|
2008
|
|
|
Aditzari erreparatuta, 5 urterekin hasitakoek narrazioaren ezaugarria den adizki burutua desegoki eman
|
dute
euskaraz (MINTZA 1); gainera, beharrizana bortitzago adierazi dute gaztelaniazko argudiozko eskutitzetan eta baita euskarazko rol jokoetan ere (MINTZA 2). Ingelesezko ariketetan okerragoak izan dira talde honetakoak, beste hizkuntzen eragin handiagoa izateaz gain, jokatu gabeko aditzen bitartez esaldi benetan traketsak osatu baitituzte.
|
|
2009
|
|
|
Lan ordutegi luzeek, lan egutegi estuak, dedikazio handiak, taldeen egitura txikiek eta soldata baxuek jendearen mugikortasuna eragiten
|
dute
euskarazko hedabide pribatuetan. Horrek zaildu egiten du langileria finkatzea eta, ondorioz, jendeak zailtasun handiagoak ditu lanean ari den proiektu horretan konpromisoak hartzeko, ez baitu bere burua luzaroan hedabide horietan ikusten.
|
|
|
Zein da, ordea, euskarazko hedabide pribatuetan diharduten langileen egoera profesionala? Zenbat denbora ematen
|
dute
euskarazko hedabideetan langile horiek. Zergatik?
|
|
2010
|
|
|
Halaber, irakurleak erakartzen ditu herriarekin zerikusia duen albistea izateak edota jende ezaguna aldizkarian agertzeak. Argazkiek betidanik izan
|
dute
euskarazko herri prentsan presentzia eta protagonismo berezia, aldizkari lokalen ezaugarri indartsua dela baiezta daiteke.
|
|
|
Parte hartzaileen ezaugarri soziodemografikoei dagokienez, azpimarra daiteke oso perfil antzekoa aurkitu zela lau azpilaginetan (ikusi 2 taula); horrela, ama eta aita gehienek egin dituzte ikasketa unibertsitarioak(% 48 tartean), gurasoek beraien artean euskara darabilte beti edo gehienetan(% 37,5 tartean), haurrek% 90ean baino gehiagotan entzuten
|
dute
euskara(% 56), guraso gehienek euskara dute ama hizkuntza(% 57,9) eta haur gehienak lehenengo seme alabak dira(% 57,3). Oro har, esan daiteke lagina apur bat soslaitua dagoela gurasoen ikasketa mailan; non ikasketa unibertsitarioak egin dituztenek gainpresentzia duten; izan ere, EAEko datu estatistikoetan, biztanle gutxiagok egin dituzte ikasketa unibertsitarioak,% 21,5ek hain juxtu (EUSTAT, 2001).
|
|
2011
|
|
|
Esate baterako, jende askok ez daki Otsein euskal izena dela eta maiz entzun dugu ot sein ahoskatzen. Ez
|
dute
euskara ikusten. Berdin gerta daiteke izen anbiguo edo ilun batzuekin.
|
|
|
17 Arestian esan dugun moduan instituzioek lan ederra egin
|
dute
euskararen balio berezi hau markatzeko. Inor gutxik ulertzen dituen izenak ezarri dituzte euskaraz, gero azalpena edo dena delakoaren zerizana azaldu behar da erdaraz.
|
|
|
gauzak ukitu (markatu) eta bereizi egiten dituzte. Marka balioa
|
dute
euskarak eta identitateak (nolakoa?) eta marka guztiak bezala objektuetan zertu behar dira. Zentzu horretan, enpresa izenak markagailua bainoago, objektuak dira eta haietan agertzen den euskara produktuen marka.
|
|
|
IG4 Zein leku betetzen
|
dute
euskarazko edukiek nerabeek egiten duten kontsumoan?
|
|
|
(IG4) Zein leku betetzen
|
dute
euskarazko edukiek nerabeek egiten duten kontsumoan?
|
|
|
a. Leintz bailarako nerabeen soslai linguistikoa kontuan hartuta, baxua da egiten duten kontsumoa, euskarazko ikus entzunezkoena. Nerabe gehienek ez
|
dute
euskarazko saiorik aipatu gustukoenen artean. Joselu Blanco-k Goenkale, Mihiluze eta Wazemank aipatu zituen gazte euskaldunen saio ikusienen artean (komunikazio pertsonala,).
|
|
|
Bestalde, neurtzen den audientzia potentziala zein den ulertzeko ezinbestekoa da euskarazko telebistak dituen beste muga batzuez ohartaraztea. Izan ere, bai Euskal Herriko banaketa geopolitikoak, bai biztanleriaren elebitasunak, baldintzatu egiten
|
dute
euskarazko telebistako edozein saioren ikusle kopurua: batetik, Euskal Telebistako audientzia neurtzen duen TNS enpresak, Euskal Autonomia Erkidegoko audientzia baino ez du kontuan hartzen ETBren kasuan; bestetik, euskalduna ez den biztanleria nekez jarriko da telebista aurrean euskarazko kate bat ikusten, hizkuntzaren ezagutza eskatzen ez duen saio bat ez baldin bada behintzat (kirol emanaldien kasuan, adibidez) 12.
|
|
2012
|
|
|
Alfabetatzen ari da jendea, baina zer irakurriko dute gizajo horiek? Zer pentsatuko
|
dute
euskarari buruz, elkar nekez ulertzen badute. Irratia edo antzerkia nekez aditzen baldin badute?
|
|
|
Hipotesi hau aurreko gizarte aldagaiarenarekin lotua dago, adinarekin; ikasketa maila altua dutenak, gehienetan, gazteak dira. Ikasketa maila altua dutenak adinekoak diren kasuetan (kasu bakar batean, gure laginean), gaztelaniaz ikasi dute, eta beraz, ez
|
dute
euskara batuaren eragin gehiago izanen ikasketen ondorioz.
|
|
|
Horren arrazoia Euskal Herrian bizi dugun egoera soziolinguistikoa dugu; egoera horren eraginez, ikasleek, oro har, maila kaskarra
|
dute
euskaraz. Ondorioz, irakasle askok erabakitzen dute (Alonso, 2008:
|
|
2013
|
|
|
Euskara gutxiengoak darabilen duen hizkuntza da, populazioaren% 35ek gutxi gorabehera, eta gaztelania gehiengoak menperatzen du. 1983az geroztik, ikasle guztiek derrigorrean ikasi behar
|
dute
euskara, ikasgai gisa edo murgiltze ereduetan. Ingelesaren ikaskuntza ere curriculumean txertatuta dagoenez, ikasle guztiek gutxienez hiru hizkuntzatan (euskara, gaztelania eta ingelesa) trebatzea dakar.
|
|
|
Ez, ez, ez, ez, da aber// gu hasten gare// materia da// gertuagotik dagoen/ osea ikasleengandik gertuago egon ahal dan// ba hezkuntza sistema batetik/ bizi izan duten hezkuntza sistema horretatik abiatzen gare/ bai?/ aldi berean eh? ez da bakarrik bizi izan dutela baizik eta aurreko materia baten horretaz be hitz egin
|
dute
euskeraz, ordun/ gu lehenengoko sekuentzian egiten duguna da// hori berrartu ingelesez?
|
|
|
Ikasketei dagokienez (ikus 4 taula), liburuak euskaraz irakurtzen dituztenen datuak behar bezainbesteko xehetasunekin eskaintzen ez bazaizkigu ere, datu gehienek iradokitzen
|
dute
euskaraz irakurtzen dutenen artean ere joera orokorra errepikatzen dela, hau da, ikasketa maila handitu ahala handitzen dela irakurleen kopurua eta irakurtzeko maiztasuna (Kulturaren Euskal Behatokia, 2008; Conecta, 2010). Euskarazko eguneroko prentsaren irakurle kopuruei buruzko datuek berretsi egiten dute joera hori (CIES, 2007).
|
|
2015
|
|
|
Donostiako Zeruko Argia (10.000 ale zenbakiko), Bilboko Anaitasuna (7.000), Nafarroako Foru Diputazioaren Príncipe de Viana gehigarria (6.000) edota Baionako Herria (4.000). Milaka haur eta helduk ikasten
|
dute
euskaraz ikastoletan nahiz gau eskoletan. Elizbarrutien irratietako saioez harago, telebistaren eta zinemaren eremu ospetsuak atzemanezinak ziruditen artean (López Goñi, 2002:
|
|
|
Adinez, 40 urtetik goiti dira denak, eta beraz gaurko unibertsitateko ikasleen aurreko belaunaldikotzat jo daitezke. Zuzenean bizi izan
|
dute
euskararen normalizazio prozesua urte aunitzetan (erran liteke, batez bertze, prozesu hori guzia lehen pertsonan bizi izan dutela «bizi guzian»). Erratekoa da, bertzalde, aditu talde horretako kideak hautatzeko ez dela erabili ezein irizpide estatistikorik, eta beraz ez dugu erranen kolektibo honen edo haren ordezkari zehatzak direnik; baina bai dira talde aski uniformea (adinez, hizkuntza esperientziaz eta prestakuntzaz), gutienean pentsatzeko eta defenditzeko haiengan aurki daitezkeen joerak jendartean existitu bederen existitzen direla hain zuzen ere goi mailako prestakuntzako hizkuntza espezialisten artean:
|
|
|
Gazteek atzerakarga handiagoa nahi
|
dute
euskaraz?
|
|
2016
|
|
|
43 langile dauzka Goienak eta 200 BERRIAk. Erakusten
|
dute
euskara izan daitekeela lanerako hizkuntza bat.
|
|
|
Euskarazko komunikabideak izanik, erran gabe doa euskararen zabalkunderako tresna garrantzitsuak direla. Goienaren eta BERRIAren interes talde anitzek lotura zuzena
|
dute
euskararekin. Baina euskararen arloan ekartzen duen balioak gehiago zehaztea eskatzen du.
|
|
2017
|
|
|
Ikusgarria denez, tratatutako gaiak oso bestelakoak dira lan guztietan, eta kopuru txikia izan arren, esparru desberdinetarako erreferentziak eskain ditzaketela azpimarra daiteke. Zaharberritzea, komisariotza, instituzio praktikak, feminismoa, psikoanalisia, musika, performatibotasuna edota topografia aurki ditzakegu lan horietan, eta, alde horretatik, aberastasuna ekarri
|
dute
euskarazko ezagutzaren ekoizpenera. Ezin dugu ukatu, ordea, kopuru aldetik motza dirudiela zerrendak, batez ere Arte Ederretako zein Artearen Historiako ikasle kopurua eta bi espezializazio horietan euskaraz irakasten duten adituen kopurua gogoan.
|
|
2019
|
|
|
Kontzientzia horretan eragiteko baliabideak jorratu ezean, nekez eragingo dugu euskararen erabileran. Gainera, Idiazabal, Manterola eta Díaz de Gereñuk (2015) diotenaren arabera, identitatearekin eta integrazioarekin lotura duten jarrerek neurri handiagoan eragiten
|
dute
euskaraz hitz egiteko joeran, jarrera erabat instrumentalek baino. Hizkuntza gutxituekiko jarrerak lantzeko, honako ikaste emaitza hauek jaso ditugu sekuentzia didaktikoan:
|
|
2020
|
|
|
Guztira Nafarroako eta Gipuzkoako eremu soziolinguistiko ezberdinetako 68 adineko pertsona egoitzaratuk parte hartu dute, euskal hiztunak direnak, eta EADGaren euskarazko bertsioa (GADE) pasa zaie. Hasierako emaitzek adierazi
|
dute
euskarazko bertsioak barnetrinkotasun egokia duela. Era berean, hitz batzuek zalantza bat edo beste eragin duten arren, parte hartzaileek, orokorrean, itemekiko ulermen egokia azaldu dute.
|
|
2021
|
|
|
Euskarazko edukiak argitaratzen dituzten aldizkari zientifikoak identifikatzeko, hainbat iturritara jo daiteke. Hala eta guztiz ere, aldizkariak aztertzeko erabiltzen diren ohiko iturriek8 ez
|
dute
euskarazko produkzioa jasotzen eta jasotzen duten kasu bakanetan, ez dituzte beti aldizkarien datuak zehaztasunez ematen, hizkuntzarekin izan daitezkeen arazoengatik edo beste arrazoi batzuengatik (Navas Fernandez, 2016). Ez da euskarara mugatzen den arazoa, gaztelania eta ingelesa ez diren beste hizkuntzetan ere gertatzen baita, euskararen kasuan hutsuneak eta zehaztasun falta areagotzen badira ere.
|
|
|
Euskara, gaztelania eta ingelesa hirurak dira beharrezkoak, eta horietako bat erabiltzeko hautua egingo dute testuinguru edo beharraren arabera. Ikasle batzuek atzerriko beste edozein hizkuntza bezala ikasi
|
dute
euskara, eta beraientzat ez dauka inolako balio erantsirik edo ez dute atxikimendu berezirik euskararekiko. Aukeratu duten profesiorako garrantzitsua da, baina ez du beste funtziorik, Euskal UZTARO 119, Bilbo, 2021eko urria abendua
|
|
|
(...) Berriro ere, ikusten dugu% 15ek lagunekin dena edo ia dena euskaraz hitz egiten dutela, edo euskara gaztelania baino gehiago erabiltzen dutela; eta% 11k, berriz, bi hizkuntzak berdin erabiltzen dituzte. Guztira,% 26k adierazi
|
dute
euskara gaztelania bezainbeste, edo gaztelania baino gehiago, erabiltzen dutela lagunekiko harremanetan. Lagunen arteko erabileraren kasuan, beherakada handiagoa izan da eta, euskara ezagututa, hizkuntza nagusitzat edo gaztelania bezainbeste erabiltzen dutenen proportzioa 2004an% 49 izatetik 2016an% 38 izatera pasa da (Eusko Jaurlaritza, 2017:
|
|
|
Erd Ele tipologiako ikasleek fakultatean hasi zirenean zailtasuna izan zutela onartzen duten arren, hobekuntza bidea egiten ari direla nabarmentzen dute eta gaur egun euskaraz gai ikusten dute beren burua. Gaztelania erabiltzeko ohitura handia dutela diote eta hori baliatzen
|
dute
euskaraz dauzkaten mugak justifikatzeko.
|
|
|
Eus Ele tipologiakoak euskaraz eroso ari dira eta onartzen
|
dute
euskaraz gaztelaniaz baino erosoago egiten dutela.
|
|
|
Eus Ele tipologiako ikasleen ustez, fakultatea ez da testuinguru euskalduna. Hainbat irakasleren partetik ikusten
|
dute
euskara sustatzeko saiakera, ez, ordea, ikasleen portaeretan. Aipatzen dute fakultatera etorri aurretik ez zutela espero hainbeste gaztelania entzutea eta fakultatea ingurune erdalduntzat jotzen dute.
|
|
|
Eus Ele taldeko ikasleak euskaldunen dentsitatea handia den gune soziolinguistikoetan bizi dira, ohitura
|
dute
euskaraz egiteko eta euskararen aldeko hautua egiten dute. Ikasturte hasieran besteen hizkuntza hautuaren aurrean amore ematen badute ere egokitze estrategia erabiliz, ikasturteak aurrera egin ahala, euskaraz egiteko hautuari eusten diote; besteek euskaraz dakitela badakite, euskarari eusten diote eta bi eletako elkarrizketak onartzen dituzte.
|
|
2022
|
|
|
8 Idazkailuak eta Handspyk ez
|
dute
euskara prozesatzen, baina bai beste hitzkuntza batzuk. Esaterako, Text zutabe hori portugesez edo ingelesez idatzita balego, eskuz sartu diren hitz horien analisi morfologikoa egin ahal izango litzateke, hau da, zenbat lema, hitz dauden automatikoki azter daiteke.
|
|
|
Orain arte, euskarari buruz egin diren lan bariazionista garrantzitsu guztiek (Haddican, 2005; Ensunza, 2015; Lujanbio, 2016; Eguskiza, 2019) agertu
|
dute
euskara batua tokian tokiko euskaran izaten ari den eragin handia; hala ere, intentsitate handiagoarekin edo txikiagoarekin, leku bakoitzeko hizkerek (edo euskalkiek) bizirik jarraitzen dute. Beraz, estandarrari buruz, berdintzea gertatzen ari da, baina hizkerek kolorea izaten segitzen dute.
|