|
2001
|
|
|
Baina norbaitek uste izango balu urrunegi joan garela ispilu, leiho eta pinturaren batuketan, beste alde irudimenaren aldetik oso elkarkidetza erraza eta garbia, aipatu nahi nuke ispiluaz Sarrionandiak egiten
|
duen
bertso bat. Begi bistakoa da bertso honek duen indarra, identifikazioa aparte beste zerbait ere adierazten duelako.
|
|
|
Vulgares versificatores zirelakoen artean eduki behar zuen Etxeberri, baina maxiaketa horrek ez dio honi deus kentzen ez eransten. Aitzitik, badirudi Altunak azpimarkatzen duen Heguyren primus horrek Etxeberriren berritasuna eta are lehentasuna adierazi nahi duela, Elizakoetan  erabiltzen
|
duen
bertso lanari legokionez bederen. Ezin ahatz daiteke Materreren bi edizioak Manualarena baino lehenagokoak direla, hau beste maila umilago batean âhitz lauz gaineraâ ari bazen ere.
|
|
2002
|
|
|
Hitzak bakarrik ez, silaba batek ere nola baldintzatzen
|
duen
bertsoa! Etxalarren gertatu zitzaidana, entzun bestela.
|
|
2003
|
|
|
Bolada txar batean kateatzen badituzu saio txar asko, kontua korapilatu egiten da. Zure buruarengan konfiantzarik ez badaukazu ezin duzu bertsotan ezer esan, eta ezer esaten ez
|
duen
bertsoa patetikoa da. Askotan pentsatu izan dut bertso saio txar bat baino askoz gauza txarragorik ez dela egongo.
|
|
|
Esateko moduan dago bertsolaritzaren muina. Hortik dator norberak konpartitzen ez duen iritzi bat botatzen
|
duen
bertsoa gustatu ahal dela eta txalotu. Bertsoen indarra eta gauzak esateko gaitasuna be badagoelako hor.
|
|
2005
|
|
|
Neurri luze horietan oin egokiak ez badatoz, puntu bortxatuak datoz, zertara datozen ez dakizun puntuak, eta hori bertso txarra da. Puntu aldrebesa berdin baita aldrebesa lau puntuko edo zortzi puntuko bertsoan, eta puntu aldrebesa
|
duen
bertsoa ez da ona, hortz bat trabes duen aurpegia itsusia den bezala. Beraz, penalizatu egin behar da.
|
|
|
Bada aitzinagoko kantu bat, titulu berekoa, Eskualduna astekarian ager tu dena berant, 1893ko urriaren 6an, Azpeitian aurkeztutakoa baino zaharragoa dudarik gabe. Beti bezala badira bien arteko aldaketak, bainan arrakasta handia ukanen
|
duen
bertsoa jadanik hor dago bere osotasunean bertze batzuk bezala. Falta dena da errepika, Azpeitian agertuko dena:
|
|
|
Ongi. Abenduaren 10ean, Be rrian, Jon Agirre Garmendiak galdera bota zuen ea norbaitek aldatu ote
|
duen
bertsoaren kontzeptua eta" ongi neurtu eta errimaturiko hitz bilduma izatetik amaigabeko neurrietara (betelanean oinarriturik asko) pasatzen ez ote den ari egungo bertsolarien jomuga". Beharbada bai.
|
|
2006
|
|
|
Alfabetoa nola sortu zen, basa animaliak gizakiekin batera haitzuloetan bizitzera nola iritsi ziren, zer dela-eta idatzi zen aurreneko gutuna eta horrelako gaiak dauzkate ipuinok. Antzinako herriek gauzen zergatia nola ulertzen zuten eta huraxe azaltzeko erabiltzen zituzten kontakizunak direnez, gaia laburbiltzen
|
duen
bertso sorta bat darama ipuin bakoitzak bukaeran berekin. Gerok kaleratutako euskarazko bertsioan, bertso laburbiltzaile hauek Aitor Elexpuru bertsolariak moldatuak izan dira.
|
|
2008
|
|
|
Igandean, 17:00etan sorginkeria gaitzat ukanen
|
duen
Bertso Tramara gonbidatzen dute. Hori ere Sorginen Museoan iraganen da.
|
|
2009
|
|
|
Ezagutzen dugun bi mendeko bertsolaritzaren historian leku berezia merezi du" bertso-paper" edo" kanta paper" deituen agerrerak. Bertso-paperak paper solteak ohi dira, orri bakarrak gehienetan, eta orri bakar horretan gertaera bat osorik kontatzen
|
duen
bertso saila publikatzen zen. Bertso berriak horien egileen artean ezagunenetarikoa Xenpelar izan zen; famatua egin zen Euskal Herrian barrena" Bertso berriak Xenpelarrek jarriak" esaera ezaguna.
|
|
|
Hiru metroko garaiera eta 30 kiloko pisua du, eta gaizkiaren ordezkaria zelako erretzen dute sutan inauterien bukaeran. Lapurra izanik mendian ibili ohi zela esaten
|
duen
bertso bat bada, eta herritarrak izutuak zituela dio. Aurpegia mozorrotu eta bidera ateratzen zen Miel Otxin ibiltariei ondasunak kentzera, eta Ziripotek harrapatu zuen.
|
|
|
Bertso horiek garrantzi handia dute, eta haien bitartez, bidali nahi dudan mezua indartzen da. Hala ere, oso lan pertsonala dela uste dut, eta baliteke niretzako esanahi handia
|
duen
bertso bat ikusleek ez ulertzea edota haientzako guztiz desberdina den esanahia izatea.
|
|
2010
|
|
|
Ez dakit lehendik ohartua zinen, baina Elamako hilketa aipatzen
|
duen
bertso pare honek badu hitz sorgin bat, orain artekoan inork menderatu ez duena. Eta ahozko iturrien zehaztasun falta horrek ere, arrunt istilu politak sortu ditu maisuen esku xurietan.
|
|
|
Aurretxoan esana dizut, Elaman egindako hilketa salatzen
|
duen
bertso pare horrek eutsi diola, batik bat, Trabukoren kanta honi jendearen oroimenean. Baina urteen joanean, eta oroimena mehetu ahalean, badirudi beste kontaera errexago eta llaburragoa moldatu zela, hasieran hiru puntuko bertso pare eder eliptikoki estilizatua zena, atzenean lau puntuko bertso bakar gordin esplizituegi bihurtuz.
|
|
2011
|
|
|
Bihar, larunbatarekin, azaroaren 25ean aldarrikatzen den Emakumeenganako Indarkeriaren Kontrako Nazioarteko Egunaren ekitaldiak abiatuko dituzte Berangon. Arratsaldeko 7etan," Emakume bertsolariak" lelopean jardun dute Uxue Alberdi, Iratxe Ibarra eta Onintza Enbeitak, Nahikari Ayok gidatuko
|
duen
bertso saioan. Ekitaldia Berangoko Udalak antolatu du eta Santa Ana auzoko Berango antzokian egingo da.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, Joxeren estiloa hitz bakarrera ekarri behar banu, “ezkerreko bertsoa” egiten zuela esango nuke. “Eskuineko bertsoa” deitzen diot errima hitzak pisu handia
|
duen
bertsoari. “Eskifaia” hitza badugu errima bat, haren aurretiko esaldian bota daitekeena oso da mugatua.
|
|
|
“Dago”rekin errimatzen badugu aldiz, aurretik ia geuk nahi duguna esateko moduan gaude. “Eskifaia” errimatzen
|
duen
bertsoak pisua eskuin aldera hartzen du derrigor, esaldiaren amaieran, eta “dago” errimatzen duenak ezkerraldean, esaldiaren hasieran.
|
|
2013
|
|
|
XIX. mendeko bertsogileak kultura poetikoaren mailak edo bertsoen lantze mailak bereizi arren, bertso soltea paratu izanak uztartzen ditu. Adierazi den ezaugarria da, poesia idazlanaz arrunki ulertzen dena barne lotura gordetzen
|
duen
bertso multzo batez osatuta dagoelako.
|
|
2014
|
|
|
Erniarraitz Bertsozale Elkarteak antolatzen
|
duen
Bertso Parrandak baditu finalistak: Jon Gurrutxagak, Nekane Zinkunegik eta Ugaitz Beristainek osatzen duten Gune taldeak aurrez aurre izango du Jokin Sudupe Pio k, Jon Ander Iriondok eta Jokin Urangak osatzen duten Jopijo taldea.
|
|
|
Bi urtetik behin jokatzen da Erniarraitzek antolatzen
|
duen
Bertso Parranda. Aurtengoa zazpigarren aldia da, eta hiru bertsolariz osatutako zortzi talde aritu dira bertsotan Azkoitian, Azpeitian eta Errezilen, eta urriaren amaieratik lau kanporaketa jokatu dituzte, eta han erabaki dituzte finalerako bi taldeak.
|
|
|
Txirrita ber haragitu dela. Bertsolaria egiten
|
duen
bertsoa. Santa Ageda gauean, santibatekariaren maskaren petik entzuten delarik boz hori, dena gelditzen baita eta konprenitzen baituzu bertsolaria sortua dela.
|
|
2015
|
|
|
Astebururo saio bat edo bi izango da, eta hor noa kotxe zaharra hartuta, grabagailua motxila berdean sartuta, gehienetan biharamunak dakarren belarri artean iltzaturik. Eta ez dakit nik zein herritara joan behar, hango bertso eskola euskaltegi euskara taldek antolatu
|
duen
bertso afaria grabatzera. Eta handik goizeko ordu bietan irten –dena ondo badoa goizeko hiruretan neure herrira itzultzeko.
|
|
|
Giharrak tenkatu zaizkio berriro. Esku artean irekita daukan liburura itzuli du begirada, eta ausaz hautatu
|
duen
bertso lerroa irakurtzen hasi da, apur bat nahasita.
|
|
2016
|
|
|
Mallorcan, aldiz, nolabaiteko berpizkundea izan da, horiek musika tresnarik gabe abesten dute. Herrialde Valentziarrean, verseadoreak pentsatzen
|
duen
bertsoa kantatzeaz arduratzen da cantadorea. Iparralderago, Ebroko lurretan, joteroaren ohitura dago, jaietan eta ezkontzetan inprobisatu ohi duen gizona, baina orain emakumeak ere badaude.
|
|
|
2 Gai izango al zinateke egindako aukerekin bakoitzak osatu
|
duen
bertso sorta identifi katzeko. Eskuratu
|
|
2017
|
|
|
Hor ezagutu nuen bertsoa. Gero galdetzen du nork hasi nahi
|
duen
bertso eskolan, ikastolan bertan baina eguerditan, gehiago lantzeko. Bertso eskola horretan hasi ginen 14 bat ikasle eta bik jarraitzen dugu".
|
|
|
Eta hori ez da noski gratuitoa eta zorizkoa, hori ondo egindako lan baten ondorioa da. Eta hor Bertsozale Elkarteak hainbeste urtean egin
|
duen
bertsoa sustatzeko lan baten ondorio, herriz herri Euskal Herriko bertso eskoletatik egiten den lanaren ondorio, eta gero komunikabideetan, edo komunikazioan egiten den lanaren ondorio. Baita ere bertsogintzak berak eskaintzen duenagatik.
|
|
|
2 Gai izango al zinateke egindako aukerekin bakoitzak osatu
|
duen
bertso sorta identifikatzeko. Hemen
|
|
|
2 Gai izango al zinateke egindako aukerekin bakoitzak osatu
|
duen
bertso sorta identifikatzeko. Eskuratu itzazu sortako bertso guztiak, eta ordenatu.
|
|
|
Hortxe dago koska. Epai ofizial eta ez ofizialen bidez, txalotzen dugunaren edo ez dugunaren bidez erabakitzen da txapelketan zerk ezaugarritzen
|
duen
bertso baten ontasuna. Txapelketan ez delako erabakitzen nor den bertsolaririk onena, baizik eta zein bertsolaritza mota izango den kanonikoa.
|
|
2018
|
|
|
Kasu honetan, hiztun berrien hizkuntza identitatea eta hizkuntza erabilera analizatu da, bertsolaritzaren bidetik euskaldundu diren hainbat kasu hurbiletik begiratuz; gainera, testuinguru soziolinguistiko bereziki zaila duen Ipar Euskal Herriko testuinguruan. Azken finean, egileak berak aipatzen duen eran, interesa du ikusteak, zein eragin
|
duen
bertsotan trebatzeak eta bertso munduan sozializatzeak hiztun berrien legitimazio prozesuan. Hori guztia, aldi berean, beste esparru batzuetako prozesuak hobeto ulertzeko lagungarri izango diren zantzuak biltzen direlarik.
|
|
|
21 Hizkuntza etxetik kanpo ikasi izanaren aitortza modu positiboan aipatzen
|
duen
bertsorik ezagunena Jon Maiak 1997ko finaleko bukaerako agurrean botatakoa da, ziurrenik: Ama Extremadura, aita Zamoratik/ abuela ta abuelo haien aurretik/ herri hontan sustraitzen asmatzeagaitik/ neuk’e maita dekazet guztien gainetik./ Euskeraz badakit, bertsoz darabilkit/ dena zuengatik, halaxe dagokit/ denek kantatu dute nere ahotik.
|
|
|
Lehen adieraren adierazle gisa har liteke Maialen Lujanbiok Uxue Alberdiren galderari erantzunez emaniko adierazpena, zeinetan adierazten
|
duen
bertso munduaren baitako ibilerak ematen duela, hain zuzen ere, euskaldun izateko modu ezberdinen berri izateko aukera:
|
|
2019
|
|
|
A19 poemak bi bertso lerroko burua eta zortzina bertso lerroko zortzi ahapaldi ditu. Burua osatzen
|
duen
bertso lerro parea ahapaldi bakoitzaren amaieran errepikatzen den leloa da:
|
|
|
Ezagun bezain maiteak izan ditut Basarri, Uztapide, Xalbador, Lasarte eta abarren bertso idatziak. Maisu onak dira horiek zerbait ikasi nahi
|
duen
bertso jartzailearentzat.
|
|
2020
|
|
|
Kontakizun oparoa da, aipamen zehatzez josia, eta, epaimahaiaren hitzetan, maisuki azaltzen du heroinak galduarazitako belaunaldian, Iruñean, bizirik iraun zuten gutxi haiek bizitakoa. Idazlan honetan bertsolaritzaren ezaugarriak, muga izan ordez, baliabidea izan direla iritzi du epaimahaiak, idazkiari doitutako melodia ederrak baitaude, eta kontakizun hunkigarria osatzen
|
duen
bertso sorta ere bai. Bigarren saria Joanes Ilarregiren 5 € lanerako izan da; erritmoz eta umorez 5 euroko billete baten eta horren jabeen gorabeherak kontatzen dituen bertso sorta da.
|
|
|
Lau egun barru, abenduaren 4an amaituko da Euskaraldia. Ordura arte zenbait hitzordu deitu ditu ekimena Usurbilen sustatzen ari den herritarren batzordeak; Mikel Laboa oroitzeko ekimenak, euskararen erabilera erdigunean jarriko
|
duen
bertso saioa Sustrai Colina eta Jone Uriarekin, edota Onintza Enbeitaren" Non gelditu gara gu?", euskalgintza, feminismoa eta pandemia ahotan hartuko dituen hitzaldia. Azken bi ekitaldiotarako izena aurrez bideratu da usurbilkultura.eus atarian.
|
|
|
Putzu ilunetan ez, baizik eta" Ezpeletako mendietan hatzeman zituzten Frantziarat lanketa zatozin hiru gizon beltzen gorputzak; hotzak eta goseak hilak(...)". Hala dio Xalbador bertsolariak Odolaren mintzoa liburuan Mendian galdu direneri izenburua
|
duen
bertso sortarako sarrera hitzetan. 1973an Ezpeletako mendietan hotzez, gosez eta bakardadez hil ziren hiru afrikarren gomutan idatzi zituen bertsoak Xalbadorrek.
|
|
2021
|
|
|
Horrela, Jose Manuel Imaz bertsolariari buruz, adibidez, egun, Bertsozale Elkartearen Bertsolaritzaren datu basean, izen abizen soilak, bertso sorta bat eta berak plazaratua behar
|
duen
bertso doinu bat baino ez dira jasotzen118 El Nervión egunkariak, ordea, bere heriotzaren berri ematen digu, 1909ko maiatzaren 27ko zenbakian, lehen orrialdean, galerna batek eragindako hildakoen kontaduriaren baitan: " Del bote ‘San Francisco’ que naufragó entre Deva y Zumaya:
|
|
|
Senpereko bertsolariak zikloko gailurrean protagonismo garrantzitsua izango du, 1935eko txapelketan Basarriren atzetik bigarren egin zuelako eta bere ibilbide luzeari eginiko aitortza horretatik gutxira hil zelako. Bi gertakari horiek izango dira bertsolariari buruzko testu gehienen iturburu, baina aurretik ere badago bere parte hartzea aipatzen
|
duen
bertso saioen kronikarik. Bizkaitarra, aldiz, hainbat ekitaldi politikoren kronikatan topa daiteke, militanteei bertso saioa eskainiaz, eta gailurrean eredu gisa jarriko dute Lauaxetak, Aitzolek edo Basarrik beste zenbait artikulutan.
|
|
|
Eta zaletu gehien erakartzen duen eskaintza: "[...] erraz ikus daiteke jende gehien biltzen
|
duen
bertso saio mota dela, ikuslegoaren aldetik arrakastatsuena suertatzen den saio mota" (Siadeco, 1995: 56).
|
|
|
332). kitzen dugun egoera sozio-kulturala zerbait bestelakoa da jadanik. Zentsura eta errepresio giroa zerbait lasaitu da[...] eta horrela ulertzen da zergatik Gobernadoreak onartzen
|
duen
bertso txapelketa bat [txapelketa nagusi bat] berriro antolatzea" (Dorronsoro eta J.M. Lekuona, 1987: 16).
|
|
|
Honela, Jose Manuel Imaz bertsolariari buruz, adibidez, egun, Bertsozale Elkartearen Bertsolaritzaren datu basean topa daitezkeen izen abizen soilak, estropadei buruzko bertso sorta bat eta berak plazaratua behar
|
duen
bertso doinu bat baino ez da ezagutzen. El Nervión egunkariak, ordea, bere heriotzaren berri ematen digu, 1909ko maiatzaren 27ko zenbakian, lehen orrialdean, galerna batek eragindako hildakoen kontakizunean:
|
|
|
Perlak. Bertsolari batek gogoan bereziki gorde
|
duen
bertso, ofizio edota bertso saio bat ekarriko digu. Sustrai Colinari egokitu zaio aitzindari lanak egitea.
|
|
|
Garaiotan aski ezagunak diren bertsolariak elkartuko ditu ALBEk gaur, eguaztenean, ospatuko
|
duen
Bertso Jaialdi Mundialean. Hala, 19:00etan, Maialen Lujanbio, Alaia Martin, Nerea Ibarzabal, Sustrai Colina, Aitor Sarriegi eta Unai Mendiburu oholtzara igoko dira, esperimentazioa eta originaltasuna oinarri dituen ekitaldian.
|
|
2022
|
|
|
“Altxerriko kobazuloan, hamalau mila urteko gizona aurkitu duzu, eta euskara nola dagoen galdetu dizu”. Eta Joxe Marik zer kantatuko eta oraindik ere gogoan
|
duen
bertso hau:
|
|
|
32 urteko espetxealdi bati buruzko bertsoa «Terrorismoaren Biktimei Aitorpena eta Erreparazioa egiteko Legearen printzipioen eta artikuluen aurka» doala, eta baita «EITBk Euskadiren bizikidetzan lagundu dezakeen eragile izateko hartu duen konpromisoaren aurka ere». Herri honetako eragile politiko eta sindikalen gehiengoa bat etor daiteke espetxealdi baten gehiegizko luzeran, baina ez esan hori kanta batean, hori aipatu besterik egiten ez
|
duen
bertso batek «biktimak zauritu eta haien mina berpiztu» dezakeelako. Ez dakigu biktimak zauritu dituen, baina Aldekoak erabaki du baietz —«nik neuk hartu nuen hura erretiratzeko erabakia»—.
|
|
|
Gorroto nauenez gero, azter dezagun egoera hoztasunez, ikus dezagun nola galtzen dituen bere ohorea eta bizia". Begirada hotza, ironia ere bazter uzten ez duena; horren lekuko Mantmorteko bizkondesaren ahotan jartzen
|
duen
bertso hau," trebezia handiz errimatua":
|
|
2023
|
|
|
Eta, batez ere, haren inprobisazioaren balio poetikoa eta haren hitzen ahalmena balioesteko euskarria da. Barneratuta
|
duen
bertsoari esker, inprobisatzaileak ez du gehiago bere bertsoen silabak kontatu beharrik. Euskarri melodiko horrek aukera ematen dio alderdi metriko horretaz gehiago ez arduratzeko, aski da solasa melodiarekiko isomorfoa izatea.
|
|
|
Jende ezberdinarentzat erosoak izan daitezkeen tokiak sortzea da proiektuaren helburua. Azken finean, sarritan adierazi dugun bezala (gure youtubeko katean ere badaukagu hori azaltzen
|
duen
bertso sorta bat), talde hau sortuta horixe izan baita hirurok lortu duguna; bertsoan beraiena den toki bat sortu eta hori osatuko duen jendea aurkitzea. Hau hobeto ulertzeko, kontuan izan behar da Lokatz Loreaken jatorria, gezurra eman badezake ere, taldeak bilakatu baitzituen lagun, eta ez alderantziz.
|
|
|
Antonio Machado neguan hil zen. Haurtzaroko eguzkia aipatzen
|
duen
bertso lerro bat, hark idatzitako azkena, aurkitu zioten poltsikoan. «Egun urdin hauek eta haurtzaroko eguzki hau».
|
|
|
Bere burua aldarrikatzeko gosea. Ofiziotan tarteka entzuleen txaloak amaitu baino lehen kantatuz, freskotasuna ez ezik, halako final batek ezinbestekoa
|
duen
bertso maila igotzeko lan eskerga ere egin zuen Illarregi gazteak. Hurbil izan zuen buruz burukoa, oso hurbil.
|
|
|
Ni txapelaren bila joan banintz, ez nukeen hain gorputzaldi ona edukiko, baina ni ez nindoan horretara. Ongi pasatzera joan nintzen eta horrelako plaza batean erakustera Joanesek nola egiten
|
duen
bertsotan eta arrastoa uztera. Nik uste horretara joanez gero errazagoa dela gorputzaldi ona bilatzea, helmuga batzuk jarrita baino.
|
|
|
Bide batez esateko, hitz xelebre hori asmatu duenak ere ez du ba asko nekatu burua. Bertsolaritzarako edo erretorikarako egokiagoa dirudi; teknikoki, bertsoaz" bertsatzen"
|
duen
bertsoa baita metabertsoa. Unibertso hitza, berez, kosmosaren paradoxaren adierazgarri da, uni bakarra eta versus guztia (inguratzen gaituena).
|