|
2021
|
|
|
– Andoni Egaña. Lau aldiz jarraian Euskal Herriko txapeldun (1993, 1997, 2001 eta 2005), aldi oso bat markatu
|
duen
bertsolaria. Eragile garrantzitsua Elkartearen sorreran eta hurrengo urteetan.
|
|
|
Honela bizi izan zuen Zubimendik bertatik bertara: " Hona hemen egiatako Txirrita, herriak ezagutu eta maite
|
duen
bertsolari xede zorrotz, eztenkaria. Euskara goraltzeko, indartzeko, asmo berria:
|
|
|
Bat batekoa idatziari gerturatzeko ahalegina egiten den garai berean bien arteko hibridazioa gauzatzen
|
duen
bertsolaria agertzen da: " Familiatik eta herritik zekarren bertsokera hiri nagusiko joera berriagoetan txertatzen da, honetan mamituz, lore jokoen inguru minguruan" (J.M. Lekuona, 1998:
|
|
|
Alde horretatik, deigarria suertatzen da Txomin Agirrek berak Iru erezi ipuinean bertsolariaz egin nahi duen irudikapena: emaztea eta aberria asko maite dituen arren Jainkoa are gehiago maite
|
duen
bertsolaria, entzule hordituei jaramonik egin gabe, eskaini dioten sagardoa dastatzera iritsi gabe, isiltzea erabakitzen duena.
|
|
|
401 Egaña izan da aldizkariarekin lotura estuena izan
|
duen
bertsolaria, Erredakzio Batzorde gehienetan egon dena, testu gehien sinatu dituena eta aldizkariaren filosofía ongien ulertu duena. Gertutasun horrek ere tirako zion zerbait gora beraren datuari, baina bestela ere berak luke lehen toki horretan, zikloaren protagonista nagusi gisa. baitzaio.
|
|
|
Lujanbiorena espero izatekoa zen, bi aldiz Euskal Herriko txapeldun eta lehen txapeldun emakumezkoa izanda. Iturriagarena ere erraz ulertzen da Egañaren ondoren, eta Lujanbiorekin batera, Txapelketa Nagusiko final gehien jokatu402
|
duen
bertsolaria izateari bere karisma gehitzen bazaio. Rockaren belaunaldiko bertsolari rockeroena izan da, eta nortasun handiena izan duenetako bat.
|
|
|
Ez da animatu garai batean Herri Irratian Iriondok eta gero Garziak Euskadi Irratian egin zuten bezala bertsolarien arteko lehiaketak antolatzera. Eta bertsotara apenas ekarri
|
duen
bertsolaririk estudiora: " Badakit estudio batean bertsotan hastea edo telefonoz bertsotan hastea zeinen nekeza den[...] burutik pasa izan zait bertso eskolen mugimendua hain indartsu ikusita[...].
|
|
|
Bertsolariak jaialdian zehar intentsitatea bilatuko du, denbora gutxian gauza asko eta onak esateko modua, almazena hustekoa, betiere gailurren bila, ikuskizunera joan den entzulea asebetetzeko eta irratiz nahiz telebistaz ‘emangarri’ den zerbait burutu asmoz. [...] arrakasta
|
duen
bertsolaria noizbehinka gailurrak joko dituen hura da[...] Hargatik, ohizkoa hautsi nahian, erabiltzen ditu egungo bertsolariak hainbeste literatur baliabide. Hargatik jokatzen du hainbeste antzerki elementuekin, dela keinu eta gorputz mugimendua, dela ez dagokionean txandari lotzea...
|
|
|
Lopategi, Lazkano, Agirre, Lizaso, Lasarte, Lazkao txiki, Uztapide, Basarri bera... Baina lehen maila hori ongi irabazirik
|
duen
bertsolari asko zen. Eta, Amuritzak, bat batean, epai-mahaia bere alde jarri du.
|
|
|
Euskaltzaindiaren babespean eurek antolatu zituzten hamarraldi berriko lehen bi txapelketa horiek.311 Txapelketa irabazi berritan Amurizaren errima aberastasuna eta euskara landua azpimarratu nahi izan zituzten, baita haren sortzaile jarrera ere: " Bertsolari kreatzailea da, ohizko klitxe eta topikoetatik urrun, bere barne mundu baten eskaintza egiten
|
duen
bertsolaria" (1980: 43).
|
|
|
302 1930eko hamarraldian kopla zaharren erritmo bereziari buruz idatzi zuenean," Kopla zaarren ritmoa", adimen, logika eta kultura berezi bati buruz ari zen. pentsamendu diskurtsiboa bereiziaz, 303 bakoitzaren abantaila nahiz desabantailak aletuz304, eta Lekuonak aipatzen
|
duen
bertsolarien" zer berezi" hori intuiziotik eratorria dela iradokiz (Zavala, 1996f: 264).
|
|
|
Horrela, 1960ko hamarkadan eskolatua izatea da Basarriri hainbatek egozten dioten errurik larriena. Berezkoa
|
duen
bertsolari menditar analfabetoaren irudiak sekulako pisua du oraindik.
|
|
|
Urte horietan egon da, noski, nagusiko finalisten mailako oihartzuna lortu
|
duen
bertsolari gazteagorik: Nafarroan Xabier Silveira azaldu zen lehenengo, eta Julio Soto ondoren; Bizkaian paiatarrak, Estiballes eta enbeitatarren hirugarren belaunaldia; Martin anai arrebak edo Uxue Alberdi Gipuzkoan...
|
|
|
Lore Jokoen zikloan prentsan eman ziren lehen pausoak, tartean baita kualitatiboki garrantzitsuak izan ziren batzuk ere. Horrela, bertso kronika kazetaritza genero gisa 1880ko hamarraldi hasieran finkatuta gelditu zen, edo beste hainbeste gertatu zen hurrengo hamarraldietan arrakasta handia izan
|
duen
bertsolarien pasadizo eta ateraldien azpigeneroarekin. Aipagarri da baita euskarazko kazetaritzaren lehen pausoetan oso presente zegoela bertsolaritza:
|