundu guztiko tradizio modernoaren erreferentziek, Bibliako aipuek eta Koraneko surek, horiek guztiek leku bat aurkitzen
|
dute
haren prosaren barruan, ez aipu bereizien antzera, baizik eta haren prosa labainkor eta jorian txertaturik. Testuartekotasun aberats hau dela-eta nazioarteko kritikak agurtu zuen liburu hau, bere garaian, posmodernismo literarioaren adibiderik gorena bezala.
|
|
|
Noiz alde egin? Noiz bota ote
|
dute
haren etxetik. Familiarekin hara eta hona ibiliko da hura ere, bere antzera, leku seguru baten bila.
|
|
2020
|
|
|
Erraustegien zeregina materialen aprobetxamendua dela aipatu izan
|
dute
haren aldekoek. Eta beste argudio bat ere erabili izan dute:
|
|
|
Oso gaztetatik erakutsi zuen irakurtzeko joera eta klasiko iraultzaileak ezagutzeko grina. Ezagutu zuten guztiekin hitz eginda, berdin Batxilergo garaiko adiskideak izan, militantzia kideak edo atzerriko lagunak izan, denek azpimarratzen
|
dute
haren irakurzaletasuna eta teoriak ezagutzeko grina, konstante bat da Naparraren bizitzan. Batzuetan klasiko marxisten paragrafoak, oso osorik, buruz ikasten zituela gogoan du Iñigok.
|
|
|
Laureano, batzordeburua eta Guraso Elkartearen ordezkaria, Errepublika urteetatik aritu da egunkarietan filmei buruzko iruzkinak egiten. Hirian guztiek goraipatzen
|
dute
haren idazkera dotore eta zorrotza: " Maitasun filmek gazteen arima hunkiberetan eragiten duten kitzikatzeak borondatearen ahultzea baino ez du ekartzen... bestalde, grina txarren zabalkundea, hainbatetan, ezkontzaren instituzioaren trufa motibo izan ohi da, senar emazteen harremanen kalterako...".
|
|
|
–Oraindik ez
|
dute
haren gorpua topatu.
|
|
2021
|
|
|
inor ez zaio hurbiltzen. Ezin da errepikatu, ez
|
dute
haren magia lortzen. Zineman Buñuel eta Bresson.
|
|
|
Ona da bere lanean. Atxilotuak ondo estutzen ditu, ez
|
dute
harengandik besterik espero. Toxikomanoak, estafadoreak, lapur txikiak, terroristak.
|
|
2022
|
|
|
Zenbat eta sostengatuago, akonpainatuago, informatuago egon emakumea, orduan eta gutxiago sufrituko
|
dute
haren umeek.
|
|
|
Norbaitek oraindik Txekhoven ipuinik irakurri ez badu, esandako guztiaren ondoren are gehiago harrituko da entzutean Txekhov umorearen maisutzat hartua dela. Egile honen izaera kontraesankorra behin eta berriz nabarmendu
|
dute
haren lana ikertu dutenek. Esan ohi da errusiar idazlerik alaiena eta, aldi berean, depresiboena dela.
|
|
|
Zuzenean begiratzen dio holo laguntzaileak. Dir dir egiten
|
dute
haren begiek. Hala ere, Paulak muzin egitea lortzen du, eta inguruan kontzentratzen da.
|
|
|
Ez du gogoan noiz hartu zuen azkeneko aldiz inoren balakurik. Farolen argipean, emakumearen paparraren ikuspegi dotorea eskaintzen
|
dute
haren atorraren botoi askeek.
|
|
|
–Ezin dugu halakorik egin, Eñaut. Gaizkile horiek badakite nor zaren, eta ez
|
dute
hari muturrik aske utziko, egin kasu. Inon ez zara egongo gurekin baino babestuago.
|