2000
|
|
Erosoago eta etxekoago sentitzen gara leku batzuetan besteetan baino, ezin dugu hori ukatu. Min egiten digu erdaren nagusigo larderiatsuak, geure herrian erdara beltzean aritu beharrak, karral karral, baina osorik maite
|
dugu
gure eguraldiaren mapa, gure aberria, eta gure aberri osoaz gara, ezertaz arduratzerik dugun neurrian, arduratzen. " Aberria ala hil!" esaten da, baina hil eta gero ere hezur hozten ez den maitasuna da abertzaleak aberriari diona, Lauaxetaren eta bion kasuek erakusten dutenez.
|
2001
|
|
Handiak eta ttikiak. Batzuk berdelak beste batzuk atunak; baina den denok
|
dugu
gu baino handiagoa den beste arrain bat gu jateko zain.
|
2004
|
|
Brotxarekin, uste dut. Aizu," bonbila bat bere roskan sartzen ari balizko imintzioa eginez," zer egiten
|
dugu
guk hemen?"
|
2005
|
|
– Ongi, badakizu gero whiski ttilika bat hurrupatuko
|
dugu
gure ohiko ostatuan.
|
|
– Konpondu zaitezte zuen artean! Ez
|
dugu
guk deus egiten ahal!
|
2007
|
|
– Tira, segi lanera. Hobe
|
dugu
gure kontuetan buru belarri saiatzea. Animo.
|
|
Kontu handiz ibili behar
|
dugu
gure iritzia eta borondatea beste norbaiten esku uztearekin. Egiazko eta gezurrezko profetak bereiztea zaila denez, hobe da profeta guztiekiko mesfidantza izatea; hobe da errebelazio moduan erakusten zaigun egiari uko egitea, nahiz eta egia horren sinpletasunak eta argiak distira handia izan, nahiz eta egia hori, doan gureganatzen dugunez, erosoa izan.
|
|
Zergatik genuke horrelako tresna zatar bat? Buruz buru hitz egiten
|
dugu
guk, antzinako jendeen maneran.
|
2009
|
|
Baina alferrik izango zen. " Itsututa zaude", erantzungo zidan berriro," itsua da mendekua, mendekuak baino gorago begiratu behar
|
dugu
guk".
|
|
– Guk ere eztia biltzen
|
dugu
gure oihanean.
|
2010
|
|
Gurasoek sortu gintuzten unetik, gure birikak lehen aldiz arnasez betetzen diren bederatzi hiletako tarte luzean izan ezik –orduan ez baikara gure buruaren jabe–, bizitza ia osoan
|
dugu
gure ibilbidea hautatzeko aukera.
|
2011
|
|
Izan gaitezen adiskide, baina batak bestearekin jolastu gabe... Hori baino gehiago balio
|
dugu
gu biok!
|
2012
|
|
Galtzeko beldurra izanez gero, zeken, uzkur eta beldurti bihurtzen gara. Zuhurtasunaren mozorropean ezkutatzen
|
dugu
gure jokabide doilorra. Behar denerako aitzakia ekoizten du beldur olak.
|
2013
|
|
Carolyn G. Heilbrunek honela azaltzen du Nola idatzi emakume baten biografia saiakeran: " Emakume gehienek maitatu beharra bihurtzen
|
dugu
gu geu maitatuak izateko beharra eta, beraz, gizonengandik eta seme alabengandik itxaroten dugu haiek, euren bizitzetan murgilduta daudela, eskain diezaguketena baino gehiago". Egunkarian murgilduta zoriontsua den gizon baten ondoan emakume frustratu bat egoten da normalean.
|
|
Francoren oposizioak esaten zigun nolakoa izan behar zuen gure arteak, eta guk sinetsi egin genuen unibertsaltasuna ematen zigula: koloreztatu genion txori bat orratz moduan erabiltzeko, kendu genion zaldi burua irrintzi egin zezan, literaturaren iduri egin genuen paper bildua eusten duen eskua... eta oraindik orain kriseilua ezarri
|
dugu
gure presoen senideen erakundearen ikusgarri. Guk geuk ikonografia bat sortu izan ez bagenu bezala, edo gure artistek sortutakoa aintzakotzat hartzekoa ez balitz bezala.
|
|
Esaten ahal
|
dugu
gure historia hurbilaren une larrienetako batean gurea izan zela Picassoren koadroa. New Yorken zegoelarik, sobera unibertsala zelarik, sartzen ahal ginen geu ere haren jabeen artean.
|
|
Demagun gure hartzaileak –honezkero ezagutzen
|
dugu
gure esateko beste– mugimendu arraroak nabari dituela aspaldion bere inguruan, jende andana telefono mugikorra eskuan bere mugimenduak kontrolatzen, eta ez du ulertzen ezer, baina badaezpada inguruan kontatzen hasi da, ea ez ote dabiltzan bere atzetik barik beste norbaiten atzetik.
|
|
Edatera joan eta tabernan behar ez dena galdu. Horrela egingo
|
dugu
guk iraultza. Eta senarrarena zen ardura betetzera joango da oraingoan ere.
|
2015
|
|
Inportante pintatzen gaituzten fikzio horiek are gehiago ahultzen gaituzte: besteek ez gaituzte ulertzen, guk ere ez
|
dugu
gure burua ulertzen, ameskeria hauskor batean erdi zoro eta zeharo zaurgarri egiten gaitu.
|
|
" Joanen gira elgarrekilan Baionarat, munduko xokolatik onena hartuko dugu Cazenave baitan!". Berbatu ezinik geratu ziren bere koinatagaiak –hartuko dugu hark" hartuko
|
dugu
guk biok" esan nahi zuen garbi, gerra deklarazioa zen–, eta Inaziok, tinkamendua lasaitzearren eta aitak estimatuko zuelakoan, Fundiciones Ansolaren etorkizunerako garrantzitxoa eduki zezakeen datua eman zuen" Loreak primeran egiten du frantsesez!" argituz. Hurrengo egunean, lantegira zihoazela" Ez haut ikusten, Inazio, ez haut ikusten.
|
2016
|
|
egikarituko
|
dugu
gure porno propioa
|
|
Ospatuko
|
dugu
gure pobrezia,
|
|
Jarraituko
|
dugu
gure
|
|
– Ederki gaude hemen, Baina orain omenaldi publikora eraman behar
|
dugu
gure lagun mina, Ferroleko herriak eginen dion omenaldira. Ezin dugu Patxi guretzat bakarrik eduki hemen bahitua eta, beraz, kafe bana hartu eta goazen berant baino lehen.
|
|
" Baina zer arraio ari zarete...!". Diktadorea kendu
|
dugu
gure plaza nagusitik –Plaza de Españatik kendu dugu! Ez al da pozgarria bezain...? –, eta Racing historikoaren partaide izan zen Patxi Arizkunen aurpegiak zer arraio ari ote garen diosku, ohartzen ote garen gure ausardiaren handiaz, jabetzen ote garen mendekua jausi litekeela, gaur ez bada bihar, gure gainera.
|
2017
|
|
Nire gurasoek ere ez daukate lagunik. Gu jende heldua gara, ez dugu horren beharrik, etxetik lanera eta lanetik etxera, zertarako gehiago, zorte txarra izan
|
dugu
guk lagunekin, ez zaitez haiez sekula fio. Amarentzat zigorra eta garaipena da etxetik kanpo lan egitea, ez dakit bakoitzaren neurria.
|
|
Haien begiradapean itxuratzen goaz, haien miatzeetan aurkitzen
|
dugu
gure burua, haien mesfidantzak ematen digu identitatea. Egunetik egunera, suntsituta dagoen geure burua berreraikiko dugu haiekiko dialogo isilean, jakin gabe egiten dizkiguten galderei jakin gabe erantzunez, arriskugarriak izan gaitezkeela sinesteraino.
|
|
Bezeroaren inplikazio handiagoa eskatzen du, jakina (ezin
|
dugu
guk inoren bizitza asmatu), eta beharbada horregatik eta epeak ere ez direlako egun batetik besterakoak, ez du guk nahi adinako arrakastarik izan oraindik.
|
2018
|
|
Ezagutza, edo hobeto esanda ezagutzak, estrategia politikoari lotuta eta emantzipaziorako tresna gisa ulertzen ditugulako. Hala egin izan
|
dugu
guk geuk ere, kidetasuna eta horizontaltasuna ardatz hartuta. Gure bizi baldintzak eraldatzeko tresna moduan interesatzen zaizkigu ezagutzak, baina horretarako premiazkoa da orain arteko jardunaren hutsuneak identifikatzea.
|
|
Ez ditugu ikusi ohi, ez ditugu entzun ohi. Jeanneren hitz jario zuzen bezain goxoak gure arrazakeria agerian utzi digu, eta gure aulkietan eserita, Bartzelonako LAS OSCURASeko kideekin sentitutako deserosotasunak gorpuztu zaizkigu berriro. Euskal Herriko azal zuriko emakume feministok ez
|
dugu
gure buruak arrazakeriaren aurrean “zuritzerik”. Deserosotasun eta guzti, plazera izan da elkarrizketa; entzundakoez gain, sentitutakoek ere hainbat gogoeta eragin dizkigute eta.
|
|
uztartu behar dira egoeraren inguruko diagnostikoak eta kokapen politikoa, baina esperientziak ere badu garrantzia”. Identifikatuta sentitu gara, izan ere, askotan, akademia edo merkatu arautua kritikatu ohi ditugu esperientziaren eta ezagutzaren artean sortzen duten arrakalarengatik, baina guk geuk ere, batzuetan, horixe indartzen
|
dugu
gure jardunean. Erronkari heldu dio segituan:
|
|
Herri jai parekideen gaiak egin du salto mahai gainera, eta hala diote: “Ikusi izan
|
dugu
gure burua hitzak alboratzen, feminismo hitza gure testuetatik kentzen. Batzuetan helburua jende horrekin lan egiten jarraitzeko aukera ez galtzea da.
|
|
Halaxe sumatzen
|
dugu
guk ere idazleen eta musikarien arteko lankidetzatik sortutako XXI. mendeko kantagintza. Bakoitza bere publikoaren bila eta aurkitzen badu, maitasun handiz zaintzen, asko jagonez esaten duena, asko jagonez jotzeko era.
|
|
Berriz ere erran behar
|
dugu
gure aldizkaria sorthu genduela Euskaldunen edo bederen euskal idazleen artean ohart emaiten genituen tabu ugarien erauztekotz, hala nola sexualitatearen ez aiphatzea, eliz-gizonen ez hunkitzea, euskaldun nazionalisten ideologia bakharra izan omen daitekela, kristau demokraziari ez oldartzea, e.a.
|
|
Kantak bukle erromantiko bihurtzen dira sarri (Suzanne, Leonard Cohenek abestua) edo proposatu nahi zutenaren kontrako aldarri (Born in the U.S.A., Bruce Springsteenek abestua). Kanta, edozertarako justifikazio bihur daiteke, zeure gainera jauzi egiteko, kasu (“Because the night... belongs to lovers”, Patti Smithek abestua), kantaren gainerakoa sobera zaigu, guk jarriko
|
dugu
guretik, guk lurperatuko dugu hezurra nahi dugun lekuan, montagne d' ossements, hazur mendi, gurea den parajean. “Gure kanta” esaten diogu bikotekide berriarekin hasitakoan kredentzial ustez sendo bat eman nahi diogunean betiko nahi genukeen geure bikotetasun estreinatu berri eta, beraz, suntsiezinari.
|
|
“Ez begiratu niri horrela. Kanta batek irauten duena irauten
|
dugu
guk ere. Ez askoz gehiago.
|
2019
|
|
Nik uste, bi konplexuri buruz hausnartu behar genukeela, batetik, bertsolari bakoitzak, banaka, zergatik sentitzen duen ordain duina eskatzeko erreparoa eta, bestetik, aldaketa egin dugunok eta A-ra pasa garenok zergatik sentitzen dugun hala aitortzeko erreparoa. Gauza askori buruz berba egin
|
dugu
gure artean, baina diruari buruz, esplizituki, gutxitan. Kolektibo moduan ere zer pentsatua eman behar liguke".
|
|
" Zahartzaroari buruz pentsatu behar dugu. Topatu eta eraiki egin behar
|
dugu
gure zahartzeko modua. Ez daukagu erreferenterik.
|
|
Galdetzen badidazu ea 50 edo 60 urterekin bertsotan jarraitu nahi dudan, baietz esango dizut, baina ez dakit nola egiten den hori. Nola egingo
|
dugu
guk bertsotan jarraitu nahi izateko eta antolatzaileek gu entzun nahi gaitzaten. Nik jarraitu egin nahi dut, baina ez dakit nahiko nauten.
|
|
Setio luzea. Arrastian odola ikusi
|
dugu
gure kaleko atari baten aurrean, zuloak hormetan.
|
|
Erromanekin ere hitz egin dut horretaz, beste ipuin batzuetan ere bai, zergatik ezkutatzen dira gauzak ipuinetan? “Ostondu” esaten
|
dugu
guk... Zergatik ez da dena kontatzen?
|
|
Pedro Iturria ere ugertuta dago, Joseba? “Ugerra” ‘zikin’ esateko ere erabiltzen
|
dugu
guk, galduta eta zikin... Horrela dago Pedro Iturria, Joseba?
|
|
Josebak hitz egin zuen eurekin, eta etxeko jabearen kontaktua eman zioten, telefonoa, imajinatzen zuten jabeak jakingo zuela seguruena nora aldatu zen Pedro Iturria. Egia esateko, Iturriak beti esaten du nora aldatuko den, horrela jakiten
|
dugu
guk, horrela ari gara haren atzetik.
|
|
Normalean berehala lortzen du: helbidea bidaltzen digu, auto bat hartzen
|
dugu
guk, hara joaten gara eta inoiz ez dugu etxean topatzen... Orain, baina, kontua apur bat diferentea iruditzen zaigu:
|
|
Jende multzoa siku geratu da, familiakoak dira gehienak orain, lagun bakan batzuk, hurrekoak. Momentu ona iruditu zaigu eta atea altxatu
|
dugu
guk laurok, Axelek eta Merdjak aurreko aldea, guk atzekoa. Axelek keinua egin dio amari, bagoazela.
|
|
Aita bakarrik dago ezkurdian handik pasatu garenerako. Etxera bidean jarraitu
|
dugu
guk, baina harriaren ondoan etzan da Merdja, lur harrotuan, hezean. Handik hiru ordura heldu da etxera, zikin, arropa, aurpegia, azazkalak.
|
|
Arroz irinez egindako paper zuri gordina erabili ohi da Japoniako leiho eta ateetan. Etxetik atera gabe ematen
|
dugu
gure denbora, baina nire barrenak esanda dakit, ilunabarrean, barruko argiak pizten direnean, lanpararen antza hartzen dutela han hemenka bizilekuek. Edozein unetan haizeak airean eramango dituela ematen du, haize parpailak balira bezala.
|
|
Bere historia kontatzen ez duen herria ez da existitzen, eta mementoan gure historia kontatzeko tresna eta makineria artistikoa ahulak dira. Herritar gisa ez
|
dugu
gure historiaz jabetzeko aukera asko, eta ondorioz, ez gara existitzen. Komunitate gisa identifikatzeko, haserretzeko, pentsatzeko, pozteko, irakurketa sentikorraren adierazteko esparrua ureztatzeko premian gara.
|
2020
|
|
Nolakoa denbora kronometrikoaren hegemoniarik gabe? Zeren arabera antolatu nahi
|
dugu
gure egunerokoa. Zein dira erdigunean jarri nahi ditugun erritmoak?
|
|
eskukadaka kudeatzen
|
dugu
gure gutxitasuna,
|
2021
|
|
ERRAMUN JOAKIN: Ez dakit poesia, antzerkia edo zer... baina zerbait irakurtzen jarraitu
|
dugu
guk ere, nahiz eta bista bajatu! Kristobal joan da.
|
|
ANA: Susto handia hartu
|
dugu
guk.
|
|
Hau bizi guztian ezagutu
|
dugu
guk,
|
|
Izena ere kenduko digute: eta hura gorde nahi izatekotan, indarrik aski aurkitu
|
dugu
guregan, hartara, gure izenaren gibelean, izan gineneko zerk edo zerk oraindik badirauela erakutsi ahal izan dezagun.
|
|
Eta Friedrich da onena. Horregatik Friedrich markako aire egokitua jarriko
|
dugu
gure jatetxean ere. Aukeratu dut dagoeneko lokala.
|
2022
|
|
Pribilegio posizioetan gaudenoi ere badagokigu elkarrizketa hori emateko estrategiak eta tresnak diseinatzea, entzuketa aktiboa egiteko prestatzea eta orain arte antzeman ez ditugun ahotsei lekua uztea. Bertakook ezin dugu maternalismoaren eta tutoretzaren logika ezarri, eta ezin
|
dugu
gure esperientzia edota borroka orokortu. Horregatik, gure boterea erabiltzen dugun moduaz kargutzea dagokigu, gure egunerokotik abiatuta, gure “espazio erradikaletan” gertatzen denaz jabetuta.
|
|
Eta euskara, hizkuntza ez hegemonikoa izanda ere, nola bilakatu dezakegu elkargunerako tresna? Feminista erradikal bezala, gure gorputzen, lurraldeen eta lurraren gaineko defentsarekin batera, ez ote
|
dugu
gure ondare linguistikoaren eta kulturalaren defentsan aritu behar?
|
|
[4] Emakume kategoria erabiltzen jarraitzen
|
dugu
gure egungo errealitatean politikoki eragiteko oraindik baliagarria delakoan, nahiz eta sexu genero sistemak markatzen duen binomioaz gaindi bizipen, ibilbide, ahalmen eta identitate askotarikoak ere bagaren (bollerak, transak…) eta horiek ere bildu nahian emakume* erabiltzen dugu.
|
|
Eta hor ikusten ditugu kultura desberdinetako kantu eta dantzak. Horiei esker jakin
|
dugu
guk ere gorputzeko zenbait gihar mugi genitzakeela. Eta pentsatzen dugu, zer politak dantzak, eta zer xelebreak.
|
|
Badakizu, Ane, ona, ona, baina gizona… Eta hau ez
|
dugu
guk asmatu. Anek esaldi zoragarriak egin ditzake baina honakoa nire birramonak ere esaten zuen aspaldi… Aspalditik dator, beraz.
|
|
Ya, niri ere ez, sekula ez… (Poltsikotik kilkerra atera eta gogorik gabe bezala kir kir, kir kir...) Ba omen dago hau gertatzen ez zaion feminista bat, ehuneko ehunean koherentea den feminista! Eta bere zain gaude gu… Oraindik ez da gu ikustera etorri, baina etorriko da… Eta orduan izendatuko
|
dugu
gure Jainkosa!
|
|
Nirmal Puwar soziologoak dioen moduan, espazio ororen atzean arau somatiko batzuk ezkutatzen dira eta, arau horiei jarraiki, plazaren edo oholtzaren okupatzaile ez natural edo inbaditzaile izaten jarraitzen dugu gaur gaurkoz. Txikitatik ikasten
|
dugu
guri ez dagokigula erdigunea hartzea, fokupean agertzea. Ondorioz, normalki ez dugu protagonismorik izaten; ez dugu hartzen eta ez digute ematen.
|
|
Mugarriz mugarri egiten da bidea, eta hala egin
|
dugu
guk ere. Berdin egokitu gara kamerino distiratsudun areto dotoreetara nahiz oholtza izatera ere justu samar heltzen ziren ohol multzo gainjarrietara.
|
|
Non hasten da bat, eta non bukatzen hurrengoa? Sinergien eta elkarreraginen alde egiten
|
dugu
guk, ez baitugu uste sormen eremu bakoitza guztiz estankoa denik. Sailkaezintasuna bera apurtzailea izan daitekeela uste dugu.
|
|
Entzuleek egin gaituzue zoriontsu. Entzuleek eutsi gaituzue unerik zailenetan, eta babes horri esker asmatu
|
dugu
guk ere elkarri eusten. Emanaldietako bakoitza ezberdina izan da guztiz; kodigo propioa sortu baita lekuan leku.
|
|
Horrela eraikitzen
|
dugu
gure etxea,
|
|
Publikoa ez omen dator jada gu ikustera… hori diote, benetako arazo bat dugula. Agian publikoa seme tonto bat bihurtu
|
dugu
gure gehiegizko babesarekin.
|
|
Bizirauten dugunok baditugu gure defentsarako mekanismoak; adibidez, geure buruari ipintzen diogun anestesia moduko bat, sufrimendutik deskonektatu eta mina lurperatzen duena, aurrera egin ahal izateko. Nahiago izaten
|
dugu
gure bizitzari kanpotik begiratu, pelikula txar bat baino ez balitz bezala.
|
|
Zeren esperoan da euskal teatroa? Askotarikoak izan daitezke erantzunak eta, guk, EHAZEn, argi
|
dugu
gurea: transmisioaren, errekonozimenduaren, publikoaren, ahalduntzearen, konpainien biziraupen duinaren, dramaturgia propioen esperoan.
|
2023
|
|
Ondorengo testua argigarria da: “Pentsatzen
|
dugu
gure herriak, inoiz baino gehiago, luzera doazen kultura moldeak behar dituela. […] Lanik asko ba da egitekoa; eta, beraz, lana dan ezkero, ordaindua behar litzakelakoan gagoz […].
|
|
LAB An asko ibili gara horren inguruan hausnartzen, eta hor eragiten duten hainbat faktore daudela ondorioztatu dugu. Batzuetan ez
|
dugu
gure lanarekiko nahikoa distantziarik beste errealitate edo testuinguru batera egokituta azaltzeko: sorkuntza prozesuetan lengoaia propio bat dugu, zenbait hitz edo kontzeptu baliatzen ditugu, eta ez gara horietatik distantzia jartzeko gai.
|
|
Hasteko, sorkuntza arloko irakasle batek esan zigun moduan, kultura giza eskubide bat da: pertsona guztiok
|
dugu
gure sormena kanporatzeko eskubidea. Horrek oinarrizko ideologia behar luke hezkuntza proiektu guztietan.
|
|
Gizarte kultur zentsuan gaudenok hori egin nahi dugun ala ez. Hori guztia bideratuta etorri baitzaigu, ez
|
dugu
guk aukeratu. Eta beharbada publiko pila bat dauka, baina ikusleria formatu nahi badugu gauza ezberdinak erakutsi behar dizkiogu, filosofia ezberdinak ezagutarazi.
|
|
gu ez gara “aktoreak”, gu “antzerkilariak” gara. Hau guztia ez
|
dugu
guk asmatu, euskal ikerlari ugariren iritzia da, Antton Luku edo Ibai Iztuetarena, besteak beste. Finean, zera esan nahi du:
|
|
Helburu hori lortzeko hiru arlotara bideratzen
|
dugu
gure lana, bata bestearekin lotuta daude eta elkar elikatzen dute: sorkuntza, hezkuntza eta herrigintza.
|
|
Adi adi entzuten harrapaturik nindukala jabetuta, ohartarazi zidan gero eta zailagoa dela munduaren martxa kontrolatzea, globalizazioaren, teknologia berrien zabalkunde bizkorraren eta energia kontsumoaren hazkunde ikaragarriaren ondorioz, besteak beste. “Zailtasunak erabaki gogorrak hartzera behartzen gaitu sarritan, ulertzen eta onartzen zailak direnak, baina argi
|
dugu
gure iparra: Lurraren eta Lurreko gizakion iraupena, ahalik eta ongizaterik handienarekin”.
|
|
Artista bakoitza bizi duen errealitatetik mintzatu behar da. Ezagutu behar dugu, begiratu behar dugu eta hausnartu behar
|
dugu
gure inguruan dagoenaz. Gure komunitatean daukagunaz jabetu behar gara eta hortik hasi antzerkia egiten.
|
|
Herrialde guztietan oinarrizko printzipioak berdinak izanda ere, bideak zeharo ezberdinak izaten dira. Artearen eta bizitzaren labirintoan, gure herriak mendez mende bermatutako kultura audio bokala izan da, eskuz esku ibili izan
|
dugu
gure eskueran, ahozko transmisioa erabiliz. Eta horrek berebiziko garrantzia izan du gure historian, baita bertsolaritzaren historian ere.
|
|
Hitza badaukagu zertarako eskua erabili? Zer egiten
|
dugu
gure eskuekin gure egunerokotasunean?
|
|
AILEM: Ea, Alpontso, datuak… Saldorik ba al
|
dugu
gure kontuan?
|