|
2000
|
|
|
Asier Otamendik azkenengo hirurak bere egin ditu, baina iaz Oihane Perea ezustekoa emateko zorian egon zen. Bestalde, ez dugu ahaztu behar Asier Iriondo puntu gehien lortu
|
duen
bertsolaria dela eta Zigor Enbeita puntu bakar batera geratu zaiola; bai batak, bai besteak badakite zer den txapela janztea. Azkenik Rikardo Glez. de Duranak, beteranoenak, eta Nagore Soroak, gazteenak, ez dute halako presiorik, eta horrek euren alde egin dezake.
|
|
|
" Bolada batean politika historia horiek gora eta behera, Amnistia, edo Gora Euskadi edo zirt edo zart bukatuz gero dena egina zegoen. Eta hori egiten
|
duen
bertsolaria edozein da, edozein". (Argia,)
|
|
|
Bertsotan ongi egitea ez da aski horrelakoetan. Komunikatzera iristeko entzulegoaren askotariko tenperatura hori oso ongi hartzen jakin behar du berea esan edo berea moldatu nahi
|
duen
bertsolariak.
|
|
2002
|
|
|
Joxe Mari Iriondok Auspoa argitaletxerako osatu duen liburu honen mamia, Joxe Lizasoren bizitzan zehar gertaturiko bizipoz eta ezbeharren kronika bat da. Joxe Lizasoren ehunka bertso biltzeaz gainera, bere etxean behin ere bertsorik kantatzen ez omen
|
duen
bertsolari honen gaztetako kontuak, nola kalean aurkitu zituen propaganda paper batzuengatik Donostiako Ondarretako gartzelan denboralditxo bat giltzaperatua pasa behar izan zuen, eta abar jasorik daude bertan. Hala nola, Txapel, Basarri, Uztapide, Zepai, Xalbador, Mattin, Arozamena, Lazkao Txiki, Lazkano, Gorrotxategi, Lopategi eta beste ezagutu zituen moduak, eta beraiekin bizi izan zituen gorabeherak.
|
|
|
Baina hizkuntzaren transmisioa, gurasoengandik umeengana, badirudi hautsiago dela han: " Baxenabar, Lapurdi eta Zuberoan nik ez dakit jendea zeri buruz doan; euskara itotzea hartu du gogoan, ezagutza gabeen urgulu zoroan", zioen penaz Xalbadorrek, gure herriak eman izan
|
duen
bertsolari handienetako hark. Nafarroan ez da beste horrenbeste gertatzen, baina halatsu.
|
|
2003
|
|
|
«(...) Nor izatea xerkatzen
|
duen
bertsolariak gaia bere ikuspegi propiora egokituko du. Ez da gaiaren mirabe; gaia esan nahi duena esateko aitzakia baizik ez baita.
|
|
|
Ez da gaiaren mirabe; gaia esan nahi duena esateko aitzakia baizik ez baita. Nor izatea bilatzen ez
|
duen
bertsolariak, esan beharrekoa esaten duenak, ez du joko gaia egokitzera. Aitzitik, bera egokituko zaio gaiari; gaia kontsumitu egingo du, gu hunkitzearren esan behar dena esanez.
|
|
|
Era berean, ez da antzua bularrik eman ezin lezakeen gizasemea. Ezta olerki idatzirik utzi ez
|
duen
bertsolaria. Gaur eta hemen, antzua da euskararen alde lerrotzen ez den abertzalea.
|
|
2006
|
|
|
Bertsolari bakoitzak egiten dituen ekarpenak formatuan, estiloan, berrikuntzetan... Elkarteak onura kontsideratu du, eta probokatu ere egin du Lankuren bidez. Gaurkotasunez bere bertsoegiletasunean aurrera egitea erabaki
|
duen
bertsolariari, lehen ikusten ez zituen bide eta ate asko zabalik ikustea ekarri dio.
|
|
2009
|
|
|
Joxe Agirre izango da txapela irabazleari jarriko dion pertsona. 80 urte dituen bertsolari azpeitiarra plazaz plaza dabil, oraindik, eta bi belaunaldiren arteko zubilana egin
|
duen
bertsolarietako bat da. Finalean kantatuko duten zortzi bertsolarirekin kantatu izan du askotan.
|
|
|
Baina bide hura iragarrita suma daiteke Elorri n, egunsentia(, egunaren atari? jada Lizardirentzat) Jainkoaren Ama Birjinarekin elkartzen
|
duen
bertsolari bertsoan:
|
|
|
Bururatzeko, txapelketetan bezala, boza. Epaitzea zer den ikasteko, entzule bakoitzak saio hoberena egin
|
duen
bertsolaria hautu du. Irabazlea:
|
|
|
Bakarkako gaiekin zereko zera bat dut, orokorrean gai onak (biba gai jartzaileak!) iruditu arren: Bidezkoa ote da gai mota hori bertso narratiboak egiten trebea ez den bertsolariarentzat, hau da, bertsoa batez ere arrazoira bideratzen
|
duen
bertsolariarentzat?
|
|
2010
|
|
|
Horrenbestez, Bizkaiko bertsolaritzaren plaza inoizko irekien egongo da. Sekula txapela jantzi ez
|
duen
bertsolari bat aterako da garaile, bai ala bai. Kinielak askotarikoak dira.
|
|
|
Dialektikaren eremua, dekonstruktzio eta eraikitze, analisia, razionalitate eta erokeria baita, kopeta edo ozarkeria ditugu hor nahi. Buhame, beltz eta zirtzilen rola, potto espres egiten
|
duen
bertsolariarena denak xintxo aritzeko abiatuak direlarik. Gure kulturak, ausagailu izateaz bestalde, beti hartu baitu erantzukizun politikoa, bustitzea erran nahi du.
|
|
|
Deus ez daki C-ko buru horrek kauterez, bolantez, inauteriez. Izenda lezakea Garazik edo Baigorrik ukan
|
duen
bertsolari bakarra ere. Ez, zer nahi frogaturik ere, gu Parisetik ezin urrunago gara, beraz uzki ziloa, eta hor den errienteria guziak ez du besterik pentsatzen.
|
|
2012
|
|
|
Gutxi gorabehera azken 100 urte hauetako bertsolariak ezagutu ditut, eta oraindik ez ditut bi berdin topatu. Herriak onartu
|
duen
bertsolari bakoitzak dauka bere xarma puntua, bestela ez litzateke onartua izango. Orduan, bakoitzak saltzen duena eskatzen du herriak, eta nahi ala ez, horren arabera ere lantzen du bertsokera bertsolariak.
|
|
|
Aitor Sarriegi izan da ikerketan parte hartu
|
duen
bertsolarietako bat. Arg. n, Kepa Paz Alonsorekin batera agertzen da, erresonantzia magnetiko bidezko proba egiteko prest.
|
|
2013
|
|
|
Kartzelan egin zuen gora gehien. Legazpiko kanporaketan ez zuen transmititzerik lortu Iñigo Mantzizidor Mantxi k, baina bi finalaurrekoetan plaza gehien berotu
|
duen
bertsolarietako bat izan da.Hala izan zen atzo. Julio Sotok atzora arte ez zuen txapelketa honetan beretik ematerik lortu, eta atzo ere ez.
|
|
|
Buka dezagun bertsolaritzarekin. Hau irakurtzen duzunerako, honez gero jakingo duzu nor izan den Egañaldiaren osteko bigarren txapela jantzi
|
duen
bertsolaria. Lau urtez behin euskal kulturan protagonismo berezia hartzen duen ekitaldia duzu txapelketa nagusia, eta aurten ere halaxe izan da.
|
|
2014
|
|
|
hitzezko suziri zentzugabea. Merezi ote duen galdera maiz sortzen du, batez ere lehiaren ondorioa gehien sufritzen
|
duen
bertsolariarengan. Ikerketa lan honek txapelketaren eremu sinbolikoa, lehia zurrunetik harago, izaera kulturalaren ardatzean uztarturik aurkeztu du, egiletza kolektiboaren ardatzean eta helburu kolektiboen baitan.
|
|
|
Ez naiz aurkaria zapaldu eta lotsagarri uzteaz ari, hari gaina hartzeaz baizik. Ez dut ezagutu aurkariaren txapa hotsa gustura entzun ez duen pilotaririk, ezta arerioaren potoak poztu ez
|
duen
bertsolaririk ere, txapela edo finalerako sailkapena jokoan denean behintzat. Besterik dioena –halakorik ere bada ez doa lehiara, eta ni horretaz ari naiz.
|
|
2015
|
|
|
Kontua da nik ikaragarri gustura egingo nukeela txapelketa bat Jon Martin izan gabe. Lehenengo aldiz parte hartzen
|
duen
bertsolari batek dena dauka irabazteko, eta jendea oso identifikatuta sentitzen da. Aldiz, noizbait zerbait irabazi edo arrimatu izan dena, galtzeko beldurrarekin aritzen da.
|
|
|
bertsolariak eta puntulariak. Puntularia puntuen bila soilik kantatzen
|
duen
bertsolaria litzateke, puntuen kanonaren neurrira aritzen dena. Txapelketen ugaritzearekin indartutako figura zen artikuluaren egilearen ustez, beste zenbait aldaketarekin bat zetorrena horietako zenbait aurreko artikuluetan aipatuak:
|
|
|
Azken urteotako eztanda txiki horren isla dira, halaber (batzuk lehenagokoak dira, egia esan), underground kutsuko Ostiela! ...tatik sorturiko jite bereko Putzek 2004an jo du erreka), diseinuari eta joera berriei buruzko The (%50 euskaraz eta beste horrenbeste ingelesez), gazteei zuzendutako Gaztetxulo, Gazteberri, Matraka eta Xirika, eta umeei zuzendutako Pika, Birakusi eta Karramarro, aisialdiari buruzko Aisia biziz, UNHCR ren Errefuxiatuak, musikari buruzko Entzun!, hezkuntzari buruzko Hik Hasi, bertso mundua jorratzen
|
duen
Bertsolari, Luma taldeak egiten duen izen bereko hilabetekaria, giza eta gizarte zientziez diharduen Uztaro, Nafarroa eragin eremu nagusitzat daukan Nabarra, itzulpegintza eta terminologia kontuei buruzko Senez, EHEren Euskaltzale, soziolinguistikaz diharduen Bat, euskalduntze alfabetatzeari buruzko Hizpide, erlijio kontuei buruzko Hemen, karmeldarren Karmel, literatura ardatz duten Maiatz, Egan,...
|
|
|
Halaber, seiko motzeko ariketa dela jakinik, lehenengo bidea izango litzateke gehienek aukeratuko luketena, neurri horretan ere gaien tratamendu dramatikoa ohikoagoa baita. Nahigabeko haurdunaldiaren bidea lehenengo abesten
|
duen
bertsolariak markatzen du, lehenengo bertsoan beste bidea erabat ixten ez badu ere. Iturriagak ere bertsokidearen bide berari jarraitzea erabakitzen duenez, nahigabeko haurdunaldi bati buruz osatuko dute saioa.
|
|
|
Aurkezle lanetan berriz, Ainhoa Larretxea arituko da. Puntuaziorik altuena lortzen
|
duen
bertsolaria, martxoaren 8an Lesakan jokatuko den finalaurrekora sailkatuko da zuzenean.
|
|
|
Berriozarko finalaurrekoa irabazten
|
duen
bertsolaria zuzenean sailkatuko da martxoaren 28an Elizondoko pilotalekuan jokatuko den finalera. Gainontzeko bertsolariek puntuazio orokorren zain egon dute.
|
|
|
Aurkezle lanetan berriz, Ainhoa Larretxea arituko da. Puntuaziorik altuena lortzen
|
duen
bertsolaria, martxoaren 8an Lesakan jokatuko den finalaurrekora sailkatuko da zuzenean.
|
|
|
Euskal Herriko Txapelketako finalean ere kantatua dago. Gaztea da oraindik, pauso sendoko ibilbidea egin
|
duen
bertsolaria da, oso segurua. Faboritoa bera izango dela uste dut.
|
|
|
Ane ondo, oso bertsolari segurua da. Edozein txapelketa edo herrietako saioetan beti berea kantatzen
|
duen
bertsolaria da. Gainera, bada Buruntzaldean, Lasarten oso pertsona erreferentea, ez bakarrik bertsolaria delako, baita saltsa askotan parte hartzen duena.
|
|
2016
|
|
|
Iban Narbaizak aurkeztuko du Soreasu antzokian jokatuko den saioa. Azpeitian irabazten
|
duen
bertsolaria zuzenean sailkatuko da azaroaren 1ean Ormaiztegin jokatuko den final laurdenetarako.Igandean Lasarte Oriako Manuel Lekuona kultur etxera ailegatuko da Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa. Sei bertsolari igoko dira oholtzara:
|
|
|
Arkaitz Oiartzabal" Xamoa", Felix Zubia, Iñaki Gurrutxaga, Jon Maia, Mikel Artola eta Nahikari Gabilondo dira azkenengo finalaurrekoan parte hartuko duten bertsolariak. Inaxio Usarraldek aurkeztuko du Astelena pilotalekuan 17: 30an hasiko den saioa.Eibarko finalaurrekoan irabazten
|
duen
bertsolaria zuzenean sailkatuko da abenduaren 19an Donostiako Ilunben jokatuko den finalera. Horrez gain, saioa amaituta ezagutuko dugu zeintzuk izango diren abenduaren 19ko finalean kantatuko duten zortzi bertsolariak.
|
|
|
Beñat Lizaso, Manu Goiogana, Mikel Artola, Oihana Iguaran, Unai Agirre eta Unai Mendizabal izango dira Eskoriatzako Manuel Muñoz kiroldegian. Iban Narbaizak aurkeztuko du igandeko saioa.Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako azken final laurdeneko saioa izango da Eskoriatzan jokatuko dena eta bertan irabazten
|
duen
bertsolariak azaroaren 29an Tolosan jokatuko den finalaurrekorako zuzeneko sailkatzea lortuko du.Behin Eskoriatzako saioa jokatuta, ezagutuko da zeintzuk izango diren finalaurrekoetara sailkatuko diren 18 bertsolariak. Final laurdenetako saioen irabazleez gain, puntuazioaren araberako lehenengo 13 bertsolari sailkatuko dira.Fase honetako gainerako saioetan bezala honako lana egin dute bertsolariek: Binaka, gaia emanda, zortziko handian hiruna bertso.Binaka, gaia emanda, zortziko txikian hiruna bertso.Binaka, gaia emanda, 6 puntuko motzean hiruna bertso.Binaka, rola emanda, hamarreko txikian, hiruna bertso.Kartzela:
|
|
|
Gure eskualdera jinez, Senperek eman
|
duen
bertsulari handiena Matxin Irabola eta herri bereko erretorea zen Barbier Jauna adibidetzat hartuz, ohartuko gira garai eta historia berdinean zer joera, bilakaera desberdin altxa zuten batak eta besteak. Gerla bukatu eta, frantses sentimendu prozesuaren azkartzea abian ezarri zuen frantses estatuak, hortarako herri guzietan hildakoen monumentuak eraiki behar ziren.
|
|
2017
|
|
|
Sailkapenak ez du gehiegi kezkatzen bertsolari zarauztarra. Bere asmoa da bihar jokatuko
|
duen
Bertsolari Txapelketa Nagusiko kanporaketan saio polit bat egitea.
|
|
|
Horrek zenbateraino balio duen BECen sartzeko? Txapela janzteko dena bete behar ote
|
duen
bertsolariak. Beste debate bat da.
|
|
|
Bilbok badu paradoxa handi bat bertsoekin: ez dago Bilboko bertso eskolarik, ez bere burua bilbotar izendatzen
|
duen
bertsolari saldorik, baina hiriburuaren lurretan bat bateko kantu errimatuarekin lotutako pasadizo eta gertakari ugari aurki daitezke.
|
|
|
Wikipediak berak dio Kepa Enbeita “Bizkaiak eman
|
duen
bertsolari onenetakoa izan” zela, baita 1905ean Getxon Txirritari lehiaketa bat irabazi ziola ere. Bertso estiloari dagokionez, badu Pedro Mari Otaño eta Basarrirekin nolabaiteko lotura.
|
|
|
Nik Maialen ere ikusten dut bide bat egin
|
duen
bertsolari bat moduan, pixka bat, ezta. Identifikatzen dut baita ere nik bizi izandako gauza batzuekin.
|
|
|
Esan nion Goldsmithi Xabi Paya izango zela atzerriko hizkuntzetan gehien kantatu
|
duen
bertsolaria, ingelesez eta frantsesez egin baititu saioak eta, noski, espainieraz payadore eta repentistekin. Txotx baten eta hurrengoaren artean Bertsozale Elkartetik bultzatzen ari diren inprobisazioari buruzko nazioarteko sareari buruz hizketan ere sumatu nituen.
|
|
|
Baigorri, Segura, Leitza, Zalla, Zumaia, Tolosa, Bastida, Irun, Maule Lextarre, Durango, Amurrio, Donibane Lohizune, Iruñea eta Barakaldo izango ditu helmuga Euskaltzaindiak babesten
|
duen
Bertsolari Txapelketa Nagusiak.
|
|
|
Gure jarrera diskoan rock mundurako idazten
|
duen
bertsolari letragilearen figura sortu zen. Soka horrek ez du etenik izan, emankorra izan da eta izaten jarraitzen du.
|
|
|
Negu Gorriak ek rocka eta bertsolaritzaren arteko harremana ofizialdu eta aldarrikatu ondoren, ohikoa bihurtu zen rock mundurako idazten
|
duen
bertsolari letragilearen figura. 90eko hamarkadatik horrelako asko izan dira.
|
|
|
Ez du plaza askorik egingo ale bera behin eta berriz errepikatzen
|
duen
bertsolariak. Plazaz plaza ale bera errepikatzen dabilen rock taldeak, arrakasta izan du dudarik gabe.
|
|
|
Zer entrenatzen
|
duen
bertsolariak kirol horretan sasoi onean egoteko. Hitza entrenatzen du nagusiki, hizkuntza:
|
|
2018
|
|
|
19 Txapelketetako datuei begiratzen badiegu, IEHko lurraldekakoan 2014an hartu zuen parte lehen aldiz euskara etxean jaso ez
|
duen
bertsolari batek (hemezortzitik bakarrak), Aitorrek, hain zuzen ere, eta bi izan ziren (2014ko parte hartzailea horietarik bat) 2016an parte hartu zutenak (hamabostetik bi), Aitor eta Nahia. Eskolarteko txapelketei begiratzen badiegu, proportzioa altuagoa da, eta baita haurren bertso eskoletako proportzioa ere.
|
|
|
Maialen Lujanbio da publikoak gustukoen
|
duen
bertsolaria, eta harekin batera Amets Arzallus eta Andoni Egaña dira hiru izen aipatuenak, eta haien ondoren beste ia hogeita bost izen daude aipatuenen artean. Izen zehatzaren jakin mina asetzeaz gain, sailkapen hauek gustuen aniztasuna iradokitzen dute.
|
|
|
Ez dakit bertsolari kopurua hazteak aldatu duen bertsolaritza edo bertsolaritza aldatu izanak handitu
|
duen
bertsolari kopurua. Bertsolaritza gune gehiagotara iritsi izanak bertso eskoletarako sarbidea erraztu du, eta bertsolari izatearen definizioa ere aldatzen ari da urteotan.
|
|
|
Txapelketan ez da saritzen hautatutako gaitegi edo bide bat, ez da erabakitzen bertsokera bat, ez da hautatzen bertsotarako canon bat. Txapelduna izendatzeak ere ez du erran nahi txapela jantzi
|
duen
bertsolariaren estiloa dela hurrengo lau urteetarako sustatu dena, edo aitzineko urteetan bertsokera hori bazterrean gelditu zela, duela lau urte txapela beste batek jantzi zuelako. Ez da erabakitzen nork ordezkatuko duen bertsolaritza edo nork eramango duen gidaritza.
|
|
|
Zestoako Erralla bertso eskolako kidea da Aitor Salegi (Zestoa, 1993). Bera izan da Erniarraitzek bi urtean behin antolatzen
|
duen
bertsolari gazteen sariketako finalera iritsi den eskualdeko bakarra. " Gozatzea eta gozaraztea" ditu helburu gaurko saioan zestoarrak.
|
|
2019
|
|
|
Agin Laburu, Beñat Gaztelumendi eta igandean Tolosako finalaurrekoa irabaziko
|
duen
bertsolaria dira finalera zuzenean sartuko diren hiru lehiakideak, eta puntuazioaren arabera ondorengo bostek osatuko dute finaleko zortzikoa. Alaia Martin (493,5 pt), Ane Labaka (472,5 pt), Nerea Elustondo (467 pt), Asier Azpiroz (463 pt) eta Iñaki Apalategi (459 pt) dira, oraingoz, finalera sartuko liratekeen bost partaideak.
|
|
|
Haiek jokatuko dute buruz burukoa; lehenbizi, binaka, eta ondoren, banaka, kartzelako lanean. Bi atalak batuta puntuaziorik handiena lortzen
|
duen
bertsolariak jantziko du txapela.Alaitz Rekondo eta Fernando Anbustegi arituko dira gai jartzaile lanetan, eta zazpi epaile egongo dira: Amaia Telletxea, Arkaitz Goikoetxea, Jon Abril, Joseba Beltza, Mikel Beaumont, Nerea Bruño eta Saioa Mitxelena.
|
|
|
34 bertsolari horiek puntuazioaren hurrenkeraren araberakoak izango dira. Alegia, bere saioa irabazten
|
duen
bertsolariak ez du ziurtaturik izango txapelketarako txartela. Sailkapen fasearen berri izateko, webgune berezia perestatu du Gipuzkoako Bertsozale Elkarteak.
|
|
|
Ontzat ematen da bertso munduan ez dela soldata arrakalarik existitzen, baina interesgarria litzateke aztertzea nola banatzen diren sosak bertso saioetan: Lankuko kategorietan non kokatzen
|
duen
bertsolari bakoitzak bere burua [8], Lankutik kanpo antolatzen diren saioen kontratazioan [9] nola eragiten duen sexu genero sistemak, ondoen eta okerren ordaindutako saioetan genero bereizketarik baden, bertsolarien lan baldintzek nola eragiten duten gizonengan eta emakumeengan, eta abar. Egintzat jotzen dugu guztiok maila berean, berdin prestatuta gaudela gure balio ekonomikoa kudeatzeko, baina argi dago ezetz, eta genero arrazoiak ere badira tartean.
|
|
2020
|
|
|
Anatx eta bere osaba beren saltsan ibili ziren festa giroko leku hartan, eta Euzkitzek, han zegoen bertsolari onena izanik, ez zuen batere gozatu. Eta bertsoarekin asko gozatzen
|
duen
bertsolaria izan da eta gozatzen du gaur egun ere, berak kontatzen duenez behintzat, kotxean doala bertsorik gehien botatzen duena ere bera izango baita. Jendetasuna behar da eta bertsolariak jendearekikoa egin behar du, baina baldintza gutxieneko batzuk eskatu behar ditu bertsotan egiteko.
|
|
|
Gertutik ezagutzeko plazera izan dugunok, ordea, badakigu, gizon lotsati, bihotz oneko eta lagun handia zarela. Ikuskera propioa duen pertsona, estilo berezia
|
duen
bertsolaria. Lehiakorra, mihi eta begirada zorrotzekoa.
|
|
|
Kale edo bale. Udaberriko fasearen eta udazkenekoaren arteko aldea nabarmena denez oihartzun aldetik, prestaketa lana erruz burutu
|
duen
bertsolari bat baino gehiago geratuko zen, ziurrenik, herri txiki bateko areto txiki bateko saioan parte hartu eta konturatzerako etxean, berriz jarduteko aukerarik gabe. Txapelketa, bere gordinean.
|
|
|
Irabazleak eta galtzaileak aipatzen hasita, hala ere, nago txapelketa hau ez ote den izan irabazle bat baino gehiago bai, baina galtzaile nabarmenik izan ez duen txapelketa bakanetakoa. Izan ere, Beñat Gaztelumendi izan den arren txapel preziatua buru gainean janztea lortu
|
duen
bertsolaria, ez da bera izan, inondik ere, irabazle bakarra; bertsolari bakoitzak bere helburua baitu buruan bueltaka, txapelketa batean izena ematen duen unetik beretik. Beñat Gaztelumendi txapeldunaren helburua txapela berrestea izango zen, ziurrenik, bestelako helburuak ere izango zituen arren, lehia hutsetik harago doazenak.
|
|
|
Gauzak horrela, zerrenda luze bat osatu dugu parte hartu nahi zuten kideekin. Hiru bertsolarik abestuko dute aldiro, horietako bi antolatzaileek aukeratuko dituzte, baina hirugarrenak beti izan du ordura arte parte hartu ez
|
duen
bertsolari bat.
|
|
|
1 Xapeldun Sustrai Colina 816,5 puntu; 2 Xapeldun orde Maddalen Arzallus 763p; 3 Odei Barroso 457, 5p; 4 Eneritz Zabaleta 449p; 5 Xumai Murua 437p; 6 Ramuntxo Christy 435p. Sarien banaketa egin dute azkenik elkarteetako ordezkariek eta Txomin Ezpondak, asko plaza kurritu
|
duen
bertsulariak, bi bertsuz publikoa agurtuz eta eskertuz, jantzi dio xapela Sustrairi eta eskaini ere makila.
|
|
2021
|
|
|
– Andoni Egaña. Lau aldiz jarraian Euskal Herriko txapeldun (1993, 1997, 2001 eta 2005), aldi oso bat markatu
|
duen
bertsolaria. Eragile garrantzitsua Elkartearen sorreran eta hurrengo urteetan.
|
|
|
Honela bizi izan zuen Zubimendik bertatik bertara: " Hona hemen egiatako Txirrita, herriak ezagutu eta maite
|
duen
bertsolari xede zorrotz, eztenkaria. Euskara goraltzeko, indartzeko, asmo berria:
|
|
|
Bat batekoa idatziari gerturatzeko ahalegina egiten den garai berean bien arteko hibridazioa gauzatzen
|
duen
bertsolaria agertzen da: " Familiatik eta herritik zekarren bertsokera hiri nagusiko joera berriagoetan txertatzen da, honetan mamituz, lore jokoen inguru minguruan" (J.M. Lekuona, 1998:
|
|
|
Alde horretatik, deigarria suertatzen da Txomin Agirrek berak Iru erezi ipuinean bertsolariaz egin nahi duen irudikapena: emaztea eta aberria asko maite dituen arren Jainkoa are gehiago maite
|
duen
bertsolaria, entzule hordituei jaramonik egin gabe, eskaini dioten sagardoa dastatzera iritsi gabe, isiltzea erabakitzen duena.
|
|
|
401 Egaña izan da aldizkariarekin lotura estuena izan
|
duen
bertsolaria, Erredakzio Batzorde gehienetan egon dena, testu gehien sinatu dituena eta aldizkariaren filosofía ongien ulertu duena. Gertutasun horrek ere tirako zion zerbait gora beraren datuari, baina bestela ere berak luke lehen toki horretan, zikloaren protagonista nagusi gisa. baitzaio.
|
|
|
Lujanbiorena espero izatekoa zen, bi aldiz Euskal Herriko txapeldun eta lehen txapeldun emakumezkoa izanda. Iturriagarena ere erraz ulertzen da Egañaren ondoren, eta Lujanbiorekin batera, Txapelketa Nagusiko final gehien jokatu402
|
duen
bertsolaria izateari bere karisma gehitzen bazaio. Rockaren belaunaldiko bertsolari rockeroena izan da, eta nortasun handiena izan duenetako bat.
|
|
|
Ez da animatu garai batean Herri Irratian Iriondok eta gero Garziak Euskadi Irratian egin zuten bezala bertsolarien arteko lehiaketak antolatzera. Eta bertsotara apenas ekarri
|
duen
bertsolaririk estudiora: " Badakit estudio batean bertsotan hastea edo telefonoz bertsotan hastea zeinen nekeza den[...] burutik pasa izan zait bertso eskolen mugimendua hain indartsu ikusita[...].
|
|
|
Bertsolariak jaialdian zehar intentsitatea bilatuko du, denbora gutxian gauza asko eta onak esateko modua, almazena hustekoa, betiere gailurren bila, ikuskizunera joan den entzulea asebetetzeko eta irratiz nahiz telebistaz ‘emangarri’ den zerbait burutu asmoz. [...] arrakasta
|
duen
bertsolaria noizbehinka gailurrak joko dituen hura da[...] Hargatik, ohizkoa hautsi nahian, erabiltzen ditu egungo bertsolariak hainbeste literatur baliabide. Hargatik jokatzen du hainbeste antzerki elementuekin, dela keinu eta gorputz mugimendua, dela ez dagokionean txandari lotzea...
|
|
|
Lopategi, Lazkano, Agirre, Lizaso, Lasarte, Lazkao txiki, Uztapide, Basarri bera... Baina lehen maila hori ongi irabazirik
|
duen
bertsolari asko zen. Eta, Amuritzak, bat batean, epai-mahaia bere alde jarri du.
|
|
|
Euskaltzaindiaren babespean eurek antolatu zituzten hamarraldi berriko lehen bi txapelketa horiek.311 Txapelketa irabazi berritan Amurizaren errima aberastasuna eta euskara landua azpimarratu nahi izan zituzten, baita haren sortzaile jarrera ere: " Bertsolari kreatzailea da, ohizko klitxe eta topikoetatik urrun, bere barne mundu baten eskaintza egiten
|
duen
bertsolaria" (1980: 43).
|
|
|
302 1930eko hamarraldian kopla zaharren erritmo bereziari buruz idatzi zuenean," Kopla zaarren ritmoa", adimen, logika eta kultura berezi bati buruz ari zen. pentsamendu diskurtsiboa bereiziaz, 303 bakoitzaren abantaila nahiz desabantailak aletuz304, eta Lekuonak aipatzen
|
duen
bertsolarien" zer berezi" hori intuiziotik eratorria dela iradokiz (Zavala, 1996f: 264).
|
|
|
Horrela, 1960ko hamarkadan eskolatua izatea da Basarriri hainbatek egozten dioten errurik larriena. Berezkoa
|
duen
bertsolari menditar analfabetoaren irudiak sekulako pisua du oraindik.
|
|
|
Urte horietan egon da, noski, nagusiko finalisten mailako oihartzuna lortu
|
duen
bertsolari gazteagorik: Nafarroan Xabier Silveira azaldu zen lehenengo, eta Julio Soto ondoren; Bizkaian paiatarrak, Estiballes eta enbeitatarren hirugarren belaunaldia; Martin anai arrebak edo Uxue Alberdi Gipuzkoan...
|
|
|
Lore Jokoen zikloan prentsan eman ziren lehen pausoak, tartean baita kualitatiboki garrantzitsuak izan ziren batzuk ere. Horrela, bertso kronika kazetaritza genero gisa 1880ko hamarraldi hasieran finkatuta gelditu zen, edo beste hainbeste gertatu zen hurrengo hamarraldietan arrakasta handia izan
|
duen
bertsolarien pasadizo eta ateraldien azpigeneroarekin. Aipagarri da baita euskarazko kazetaritzaren lehen pausoetan oso presente zegoela bertsolaritza:
|
|
|
Begiradarekin desafioa onartu
|
duen
bertsolariaren deskribapena ere ez dabil urrun westernetako saloon batean borrokarako gertu dagoen pistoladunaren iruditik: “Gure ondoan zutik zegoen nekazariari begiratu nion.
|
|
|
Txirritaren pasadizo bat kontatzen du, sagardotegi batean emandako lezioa. Hori da berak maite duen bertsolaritza; bertsolaritza herrikoia, kritika sozial eta politikoan murgiltzen dena, eta ez Basarrik defendatzen
|
duen
bertsolari ‘gorbatadun moderno zuria’:
|
|
|
Etxe ondotik pasatzen zen erreka txikiaren eta bertako harizti eta gaztainadi artean eman zituen lehenengo urteak. Askok pentsatuko dute (eta ez dira oso oker ibiliko) hauxe dela Leitzako bertsolaritzaren sorlekua, herri honek eman
|
duen
bertsolaririk esanguratsuena sortu baitzen hemen.
|
|
|
Miren Artetxek ondu duen txapelketaz eta finalaz asko hitz egin daiteke. Bertso ia guztietan kolpea eman eta mezuak txertatzeko gaitasun harrigarria
|
duen
bertsolari baten aurrean gaude. Behin motorrak berotuta, hamarreko txikian Maddalen Artzallusekin egindako bertsoaldi ederretik aurrera egin zuen gorantz Artetxek, eta nola gainera!
|
|
2022
|
|
|
Chinon ere ari dira biltzen eta, oro har, Mus elgarretaratzeak itzuli dira klubetara, partaidetza maila politarekin. San Frantziskon, mementuko, aitzina segitzen dute otsailean Gure Euskal Etxearen urtebetetze bestak, eta martxoan BEOk Gure Euskal Etxean muntatua
|
duen
Bertsolarien Omenaldiak. Covidaren xifrak ez dira ederrak, baina gelditzen den denbora tartean ikusiko nora jotzen duten.
|
|
|
Garikoitz Sarriugartek, Ibon Ajuriagogeaskoak eta 2016ko txapeldun Etxahun Lekuek, besteak beste. Larrabetzuarraren kasuan finaletako aurpegi klasiko bihurtu da eta Bizkaiko bertsogintza zer den ederki islatzen
|
duen
bertsolaria da. Galdakaoko finalerdia irabazi eta zazpi egunera Larrabetzuko frontoiko atean zegoen sarrerak baieztatzen.
|
|
|
Jendeak bertsolarien arrakastaren lekuko izan nahi du: txapeldun berriari txalo egin, hurrengoan izan daitekeena usaindu, maite
|
duen
bertsolaria babestu.
|
|
|
Kasu honetan, finalaurreko bakoitzaren ostean Mujikak balorazio azkarra eginen du. Gainera, astelehenero, Mujikak Txappelako kide bat eta bertso munduko norbait –hala nola bertsolari ohi bat, aditu bat edo txapelketan parte hartu ez
|
duen
bertsolariren bat– elkartuko ditu mahai inguru batean.
|
|
|
Beti esaten dugu zenbat puntu lortu dituen bakoitzak guztira edo zenbat puntutan dagoen hurrengo fasera pasatzeko galbahea, baina askotan galtzen gara horretan. Horrela, badirudi sekulako aldea dagoela puntuazio altuena lortu
|
duen
bertsolariaren eta puntuazio baxuena lortu duenaren artean».
|
|
|
«Final laurdenetan aritu garen denok gainditu dugu bosteko langa: puntuazio altuena lortu
|
duen
bertsolariak 7,03ko batez bestekoa lortu du, eta puntuazio baxuena izan duenak, berriz, 5,35ekoa. Beraz, denok egon gara ongi bat izango litzatekeen horretatik gora, baina oso ongi batetik behera».
|
|
|
Irazustabarrenaren hitzetan, «inoiz baino doinu gehiago»; sei izan baitziren lau urte lehenago. Bada kantari baten doinua hartu, moldatu eta bertsotara eramaten
|
duen
bertsolaririk, edota doinu zahar bat moldatzen duenik. Baina bada, musikari bati, propio, doinu bat sortzeko eskatzen dionik ere.
|
|
|
Aitor Bizkarrak oso gaizki ohitu gaituela aitortu beharra dago. Diskurtso propio oso berezia
|
duen
bertsolaria da, sarritan entzun izan ditugun bertso amaiera eta egitura arruntetatik ihes egin, eta une oro bertsoari tolestura ezberdinak bilatzen saiatzen den bertsolaria. Ofiziotan ondo bai baina dirdira apur baten faltan sumatu genuen Durangon zenbait unetan, baina bere eguna zen atzokoa, eta ganbarakoan ez zuen hutsik egin.
|
|
|
Lortu zuenetan, plaza lehertu zuen. Etorkizunean zeresan handia emango
|
duen
bertsolaria, zalantza izpirik gabe.
|
|
2023
|
|
|
Eta horixe da kontua: jendeak nahiago duela pausoa sendo luzatzen
|
duen
bertsolaria, dardarizorik antzematen ez zaiona, doan tokira doala barru sendoko agertuko dena. Baina batzuok Bilintx maite badugu da, hain justu ere, arima lainotu horretatik kantatzen diolako bizitzari –kantatzen dion bezala Becquerrek, edo Mussetek, edo Leopardik, edo Heinek–, minari ederra ateratzen dakielako.
|
|
|
Halere, zailagoa zait nire beldur horiek kudeatzea jendeak nigan jartzen dituen espektatibak baino. Hori kudeatzen asmatzen
|
duen
bertsolariak bere mailatik gertuago egoteko aukera gehiago izango ditu.
|