|
2000
|
|
|
Baina Markosek zein Nestorrek ez
|
dute
amaren ordezko emaztearenganako itzulbide errazik; narraziook arrotzaldi horren kronika lirateke. (Egunkaria)
|
|
|
Barne Eredu hauek etengabe birmoldatuak izaten dira, eta batzuetan, guztizeraldatuak ere; baina aldi berean esan daiteke sendoak direla jadanik adingoiztiarrean. Gehiago zehaztuz, bost urte dituztenerako (Bowlby, 1988) haurgehienek nahiko garatua
|
dute
amari edo ordezkoari buruzko Barne Eredua, etaeredu honek ahalbidetzen dio harekin harreman egokiagoak edukitzen, amarenjokabideak aurresaten laguntzen dion heinean.
|
|
2002
|
|
|
Modu kontrolatuan lo egiten uzten zaien haurrek hobeto atseden hartzen ikasten dute lo egin bitartean, eta erditze ondoko depresioaren eragina murrizten
|
dute
amen artean, British Medical Journal aldizkariak argitaratzen duen azterlan baten arabera. Melbourneko (Australia) Royal Children’s Hospital eko aditu talde batek egindako txostenean, Harriet Hiscock doktorea buru dela, adierazten da amek «negar kontrolatuko teknikak» ikasten badituzte nabarmen murrizten direla lo egiteko haurraren arazoak.
|
|
|
Gero, egoera kontrolatu egiten da, eta, 6 eta 7 urtetik aurrera, haurrak bere anaiari joko laguna ikusten dio, manipulatu egin dezake eta jarraitu beharreko eredutzat hartzen du. «Eboluzio normala da, harremanak orain lankidetzakoak dira eta, bestalde, ez
|
dute
amaren esku hartzerik behar», azpimarratu du Fuentesek. Baina haurren artean eztabaidak sortzen direnean, jeloskorraren portaerak eragindakoak, edo horrek zerbait desegoki egiten duenean, kontuan hartu behar da «inoiz ez direla jelosiak gaindituko egiten dutenaz ez direlako jabetzen haiek», adierazi du Manuel Jimenezek.
|
|
|
Hori, hein handi batean, bularreko haurren lanagatik gertatzen da, nahiz eta legeak ordutegian nolabaiteko malgutasuna ematen dien. “Amen legezko eskubideek ordu bat hartzen
|
dute
amak, komeni zaion moduan, banatzen dituen zortzi orduko; gainera, lanaldia murrizteko eska dezake eta ez du txandarik edo gaueko lanik egiten”, alegatu du Navasek. Baina arazo horrek badu konponbiderik, amak esnea atera eta hozkailuan gorde baitezake, zenbait egun igaro ondoren ere inolako propietaterik galdu gabe.
|
|
2003
|
|
|
Metodo horiek emakumeei haurdunaldiak bereizten eta osasuna zaintzen lagunduko liekete. Ikerketaren egileek, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME), Haurrentzako NBEren Funtsak (Unicef) eta Biztanleentzako NBEren Funtsak (UNFPA) diotenez, 13 herrialdek baino ez
|
dute
amaren heriotzen %70, eta India da heriotza kopuru handiena duena, eta atzetik Nigeria.
|
|
|
Bestalde, Espainiako ikerketa baten arabera, oraindik bularra ematen duten zerealak hartzen dituzten haur txikiek asma izateko aukera handiagoa dute, adinekoak direnean. Alergologia eta Immunologia Klinikoko Espainiako Elkartearen kongresu batean aurkeztutako lan honen egileek uste
|
dute
amaren esnea soilik elikatzea dela sistema immunitarioa babesteko modurik onena. Ondorio horiek 16.000 paziente heldu baino gehiagori buruzko azterketa batetik atera zituzten.
|
|
2005
|
|
|
muskuluetako mina, hilekoaren zikloak irregularrak izatea, ilea, azala eta mukosak lehortzea, depresioa, hotzeria eta digestio gasak; arritmiak dira arazo larrienak. Gaineratu
|
dute
ama begetarianoek omega gutxiago dutela amaren esnean, eta, beraz, haurtxoek gabezia hori dutela garapenaren funtsezko etapa batean. Omega gantz azidoek osasunean duten funtzioa honako hau da:
|
|
2006
|
|
|
Ondorio gisa, euskal emakumeen esperientziak amatasunareninguruan askotarikoak direla berresten du: «Hainbat emakumek ez
|
dute
ama izangura, beste batzuk aspaldi izan ziren beste testuinguru batean, edo euren lehenesperientzia bizitzen ari dira. Hau dena aztertzeko, adina, egoera ekonomikoa etatestuinguru etnografikoa aztertu behar dira» (ibidem, 1995).
|
|
|
Bestalde, amatasun ereduek erabat idealizatzen
|
dute
amaren irudia eta, aldiberean, umearen erantzukizun osoa amarengan kokatzen dute. Lehen aipatu dugunamatasun eredu intentsiboa exijentea eta beteezina da:
|
|
|
Baina zientzialari talde horrek ikusi du amak fetuan duen eragina, gurasoengandik hartutako geneak edozein direla ere. Hala, ikertzaileek “lehen aldiz” ezarri
|
dute
amaren serotoninaren zeregin erabakigarria —bere geneen araberakoa— fetuaren garapenean, bereziki garunean, baina baita bihotzean eta digestio hodian ere. Serotonina batez ere neurotransmisore gisa jarduten duen substantzia bat da, eta hainbat prozesutan parte hartzen du:
|
|
|
¿ Cómo era? Hirugarren erizain bati ere deitu diote, Pilik dioena argitzeko asmoz, eta, denak nahastu dituela baliatuz, igogailura sartu
|
dute
ama Nereak eta izekok, haren gurpildun aulkiari bultza eginez. Igogailuan begiak itxi eta, irribarrez, alde batetik bestera mugitu du Nereak burua, Piliren asmakizunak gogoan.
|
|
|
Nebaren ahotsa da. Kalean galduta aurkitu
|
dute
ama. Nora ezean.
|
|
2007
|
|
|
Gero eta gehiago euskara eta frantsesa dira haurtzaroko hizkuntzak. Gaurko gazteen adinartean %7k euskara
|
dute
ama hizkuntza bakarra eta beste hainbestek euskara eta frantsesa. ezberdintasunak ere agertzen dira herrialde batetik bestera. BaionaAngelu Biarritz (BAB) eskualdean bataz beste %12 dira ama hizkuntza euskara dutena, bakarrik edo frantsesarekin batera.
|
|
|
Baina zorionez alor honetan ere garapen bat ageri da. orain arte bi gurasoak euskaldun zirelarik haurrak %80 ziren euskaldun, baina guraso bat euskaldun eta bestea erdaldun, haurrak %20 ziren euskaldun. Gaur egun kasu berean, haurretan %44k euskara
|
dute
ama hizkuntza euskararekin batera. Guraso erdaldunentzat, anitz dira, ikastolak, eskola elebidunak eta elkarteak dira beren haurrak euskaltasunean sartzeko ateak.
|
|
|
Ikertzaileentzat deigarria da familiako alergiarik ez duten emakume asko kakahueteak alferrik saihesten ari direla. Edo, autoreek diotenez, kontseilua gaizki interpretatzen
|
dute
amek, edo ez da ondo transmititzen. Emakume askok haurdunaldiko lehen hiruhilekoan jasotzen dute ohar hori emaginek, kontuan hartu beharreko neurri dietetiko batzuk nabarmentzen dituztenean.
|
|
|
Hala, duela gutxi, obesitate larria duen mutiko britainiarraren kasua zabaldu du hedabideetara. Mutiko horrentzat, gizarte zerbitzuek proposatu
|
dute
amari zaintza kentzea, amak ustez zabarkeriaz jokatu duelako elikadura kontuetan. Espainiako Asturiasko agintariek antzeko kasu baterako jardun dute duela gutxi.
|
|
|
Urtarriletik uztailera bitartean, haurren pisua pixkanaka igotzen da, eta, gero, berriro jaisten da. Ikertzaileek diotenez, haurrek gehiago pisatzen
|
dute
amak eguzki izpiekiko esposizio handiagoa izaten duenean ernaldiaren azken hilabeteetan. “Arau orokor gisa, jaiotze uneko pisua pixkanaka igotzen da uztailera arte, eta, gero, jaitsi egiten da pixkanaka, eta, horri esker, argi ikus daiteke klimaren eragina”, esan zuen Verda Shelok, azterlanaren egileetako batek.
|
|
2008
|
|
|
"' Aita txekeak' edo' aita kanguruak' gara eta azkenean gaizki hezten ditugu, eurekin asteburuan baino ez gaudenez konpentsatzen saiatzen garelako. Gehiegi mimatzen badituzu burutik behera kaka egiten dizute eta errieta gehiegi egiten badiezu berriz, galdu egiten dituzu, erraza
|
dute
amarekin bueltatzea". 37 urteko errenteriar honek oraindik ez du etxebizitza independenterik lortu:
|
|
|
Lanetik ordubetez ateratzeko eskubidea
|
dute
amak eta aitak; haur bat baino gehiago jaio badira, modu proportzionalean handituko da denbora hori, eta aukera izango dute, gainera, bitan zatitzeko.
|
|
|
Zehazki, ikusi
|
dute
ama bereko aleak ontzi berean elkarrekin landatzean sustraiak gutxiago garatzen dituztela ama desberdineko aleen ondoan baino. Ikertzaileek ez dute argi ahaideek beren sustraien garapena murriztu egiten duten edo ahaidetasunik ez duten aleek handitzen duten garapen hori, baliabideak lortzeko lehian.
|
|
|
Estatu Batuetako zientzialariek berretsi
|
dute
amagandiko edoskitzeak haur baten adimena hobetzen duela aldaera genetiko jakin bati esker, ‘Proceedings of the National Academy of Sciencies’ aldizkarian berriki argitaratu den azterlanak erakusten duenez. Gantz azidoak kontrolatzen dituen gene batek lagundu diezaieke, gantz azido horiek dituzten haurrei, amaren esnearen gantza hobeto aprobetxatzen eta adimen koefiziente handiagoarekin lotutako garun garapena sustatzen.
|
|
|
Edoskitzea eta garapen kognitiboa Edoskitze naturala da haurrarentzako elikadurarik onuragarriena. Haurrak gaixotzeko duen suszeptibilitatea murrizteaz gain, duela gutxi egindako ikerketek frogatu
|
dute
amaren esnearekin elikatutako haurrek garapen kognitibo hobea izaten dutela, eta horrek adimen koefiziente handiagoa dakar. Azken ikerketen arabera, esan daiteke haurren garapen intelektualean bi faktorek eragiten dutela:
|
|
2009
|
|
|
Ez mediku, sendagile edo emaginik erditzeko garaian eta klinikarik hurbilena ere urrun edozein larrialditan ate joka joateko. Nigerren jaiotzen diren 100.000 haurretatik 1.800ek galtzen
|
dute
ama erditzean, Afganistanen bezala. Irlandan haurra egiten duten 100.000 emakumetatik bakarra hiltzen da, Italian hiru eta Austrian lau.
|
|
|
" D" ereduari dagokionez, euskara da ikasteko eta irakasteko hizkuntza nagusia; alabaina, eredu horretan ikasi duten ikasleen hizkuntzaaniztasuna oso handia da. Batzuek euskara
|
dute
ama hizkuntza; beste batzuek, berriz, gaztelania; eta beste batzuk elebidunak dira txiki txikitatik. Gauza bera gertatzen da ikasle horien gizarte inguruan hitz egiten diren hizkuntzekin.
|
|
|
Zaharrenak Gatikan jaiokoak izan dira eta gazteena Bilbon. Hirurek euskara eduki
|
dute
ama hizkuntzatzat7.
|
|
|
Horrexegatik erabakitzen
|
dute
ama egin berri direnen% 80k haurrari bularra ematea.
|
|
|
Ezin dut sinistu. Ez al
|
dute
ama guztiek abesten, ala. Hemen ez?
|
|
|
Bi anaiok Kevin eta Helgaren beharra izango
|
dute
ama ordezkatzeko.
|
|
|
Gizonek eta emakumeek modu diferentean bizitzen
|
dute
ama edo aita bihurtzeko esperientzia, eta ondorio desberdinak ditu batzuentzat zein besteentzat. , ikerketek aditzera ematen dute amatasunak emakumeengan duen inpaktua, positiboa zein negatiboa, aitatasunak gizonengan sortzen duena baino handiagoaizaten dela.
|
|
|
Esaterako, askoz ere etorkin gehiago dago Bilbon: Estatutik etorritakoak (gaztelania
|
dute
ama hizkuntza), zein atzerritik etorritakoak (lehendabizi gaztelania ikasi ohi dute). Gainera, agerikoa da euskararen sustapenean Eusko Jaurlaritzaren hezkuntza politikek izan dutela askoz ere eragin handiagoa, udal mailako politikek baino.
|
|
|
Anjel Valdesek eman zidan ideia, nola behar nuen egin lagun batzuekin ene CD hori. Orduan, izan ditut lagun Mixel Arotze eta Erramun Martikorena, eta baita parte hartzen
|
dute
Amaren Alhabek, eta ene semeak ere, kantu bat eman dugu elkarrekin?. Hamazazpi kantu ditu lan berriak:
|
|
|
Borja Sanchezek, Jon Bidaurrek, Jon Intxaustik, Ander Bidaurrek eta Javier Sanchezek osatzen
|
dute
Ama taldea, eta hirugarren diskoa kaleratu dute oraintsu, Exposici, n permanente. Donostiako pop taldea, libre eta ausartago?
|
|
|
Bitxiak dira paitak: arrautza puskatu eta begiak zeinengan pausatu, hantxe aurkitzen
|
dute
ama, izan paita ama, azeria, ala hondartzan tanga batekin kakahueteak saltzen dituen gizasemea. Hura nora, paitak hara.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, azkeneko hilabete eta urteetan gauzak egiteko gaitasuna polikipoliki galtzen joan da. Batetik, ez da gauza etxeko zereginak egiteko, besteakbeste, garbigailua erabiltzeko, janaria prestatzeko eta etxea txukun mantentzeko.Seme alabek adinarekin batera gertatzen diren aldaketak direla uste dute bainakasu batean, patata tortilla bat egiten ari zela tortilla sutan ahaztu eta erre eginzitzaion, ordutik hona ez
|
dute
ama bakarrik uzten. Bestetik, kalera irtetekolaguntza behar du, kalean sarritan noraezean ibiltzen baitzen.
|
|
|
Parte hartzaileen ezaugarri soziodemografikoei dagokienez, azpimarra daiteke oso perfil antzekoa aurkitu zela lau azpilaginetan (ikusi 2 taula); horrela, ama eta aita gehienek egin dituzte ikasketa unibertsitarioak(% 48 tartean), gurasoek beraien artean euskara darabilte beti edo gehienetan(% 37,5 tartean), haurrek% 90ean baino gehiagotan entzuten dute euskara(% 56), guraso gehienek euskara
|
dute
ama hizkuntza(% 57,9) eta haur gehienak lehenengo seme alabak dira(% 57,3). Oro har, esan daiteke lagina apur bat soslaitua dagoela gurasoen ikasketa mailan; non ikasketa unibertsitarioak egin dituztenek gainpresentzia duten; izan ere, EAEko datu estatistikoetan, biztanle gutxiagok egin dituzte ikasketa unibertsitarioak,% 21,5ek hain juxtu (EUSTAT, 2001).
|
|
|
Ez zuten alde nabarmenik hauteman. Hala ere, gerora egindako ikerketen arabera, pisu txikiagoa
|
dute
ama begetariano zorrotzek, eta dieta makrobiotikoa egiten dute. Haurtxoaren pisua amak haurdunaldian irabazten dituen kiloekin lotuta dago.
|
|
|
Ikerketa gutxi batzuek aztertu dituzte ERCaren garapenaren arrisku faktoreak helduen bizitzaren aurretik. Ikertzaileek azaldu zutenez, aldez aurreko ikerketek erakutsi
|
dute
amaren diabetesa sortzetiko anomaliak gertatzeko arrisku handiagoarekin lotuta dagoela, nahiz eta nahastearen kontrol zorrotzaren ondorioz anomalia horien garapen tasa diabetikoak ez diren amena bezalakoa izan. Emaitza berriek aukera ematen dute diabetesaren zaintza zorrotzagoa eta haurdunaldiko pisuaren kontrola eginez gero, haurrek ERC garatzeko duten arriskua gutxitzeko.
|
|
|
Eguneko 24 orduz bada hartzuloan gertatzen dena ikusteko aukera. Lotan ematen
|
dute
amak eta kumeak denbora gehiena, negu gorrian hori baita hartzen eginbeharra. Hartzuloan egotea udaberriaren zain.
|
|
|
hizkuntza komunitateen araberako gizadiaren banaketaren baldintzapena hain da handia eta eraginkorra, egiaz, ezen ezinezkoa baita berori gutxiestea zigorren bat jaso gabe, eta ezta ere berori alde batera uztea arrisku handienetan erori gabe. Politikari batzuek —herri ezberdinak biltzen dituzten esparru estataletan— uste onez jarri izan
|
dute
ama hizkuntza estatu hizkuntzaren atzean, bai, baina euren erabakiek mendeetan zehar ekarri dituzten ondorioak atzeman gabe. Nola epaitu behar da jarduera bat, zeinek —itxurazko estatu interesei jarraituz— hizkuntza inperialismoaren politika bat bultzatzen duen, eta, horrela, kanpoeta barne politikan hainbat arrisku sortarazten dituen, arrisku horiek, egiaz, naturaren beharrez agertzen direlarik eta oinarrizko indarrak askatzen dituztelarik, hain zuzen, aldaezina den giza lege espirituala —botere mailako arbitrariotasunaren aurrean— borrokara deitzen duten indarrak!!!
|
|
2011
|
|
|
1 euskara izan dute guztiek edo gehienek L1, hori izan
|
dute
ama hizkuntza. euskara izan dute haurtzaroan, eta halaxe dute oraingo haurrek ere, etxeko eta familiako hizkuntza: hizkuntza bakarra edo nagusia, hamarretik hamarretan edo bederatzietan erabiltzen zena eta dena.
|
|
|
ezagutu
|
dute
amaren maitasuna.
|
|
|
Gurasoen gehiegizko babesak haur hauen portaera pasiboa sustatu izan du. Sarritan, haur hauen ingurumeneko kinaden iturri bakarra ama izan da eta segurua ez den atxikimendu bat garatu
|
dute
amarenganako. Ondorioz, harengandik bereizteak barne herstura handia eragin du beraiengan.
|
|
|
Atxikimendu ziurra duten haurrek barne herstura gutxi sentitzen
|
dute
ama aldentzen denean; hori bai, hura itzultzean, haren hurbiltasuna bilatuko dute eta hurbiltasun horrek lasaitu egingo ditu. Aldiz, atxikimendu ez ziurra dutenek barne herstura handiagoa sentitzen dute amarengandik bereiztean, eta ez dira lasaitzen harengana itzultzean.
|
|
|
Atxikimendu ziurra duten haurrek barne herstura gutxi sentitzen dute ama aldentzen denean; hori bai, hura itzultzean, haren hurbiltasuna bilatuko dute eta hurbiltasun horrek lasaitu egingo ditu. Aldiz, atxikimendu ez ziurra dutenek barne herstura handiagoa sentitzen
|
dute
amarengandik bereiztean, eta ez dira lasaitzen harengana itzultzean. Atxikimenduaren izaera da, beraz, haurraren autonomiarako eta sozializaziorako garapenari bidea irekitzen diona.
|
|
|
Atxikimenduaren izaera da, beraz, haurraren autonomiarako eta sozializaziorako garapenari bidea irekitzen diona. Atxikimenduaren arabera, haur batzuek modu anbibalentean jokatzen
|
dute
amarengana itzultzean, eta ekidin egiten dute hura besarkatu eta laztantzea.
|
|
|
Cesalek eta Matagalpako Elizbarrutiko Caritasek ere itxi zuten azaroaren 10ean lau urte iraun duen eta Nikaraguako iparraldeko hiru udalerritan gauzatu den ekimena. Biek garatu
|
dute
amen eta haurren osasunerako hitzarmena, Garapenerako Nazioarteko Lankidetzarako Espainiako Agentziaren (AECID) laguntzarekin finantzatua. Horri esker, PROCOSAN gobernu programa ezarri da, kontsultategi medikoak eta erkidegoko farmaziak birmoldatu dira, eta desnutrizioari aurre egiteko baratzeak eta granjak jarri dira.
|
|
|
Atzerriko hizkuntza bat praktikatu nahi dutenentzat, Survivalek Londresko Nazioarteko Baliabideen sailean praktikak egiteko aukera ematen du. Kasu horretan, hautagaiek gaztelania, portugesa, frantsesa, alemana edo nederlandera izan behar
|
dute
ama hizkuntza, eta, horrez gain, ingelesaren maila oso altua frogatu behar dute. Lanpostu honetan egiten diren lanak estrategikoak dira; izan ere, Survival eko bulego batekin koordinatzen dira.
|
|
|
Ohiko hartuneak Hartualdien ondoren geratzen den esnea ateratzea Ur beroko konpresak Atsedena Analgesikoak (parazetamola) Antibiotikoak. Antibiotiko gehienak, mastitisa tratatzeko beharrezkoak izan daitezkeenak barne, kopuru txikitan pasatzen dira esnera eta ez
|
dute
amagandiko edoskitzearen kontra egiten. Hala ere, ezinbestekoa da medikuak errezetatuta egotea.
|
|
2012
|
|
|
Ospakizun nagusiakIgandean, ospakizunen egun handia izango da, San Pedro elizan meza nagusia izango da. Biyak Bat elkarteko abesbatzak eta Zero Sette akordeoi orkestrak emanaldia eskainiko dute Manuel Lekuona kultur etxean.Ondoren, ohiko bazkaria eta dantzaldia izango dira jarraian Michelin kirol guneko pilotalekuan.Biyak Baten urteurrenaHonetaz gain, urriaren 8an, jubilatu etxearen 34 urteurrena ospatuko dute.Goizean meza
|
dute
Ama Brigitarren komentuan eta amaitzean, luntxa izango da.Arratsaldean, berriz, urrezko ezteiak egin dituzten bikoteei oroigarri banaketa egingo zaie. Eta ospakizunekin amaitzeko afari merienda eta dantza izango dira.Izena emateakBiyak Batetik herriko nagusiak aste honetako ekintzetan parte hartzera animatzen dituzte eta batez ere, ibilaldi neurtuan eta pala txapelketan.Aipatu digutenez, elkarteko bazkideek eman dute izena bakarrik eta herrian erroldatu dauden pertsona adindu guztiak, 1952an edo zaharragoak, gonbidatuta daudela azpimarratu dute.Era berean, txapelketa desberdinetan izena emateko datak eskaini dizkigute.
|
|
|
Jesper noer Musika haurdunalditik Garatzen den lehen zentzumena denez, entzumena ere erabil daiteke haurra estimulatzeko, bai amaren umetokitik. Espezialista ugarik, besteak beste Don Campbellek, ‘El efecto Mozart’ lanaren egileak, egiaztatu
|
dute
amaren sabelean zeudela musika jakin bat jartzen zitzaien haurrak gai zirela jaio ondoren haiek ezagutzeko eta, are gehiago, gogoratzean irribarre egiteko. Aditu horiek uste dute jaioberriak jaio aurretik entzun zuen musikak lasaitasun efektua duela haurrengan, eta hobeto lo egiten eta gutxiago negar egiten laguntzen diela.
|
|
|
Desberdintasun horien aurrean kontuan hartzen den hipotesia da kolesterola gehiago kontsumitzeak programazio “onuragarria” ekar dezakeela kolesterolaren metabolismoa erregulatzeko. Ildo beretik, bi azterketa ekografikok frogatu
|
dute
amagandiko edoskitzea eta aterosklerosia alderantzizko moduan lotu zirela, arterietako batez besteko geruza mehearen lodieragatik, arterietako distentsioagatik eta plaka karotidoen (aterosklerosiaren larritasunaren markatzailea) prebalentziagatik, 71 urteko batez besteko adina duten gazte eta helduetan.
|
|
|
OHOko bakterioak hesteetako eta baginako traktuko flora normalaren zati dira, eta emakumeen% 20 izaten dituzte. Mikroorganismo horien arazoa da ingurune horietan kalterik eragin gabe bizi daitezkeela, eta, haurdunaldian, frogatu
|
dute
amagandik haurtxora transmititzeko eta jaioberrian infekzio larriak eragiteko gaitasuna dutela. Bakterioa duen amak sintomarik ez duenez, patogenoa haurra jaiotzen denean baino ez da detektatzen, eta, ordurako, litekeena da OHOk meningitisa, septizemia edo pneumonia eragin izana.
|
|
|
«Amagandiko edoskitzeari laguntzeko taldeak epaitu gabe hitz egiteko gunea dira», dio. Nola funtzionatzen
|
dute
amentzako euskarri talde horiek. Laguntza talde bakoitzak modu independentean funtzionatzen du, baina, oro har, zerbitzu komunak eskaintzen dizkiete bularreko haurrei eta haurdun daudenei eta seme alabei bularra emateko asmoa dutenei.
|
|
|
Hiru hilabeteko haurren %52 baino ez dira elikatzen Espainian soilik amagandiko edoskitze hutsarekin Hala ere, gure herrialdean, jaio eta handik sei astera, amen% 68k baino ez du egiten jarduera hori, eta% 52ra murrizten da haurrek hiru hilabete betetzen dituztenean; eta% 25, berriz, sei hilabetera, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) azken Osasun Inkesta Nazionalaren datuek erakusten dutenez. Baina, zergatik uzten
|
dute
amak goiz bularra ematen. Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) egindako «Espainiako bularra emateari buruzko txosten teknikoa» ren arabera, bularra emateko ikasi egin behar da, baina «ama askok jakin dute erditzearen ondoren ez dakitela nola eman behar duten bularra, eta, beraz, urduri egiten diete aurre hasierako arazoei».
|
|
|
Bai Osasunaren Mundu Erakundeak, bai pediatriako profesionalek, amagandiko edoskitzea gomendatzen diete ama guztiei, haurtxoei bakarrik, bizitzako lehen sei hilabeteetan gutxienez. Hala ere, Espainian, amen erdiek bakarrik(% 52) aukeratzen
|
dute
amagandiko edoskitze esklusiboa, haurtxoek hiru hilabete betetzen dituztela ikusten baitute, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) azken Osasun Inkesta Nazionalaren arabera. Espainiako Pediatria Elkarteko (AEP) Amagandiko Edoskitze Batzordeak adierazi du epe horretan komenigarria dela haurrari «esnea eskutan» eskaintzea, hau da, hala eskatzen duenean eta nahi duen denbora guztian, eta, hartara, iraupen jakin bateko ordutegi edo hartune zorrotzak ezartzea.
|
|
|
Aldi horretan, sendoagoak dira botikak hartzeko. «Garapenaren azken herenean, fetuek arrisku gutxiago
|
dute
amaren tratamendua aplikatuta sufritzeko», dio albaitariak. Haurdunaldia da txakur batentzat energia gehien behar duen etapetako bat.
|
|
|
Aparteko ekarpenak behar dituzten amak Hala ere, ama guztiak ez dira berdinak, eta, batzuetan, beharrezkoa izan daiteke bitamina gehiago hartzea edoskitzaroan. Amagandiko Edoskitze Batzordeak bularra emateko gidan egoera berezi batzuk aipatzen ditu, eta egoera horiek eragin negatiboa
|
dute
amaren esnean dauden mikronutriente batzuen kopuruan, eta, beraz, eragina izan dezakete haien kalitatean: Desnutrizioa duten amak:
|
|
|
Bere buruarentzat lasaitasun denbora batez gozatzeko aukera ere ematen dio, psikologia eta emoziozko mailan suspertzen baita eta haurdunaldiari aurre egiteko indar berriak ematen dizkio. Masajista haurdunaldian emakumeen gaitz asko arintzeko gai da Baina masajeek eragin terapeutikoa
|
dute
amentzat. Bere lanarekin, fisioterapeuta edo masajista gai da emakumeek haurdunaldian pairatzen dituzten gaitz asko arintzeko, hala nola bizkarreko mina, ziatika edo likidoa atxikitzea (eta, ondorioz, hankak eta oinak hanpatzea).
|
|
|
Abiadura zalantzakoa asmatu izan arren, biziko bidean hartu erakaspen bakoitxetik osoagotzea euskal gogoan orhatuz baizik ez nezaken egin. Munduko biztanle ainitzek berezkoa
|
dute
Amaren sabeletik entzuna duten mintzoaz bizikotzat markatuak izatea, nehoiz eta nehun ez baitute beste genetiko sentsurik kausituko beren nortasunaren adierazpenean. Ez otoi harrituarena egin, hemen goraki aitortzen badut ene idatz gaiak euskaran lantzeko ahalmenaz jabetzea izan dela ene biziko kezketarik bat.
|
|
2013
|
|
|
Amek ondo elikatu behar dute euren kumeei titia emateko. Jaiotzen direnetik, gutxienez lau hilabetetan hartzen
|
dute
amaren esnea.
|
|
|
272) aitortzen du seme alabak edukitzeari uko egin diola bere lanbidean aurrera egin ahal izateko eta askatasuna izateko. Laura Mintegik eta Arantxa Urretabizkaiak behin baino gehiagotan aitortu
|
dute
ama berantiarrak direla idaztea lehenetsi dutelako. Geraldine Nicholsek (Redondo Goicoechea, 2003:
|
|
|
Estrategia horretan ume amen arteko harremanean hurbilpena eta berdintasuna gertatzen da. Jarrera horrekin, kultura toleranteagoa eta negoziatzaileagoa azaltzen
|
dute
amek, kontuan edukiz eurek dutela boterea eta jakintza. –La negociación conjunta de significados, en lugar de imposición de los propios o la falta de reconocimiento de los ajenos, sería básica en una sociedad que valorase la negociación?
|
|
|
Notarioak Martin Usategiren azken borondateak azaltzeko antolatutako bileran jakingo
|
dute
ama desberdinengandik jaiotako aita beraren seme alaba direla. Notariotzan berria jasotzen dutenean,. Seiko?
|
|
|
Kaxa irekiko
|
dute
ama alabek. Eta ALIZIAk eskuetan hartzen duenarekin batera, aho zabalik geldituko da.
|
|
|
Topaketa honetan bildutako ehundaka pediatrak eta agintariek (%60 baino gehiagok) amagandiko edoskitze aldiaren iraupen laburra «osasun publikoko arazo» gisa hartu zuten. Goi bilerako pediatra guztien %60k uste
|
dute
amagandiko edoskitzea osasun publikoko arazo bat dela OMEk gomendatzen du amagandiko edoskitzea haurtxoen elikagai esklusiboa izatea jaiotzen denetik sei hilabete igaro arte eta, gero, beste elikagai batzuekin konbinatuta, gutxienez bi urte arte. Gero, jarrai dezake, amak eta haurrak hala nahi badute.
|
|
|
Hain zuzen ere, amaren esnetik 500 eta 800 mililitro arteko alimina duen haur batek «egunean 100.000 eta 10 milioi bakterio jasotzen ditu», ondorioztatzen du Valentziako Generalitateko Osasun Publikoko Ikerketa Zentro Gorenak, eta María Carmen Collado Agromíquica y Tecnología de los Janesción eko (CSIC) Institutuak, azterlan honen egilegileek. Zertarako balio
|
dute
amaren esnearen bakterioek? «Bakterioen paper biologikoa oraindik ez dago argi», adierazi dute Collado y Mira.
|
|
|
Bularreko haurretan ohikoagoak dira «bifidobakterium generoko bakterioak, baita azido laktikoa ere, haurra gaixotasunen aurka babesten laguntzen dutenak», gehitzen dute. ADNaren sekuentziazio teknika bati esker, Mira eta Collorrek ikusi
|
dute
amaren lehen esnean dauden bakterioak (kalostroa) eta esne helduak ere desberdinak direla. Erditze motak amaren esnean eragiten du Ikerketaren ondorioetako bat da erditze baginaletik jaiotako haurtxo bat ez datorrela bat programatutako zesarea bidez jaioberri bat elikatzen duenarekin.
|
|
|
Pisu handiagoa, amaren esnean bakterio gutxiago Irudia: Karin Araujo Amaren gorputz masaren indize altuak eta haurdunaldian gehiegizko pisua izateak eragina
|
dute
amaren esnearen bakterioen osaeran ere. Emakume horien esnea «desberdina da, eta dibertsitate txikiagoa du pisu normaleko amen esneak baino», adierazi dute Mira eta Collorrek.
|
|
|
Faktore horrek epe labur eta luzean eragin diezaioke haurtxoaren osasunari. Ikertzaileek gogorarazten
|
dute
amaren esneak eragina duela haurraren hesteetako mikrobiotan. Eta hori funtsezkoa da zenbait gaixotasunen garapenean:
|
|
|
Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioak argitaratutako «Familientzako gizarte laguntzen gida 2013». Gainera, zenbait komunitatek, hala nola Andaluziak, Asturiasek, Extremadurak eta Kataluniak, beren beregi aurreikusten
|
dute
ama ezkongabeentzat. Halaber, Kataluniak indarrean mantentzen du guraso bakarreko familia titulua, onura, abantaila fiskal eta hobari ugari ematen dituena.
|
|
|
Horiek dira Searsek deskribatzen dituen ezaugarri nagusietako batzuk. Horrelako txiki batekin bizitzea nahiko zaila izan daiteke, «negarrez ari dira eta ez
|
dute
amarengandik urrun egon behar», gehitu du San Martinek. Gainera, erne daude beti, ia ez dute lo egiten (20 minutu jarraian, gehienez) eta zaratarik txikienak esnatzen ditu.
|
|
|
4 Bikiak jatea, aurretik direnean Erditze anizkoitzen %50 goiztiarrak dira, eta horrek are gehiago zaildu dezake haurtxoen edoskitzea. Lehen jaiotako jaioberriek ez
|
dute
amaren esnea baino gehiago behar, sor daitezkeen konplikazio asko prebenitzen laguntzen baitie. Espainiako Pediatria Elkarteak gomendatzen dituen estrategiarik eraginkorrenak hauek dira:
|
|
|
Haurtxoek jaio aurretik memorizatzen eta ezagutzen
|
dute
amaren soinua. Baina hori ez da haurrak jaio aurreko aldian bereganatzen duen gaitasun bakarra.
|
|
2014
|
|
|
Iruñean, berriz, ama hizkuntza euskara dutenei dagokienez, maila apalagoa da datatze kuantitatiboan. Iruñeko datuak erakusten
|
dute
ama hizkuntzen arteko aniztasun handiagoa dela, baina %ak txikiagoak dira.
|
|
|
Gorputz emeak emakumeen berdintasunerako etatranszendentziarako gaitasuna mugatzen du; gainditu beharreko eragozpen bat da, garaitu beharreko oztopo bat, berdintasuna erdietsiko bada. Kategoria horretakofeminista askok gatazka ikusten
|
dute
amaren rolaren eta izaki politikoaren edozibikoaren rolaren artean16 Emakumeak ama rola hartzen duen heinean, esferapubliko eta sozialerako sarrera zailagoa bilakatzen da, ezpada ezinezkoa, eta bi sexuenrolen berdintzea memelokeria bihurtzen da. Asko jota, sexuen arteko harremanenberdintzea posible da soilik eremu publikoan.
|
|
|
Ahoskatzeko soinurik ohikoenak dira b, p eta m kontsonanteak, eta ama eta aita hitzak, eta haurrentzat errazenak. Batzuek pentsatzen
|
dute
ama eta aita hitzak hitz komunak direla zenbait hizkuntzatan, umeek esaten dituzten lehen soinu sistematikoen artean daudelako.
|
|
|
Gainera, erditzearekin eta edoskitzearekin asebeteturik dauden emakumeek arrisku gutxiago dute erditze ondoko depresioa jasateko, ikerketako zientzialarien arabera. Nolanahi ere, aditu horiek esan
|
dute
amentzat egokiagoa den ala ez analgesia epidurala erabiltzea «irekita geratzen da» hurrengo ikerketetarako.
|
|
|
Sean McGrath 1 Haurraren kakia: trinkotasuna Oro har, haurtxoaren gorozkiek biguntasun biguna eta mardula
|
dute
amagandiko edoskitze aldian, eta oretsua, esne artifiziala elikatzen badute. Deposizioek, gainera, trinkotasun sendoagoa hartzen dute elikadura osagarria sartu ahala.
|
|
|
Loa kentzea eta horren ondorioak Azterketa batek zero eta lau urte bitarteko haurren mila bat amen inkesta egin zuen. Emaitzen arabera, horien %77k adierazi
|
dute
amagandiko lehen hilabeteetan ez dutela logurarik izan. Ia erdiak (%44) gomendatutako zortzi orduen erdiak bakarrik iraun zuen, eta ia heren bat (%31) gauean hiru aldiz edo gehiagotan esnatu zen.
|
|
|
Emakumeen intuizioa eta jaio aurreko testosterona Testosteronaren jaio aurreko esposizioak eragina du garuneko antolaketan, eta horrek pertsonen portaera jarraibideak ezartzen ditu Granadako Unibertsitateko ikertzaileek, Bartzelonako Pompeu Fabra Unibertsitateko eta Londresko Middlesex University unibertsitateko ikertzaileek, sakonago sakondu nahi izan dute arlo horretan. Duela gutxi, Psychoneuroendokrinology aldizkarian azterlan bat argitaratu zuten, eta horren ondorioek iradokitzen
|
dute
amaren sabelean emakumeen testosteronaren esposizio apalagoarekin zerikusia duen osagai biologiko batek eragiten duela «emakumeen intuizioa», eta, ondorioz, emakumeenek ez dutela hain hausnarketa zuhurra egiten. Aurreko lanak ikusita, esan zuten testosteronaren jaio aurreko erakusketak eragina duela garuneko antolamenduan, eta horrek, nolabait, jokabide pertsonalak ezartzen dituela.
|
|
|
Udako lehen eguzki izpiak ateratzearekin batera hankak erakutsiz zebiltzan haiek leporaino tapatuta dabiltza dagoeneko. Udako arropa armairuko azken apalera igo
|
dute
amek –kasu gutxitan aitek– eta negukoa jaitsi ere bai. Ternuaren neguko kolekzioa laster izango da ikusgai Euskal Herriko kaleetan.
|
|
|
Azkeneko hamarkadak arte dibortzioa txarto ikusia eta zenbaitetan debekatua zen arren —oraindik ere bada onartzen ez duen herri industrializaturik—, geroz eta ohikoa bihurtzen ari da. Ikerketek erakutsi bezala, dibortziatzen direnak ezkontzen direnak baino gehiago omen dira; bigarrenik, familia monoparentalak geroz eta ugariagoak dira —egungo abantaila zientifikoek ahalbidetzen
|
dute
ama izatea gizonezkoen beharrik izan gabe—; hirugarrenik, baina aurrekoari oso loturik, geroz eta gehiago dira hitzarmenik egiteko prest agertzen ez direnak, inorekin betiko lotu bainoago beste harreman mota bat izan nahi dutenak; laugarrenik, badira berreratutako familiak, dibortziatu edo banandu ostean bigarrenez batu egiten direnak; bosgarrenik, bizikidetza ere sexu harremanak dituen biko...
|
|
|
Denek uste
|
dute
ama garbitegira bidaltzen duen semea naizela.
|
|
2015
|
|
|
Miren eta Paxkalin ahizpekin kantuz aritzeaz gain, euskara eta frantses irakasle da Amaia Aire (Urepele, 1976) Larzabaleko Manex Erdozaintzi Etxart kolegioan. Bidexka izeneko diskoan esplikatzen
|
dute
amak pianoan lagundurik hasi zirela kantuz Xalbadorren hiru alabatxiak.
|
|
|
Hamazortzigarren astera arte geratzen direnak ere biek izango lituzkete, eta nahi izanez gero hartzekoak lirateke.Fernandezek dioenez, egungo gizonen eta andreen arteko berdintasunerako garrantzitsua ezik, etorkizuneko belaunaldientzat ere eredugarri izango litzateke neurria. «Umeek ikusten
|
dute
amak zaintzen dituela, eta, handitzean ere, alabak amaren ereduari segituko dio». Ostera, aita ere zaintzaz arduratzen dela ikusiz gero neska zein mutilentzat jarraibide bihurtuko dela deritzo.Amurriok zalantza du planak ama izatera animatuko ote dituen andreak.
|
|
|
Soja esnearen proteinek dutenez antzik handiena behi esnearen proteinekin, zenbait ikertzailek gomendatzen
|
dute
amaren esnerik eta behi esnerik hartzen ez duten haurtxoek soja edaria lehenetsi dezatela, salbu eta elikadura arloko alergiaren bat sortzen badie sojak.
|
|
|
Nolako desohorea! Islandiar guztien aurrean barregarri utzi nahi
|
dute
amak eta alabak zeren, haiengatik ez balitz, dagoeneko neguak berak egingo zituen euskaldunak akabatzeko lanak. Ez zuen espero halako traiziorik.
|
|
|
Baina sugegorriak ez du erruten gainerako sugeek bezala eta kumeak bizirik jaiotzen dira. Jaio eta berehala erakusten dute sugegorrien kumeek euren izaera gaiztoa eta hozka desegiten
|
dute
amaren sabela argira irten aurretik, horrela mendekatuz hildako aita.
|
|
|
Haurrak igande goizetan joaten dira meskitara Liburu Santuko pasarteak entzutera. Gabonetan, baina, Olentzero etortzen da haien etxera, eta euskarazko liburuak ekartzen dizkie haurrei, eta Pirritx eta Porrotxen panpinek arabieraz egingo
|
dute
amarekin jolasten direnean, natural asko. Souaden etxea, euskal arabiarra?
|
|
|
berton ageri diren sentimenduak gizaki orok bizi izan ditu, guztiok nahi izan baitugu amaren maitasun osoa guretzat bakarrik, baina guztiok izan gara amaz berex bizitzera behartuak, jatorrizko batasun berotik erauziak, eta bero galdua berreskuratu nahian gabiltza bizitzan barrena. Baina Markosek zein Nestorrek ez
|
dute
amaren ordezko emaztearenganako itzulbide errazik: narraziook arrotz aldi horren kronika lirateke.
|
|
|
Palentzia ere priore kargua izan du oraindik orain maiatzaren 3ra arte. Data horretan Palentzian hauteskundeak izan dituzte eta Ines Jesusena (Tapia) hautatu
|
dute
ama priore izateko.
|
|
|
Edari alkoholdunen kontsumoa Amaren esnera pasatzen den alkohol kantitatea txikia den arren, espezialistek gomendatzen dute edoskitzaroan haren kontsumoa murriztea, eta kantitate «neurritsuak eta noizean behingoak» bakarrik hartzea. Adituek azaltzen dutenez, amek ez lukete alkoholik hartu behar haurrei bularra ematen ari badira, baina onartzen
|
dute
amagandiko edoskitzearen abantailak handiagoak direla «noizean behin alkohola kontsumitzeak dakartzan eragozpenak baino». Irudia:
|
|
|
1.172 emakumeren kasuak aztertu ondoren, ikertzaileek aurkitu zuten proposatu zuten %28, 8k beren haurtxoei hiru hilabetez gutxienez bularra ematea ez zutela lortu. Lanaldi osoko lanak, bularra emateko zailak Osasunaren Mundu Erakundeak eta Espainiako Pediatria Elkarteak gomendatzen
|
dute
amagandiko edoskitzea haurren elikadura esklusiboa izatea bizitzako lehen sei hilabeteetan. Irudia:
|
|
|
Duela bi urte eterdi galdua zuen anaia 56 urtetan, hura ere luzaz eri egon gabe. Hor utzi
|
dute
ama bera, penetan eta trixterik.
|
|
2016
|
|
|
Urriaren 4an, Biyak Bat elkarteko abesbatzak eta Lezoko abesbatzak emanaldia eskainiko
|
dute
Ama Brigitarren kaperan.
|
|
|
Zazpi gurasok osatutako taldea da, lau emakume eta hiru gizon. Bik euskara izan
|
dute
ama hizkuntza eta gainerakoek gaztelania, horietatik hiruk ikastolan ikasi zuten eta bik euskaltegian. Jatorriari dagokionez, bi jaio dira Gipuzkoan eta gainerakoak Gasteizen, nahiz eta batzuek gurasoren bat Bizkaikoa edo Gipuzkoakoa izan.
|
|
|
6 Taldeko gehienek gaztelania
|
dute
ama hizkuntzatzat eta kasu horietan ilusioa, harrotasuna eta horrelako kontzeptuak adierazi dituzte seme alabek euskaraz aditzen dituztenean. Horrek adierazten du hizkuntzaren transmisioarena modu kontzientean bizi dutela, nahiz eta modu nabarmenean aipatu ez.
|
|
|
Ikasteko eskubidea ere kentzen zaie. Berez nahitaezkoa den heziketa hori utzi egin behar
|
dute
amarekin edo aitarekin minutu batzuetan egon ahal izateko. Egoera oso larria da».«Badago jendea bidaiatzea eta gustatzen zaiona.
|
|
|
Emakumearen aurpegiak testu sumeriar batek baino misterio gehiago izan ditzake goizean goiz ispiluaren aurrean jesartzen direnean. Gaur ere ordubete eman
|
dute
ama alabek bainugelan sartuta, nik sukaldean txibiak garbitu eta prestatzen nituen bitartean. Alabaren esaldi batek jarri dizkit halako batean belarriak erne.
|