|
2003
|
|
|
Zure buruarengan konfiantzarik ez badaukazu ezin duzu bertsotan ezer esan, eta ezer esaten ez duen bertsoa patetikoa da. Askotan pentsatu izan
|
dut
bertso saio txar bat baino askoz gauza txarragorik ez dela egongo. Txarto inprobisatzen denean, eta baliabide eskematiko batzuen gainean, horren balioa zero da, ariketa estilistiko bat, edo hizkuntza ariketa bat baino ez da.
|
|
|
Txapelketak presio bat sortzen du. Burumakur banago, txapelketa bat etortzen denean, autodefentsa mekanismo gisa planteatzen
|
dut
bertsoa uztea, erronka horri aurre egitea gura ez dudalako.
|
|
|
Gehiagotan sentitu izan
|
dut
bertso txarra bota, eta esan dudana esateagatik txalo jotzea. Egoerak baldintzatu duelako, zugandik hori esatea espero zelako, eta jende bat iritziagaz bakarrik konformatu delako eta formari ez diolako begiratu.
|
|
|
Bat batean sekula ez naiz aritu, ezta saiatu ere. Beti pentsatu izan
|
dut
bertsotan ondo egiten oso zaila dela. Eta ez nuen neure burua ikusten bertsotan ondo egiteko.
|
|
|
Hor ibilia naiz pixka bat, eta sari batzuek ere irabazita dauzkat. Azken urteetan ez
|
dut
bertsorik idatzi, horretarako denbora behar da eta.
|
|
2004
|
|
|
Ez erabat, ni bertsoa frontoietan eta zineetan ikusteaz nazkatua nago. Bertsoa gehiago ikusten
|
dut
bertso afari, bazkari eta formula horietan. Hor zuk erabakitzen duzu noiz nahi duzun jendea barrez jartzen saiatu eta noiz negarrez.
|
|
2005
|
|
|
Oraingo gazteen artean badira bertsokeraz, izaeraz eta aldartez asko gustatzen zaizkidan bertsolariak. Lanarengatik ez
|
dut
bertso saioetara joateko
|
|
|
jarraitzen
|
dut
bertsoa. Gero eta gehiago
|
|
2006
|
|
|
ikasi nahi
|
dut
bertsotan
|
|
|
ikasi nahi
|
dut
bertsotan
|
|
2009
|
|
|
Pentsatzen
|
dut
bertsoari bere lekua eman behar zaiola; daukana edo gozatzen dugun bitartean okupatzen duena. Agian nire irudipena baino ez da izango, baina halakorik gehiago ez dudala ikusiko pentsatzen dudan bakoitzean, nonbait gertatu egiten da.
|
|
|
U. A.: Idazterakoan oso jende gutxiri pasatzen zaiola iruditzen zait, baina bertsotan, gai bat jartzen didate eta hitz jakin batetik abiatzen
|
dut
bertsoa. Agur bat pentsatzen dudanean, eta ez duenean ezerekin loturarik, eta edozer esan dezakedanean, autoan noala hitz batekin obsesionatzen banaiz, hitz hori bertsoan sartu arteko onik ez dut izaten.
|
|
2010
|
|
|
Noiz hasi zinen bertsotan? 12 urterekin hasi nintzen Berrizko bertso eskolan. Egia da, nik txikitatik bizi izan
|
dut
bertso giroa etxean, beti ikusi dut aita atzera eta aurrera, bertsolariak oso gertutik ezagutu ditut txiki txikitatik. Baina egia da gurasoek ez nautela inoiz horretara bultzatu.
|
|
|
Gai bakoitzari buruzko nire ikuspegia, nire hiztegia, nire ahotsa landu nahi dut eta hori ibilbide luze baten emaitza izango da. Hor ikusten
|
dut
bertsoaren eta literaturaren arteko zubia. Baina badaude zubi gehiago ere.
|
|
2011
|
|
|
Errimatzen duten hitzen zerrendak egin eta buruan gordetzeak ez du niretzat hainbeste balio, baina bertsoak idatziz gero, badakizu nola sartu edo erabili, ez da bakarrik errima jakitea. Aspaldi ez
|
dut
bertsorik idazten, baina, bai, ariketa oso ona iruditzen zait gero egiteko. Aparte gauzei hainbat buelta ematen dizkiozu.
|
|
2013
|
|
|
Behin baino gehiagotan aipatu
|
dut
bertsoa izaten zela aitaren babesleku ohikoena, baina baliabide horrek, zenbait unetan, bere mugak ere baditu. Hainbatetan, Joxe Zapirainek duintasuna isilpean gorde behar izan zuen.
|
|
2014
|
|
|
Koleg... fin, lizeora joaitean, ta bertsoeskola ongi ateratzean eta ez dakit zer, askatzen zira ta sinesten duzu agian ez zirela bakarrik bertso eskolan izan behar ziren bezalakoa. (...) nik uste
|
dut
bertsoak, hori dela... ni, ni izateko.Neska [L], 17 urte. Bernat Etxepare lizeoko BEko kidea (Baiona).
|
|
|
Nik bai. Gero, suposatzen
|
dut
bertso eskolak lagunduko duela hortan, mais... Etxean, bai, fin, nik uste dut etxean biziki biziki... fin bai, ta aitatxik eta... kantuak eta dena, euskaraz, fin ez dakit... eta beti jakin dut e aita...
|
|
|
Bat: alde batetik, nik uste
|
dut
bertsoa... euskaraz... euskaraz gehien ari girenok xekatu dugula, agian inkontzienteki edo, eremu bat nun euskaraz minztatzen ahal ginen, eta euskara... eta euskaraz mintzatze horrek eragin digula, fin, bertsotan aritze horrek eragin digula euskaraz gehio mintzatzea. Neska [L], 17 urte.
|
|
|
[irriak], bueno berts... bertsotan nabilen.. e... nabilelako edo nabilenetik, bueno gero, txikia nintzen lehen, baino, e... ekarri didala hori... pentsatzeko gogoa eta, igual hori, pues, gaztaroan aurrera joan ahala, ba... Nik ikusten dut nere penstaera eta pen... pentsatzeko gogo hori lotzen
|
dut
bertsoarekin. Zergatik, ez dakit, baino... bai, lotzen dut.
|
|
|
Zortez, oso harreman ona dut etxekoekin, eta bereziki aitarekin eta amarekin; eta horregatik oroitzen naiz beraiekin une horietan. Aitarekin lotura zuzena
|
dut
bertsotan aritzen naizen guztietan. Amarekin zabalago jo nahi nuen.
|
|
|
Ezen pertsonaiak dira horiek, edozein antzerkitan bezala bereizten baitira papera eta aktorea, pertsona eta pertsonaia. Mattin nigarrez ikusi
|
dut
bertsoetan, Xalbador pertsona Mattin pertsonari mintzo zaio, ez bere antzerki kideari. Bihotz bigunekoa zela kantatu du Xalbadorrek berak.
|
|
|
Galarrotsen aipamenak kantaera ekartzen du mahaigainera. Uste
|
dut
bertso eskoletako haurrak behar litezkeela Plumagaina ingurura eraman gauaz eta bilatu behar genukeela non jarri ziren galarrots egileak, inguru haietan. Lekuak finkatuz geroz, bota bertso horiek, hitzak hel daitezen ba etxe barnera, ba urrunago eta lagunen beharrietara denbora berean.
|
|
|
Ezteran jartzen direlarik, norma bat ematen dute Zuberoko kantaerako. Johnny Kurutxet kasualitatez entzun
|
dut
bertso kantatzen Ezterenzubin bere bisita haien karietara, eskaintza bat ostatuko etxeko andereari, aski hunki ninduena. Bertsolaritza naturala horrek ninduela jo uste nuen garaian.
|
|
2015
|
|
|
“Gu bertsotan hasi ginenean jarrera bat zen jarrera nagusia —bai kantatzeko posturari zegokionez, baita kantaerari zegokionez ere—, hori zen normala, eta beste guztia arraroa. Nik uste
|
dut
bertso eskoletan erakutsi behar duguna dela dena dela normala: batek ozenago kantatzea, besteak apalago; batek umore absurdoa edukitzea, besteak naturalagoa; batek kantatzea oso bertso sakonak eta egitea negar, besteak barre… Dena da bertsolaritza”, iritzi zion.
|
|
2017
|
|
|
Nik asko ikasi dut gazteengandik. Orain ez dut inon demostratuko, baina asko ikasi
|
dut
bertso eskolarekin".
|
|
|
garaiko testuinguru politiko, sozial, kultural eta orotara. Uste
|
dut
bertso bakoitzak bizi garen garaiaren lekukotasuna ematea zor duela, eta nik, bizi dugun momentu honekiko nire kezka eta niri zer pentsatua eman didaten gaietatik zer pentsatu pixka bat eragin nahi dudala. Eragiten badu bertsoren batek zer pentsatu tanta bat norbaitengan, eguna justifikatua gelditzen da.
|
|
|
Gaur entzun izan
|
dut
bertso eskoletan egiten direla bertsolariak eta hori ez da egia. Bertso eskolak behar dira ikasleak aste barruan bakarka egin duena erakusteko eta giroa ere behar duelako, baina lana norberak bere gisara egin behar du.
|
|
|
Bai, nik uste
|
dut
bertso txapelketa nagusia dela euskal idazle onenek, edo herrialde bateko idazle onenek, literaturzaletasuna sustatzeko egingo dugu lau urtean behin herrialde honetako idazle onenen lehiaketa bat, goiz batean, ipuin onena nork idatzi. Eta horrek konbokatuko balitu milioika pertsona lehiaketa hori jarraitzera.
|
|
|
Hori bat. Eta bestetik nire ibilbidean behintzat bertsoa nire baitan sentitu izan
|
dut
bertsoa gero eta gehiago autore bati dagokion zerbait. Ni gehiago sentitu izan naiz azken urteetan kantautore bat moduan kantatzen duena berari ateratzen zaiona, edo idazle bat moduan, idazten duena sortzen zaiona.
|
|
|
Nik uste
|
dut
bertsoaren ahalmena mugatua dela, baina bertsoak laguntzen duela pixka bat bizitzen. Pixka bat esango dut.
|
|
|
Nik uste
|
dut
bertsoak baduela zerbait engantxatzen duela. Sortzailea bera engantxatzen duena horretan jarraitzera.
|
|
|
«Batzuetan esaldi batzuk segituan etorriko zaizkizu burura, beste batzuetan ez hain erraz... Baina datorrena apuntatu, eta, gero, horren jiran jarraitzen
|
dut
bertsoa osatzen». Irudimena martxan jarri, eta egoerak irudikatzen ditu, edo jartzen da beste pertsona batzuen azalean.
|
|
|
Saiatuko naiz bertso eskolara astean bitan joaten. Nahiago izaten
|
dut
bertso eskolara joan eta han ariketak egitea.
|
|
|
Kadentziarena behintzat kontuan hartzekoa iruditzen zait, eta aberasgarria. Uste
|
dut
bertsoa emateko modu horrek logika propioa duela eta gaur eguneko erritmo oso markatuekin bat ez datorrela. Okurritzen zait emateko modu horrek baduela bere balioa, edukia komunikatzeko modu berezia duela, eta merezi lukeela hortik abiatuta musikaz janztea eta bilakaeraztea.
|
|
2018
|
|
|
aspaldian aski urrunetik bizi izan eta txapelketatik gelditu zaidan sentsazioa baizik ez da baina, zurekin partekatu nahiko nukeen kezka da hau. Bertsolariei teknika ederra bai baina ez diet gogoetarazten nauten iritzirik topatzen, desberdinen arteko eztabaida gutti sumatzen
|
dut
bertso munduan. Gizartearen ahotan dabiltzan diskurtsoak mikrofonoetatik erraiteari ez diot hainbeste meritu ikusten (gizartea diodanean gure euskal gizartetto bertsuzaleaz ari naiz).
|
|
|
Ilustratzaileak ezin izan du etorri gaurko aurkezpen ekitaldira, baina bertsolaria bertan izan da, eta sortutako bertsoa abesteaz gain, bertan azaldu nahi izan duena kontatu du. " Garai batean sorginkeria emakume borrokalariekin lotzen zen, eta hori gaur egunera ekarri nahi izan
|
dut
bertsoan. Gainera, Myriamek egindako lanarekin bat datorrela iruditzen zait, eta borrokan jarraitzeko gogo hori helarazten duela", adierazi du Alkortak.
|
|
|
23 Oihana Bartra bilbotar bertsolariak hala erantzun zion bertso munduko hedabide propio bati eskainitako elkarrizketa batean: " Nik uste
|
dut
bertsotan hasi nintzenetik ohartu nintzela desberdina nintzela, ez. Hasteko nire bertso kide gehienek bizkaieraz hitz egiten zuten beraien artean eta nik batzuk ez nituen ulertu ere egiten...
|
|
|
Erran nahi dut, beraz hori ez da kasualitatea eta, eta hori ere ikastolan entzuten da, eee... " bai, ni ez naiz euskaraz ari edo nik ez dut EGA zenta nire burasoek ez dakite euskaraz", ta nik erraiten dut batzutan mais nereek ere ez," ah mais zu bertso eskolan zira" eta azkenean egia da, lantzen da ere bainan ez da aitzakia bat zenta nik ber..
|
euskara
ez dut bertso eskolan ikasi, beraz eee... (Nahia)
|
|
|
Aditu batzuek diote begiz errimatzen ikasten dugula eta ez horrenbeste belarriz. Eta uste
|
dut
bertsoak hobeto funtzionatzen duela doinuarekin eta, batik bat, kantaerarekin asmatzen bada. Doinua erabiltzen asmatzea azentua eta errima ere lantzea bada, eta hortan sakonduta ondorio interesgarriak atera daitezke.
|
|
|
Batzuek poesia deitzen diote nik idazten dudanari, baina ez da ohiko poesia. Ez
|
dut
bertsorik idazten. Idazten dudana poesiaren eta teoriaren arteko nahasketa dela esango nuke.
|
|
2019
|
|
|
Eta horrela egin dugu eta egin
|
dut
bertso bide bat: inkontzientziatik ausardiara.
|
|
|
Serapio eta Feliperekin egin nuen nire lehen plaza, eta batez ere Feliperekin —eta gero eta erosoago—, behin baino gehiagotan izan
|
dut
bertsoak botatzeko aukera: bertso bazkariak, bertso triki poteoak, bertso meriendak… ematen du zaintzen garela!
|
|
|
Eta gaur egun, Maialenek egin duen bezala, eboluzioa ikusten dut, horrea sartzen ari diren emakumek hasi direla edo ari direla esaten, bueno baina nik orain hemen nola egin nahi
|
dut
bertsotan, ez?, nola sartu nahi dut, inkluso aipatzen da, ez?, ba Uxue Alberdi, Alaia Martin, hauekin ere ari da sortzen beste emakume estereotipo bateri ere utzi zaio tokia bertsolaritzan, o, sea, hori izan da, ba bueno, ate zirrikitua pixka bat gehiago irekitzen ari da, ez, eta espero dezagun gero eta emakume anitzagoak sartzea eta sartzen ari dira, baina esan nahi dut gaur egun beste emakume horiek ere ba ekarri dute estetika izugarri femeninoa, ez?
|
|
|
Uste
|
dut
bertsoak baduela aztertu gabeko dimentsio bat, zeinetan, sortzailearen jeniotasuna ukatu gabe, sormen ariketa horrek duen izaera kooperatiboa edota kolaboratiboa agerian utziko lukeen. Dimentsio horrek aberatsa, askotarikoa eta konplexuaohiko dikotomiak apurtzen lagunduko luke:
|
|
|
" Badakit jendeak esaten duela gure adineko neskok merezi baino plaza gehiago dauzkagula eta gure maila bera edo hobea duten mutilak plazarik gabe daudela. Aurten jakin
|
dut
bertso munduko mutil gipuzkoar gazte batek esan zuela hori Oihana Iguaranez eta nitaz, Kattalin Minerren hitzaldi batean eskua altxatuta. Suma nezakeen batzuek hori pentsatzea, baina mindu egin ninduen gertukotzat nuen bati entzuteak.
|
|
|
" Muturreko merkatu kapitalistan borrokan ari garela sentitzen dut, eta nik ez
|
dut
bertsoa modu horretan bizi nahi. Ez dut beherapenetan bezala korrika ibili nahi elkarri lekua kenduko diogulakoan.
|
|
|
Gazte txapelketak irabazi izan ez banitu, demostratu izan ez banu... Uste
|
dut
bertsotan ondo egiten nuela, baina egia da, jende askoren perspektibatik “neska txiki hori, Iparraldekoa” nintzela, eta exotismo horrek ere funtzionatzen zuela. Ondo kantatzen nuelako deitzen zidaten, bai.
|
|
|
Mikroaren bolumena igo behar bada, egin dezala teknikariak. Abeslari batek esan zidan niri bertsoa erori egiten zitzaidala eta, alde batetik, ulertzen
|
dut
bertsoak bere formatuagatik behar duela autoafirmaziotik, batez ere tonu eta erritmo aldetik eutsiko dion pertsona bat, erortzen utziko ez diona. Ados.
|
|
|
Batetik, sentitzen nuen etorkizunean bertsogintzari kalte egitea zela eta, zeharka, baita eskualdeko bertsolari onei konpetentzia desleiala egitea ere. Zentzu horretan bidelagun izan
|
dut
bertso eskolako mutil bat, txapelketan puntaraino iritsi ez arren jendeak gustuko hartu eta plazan hasi zelako nirekin batera. Urte hartan eskualdeko jaialdietarako deitu gintuzten eta inguruko beste saio dezentetarako ere bai.
|
|
2020
|
|
|
Bai. Dena den, erretiroa hartu eta gero lortu
|
dut
bertsoa lehen bezala gozatzen hastea. Lanean zaudenean ere gozatzen da; afizioa ofizio bihurtzeak gauza on asko dauzka, besteak beste, gozagarriago egiten duela.
|
|
|
Izan ere, hiztunek hizkuntza bat erabiltzeko horretarako legitimitatea sentitzea edo ez sentitzea aldagai garrantzitsua da, eta hiztunen legitimitatea espazio eta denbora jakin batean negoziatzen den heinean, bertso munduko bi hiztun berriren legitimazio prozesuetan sakondu nahi izan dut haien hiztuneta bertso ibilbideetako bizipenak eta bertso munduan hiztun berriekiko dauden diskurtsoak aztertuz. Hala, ondorioztatu
|
dut
bertso munduan sozializatzea hiztun berrien legitimaziorako akuilu izan daitekeela, baina baita traba ere: izan ere, bertsolari kanonikoa, lehenik eta behin, hiztun legitimoa da, hots, gaur egungo ideologia nagusien arabera, hiztun zaharra.
|
|
2021
|
|
|
Justu aurten, kasualitatez Nafarroako txapelketa eta Iparraldekoa batera zirenez, Saioa Alkaiza, Alazne Untxalo, Iker Gorosterrazu eta laurok bertso eskola bat egin dugu. Udaberrian hasi ginen biltzen, eta, egia erran, asko estimatu
|
dut
bertso eskola hori izatea; ez bakarrik teknikoki entrenatzeko, uste baitut ezinbestekoa dela babesa ematen dizun talde bat izatea, zeinari zure penak eta pozak kontatzen ahal dizkiozun".
|
|
|
5. " Helburua
|
dut
bertsotan aritzea eta egiten dudan hori egitea sinpleki. Maite dudana umorea erabiltzea da, irri egitea, umorearen bidez emozio batzuk pasatzea eta bizitzea.
|
|
|
Nik etxean ttikitik jaso
|
dut
bertsoa. Aitari galdetu nion ea noiz hasi nintzen, eta erraten dit errimatu gabe, doinuekin eta, kantatzen nuela mintzatu eta laster.
|
|
|
Hitza jolas berriz hasiko da; ni hasi egingo naiz, eta pentsatu nahi
|
dut
bertsoak segi egin behar duela. Ikusten genuen Euskadi Irratian hutsune handi bat zela Hitza jolas ez egotea.
|
|
|
Baina Txoperenarentzat bada diskoa berezi egin duen bertze zerbait: «Kristine ahizparekin kantatu
|
dut
bertso sorta, eta ilusio berezia egin dit horrek. Ttikia nintzela ahizpa bertsotan ibiltzen zelako animatu nintzen ni ere bertso eskolara.
|
|
|
Nik uste
|
dut
bertsoak euskaldunaren pentsamenduan eta kokapenean baduela era gina, aldi berean bere nortasunean auto afirmatzen eta indartzen laguntzen digu. (5)
|
|
2022
|
|
|
Bertsoa sorkuntzaren parte den heinean, momentuko zerbait den neurrian, eta originaltasunarekin eta unean uneko errealitatearekin lotutakoa, ez dut horrela ikusi nahi. Ez
|
dut
bertsoa ulertu nahi “ea pasatzen zaren edo ez” logika horretan, horrek asko zurruntzen zaituelako. Nik Txapelketan, normalean, ez dut irabazteko grinarik izan.
|
|
|
Nik ez
|
dut
bertso asko jarri, baina banaka batzuk bai.
|
|
|
Bueno lehen esan
|
dut
bertso asko ez dudala jarri, baina banaka gutxi batzuk bai, adibidez beste hauek:
|
|
|
Momentu honetan neure burua Kantu bat gara ren barruan gehiago sentitzen
|
dut
bertsotan baino. Baina bertsoa nire etxea da.
|
|
2023
|
|
|
Niri, behintzat, gehiago laguntzen dit oholtza bakoitzean egokitu zaidan aldarte hori onartu, eta bertsotarako gai izateko indar hori bilatzeak. Alegia, ikasi dut hobe dela aitzakia guztiei ihes egin eta gai izatea onartzeko “gaur horrela nago eta horrela egin behar
|
dut
bertsotan, ez dago besterik”.
|
|
|
Beste bertsoak entzutea ere bai. Izan saio normalak, izan txapelketa, biziki maite
|
dut
bertsoen entzutea.
|
|
|
Bada, uste
|
dut
bertsoak beti izan duela hortik niretzat, baina aurten bereziki sumatzen nuen ez neukala indar indibidual eta aspirazio pertsonal eta abarizioso handirik. Agian, beste txapelketa batzuekin konparatuta, bertso eskolako taldea izan da nire indargune nagusia txapelketa honetara konektatuta iristeko.
|
|
|
Joaten hasi nintzen eta aunitz gustatu zitzaidan bertsolaritzaren mundua. Hurrengo urteetan Estitxu Arozenarekin segitu
|
dut
bertso eskoletan.
|