|
2003
|
|
|
Sentiberatasuna dela eta, oso pertsona ahulak dira akats fisiko bati buruzko iruzkin iraingarri edo barregarri baten aurrean; esate baterako, belarriak," murmurioak". Itxura horrengatik eta izan ditzakeen ondorio psikologikoengatik lizunkeriarik gerta ez dadin, gero eta guraso gehiagok hautatzen
|
dute
beren seme alabei ebakuntza kirurgikoa egitea. Gaur egun, arrazoi horregatik esku hartzen duten hamar pertsonatik zazpi adingabeak dira, eta belarrien zuzenketa (otoplastia) biztanleriaren sektore horrek gehien eskatzen duen kirurgia da, Kirurgia Plastikoaren, Konpontzailearen eta Estetikoaren Espainiako Elkarteak (SECPRE) emandako datuen arabera.
|
|
|
Horregatik, Gurasoen eta Eskolaren Europako II. Egunaren helburua da gurasoek hezkuntzan parte har dezaten sustatzea, eskolan parte hartuz eta irakasleekin lankidetzan arituz. Gurasoek jakin behar
|
dute
beren seme alaben eskolako arazoetan eta harreman pertsonaletan parte hartzeak aukera ematen diela nola eboluzionatzen duten jakiteko eta haien kezkei edo arazoei buruz jakiteko. Datuek, azterketek eta iritziek agerian uzten dute Espainiako familiak seme alaben eskola errealitateari bizkar emanda bizi direla.
|
|
|
Hala ere, bitxia da familiek seme alabek irakasleekin eta ikaskideekin dituzten harremanei buruzko ikuspegi ez hain positiboa izatea. Eskola umeek jasan ditzaketen indarkeria egoerei dagokienez, familiek uste
|
dute
beren seme alabek adierazten dutena baino tratu txar gutxiago gertatzen dela. Hala, ikasleen% 49,4k dio eskolan irainak jasotzen dituela, eta hamar gurasotik bik bakarrik uste du hori gertatzen dela.
|
|
|
Ene alde Aresti Bilboko poeta zenaren hitzak kanta ditzaket: " Etarren amek negar egiten
|
dute
beren semeak hiltzen dituztenean, baina batez ere beren semeek hiltzen dutenean". Ez ahal da argi?
|
|
2004
|
|
|
Mutikoei denbora utzi behar zaie beren bidea egiteko, garatzeko. Gaur egun gurasoek pentsatzen
|
dute
beren semea hamabi urterekin onena delako dena egina dagoela. Baina hamabi urterekin nahiz onena izan, ez dago inor munduan firmatuko duenik mutiko hori onena izango dela hamasei urterekin.
|
|
2007
|
|
|
Gure gizartean, euskara asko estimatutako gaia da, guraso gehienek nahi
|
dute
beren seme alabak euskara ikasi eta euskaraz egin dezaten, baina bestelako giza ereduak antzematen dituzte gaztetasunera heltzen direnean, eguneroko hizkuntza erabilerak bestelakoak direla ohartzen dira, erdara erabiltzeko joera edo ohitura dutela helduek. Eta haurrak, errazago ikasten du egin behar duela esaten zaiona baino, besteek egiten dutena edo bere inguruan ikusten duena.
|
|
|
Nazio identitateari dagokionez, gurasoek eraginaizaten dute. Batetik, gurasoek erabakitzen
|
dute
beren seme alaben testuingurusoziolinguistikoa, haiek erabakitzen baitute zer hizkuntzatan komunikatuko direnhaiekin, bai eta zer hizkuntzatan ikasiko duten seme alabek, beren helburuen zeinideologiaren arabera. Eta, ikusi dugun gisa, horrek badu eraginik nazio zeinestatu identifikazioetan, bai eta herrialdeekiko jarreretan ere.
|
|
|
Nekazariak uztaren fruituetatik (batez ere arrozaren fruituetatik) eta noizbehinkako lan txikietatik bizirik irauteko daude. Lan horiekin, nekez lortzen
|
dute
beren seme ugariak elikatu eta janztea. Gero eta zor handiagoak direla eta, familia batzuek trafikatzaileei eman behar izaten diete seme alabaren bat.
|
|
|
Hori euskararen kontra egotea ote da? Erriberako guraso askok nahi
|
dute
beren seme alabek euskaraz ikas dezaten. Gaur egungo legearekin hori ez da posible.
|
|
2008
|
|
|
Ikasle hauen hezkuntza beharrak ez dira txikiak ikastetxe pribatuetara doaz, garraiobide bereziak behar dituzte, ikasmaterial osagarria..., eta familiek diru asko behar izaten
|
dute
beren seme alaben ikasketei aurre egiteko.
|
|
2009
|
|
|
% 46k, berriz, uste du gelen egungo maila baxuegia dela. Izan ere, uste
|
dute
beren seme alabek askoz gutxiago ikasten dutela beren garaian, batez ere matematikan eta ingelesez, beren bi irakasgai gogokoenak baino. Irakaskuntza maila gogortzeko eskaera ez dator bat seme alabentzat nahi duten ikastetxearekin.
|
|
|
10 urtetik beherako haurrak dituzten familien %47k adierazi
|
dute
beren seme alabek gaizki jaten dutela
|
|
|
Haurrek oso elikagai gutxi jaten dute, eta ia erdiak ez dira inoiz jaten zenbait produktu, hala nola barazkiak eta lekaleak (%64), arraina (%44) eta frutak (%40). Galdetutako gurasoek adierazi
|
dute
beren seme alabek batez beste bederatzi produktu mota jaten dituztela, baina gehienak esnekiak eta deribatuak dira, baita pastak, ogia, patatak eta abar ere. “Haur horiek ez dute arazorik epe laburrean, baina laster konponduko ez diren ohitura txarrak hartzen dituzte”, ohartarazi zuen Zaragozako Miguel Servet ospitaleko Gastroenterologia eta Haurrentzako Nutrizio Unitateko buruak, Luis Ros doktoreak.
|
|
2010
|
|
|
Gertaera horrek, eta elearteko nahas ezkontzek, lehen baino ahulduago utzi dute zonalde soziolinguistikoaren orain dela ehun urte inguruko banaketa argi hura. Azkenik, eta berritasun gisa, gero eta guraso erdaldun edo nahas eledun gehiagok murgiltze bidea aukeratzen
|
dute
beren seme alabentzat: gurasoen nahia zonaldearen irizpidearen gainetik dago EAEko hezkuntza legerian, funtsaren funtsean.
|
|
|
Bertan, segurtasun arauak, Sareari buruzko legeria, iragazte sistemen azterketa konparatiboak, behar izanez gero nora jo behar den eta abar biltzen dira. Gurasoek gaur zailagoa
|
dute
beren seme alabak nondik nora dabiltzan jakiteko. Egia esan, bai.
|
|
|
Horixe da TDAHren eta dislexiaren kasua. Diagnostikatzen zaizkien helduek sufritu egiten
|
dute
beren seme alabek izango dituzten ala ez”, azaldu du Lópezek. Bestalde, Sans ek azpimarratu du orain nahaste horiek ez direla lehen baino maizago gertatzen, gehiago diagnostikatzen direla, irakaskuntza 16 urtera arte derrigorrezkoa baita.
|
|
2011
|
|
|
Beste batzuetan, ezkontidea norberaren taldearen barruan hautatzera behartzen dute (endogamia), baina betiere familiatik kanpo, intzestua saihesteko. Adibidez, ijitoen komunitateko kideek nahiago izaten
|
dute
beren seme alabak beren taldeko kideren batekin ezkontzea.
|
|
|
Mugako nortasunaren nahastea dutenen gurasoek ere mugako nahasteak izaten dituzte askotan, belaunaldiz belaunaldi transmititzen baita askotan nahaste hau. Horrela, txikitan afektu gabezia bizi izan duten gurasoek amatzat edo aitatzat hartzen
|
dute
beren semea edo alaba, beren premiak asebetetzeko. Txikitan asebete gabeko premiak haurraren bidez asebetetzen dituzte gurasoek.
|
|
|
Gurasoek funtsezko papera jokatzen
|
dute
beren seme alabek fobia soziala pairatzeko dituzten aukeretan. Horrela, gurasoak babesleegiak, kontrolatzaileegiak eta zorrotzegiak badira haurrekin, afektua erakusteko zailtasunak badituzte, inhibiziorako joera duten seme alabei laguntzarik ematen ez badiete, eta diziplina teknika gisa lotsa sentimendua eta «besteek zer pentsatuko duten»ari buruzko erreparoa erabiltzen badituzte, beren seme alabek fobia soziala garatzeko bidea errazten dute.
|
|
|
Fobia soziala da hersturagatiko nahasteen artetik maizen agertzen den nahasteetariko bat (Tillfors, 2004), baina sarri ez zaio merezi duen garrantzia ematen. Haur edo nerabeen kasuan, gurasoek uste izaten
|
dute
beren seme alabak lotsatiak direla edota bizitzen ari diren garapenaren fase normal baten ezaugarria dela haien herabetasuna. Eskolan ere antzeko zerbait gertatzen da, fobia soziala duten haur eta nerabeak besteekin elkarrekintzan ez dira gatazkatsuak izaten, eta, ondorioz, irakasleen artean nahastea oharkabean pasatu ohi da (Piqueras, 2005).
|
|
|
Familien ikuspegitik, ordea, ikasleak teknologia berrien aurrean helduek gainbegiratzen ez duten esposizio handiak eragindako arriskuak nabarmentzen dira. Horretarako, gurasoek erantzukizun handiagoa izan behar
|
dute
beren seme alabekiko, eta eskolak trebetasunak sustatu behar ditu baliabide berri horiek modu kritiko eta egokian erabiltzeko. Material lagungarriak Autonomia erkidegoek, beren kudeaketa esparruetan, ikastetxeen lana indartu dute hainbat jarduketaren bidez, eskolako bizikidetza maila egokia lortzeko.
|
|
2012
|
|
|
Etorkinen seme alaben artean, %28, 50 A ereduan eskolaratzen da, %31, 42 ereduan eta %40, 08 ereduan. Hortaz, gehienek, eredu euskalduna aukeratzen
|
dute
beraien seme alaben ikasketetarako. Gainera, azken hiru urteetan eredua igo da.
|
|
|
Gaur egun erabiltzen diren teknika ekografiko aurreratuei esker, guraso askok ikusi ahal izan
|
dute
beren semeak nola xurgatzen duen bere atzamarra amaren umetokitik. Haurraren lehen mailako erreflexu hori normaltzat jotzen da bere bizitzako lehen urtean, baina hiru edo lau urte baino gehiago luzatzen bada, kalteak eragin ditzake ohituraren intentsitatearen eta maiztasunaren arabera.
|
|
|
Eztabaidaren beste arlo bat haurren pribatutasunari eta intimitateari buruzkoa da. Kritikoenek nahiago
|
dute
beren seme alaben irudiak ez zabaltzea, ez helburu komertzialekin, ez bestelakoekin. Aurreko espaloian daude sare sozialetan, blogetan edo bestelako espazioetan argazkiak edo bideoak argitaratzeko arazorik ez dutenak.
|
|
|
Gure haurrek ikasia dute, eta zorionez, Ortzaizerateko bide hori ere. Aita Ama gazteek nahi
|
dute
beren seme Mikael ttipia, pixka bat handitzen hasi deneko, aitatxi amatxi Ortzaizekoeri erakutsi. Beren puttiko ttipiarekin Euskal Herriari buruz joaiteko goiz hartan idatzi nizkioten lerro xinple hauek:
|
|
2013
|
|
|
_ Yodi Zenbaki hau: dibortzioak% 20 baino gehiago jaitsi da Espainian aurreko urteekiko krisialdia. Hala ere, soldatak jaisteak eta enplegua galtzeak banantze edo dibortzio prozeduretan murgilduta dauden guraso askok eskatzen
|
dute
beren seme alabei mantenu pentsio gisa esleitutako zenbatekoa murrizteko. . Adin nagusiko semeak eskatzen duen mantenu pentsioak oinarrizko bizi beharrak baino ez ditu estaliko.
|
|
|
Horien konstantzia da tratamendua eraginkorra izatea lortu duen gakoa, eta hiesa duten haurren tasak murriztea. Amek pentsatzen
|
dute
beren seme alabak gaixotasunarekin jaio daitezkeela, eta, beraz, funtsezkoa da horiek saihesten laguntzea. «Oso garrantzitsua da gure istorioa kontatzea», azpimarratu du Sithandazek, bere alaba «birusetik libre» izan zuela programa honi esker.
|
|
|
Gurasoak: familiako otorduak sustatzea (azterketek erakusten dute nerabeek familian jan nahi dutela) etxean elikagai osasungarriak egotearen erantzukizuna aukera ematen
|
dute
beren seme alabek modu autonomoan har dezaten beren dieta. Hala, kontrol irekia egitea komeni da (etxean osasungarriak ez diren elikagaien kopurua mugatzea), baina ez da kontrol zorrotz eta nabarmena egitea (eskuragarri dauden elikagaiak hartzeari buruzko murrizketak edo arauak ezartzea), 2006ko Appetite aldizkarian, Ogden ek eta 2006an kolaboratzaileek iradoki zutenez.
|
|
|
Adele Faber eta Elaine Mazlish ‘Cómo hablar para que la hijosa y cómo escuchar para el hijos de los hijos’ (Medici, 1997) nabarmentzen dute «haurrek beren gurasoek entzuten dituzten lehen adinetatik entzun dezaten», eta entzuten dutena beraientzat garrantzitsua dela. Guraso lagunak, baina gurasoen aurrean Haurrek erreferente bat behar dute, ezin zaio gurasoen paperari uko egin, ordezkaezina baita Guraso batzuek uste
|
dute
beren seme alaben konfiantza lortzeko beharrezkoa dela beren mailan jartzea. Hau da, haiek bezala jokatu behar dute, beren hizkuntza hartu eta ikaskide edo lagun baten eta guraso baten arteko harreman hurbilagoa izan behar dute.
|
|
2014
|
|
|
Metodo hori aurrekoarekin konbina daiteke. Guraso askok esaten
|
dute
beren seme alabak erlaxatu egiten direla motxila eramateko motxila batean, gorputzaren kontra estututa, hainbat lan egitean mugitzen diren bitartean, ez zakar. Negar egiten duen haurtxoari masajea ematea.
|
|
2016
|
|
|
Nahiz eta gehiegikeria horretaz jabetu, guraso askok ez dute mugarik jartzen. Jostailu fabrikatzaile baten beste azterketa baten arabera, familien %39k onartzen
|
dute
beren seme alabek eskatzen dituzten jostailu guztiak edo ia guztiak jasotzen dituztela, eta %38k, gutxienez, beren desioen erdiak ematen dizkiete. Zergatik ez da ona soberakina Jostailu gehiegi dituzten haurrei oparitzea, batez ere denak kolpatzen direnean, haientzat izugarria izatera iristen da.
|
|
2017
|
|
|
Ondorioz, ez dute ezer egiten hura konpontzeko. Egokia izan ala ez, gurasoen bi herenek(% 65) uste
|
dute
beren seme alabek pisu normala dutela beren adin eta neurrirako. Beste herena ia zati berdinetan banatzen da beren zurtoinak pisu normala baino pixka bat gehiago edo oso gutxi(% 19) baino gehixeago edo oso gutxi dutenak(% 16) direla uste dutenen artean.
|
|
2019
|
|
|
Gainera, Espainiako Pediatria Elkartearen webgune ofizial honetan, gure herrialdean ematen ari diren txerto guztietako familiei eta profesionalei informazioa emateko atal bat dago. Haurrak eskubide osoko subjektutzat hartzen baditugu, gurasoek onartu behar
|
dute
beren seme alabak ez direla haiekiko zer egin erabakitzeko ahalmena duten jabetzak. Eta, osasuna eta gaixotasuna bezalako gai garrantzitsuak jorratzean, munduko osasun sistema guztiek duten zientzian konfiantza izan behar dute, gaur egun ezagutzen diren afekzio ugarien protokolo prebentiboak, diagnostikoak eta terapeutikoak adosteko.
|
|
|
Gurasoek baimena eman behar
|
dute
beren seme alabek eskolan irudiak har ditzaten hezkuntza eginkizunaz gain beste helburu batzuetarako, eta ezin izanen da haurrik jardueretatik baztertu baimenik ez izateagatik.
|
|
2020
|
|
|
Konfinamenduarekin, guraso batzuek sumatu
|
dute
beren seme alabak “txikiago” egin direla, beren garapenean atzera egin dutela: ohea bustitzen dute, txupetea eskatzen dute, okerrago jaten dute… Garrantzia kentzen diogu?
|
|
|
6 eta 9 urte bitarteko haurren %40k gehiegizko pisua edo gizentasuna du, eta adinean aurrera egin ahala areagotzen da eragina, baina guraso gehienek uste
|
dute
beren seme alabek pisu normala dutela.
|
|
|
haurrei gehiago eragiten die(% 6) neskei baino(% 2,4). 10 ikasletik lauk gehiegizko pisua duten arren, guraso gehienek uste
|
dute
beren seme alabek pisu normala dutela. Gurasoen% 11,7k bakarrik uste du haien txikiek “gehiegizko pisua” dutela.
|
|
|
«Familiek askatasunez aukeratu behar
|
dute
beren seme alabentzako hezkuntza eredua. Eredu hori gaztelaniazkoa izan daiteke, edota PAIren gisako programen bidez osatutakoa[...], horiei esker, gazteek rol aktiboa izanen dute beren ikasketa prozesuan eta nazioarteko pentsaera garatuko dute, etorkizunean lanpostu bat lortzeko aukerak hobetuz».
|
|
|
Kasu gehienetan, ez direnez homologatutako proiektuak izaten, familia horien eskolatu gabe daude legearen arabera (Goiria, 2014). Aipatu behar da familia horien aukera ez dela haien seme alabak etxean heztea, hau da, ez gara homescholing izenezkoaz ari; izan ere, kasu horietan, familiek proiektu kolektibo baten esku uzten
|
dute
beren seme alaben hezkuntza prozesuaren zati bat (haur horiek nolabaiteko periodikotasunez joaten dira proiektu horietara) (Carbonell, 2015; Igelmo eta Laudo, 2017; Carneros, 2018). Legearekiko egoera anomalo horri homescholing kolektibo dei dakioke, kontzeptu operatibo bezala, azpimarratuz ume hauek ez direla homescholer, hots, etxean ikasten duten umeak.
|
|
2021
|
|
|
4 Oso argi
|
dute
beren seme alabek euskara ere ikasiko dutela, eskolaren bidez, batez ere.
|
|
|
Seguru asko, Espainiako haurren% 25ek gehiegizko pisua edo obesitatea du, eta horrek asko irauten du. Ikerketak dioenez, guraso gehienek uste
|
dute
beren seme alabek pisu “normala” dutela, nahiz eta gehiegizko pisua edo obesitatea izan. Nola jakin dezakete gurasoek arazo hori?
|
|
2022
|
|
|
Baina gero eta ume gehiago daude frustrazioak kudeatzeko arazoak dituztenak, eta hori gurasoen espektatibekin dago lotuta. Izan ere, askok uste
|
dute
beren seme alabak onenak direla edo izan behar dutela denean, tartean kirola. Baina, agian, momentuz, ez da horrela.
|
|
|
Gauza bat dago, ordea, komunean: ama guztiek (salbuespen eroak salbu) onena nahi
|
dute
beren seme alaben  tzat. Onena den hori nola eman edo nola lortu, horretan da  tza amatasunaren funtsik latzena.
|
|
2023
|
|
|
Gaixotasun horretan, sexu jakin bateko semea jaiotzen bada, normaltasunez bizi daiteke, baina beste sexutik jaiotzen bada, gaixotasun bat izan dezake, eta heriotza ere eragin dezake. Orduan, familia batean sexuari lotutako patologia larriren baten aurrekariak badaude, hala nola Duchenne-ren muskulu distrofia, X sindrome hauskorra edo hemofilia, adibidez, gurasoek tratamendua hasi ahal izango
|
dute
beren semearen sexua aukeratzeko. Baina, aurretik, Laguntza bidezko Giza Ugalketaren Batzorde Nazionalaren baimena dute.
|
|
|
Familiek uste
|
dute
beren seme alabak bakarrak, bereziak direla. Ama edo aita batentzat, haren semea edo alaba munduko garrantzitsuena da.
|