|
2000
|
|
|
Goizetik dabil egon ezinik, arratsaldeko bisitan darabil gogoa, ez dugu zalantzarik. Koldok ere ordu berean izango
|
duenez
, elkarrekin joango dira.
|
|
|
" Ondo dago?", esan zuen etxekoandreak; leihora joan, leihatilak ireki zituen;" nire alabaren ustez, etxeko gelarik onena da hauxe: beroa da, tximinia paretaz bestaldean
|
duenez
... eta eguzkitsua ere". " Eguzkia", esan zuen Xanek, leihora gehiegi arrimatu gabe," handik aterako da".
|
|
2001
|
|
|
Zertarako ez dugu jagoitik gasnaren azaletan mintzatuz preseski euskal nazio horren forma juridikoaz hitz egiten? Zu ikusi eta nago ez
|
duenez
oligarkia militar burgesak kudeatu estatu egitura ukanen. Ea ihardetsi hor!
|
|
2002
|
|
|
– Ez, oraindik ez dut argazkia ebaki, begira –eta gonetako faltrikeratik ateratako aldizkari puska destolestu zuen–.. Bertako artikulua irakurtzen hasi nintzen bart eta, tira, zezen kontuak ez dira nire gogokoenak baina grazia zeukan kronistak, eta hurrengo orrialdean segitzen
|
duenez
, atzeko aldeari ere ekin nion. Eta ezusteko galanta jaso nuen.
|
|
2003
|
|
|
Nire aurrean negar egin izanak eragindakoa zen amorrua. Eta negar egin izanak eragiten duen amorruak, gero beste amorru biziago bat ekarri izaten
|
duenez
, zakar bota zidan hurrengoa.
|
|
|
Bizkaian ere izan zen, 1937ko maiatzean. Death in the Making liburuari paratu zion hitzaurreak erakusten
|
duenez
, Bizkaia ez ezik Euskal Herriko beste bazterrak ere askoz lehenagotik ezagutzen zituen.
|
|
2005
|
|
|
" Gauza bat benetan ezagutu ahal izateko, ezinbestekoa da gauza edo kontzeptu horren izena aurrez entzunda edukitzea". Esaten
|
duenez
, jende asko ez litzateke sekula maiteminduko, aurrez" maitasuna" hitza inoiz entzun izan ez balu. Bat nator horretan.
|
|
|
Leonek esan dit Narbartera eraman nahi nauela bihar, Lakoizketa izeneko jaun baten etxea ezagutzera. Uste
|
duenez
, aurki bota egin behar omen dute errepide berri baten karietara, eta hori gertatu baino lehen erakutsi nahi dit. Ez dela etxe aparta, baina niretzako moduko gizona izan omen zen Lakoizketa hori.
|
|
|
A.k kontatzen
|
duenez
, fusilaketen berri zuzena zeukan baserritarrak –nire betazal nagi horrek– zoratu egin zituen gobernadorearen aginduz Oiartzundik gorantz, Nafarroako bidean, Uzpuruko basoak atzean utzita Bianditz mendiaren gailurrera baino lehentxeago ezkerrera dagoen sakondura leunean udalak bildutako aitzurkariak.
|
|
|
Huraxe zelako konfiantzako taberna bakarra zitatu omen ninduen han. Eta bere gorreria puntuak ozen mintzarazten
|
duenez
, barre konplize bat egin zidan tabernariak. Bera sartzen denean telebista itzali egiten duelako omen dauka horren estimuan, esplikatu zidan gero.
|
|
|
Berdina ez izaki eta ezker eskuin makurra, gure auzoko karrika nagusiak sugea zirudiela esan omen zuen aspaldi Tomek menturaz noizbait irakurriko duen idazle frantses ospetsu batek, hala dio behintzat herriko liburutegiko arduradunak aldian behin tabernan. Ez dakit hori entzuna naizelako edo, han hemen karrikara dauden argi ahulak zoruko harlandu bustietan islatzen direlarik, sugearen ezkaten distira ikusten dudala pentsatzen dut askotan, gaur egun makurra eta malkarra izaten jarraitzen
|
duenez
, beharrik, gure karrika nagusiak. Beldurra ematen du, sugeak piztiak dira.
|
|
2006
|
|
|
Eta ez daukat bestela non lo egin aginduta. Nolanahi ere Expressek hiru orduko ibilbidea
|
duenez
, seietan Sun Valleyn egongo naiz, diot nire artean. Ez litzateke lar berandu ostaturen bat bilatzeko.
|
|
|
kanpaijoleak ere lo egin behar
|
duenez
|
|
2007
|
|
|
Autopsiak argitu
|
duenez
, berrogeita hamar urte inguruko gizonezkoak bi aste inguru zeramatzan hilik. Ez dago zalantzarik itota zendu zela.
|
|
|
– Ez, une batez, zerbitzariak kontatzen
|
duenez
, Pierre d’Oihenart, gure biktima komunetara zuzendu zen. Orduan...
|
|
|
Azafatak afaria banatzen ari ziren, airean geratu zen solasa. Entsalada irri emangarria, zinger azpiko xerra mehea eta gasna txipi borobil gorri bana paratu zieten mahai tolesgarriaren gainean eta, hegazkinetan pisuak erabateko garrantzia
|
duenez
, umeek jolasteko erabiltzen zituzten plastikozko koilara, sardexka eta labana eman zizkieten paper zurian bildurik. Ardoa ala garagardoa hautatu behar izan zuten, eta laranja bana ekarri zieten postrerako.
|
|
2010
|
|
|
– Non dauka honek botoia? –galdetu zuen, honek hitza nabarmenduz, esanez bezala nik ere badaukat halako tramankulu bat etxean, baina botoia beste nonbait
|
duenez
, hau ez dakit pizten.
|
|
|
Telebista ikustera nindoala adierazi nionean, nirekin batera DVD bat ikusi nahi zuela hasi zitzaidan bat batean. Bere maitasuna gordetzeko adina antzezle dohainik ez
|
duenez
, tranpa usaindu nion. Itxurak egiten ibilia zen, hortaz, ezertaz gogoratuko ez balitz bezala.
|
|
|
Etxera joan, afaldu, autobusa hartu eta ospitalera. Amaiak astea Donostian igarotzen
|
duenez
, asteburuetan egiten ditu ospitaleko txandak.
|
|
2011
|
|
|
Hala ere, neukan informazioa urria izan arren, barrenak esaten zidan hobe zela Setienekin hitz egitea aurrena. Etxetik irten gabe bizi denak, hala bazen behintzat, ez
|
duenez
aukera handirik mintzakide berriren bat izateko, izan dezake entzule berriren bat izateko gogoa. Ordurako ez baldin bazen bere baitara erabat bildu eta, ondorioz, kanpoko doinu txikiena hari bost axola.
|
|
|
Memoria txarra zuen Fontechak, baina mingostasunak argazki finkatzailearen lan likidoa ongi bai ongi egiten
|
duenez
, iltzatuta geratu zitzaion izen hura. Idoia Erro.
|
|
|
Bigarren aldian indarrik gabe atera du nagusiak, aise erantzun dio, pistaren atze samarrera, hegaleko marratik gertu. Vargasi gustatzen zaio tarteka nagusiari apur bat korrika eginaraztea, nahiz eta badakien bukaeran beti irabazten utzi behar diola, eta nagusiak bere amorru keinuren bat ikustean bereziki gozatzen
|
duenez
, haserre plantak ere egiten ditu noizean behin, John McEnroe purrustariari telebistan ikasita bezala, Vargasi, gustatu gustatu, Ivan Lendl askoz gehiago gustatzen zaion arren. Txekiarra da Lendl eta begiko du odol eslaviarreko jendea.
|
|
|
Ongi eraiki eta urbanizatutako hiru lau solairu gehienez, etxe talde ez oso sarriak, beren baitara bilduak eta bakartuak, nekeza da oraindik laurogeita hamarretan etortzekoa den higiezinen loraldia sumatzea. Lorategi zaharxko batek eta putzuz betetako tenis zelaiak inguratua, palazio hark gela dezente ditu, sei zortzi bai gutxienez, lehen begiratuan kalkulatu
|
duenez
. Bakarren bat gehiago, beharbada.
|
|
|
Garrantzitsua omen da denek inguruko mendiak ezagutzea. Soto kexu da, ez da bera sobera mendizalea, baina ameto eman
|
duenez
, Lazkanok ere ameto eman du, ezinbestean. Nor da bera beste bien esanak zalantzan jartzeko?
|
|
|
Burdinak ere badaude han, eta pospolo lehorrak, lurpeko gordelekuan, Lazkano begiluzeak ikusi ahal izan
|
duenez
. Lehen gutxi miresten bazuen, biderkatu egin zaio Zeberio planifikatzailearekiko estimazioa.
|
|
|
Buruaskitasunez mintzo da Julio Virado, ohi
|
duenez
.
|
|
2012
|
|
|
Norak prest du behin baino gehiagotan errepasatu duen galdera zerrenda, baina Herrera deseroso antzeman
|
duenez
, oinarrizkora jo du:
|
|
|
Olatuak besterik ez ditu behar. Taula besapean kalera irten eta, berehala taberna baten beiraterian ikusi ahal izan
|
duenez
, haize zakarrak bafada pare batean nahastu dio ilea. Orrazkeraren ordena galdurik, oso nabarmenak dira soilguneak.
|
|
|
Urtetan erabili dute amiantoa. Abokatuak esan
|
duenez
, ziur aski jende asko hilko zen horregatik, gehienak gaixotasunaren jatorria jakin gabe.
|
|
|
Ordu laurden batean berrogei bat lagun batu dira aretoan. Norak pentsatu
|
duenez
, beste inorekin hitz egin behar ez izateko etorri da jendea berandu, aretora sartu eta lasai eseri ahal izateko.
|
|
|
Zuriarrain luzatu da gehien, oreka bilatu behar dela azpimarratuz, enpresaren egoera benetan ahula dela, lan hitzarmena negoziatzerakoan arazo handiak izango dituztela, inoizko latzenak, eta tentuz jokatu beharra dagoela amiantoaren kontuarekin, ezerezaren gainean ibiltzeko arriskua handia dela. Anderren txanda iritsi denean, Norari nabarmena iruditu zaio Anderren lotsa, jendaurrean hitz egitea atsegin ez
|
duenez
, bere ezintasunean zakar izatera ere ailegatzen dena.
|
|
|
– Euria egin
|
duenez
, jende gutxiago ibiliko da paseoan –esan dio andreak– Guretzat leku gehiago egongo da horrela.
|
|
|
Anderrekin hitz egitea da aukera onena, Noraren ustez. Azken asteetan enpresan ikusi ez
|
duenez
, telefonoz deitu behar izan dio. Hariaren beste aldetik Anderrek lehor erantzun dio eta Nora, ezustean harrapaturik, ez da gai izan esan nahi ziona azaltzeko.
|
|
|
Leihoko kristalean bere isla ikusi du, bere buruaren parodia iruditu zaio. Nora autobusaren geltokira iristear denean, Josuk kotxera itzultzea pentsatu du, baina Norak aurrera oinez segitu
|
duenez
, tarte batean afixa bati begira dagoenaren itxurak egin ditu eta berehala ekin dio jazarpenari. Nora Mirakruz gainetik doa Groserantz.
|
|
|
Josuk ez ditu inoiz zenbaki ezezagunen dei galduak erantzuten, eta hala egin du oraingo honetan ere, baina eguerditik hasita lau edo bost aldiz deitu diote telefono horretatik. Ia guztietan komunean harrapatu
|
duenez
, ez du erantzun, eta azkenean ordenagailuan lan atzeratu bat egiten ari dela telefonoa berriro joka hasi denean, logurak inorekin hitz egiteko kemena higatu dionean, hartzea erabaki du.
|
|
|
Asbestoa, pentsatu du Norak, hitz berri bat hiztegirako. Greziera klasikotik dator, Josuk esan
|
duenez
. Esanahia:
|
|
|
Hurrengo egunean Loiola auzoko Urbasa kalera joan da, Josuren amaren etxera. Hasieran telefonoz deitzea pentsatu du, baina amak hartzen badu eta Josu bertan ez dagoela esaten badio, egia denetz ziur jakingo ez duela aurreikusi
|
duenez
, zuzenean bertaratzea erabaki du. Amak harrituta egin dio ongietorria.
|
|
|
Harantz egin du Agurtzanek, eta bere atzetik baita Sandrak ere. Andaluziarra da Segurolaren bikotea, Jaengoa, eta euskaraz egiten ez
|
duenez
, intuizioz mugitzen da sarritan.
|
|
|
Jekyll doktorearen eta Mr Hyde ren adibidea jartzen du bere barne gatazka adierazteko. Kontatzen
|
duenez
, Mr Hyde da bakarrik egon nahi duena, maltzurra dena, eta Jekyll doktorea da uste duena pertsonekin dauzkan harremanek merezi dutela, batzuetan ahalegin hori egiteak izan dezakeela zentzurik, bizitzaren plano batean edo bestean. Halaxe dio, hitzez hitz:
|
|
|
Atzo iritsi zen Parisera eta, bihar
|
duenez
hegaldia, bi gauetarako ostatu hartu zuen segurtasun arrazoiengatik non dagoen galdetu ez diodan hotel xume batean. Artega aurkitu dut gizona.
|
|
|
Elbarri, esku gabe irudikatzen du. Irudimen pixka bat baldin badu, eta literatura maite
|
duenez
ziur baduela, odola darien ebatondo bana ikusiko ditu idazle ohiaren esku belaxken ordez.
|
|
2013
|
|
|
Pikutara bidaltzeko gogoa sentitu dut, hain neke izugarria eragin dit bere ikuspegiaren estutasunak. Ez zebilen ironiaz, edo zirikatu guran, ohi
|
duenez
. Aurrejuzgu espontaneo batekin debaluatu ditu nire pertsonaiaren ustezko prozesua eta gatazkak.
|
|
|
Karibeko uharte batzuetako koral batetik lortu zuten lehengaia. Konposizioan kaltzio karbonatoa
|
duenez
, transformazio kimiko batzuen ondoren gai biokonpatible bat ematen du, giza hezurraren antzeko substantzia bat. Hortik eratorri dira geroko material sintetikoak, hala nola polietilenoa edo alumina.
|
|
|
– Ez, kopilotuarenean. Berak gidatzen ez
|
duenez
beti joaten da aldamenekoan. Gainera, berak luke arrankatzeko pedala zapaldu.
|
|
2014
|
|
|
Galtzetan garbitu ditu eskuak. Denek zuloaren inguruan segitu dute, baina han gertatutakoaz zuzenean inork hitz egiten ez
|
duenez
, haurrek ez dute galdetzen. Aitaren aurpegiaren espresioa nahikoa da Xabirentzat, badaki hobe duela ezer ez galdetzea.
|
|
|
Hutsik dago, ordea. Bere leihora begiratu eta argia pizturik ikusi
|
duenez
, haraino hurreratu da. Une batez pentsatzen jardun eta gero, hartxintxar bat bota du kristalaren kontra.
|
|
|
Erizain batek lotu dio zauria nolazpait. Baina, saihetsetik odol zurrustaka segitzen
|
duenez
halere, gibelerat joateko manatu dio. Sua alde guzietarik, sukarra bertzalde, zorabiaturik bezala abiatu da Luro pentzean beheiti.
|
|
|
Luro ere lokartu ezinik baitzen oren horretan eta gertatuak oro ikusi baititu, Bernat eta bien artean partitu dituzte Ganixen tabako belarrak. Pipa eta pipa, orai badute gosea zerekin engainatu bederen; pipa eta pipa, tabakoa agortuko zaien beldurrik gabe, biharamunarentzat deus gordetzeak zentzu handirik ez
|
duenez
su zelai hauetan,
|
|
|
Arno Suertegaraik erran duen gisan, bertze bi asteren buruan Saran izanen baitziren hola hola segitu izan balute. Eta, 49.eko soldadu bat edo bertzek pentsatu
|
duenez
, Saratik bertze alderat egun bakarrean iraganen baitziren. Sardina hotz batzuk janik, fite prestatu behar izan dute defentsa.
|
|
|
Etxexuri agertu da azkenean, atabala joz: " Oihu eginarazten dute...!", hasi du predikua, ohi
|
duenez
: Herriko Etxearen abisuak, zerga biltzaileenak, saltzaile zenbaiten dei batzuk eta bertze holako eman ditu oihuz, eta amaitu du ohar irrigarri batekin, irri egiteko kuraiarik badutenentzat oraino:
|
|
|
Beraz Juliarekin behar duela mintzatu erran die Mariannek adiskideei. Maiatzaren 1ean, espartinen lantegiko lanak finitu eta etxerat itzuliko da Julia delako hori, urtero ohi
|
duenez
, Erronkariko Bidankozerat. Kusia igorriko dute Juliarekin.
|
|
|
Bi orenez aritu da hizlari Lhande gaztea, oren laurden bateko etena baizik ez duela egin, halakoa du karra. Euskaldunen arbasoak, zernahi hipotesi hartzen dela ere –Alaskatik Kaspiar itsasorat eta handik Iberiako penintsularat heldu zirela erraten duena; edo, bertzela, Afrika hegoaldetik Pirinioetarat igan zirela defendatzen duena–, beti" gerlari fierrak" izan direla argi da, Lhande aitak erran
|
duenez
. Gogora ekarri du Atlantikoa ere bereganatu zutela eta Anibalen eta Zesarren legioen aurka defendatu zirela, bai eta V. eta VI. mendeetako barbaroen inbasioetarik ere, eta are frankoen IX. mendeko oldarretarik.
|
|
|
Irri egin dute. Eta zorion handi horrekin denez, eta bertze lan edo exerziziorik ez
|
duenez
egiteko, gaueko mahaiaren gainean dituen zigarreta, pilula, su pizteko, karta, identitate medaila eta abarren artean miatu, papera eta luma hartu, eta Filipe Lurori letra bat izkiriatu behar diola otu zaio Etieni. Ezagutu duen neska horren berri emanen dio.
|
|
|
Identifikatu dituzte airetakoak: frantsesa da bat, gibeleko hegal zutean ageri duen begi blu xuri gorriak salatzen
|
duenez
; alemanak dira bertze biak, ontsa ikusi dizkietenez gurutze beltzak. Ekialdeko ibarretik jin dira, alemanek frantsesa metrailatzen dutela.
|
|
|
Obus bakar batek erdiz erdi jo eta suntsiturik utzi ditu bet betan, hirurak batera, begiak leherturik, muinak barreiaturik, beso zangoak epaiturik, gorputz erdiak errausturik eta zizpak funditurik. Bordagarairentzat kontsolamendu izanen da beharbada, semea autoak jota hil zaiola jakin duenetik ez
|
duenez
bere buruaren kabu egin. Zernahi gisaz, Lurok eta Etienek bezala ulertu balute zuloan kakoturik irautea dela gaur Verduneko gerla honetan irabaztea, bizirik izanen lirateke oraino.
|
|
|
Otsailean permisioneak jasota, segur baita Gabonak aitzin ez dutela berriro ere aldi izanen. Eta, bertzalde, hobe halakoetan gehiegi ez pentsatzea, Etienek erran ohi
|
duenez
. Agorrila fite bururatuko da eta gero buruila jinen da, eta segidan urria, sartuko da negua, eta hotzak eta elurrak berriz baretuko dute gerla, segur da.
|
|
2015
|
|
|
– Ba, neure burua aurkeztea pentsatu dut, agintaldi oso laburra izango
|
duenez
, zama hartzeko gai ikusten dudalako.
|
|
|
Saizarbitoriak dio gure herrian ohikoa dela ama eskizofrenogenoa. Ene Jesus, Hamaika pauso eta Martutene-ko amek hirutasun zanpatzaile bat osatzen dute; Saizarbitoriak biziki gordinki erakutsi digu hiru eleberriotan nola ito gaitzakeen iraganak amaren bidez. Gainera, Iñaki Aldekoak nabarmendu
|
duenez
," Saizarbitoriaren nobela gehienetan amak bakarrik bizi dituzte protagonistek. [...] Aitarena beti oroimena da, eta gainera heriotza orduko oroimena.
|
|
|
Gizonak beste harreman bat dauka. Emazteak gero eta ordu gehiago pasatzen ditu etxetik kanpo; gizonak uste
|
duenez
, beste andre baten etxean. Batzuetan berandu itzultzen da.
|
|
|
Hasieratik dakigunez amaieraren berri, eleberriak, Apalategik dioenez, Abaituaren patu hutsean nahi bezala nabigatu behar dezake, denboran aurrera joz, atzera, geruza kronologikoak nahi bezain laster edo astiro zeharkatuz, xehetasunak deskribatzeko orduan luzatuz, zenbait elementu gizenduz, hainbat pasadizo eta paragrafo errepikatuz... Apalategik azpimarratzen
|
duenez
, intrigak ez du inongo garrantzirik, amarru erretoriko baldartzat jotzen baita Hamaika pauso n bertan, esplizituki. Egiaren mamiari hobeto antzematen dio Saizarbitoriak, intrigan zentratuta baino, linealtasunetik askatutako denboran eta oroimenean murgilduta.
|
|
|
Ordea, kontrakoa ere iradoki izan
|
duenez
, hitzaurrean esan bezala, gauden lasai, fikzioan oinarri biografikoa obsesioz bilatu gabe. Saizarbitoriarenean, gainera, oroitzapen biografikoa baino hurbilago dabil errealitatetik literatur asmazioa, fikziozkotzat baitu errealitatearen egitura sakona.
|
|
|
Hori litzateke Tzvetan Todorovek" eredugarritasun" deritzonaren alde bat. Todorovek eransten
|
duenez
, ez meriturik ez eredugarritasunik ez duena da, behin gizarte kontsentsuak garbi ezarri ostean zein diren onak eta zein gaiztoak, barrikadaren alde egokian kokatu eta lezioak ematen eta zaunka ibiltzeak. Saizarbitoriak, ETAri buruzko isiltasun mota desberdinak aipagai dituen pasarte batean, zalditik jaitsi berriez dihardu," hautsa astintzeko astirik gabe, alboan zamalkatzen zutenen kontra eraso egiten dutenak, arestiko kidetasun oro gorroto ahotsa bihurtzen duten ahots ozenak".
|
|
|
Bihotz bi. Gerrako kronikak eko eta Bi bihotz, hilobi bat eko protagonistak berdinak dira funtsean, eta, hain
|
duenez
hasieratik barneratua Ilustrazioaren ideologia eta sentimendua," Entziklopedista" deituko baitiogu, Samuel adiskide zorrotzak deritzon legez. Gerora Martutene-n Faustino Iturbe gisa agertuko da.
|
|
|
Entziklopedistak ez daki zer esan behar zaion hiltzera doanari, eta hasiera batean txorizoaz mintzatzen zaio, baina Benitok erantzunik ez. Txorizoak errazki bideratzen
|
duenez
zerrira, gerrakoaz galdetzen dio, ea ba ote zuen izenik. Busti egiten zaizkio Benitori begiak.
|
|
|
Aurrena katolikotzat baitzuen bere burua, eta soilik hurrena abertzaletzat. Aldiz, faxistak, Uriartek uste
|
duenez
, aurrena faxista izaten dira, eta gero apika baten bat katoliko. Bestalde, katolikoa ez da berez errukitsu.
|
|
|
Proiekzioari esker, barruan sentitutako ugaritasun mugikor arriskutsua, behin erreprimitu ondoren, ez barruko baizik eta kanpoko gisa datorkio atzera kontzientziari. Paul Laurent Assounen esanetan, jeloskorrari, ezin
|
duenez
bere baitako tentazio infidela zeharo itzali, maitearen infideltasunaren irudietan itzuli egiten zaio beraren joera infidelen hautemate endopsikikoen adierazpen zapaldu eta deformatua.
|
|
|
Entziklopedistaren eta Martinen jopuntu garrantzitsuena Flora edo Pilar amodioz pitean pitean betez, ez da maitea bera, baizik lehiakidea, Adolfo; maitea maitatzea bitarteko bat da, lehiakideari gailentzea da xede gorena. Maitearen gorputzaren gainean larrua berriz eta berriz jotzen duelarik, lehiakidea du beti presente, jo bitartean alboan balute bezala, begira, eta jeloskorrak maitearen jabetza azpimarratu eta lehiakideari min egin baino besterik nahi ez balu bezala amodioa sutsuki egite horren bidez. Emakumeak beranduegi egiaztatuko
|
duenez
, jeloskorrarengan boterea maitasunari gailentzen zaio.
|
|
|
Torturatzaile zintzoak pentsa lezake gure munduko zoritxarrak, gosea eta, soilik mundu mailako gobernu bakar indartsu batez konpon litezkeela, eta estatu berriak sortzen ibiltzea denbora alferrik eta kriminalki galtzea dela. Eta, gizon sentibera izan arren, lagun hurkoaren oinazeak eta odolak ikaragarri hunkitzen duena, hala ere, uste
|
duenez
engaiatu eta eskuak zikindu beharra dagoela, Sartreren zentzuan, orduan bere ahuleziei heroikoki aurre egin eta gazte abertzaleak torturatzeari ekingo dio.
|
|
|
Apalategik oroitarazten
|
duenez
, psikoanalisiak asoziazio librea erabiltzeari ekin zion kontzientziaren autozentsura saihesten ahalegintzearren. Analizatuak buruan pasatzen zaion edozer bota behar du, galbahe barik.
|
|
|
Hamaika pauso k berak adierazitakoa aintzat harturik, horrenbestez, tronpagarria litzateke nobelako denboraren antolakuntza kronologikoa. Noski, Ur Apalategik zehazten
|
duenez
, horrek ez du a contrario frogatzen denbora subjektiboaren eta bere berregite nobelistikoaren egiazkotasuna. Bestalde, batek daki zer esan nahi ote duen gertaera biografiko edo historikoen berregitea egiazkoa edo gezurrezkoa izateak.
|
|
|
Zangoak harrizko bihurtuko zaizkik, gizajo hori, aitaren azken fin berbera izanen duk! Semea saltzailea baita, eta, Mikel Hernandez Abaituak nabarmendu
|
duenez
, aita portuz portu zebilela neurosifiliz eritu zen bezala eri bailiteke semea etxez etxeko bere ibilaldietan: portuko prostitutak bezain mehatxari zaizkio amari etxekoandre bero bakartiak.
|
|
|
Halako batean," Hamaika pauso" eleberria idazteari ekingo dio, Zabalegiren heriotza gai nagusi. Iñaki Aldekoak ederki nabaritu
|
duenez
, Abaitua, denborak aurrera egin arau," hiztegigile zebilelakoan, nobelaren barruko nobelagile bihurtu zaigu". Hitzak definitzeko orduan zehaztasun zientifikoaren gainetik afektua gailenduko da, objektibotasunetik bizitzara zabalduko du Abaituak hizkuntza:
|
|
|
Herri honek, etxe honek ematen ahal ziona eman dio, partitzeko tenorea du Lorea Gernikak, ez da bete arteko maizterra izaten. Nonbaitetik hona eta hemendik auskalora lekutzeak ez dio, usaia
|
duenez
, bestelako lanik ekarri. Baina eten egin du ezinbestekoen bilketa, hamarretakoa eskatu dio gorputzak.
|
|
|
Zoramena izan zen hura, kostarrak bravoka eta malkotan, noiz ere Lorea Gernika etorri zitzaion, Lorea Gernika lili sorta erraldoi bat berari ematera, lili sorta eta pot besarkada! Frantzia eta Nafarroako tenor beldurgarrienak ospea zaindu beharreko landarea
|
duenez
," Le parapluie d' amour en oren erdi baten buruan!" esan zion neska eder xaloari ahapetik. Gihar bizian hunkitu zuen proposamenak Lorea Gernika:
|
|
|
Ez ahal zen inor ohartuko! Besoak antxumatu ditu, gosea kendu diotela erabaki
|
duenez
. Mahaiaren beste muturrean Belkis dauka beha.
|
|
|
Minutu batera telefonoak erregularki dardarka segitzen
|
duenez
, senarra altxatu da mezuaren ikusteko, familiako beste hiru kideak mahaian utzirik; ardura horrelakoak alegia deusez egiten dira, sukaldean ahantzi entsaladaren bila joateko aitzakiarekin adibidez, ahalke punta batekin. Hantxe makurtu da, fereka arin eta zaluan pantaila beltza desblokeatu du, hitzak azalaraziz, notifikazioa zabalduz.
|
|
|
Frustratuen drama horixe duk: egin nahi zenuketena egiteko gaitasunik ez duzuenez, laguntza erregutzen diozue ahalguztidunari, eta hark erantzuten ez
|
duenez
, zorigaitzeko patuaren gonapean babesten zarete.
|
|
|
Zenduaren berariazko nahia omen. Laurari iruditu zaio, nartzisistek azken hatsa eman arte eusten diotela egoa puzteko ahaleginari; bizidunen erretinan presentzia eternoa lortzeko saiakera antzua, egiaztatu
|
duenez
, inor gutxi hurbildu da-eta hilotza bekoz beko agurtzera.
|
|
|
Diosal ozen batek barregarri utziko duelakoan, esatea pentsatuta zeukana kolkorako gorde eta barran ezarri da Beñat. Aldameneko morroia ezagutzen ez
|
duenez
, kafea eta rona jaso eta mahaietako batera gerturatu da. David, Rakel eta Iñigo, talenturik gabeko aktore tunante erdi hippyek abangoardiako antzezlan bat dute mintzagai.
|
|
|
mundu errealak eta izakiek ikaratzen dute, ez bidaiatzeak berak. Auzo zibernetikoan bizi eta mundua telebistaz baino ikusi ez
|
duenez
, etxeaz bestaldeko eremua basapiztiaz betetako lurralde arriskutsua iruditzen zaio: mehatxu eta krimen haztegi erraldoia.
|
|
|
Harreragileak giltza emateko besoa luzatuko
|
duenez
, Juanjok igurtzi leun bat egingo dio eskuan. Baztarrikak ohean ausart eta lotsabako irudikatuko du Julia.
|
|
|
Ez da bereziki moko fina, berak hala uste badu ere. Baina daukan karguari dagokion atentzioa exijitzen
|
duenez
, Bilboko suite onena aukeratuko du. Philippe Starkek diseinatutako bainuontzia bete bitartean, escort agentzia garrantzitsuenera deituko du ondoren.
|
|
|
Eta hogei minutuz itxaron
|
duenez
, whiskiari hurrupak egin eta telebistako kateak aldatzen entretenituko da. Barbarinak afaltzen ari denak Sudango haur gosetiak begiztatzen dituen era ezeroso bertsuaz ikusiko ditu irudi nardagarriak Loewe pantaila erraldoian:
|
|
|
Soberako imintzio eta aieru antzeztu zale direnak ezin ditu jasan Errazkinek. Urte guztiotan egiaztatu
|
duenez
, funtsik gabeko pertsona friboloen ezaugarri berezkoena da axalkeriaz mintzatu behar hori.
|
|
|
Osasungarria omen da elastiko eta ikur batekiko atxikimendua, atsekabearen purgatzaile paregabea. Eta, gerora egiaztatu
|
duenez
, lotsaz eraikitako identitate ahul baten babespe bikaina.
|
|
|
Damu zaio Lauraren hitzordura huts egin izana eta damu zaio horren kausaz ere arranguraka ibili beharra. Eta Madariagaren damuak sentimendu zabarragoen akuilua bilatu ohi
|
duenez
, laster gailendu zaio amorrua arestiko Errazkinenganako errukiari. Sufritzailearena ondo kostata irabazitako estatusa iruditzen baitzaio Madariagari.
|
|
|
Enpresak ordaintzen
|
duenez
dena, tranbiarik ez. Taxiak beti.
|
|
2016
|
|
|
Frances Stonor Saundersek esaten
|
duenez
, bigarren galdeketa hartan ere ez zuen izenik esan, ez zuen inor salatu.
|
|
|
Spade Bogarten irudiarekin identifikatzen badugu, Philip Marlowe Robert Mitchum ohi da gure iruditerian (nahiz eta beste hainbat aktorek ere jokatu zuen Marloweren papera, Elliott Gouldek, eta bestek). Ez adiorik nobelan (1953), Philip Marlowek bere burua aurkezten du, eta beste zertzelada bat gaineratzen dio detektibe polizia harremanari, gorrotoaz aparte, detektibeak, mendekoa izanik eta sistemaren barruan autoritaterik ez
|
duenez
, Poliziaren laguntza behar izaten baitu noiz edo noiz, hala ere, eta gogoz kontra izan arren:
|
|
|
Luparello ez da edonor. Aitzitik, Camillerik azaltzen
|
duenez
, Luparello eraikuntzaren alorrean historikoki negozio izugarriak egindako familia baten azken gizon fuertea da, politikari demokrata kristauak bigarren plano diskreto batetik menderatzen dituena eta bere konfiantzazko abokatuaren bidez mafiarekin harremanak dituena.
|
|
|
Guk beste maleta bat paratuko diagu goiko tiraderan, igual iguala, hortxe. Beraz, haiek maleta diruz betea sartu eta tiradera itxitakoan, pisuarekin igogailuak behera eginen
|
duenez
, trukatuta geratuko dituk. Goikoak erdikoan dagoena ordezkatuko dik eta betea dagoena behera joanen duk.
|
|
|
Matxuraren bat ote daukan argindarrean eta ezetz, Pollitenara gonbidatzen duela eta ezetz, ez dela hor inoiz sartuko berriz. Soziedadean ikasitakoak baliatu ditu elektrikariak freskerakoekin afaria egiteko Vendavaleko lehen makinistaren alargunak jangelako mahaia atontzen duen bitartean, hurrengo goizeko gosari izanen dute afaria, alarguna sukaldean azaldu zaionez –Utz ezazu hori, Markos! –, atera
|
duenez
kazuela surtatik kendu dionez zalia eskutik askatu dionez mandarra askatu dizkionez alkandorako botoiak. Gizonaren bularreko ileetan ibili ditu eskuak, burua eman du bihotzaren gainean, horrela egon zaio luzaz –besarkada geldoan erretzen–, emakumearen malkoak nabaritu dituen arte bere larruan:
|
|
|
Patxi medikuak bihotz eta birika andana baten zaintza egin zuen urtetan Bilbon. Eta Karmele, laurogei urterekin, Antony egoitza ikustera bueltatu zen Ikernerekin batera, ihesean zebilen bilobari Parisera egindako bisita baliaturik; lurrean koltxoi baten gainean lo egin zuen pisu batean, eta erabat gaztetu omen zen egun haietan, Ikernek kontatzen
|
duenez
.
|
|
2017
|
|
|
Baina, ororen buruan eta kontrakoa dirudien arren, esan liteke jarraitzen dugula sakonki ulertu gabe zergatik gertatzen den gertatzen ari dena. Eta Begoña Pernas ek (2015) adierazi
|
duenez
, “zaila da borrokatzea ulertzen ez den gaitzaren kontra”.
|
|
|
Baina ez gara nahastu behar. Politikaz, desiraz edo erotismoaz autore horiek esandakoak ez du inolako antzik kapitalismoaren planteamenduekin, zeinetan modu zehatz batez desiratzera eta ekoiztera derrigortuta gauden, Alexandra Odette Kypriotaki idazle greziarrak adierazi
|
duenez
:
|
|
|
Denbora batera, sedukzioaren dantza –dorpea, nabariegia, aldakorra, zirt zartekoa– irakurtzeko gai izan da. Kaskamotz tatuatuak bular oparoko bizardunarekin nahi
|
duenez
hondoko kabinetara jarraitu dio bitan edo, baina bizardunak ez du argi, eta berriz ere, aurreko korridoreetara itzuli zaio; jarrera txuleskoko berrogeitaka urteko batek –nola izan dateke bat horren burgoi horren gorputz mehearekin– bere buruaren ustezko begiradak botatzen dizkie ingurutik iragaten direnei, norbaiten kitzikagarri, seguru; gazte hegoamerikar batek –tatuaje bat darama... Altxatu eta kabinen korridorean barneratu da; ez da entzuten beste batzuetan bezala, azantza eta larrua jotzeko mugimenduek eragindako kolpe hotsik, aldiz, isilik dago dena, eliza batean bezala; ofizianteetako batzuk kabinetan daude atea zabalik, toallaren gainean biluzik, batzuk batzuk ipurdia eskainiz, beste batzuk zutik hankartea ukituz; baina eskaintza gehiegizkoak –orduan erreparatu dio hondoko korridoreak jendez gainezka daudela– aukeratzea zaildu eta, ezinezko bihur dezakeelako urduritasuna nabaritu du airean; eta horrelakoetan, badaki, jendea, bera bai behintzat, larru hutsik atera daitekeela, grazia egin dio “esku hutsik” esamoldetik eratorri duen burutazioa.
|
|
|
Batetik besterako tartea horren da exkaxa. Deliberoa hartua
|
duenez
, hala ere, ez du zalantzarik, beti kostatu izan zaio erabakiak hartzea baina behin harturik, ordea, ez da amore ematen erraza, nahiz eta erabakia betetzeko bide horretan oker ari dela ohartu, aurrera egiten du, erabakia hartzeko ahalegin nekezak bultzaturik.
|
|
|
Txatok legatzaren padera zakar utzi
|
duenez
, jauzi egin dute olio tanta batzuek gainera, eta han gelditu dira ehuna berazten, mahaiaren egurretan barneratzen.
|
|
|
Autobidean iragaten diren autoen ondoan horren bakartu eta seguru sentitzeak kitzikatu egiten du sexurako, eta baretu ondorenerako. Ez zuen berehala pentsatuko, baina aita zenak, orain jakin
|
duenez
, antzeko zerbait sentitzen zuen baratzeko etxolako txoko sekretu hartan.
|
|
|
– Konponbiderik ez
|
duenez
, ahalik eta ondoen hartu beharra dago.
|