|
2002
|
|
|
Bereziki nabarmena da Sierra Nevada (Granada), Sierra del Candelario (Salamanca), Alto Valle de Cinca (Aragoi) eta Valle de Arreu (Lérida) gune babestuetan. “Eski estazioen ingurumen inpaktua” izenburua
|
duen
lan honen arabera, espazio horiek lurzorua higatzen dute eta landaredia suntsitzen dute; paisaia aldatzen dute pistekin, aparkalekuekin eta igogailuekin; mendia urbanizatzen dute; uraren zikloa aldatzen dute elur artifizialaren biltegiaren bidez; eta ingurunea kutsatzen dute, eski denboraldia iristean kolapsatzen diren zarataren eta errepideen bidez. Espainiak, gaur egun, 1.205,95 kilometro eskia... Kopuru hori, erakunde ekologistaren iritziz, “nahikoa da gure mendien altitude urrirako, ez baitu elurra erortzen edo haietan egoten laguntzen”.
|
|
|
Izan ere, gehiegizko kolesterolak kalte egiten dio ikusmen funtzioa kontzentratzen den garun azalari. Revista Española de Cardiología aldizkariak argitaratu
|
duen
lan honen alderdi garrantzitsuenetako bat da ikusmenaren anomalia horrek argi eta garbi adierazten duela gaixotasun kardiobaskularra izateko arriskua dagoela. Antonio Alcalá Malagako neurooftalmologoak dioenez," pertsona batek bihotzekoa izan baino urte batzuk lehenago, koloreen aberastasuna hautemateko gaitasuna galtzen hasi da.
|
|
2003
|
|
|
Sloan Kettering Cancer Center (New York) memorialaren azterlan batek, gaur “Science” aldizkarian argitaratu denak, sinesmen hori hankaz gora jartzen du. Parte hartu
|
duen
lan honetan, Carlos Cordón Cardo espainiarra, minbiziaren patologia molekularrean munduko liderretako bat, erradiazioak tumoreen odol hodietan lesioak eragiten dituela frogatzen duen lehen ebidentzia genetikoa jaso da. Ikerketaren emaitzen arabera, kalte hori ez da albokoa, kritikoa da erradioterapiak lortzen dituen tumoreen tamaina txikitzeko.
|
|
2007
|
|
|
32 urtez 12.067 helduen jarraipen zorrotza egin ondoren, aditu horiek ondorioztatu dute obesitatea “gaixotasun kutsakorra” dela, eta ez elementu patogenoen bidez transmititzen dela, baizik eta gizentasuna duenaren lotura sozialen bidez familiakoak, adiskidetasuna, konpainia edo auzokoak. “New England Journal of Medicine” aldizkariak argitaratzen
|
duen
lan honen arabera, pertsona bat nabarmen igotzen denean, bere lagun, anai arreba edo ezkontideek gizentzeko aukera ere areagotzen ari da. Zehazki, lagun gizen bat edukitzeak gizentzeko aukera %57raino handitzen du.
|
|
|
Espezie horren 550 ale genetikoki aztertu ondoren, bost artxipelagotan (Azoreak, Madeira/ Desertas, Cabo Verde, Galápagos eta Isla Salvajes) aurkitu dituzte. Gaur “Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) argitaratu
|
duen
lan honetan, ikertzaileek egiaztatu dutenez, Madeira ekaitz txori txikia (Oceanodrama castro) da eremu horietan neguan zein udan hazten den hegazti espezie bakarra, eta hango populazioak ez dira inoiz elkarrekin gurutzatzen. Zientzialariek jakin dute Azore Uharteetan bereizketa prozesu horrek udako populazioa espezie berritzat hartzeko adinako aldeak ekarri dituela.
|
|
2010
|
|
|
Halaxe erakusten du Morgantowneko (AEB) West Virginia University ko talde baten ikerketak. Lehen sektoreko 74 ama aztertu ondoren, ikertzaileek ikusi zuten zazpi ordu inguru lo egiten dutela gauean, haurren lehen lau hilabeteetan, ‘American Journal of Obstetrics and Gynecology’ aldizkariak argitaratzen
|
duen
lan honen emaitzen arabera. Batez besteko hori populazio orokorrarentzat gomendatutako lo orduen barruan dago, eta AEBetako biztanleen batez bestekoaren gainetik.
|
|
2019
|
|
|
Titi arretan, ordea, prolaktina gehiago aztertu da. Animalia espezie askotan, baita giza espeziean ere, aitatasunarekin gertatzen diren aldaketa endokrinoen ebidentzia aztertzen
|
duen
lan honek horretaz hitz egiten du. “Emeetan gora egiten duen bitartean, arrak ere bai, baina ez dakigu zergatik.
|
|
2022
|
|
|
Las ESTUDES inkestan sartuta daude edari energetikoak (Bigarren Hezkuntzako Espainiako Drogen Erabilerari buruzko Inkesta), biltzen duen dokumentua 14 eta 18 urte bitarteko ikasleen droga kontsumoaren eta beste mendekotasun batzuen joerei buruzko informazioa. Osasun Ministerioak argitaratzen
|
duen
lan honen helburua gaur egungo egoera, bilakaera eta belaunaldi gazteenetan duen eragina ezagutzea da. 2021eko emaitzarik berrienek erakusten dute edari horien kontsumoa alkoholarekin konbinatzen dela kasuen %16, 1ean, eta ikasleak batez besteko nota txarragoak ateratzen dituztela, ikastaro gehiago egiten dituztela edo besteek baino ile gehiago egiten dutela.
|