|
2000
|
|
|
Nolanahi ere, erakunde zibilei dagokie izadiaren nahiera egokiak arautzea eta babestea. Erakunde horietarako jarri dugun egitasmoak, beteko al
|
du
gure helburua. Barkamena galdatzen dugu gure lan xumeentzako, horien atzetik izan ditugun gogo gorabeherak.
|
|
|
Ikerketa teorikoa eta jarduera praktikoa desberdintzen zituen, Neurathentzat zilegi ez zen modu batean. Descartesen ustez, esparru praktikoak eta moralak sekula ez
|
du
gure ahaleginen helburua den ezagutza zehatzik eskuratzen, esparru horren baitan kontingentzia eta ziurtasun eza murgiltzen baitira beti. Hau da, inoiz ez da ziurtasunik emango.
|
|
2001
|
|
|
Hemen ere denboraren errealitate enpirikoa eta idealtasun transzendentala azpimarratzen dira. Denborak baliotasun objektiboa
|
du
gure sentimenaren objektu oroz. Baina, bestalde, ez du errealitate absolutua, hau da, begiespenaren baldintza subjektiboetatik independentea.
|
|
|
espazioa eta denbora beren arteko loturan higiduraren baldintzak dira eta, honenbestez, giza ekimenaren, giza dinamismoaren baldintzak. Kantek berak alde batera uzten
|
du
gure sentimen eta adimenaren izaera gogamenaren edo subjektuaren erroetatik argitzeko irrika. Ezagutzeko ahalmenen dedukzio subjektiboa alde batera uzten du, aztergai nagusia ezagutzaren baliotasuna delako; baina alboratutako norabide horretan doazen ideiak aurreratzen ditu Estetikan.
|
|
|
Arrazoimen hutsaren saialdi dialektiko ororen emaitzak ez
|
du
guk jadanik Analitika transzendentalean frogatu genuena soilik baieztatzen, hots, esperientzia ahalgarriaren alorraz goiti joan nahi duten gure inferentzia denak iruzurtiak eta oinarri gabekoak direla, baizik eta gauza berezi hau ere irakasten digu aldi berean: giza arrazoimenak hemen muga hori gainditzeko berezko joera duela (A642/ B670 (E491)).
|
|
|
Izan ere, batasun sistematikoaren lege erregulatzaileak nahi
|
du
guk izadia horrela estudiatzea, edonon anizkuntasun albait handienaren ondoan batasun sistematiko eta helburuduna egongo balitz bezala amaigaberaino. Izan ere, munduaren betegintzarre honetatik hain gutxi sumatu edo lortu dugun arren, dena dela, gure arrazoimenaren lege emateari dagokio bera edonon bilatzea eta susmatzea, eta beti onerako izan behar zaigu, inoiz ez, ordea, kaltegarria, izadia printzipio honen arabera kontsideratzea (A700/ B728 (E524)).
|
|
2004
|
|
|
Bera izango da errealitatea bere osotasunean bilduko duen lehen eredua, zergatia eta aurrebaldintza; hau gabe ez litzateke ahalezkoa izango ezagutzea, ezta existitzea ere. Beraren bidez ideien artean ordena bat ezarriko da eta kanpoko munduak justifikazio logikoa eta ontologikoa aurkituko
|
du
gure barruan.
|
|
|
Zer ote da baina irudi bat? " Irudia errealitatearen eredu (Modell) bat da" (2.12), erantzungo
|
du
gure filosofoak. Irudiaren funtsa honetan datza:
|
|
2005
|
|
|
" Nazioen arabera ematen den giza-generoaren banaketa, hizkuntzen arabera ematen den banaketa baino ez da" 107, eta, honen ondorioz, nazio bat" hizkuntza jakin batengatik ezaugarritutako eta osotasun idealarekiko indibidualizatutako gizadiaren forma espirituala" 108 dela esan dezakegu. C. Menzek honela laburbiltzen
|
du
gure autoreak gai honi buruz duen iritzia:
|
|
|
" Helburua, subjektu bat besteengandik karakteristikoki bereizten duen guzti guztia —eta baina hori bakarrik— jasotzean datza", alegia," gehiago bere karakterearen erretratuaren zirriborro bat egitean eta ez hainbeste honen kontzeptua finkatzean" 43 Hemendik abiatuz kritikatu daitezke antropologo askoren zenbait pretentsio idealista edota zientifista, ze, egiaz, berez da ezinezkoa gizakia bere osotasunean eta kontzeptualki ezagutzea. Honengatik hobesten
|
du
gure autoreak antropologia egiteko beste era bat, zeinek helburu apalago baina errealistago bat duen: gizakiaren naturara hurbiltzen lagunduko digun" ulermen hermeneutiko" bat jorratzea.
|
|
|
" Ueber die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues und ihren Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts"(): hizkuntzen egituraren eta gizakiaren garapenaren arteko lotura aztertzen duen testu hau, printzipioz, Kawi hizkuntzari buruzko idazlan sakon eta zabal baten" Sarrera" da; berau, ordea, sarrera sinple bat baino askoz ere gehiago da, ze bertan garatzen
|
du
gure autoreak hobekien bere hizkuntzaren teoria; testu hau, egiaz, bigarren fase honen eta baita ere bere pentsamendu linguistiko osoaren goren puntu bezala kontsideratu dezakegu72.
|
|
2006
|
|
|
Humeren erantzuna ezezkoa da. Frogazko ezagutza abstraktuak ez
|
du
gu motibatzeko inongo gaitasunik, egia bada ere ezagutza horrek bidera ditzakeela gure ekintzak. Esaterako, Errenteriatik Donostiara ahalik eta azkarren joateko asmoa baldin badut, eta bi errepide baldin baditut aukeran, ezagutza geometrikoak bidera dezake nire erabakia eta nire ekintza.
|
|
|
Egun ‘gogo egoera’ adierazpena erabiltzen den arren, Humek ‘hautemate’ hitza erabiltzen
|
du
gure burutik igarotzen den oro izendatzeko. Eta, ikusiko dugun eran, sentimendu moralak hautemateak dira.
|
|
2007
|
|
|
Kultura bakoitza —erlatibismo kulturalaren arabera— bere terminoetan bakarrik uler daiteke. Eta erabiltzen dugun hizkuntzak —erlatibismo linguistikoaren arabera— eragina
|
du
gure pentsatzeko moduan. Ikus, horren inguruan, A. Duranti, 2000:
|
|
|
Filosofo eta pedagogo ospetsu horrek, bada, ezinbestekoa ikusten du ere hizkuntza kontuan hartzea, baldin eta egiaz gizakiaren izaera ezagutu eta berorren garapena bultzatu nahi bada; eta, horregatik, objektu horrek aparteko lekua betetzen du bere obraren sakon zabalean. " Erziehung zum Gesprach" da guk geuk —ahal bezain txukun—" Elkarrizketarako hezkuntza" izenez itzuli dugun testuaren jatorrizko izenburua, eta, atzeman daitekeen bezala, berorrek lotura zuzena
|
du
gure idazlan honetan" hizkuntzaren pedagogiaz" esandakoarekin. Testu hori bera zuzenean erabili eta aztertu dugu gure idazlanean271.
|
|
|
Hezkuntza berez zer den eta hizkuntzak berez ze interes pedagogiko duen aztertu eta gero, eta orduan bakarrik,
|
du
gure aburuz zentzurik euskal hezkuntzara jotzea eta —gure asmoa izango den bezala— berorren oinarrizko hainbat auzi antropologiko linguistiko aztertzea. Guk, euskaldun bezala, ezin diogu hezkuntzari eta hizkuntzari buruzko teorizazio propio bati uko egin, zeinak agerian edo ezkutuan, beti, gure jarduera pedagogikoa baldintzatzen duen:
|
|
2009
|
|
|
Lehen emaitza da gure antzekoak sistema guztiz determinatu gisa eta kultura desberdinen ordezkari gisa ulertzen ditugula, hau da, beharrezkoak eta aldagarriak. Eta honi buelta emanez, gure eboluzio propioan zatiak banantzeko eta aparte jartzeko gai garela" 49 Historiak, genealogikoki zuzendua dagoenean, ez
|
du
gure identitatearen sustraiak aurkitzea helmugatzat, identitate hori ezabatzen saiatzea baino; ez da gu gatozeneko etxe bakarra aurkitzen ahalegintzen (horixe da metafisikarien promesetan eskaintzen zaigun lehen aberria); zeharkatzen gaituzten ez jarraitutasun guztiak agerrarazten saiatzen da. Funtzio hori, Ezgaraikoetan aipatzen den bezala," antikuarioaren historiak" bete nahi zuen funtzioaren kontrakoa da.
|
|
2010
|
|
|
Finean, hizkuntzaren pedagogia, guk, hizkuntzaren bidezko hezkuntza bezala ulertzen dugu, hain zuzen, pedagogiaren berezko helburua ere ez delako hainbeste edukiak irakastea, baizik eta batez ere —eta hortaz baliatuz— pertsonen giza formazioa areagotzea. Gizakiaren hezkuntzak integrala izan behar du —haren handitze kognitibo intelektuala eta hobetze etiko morala ahalbidetu behar du—, baina horretarako hizkuntza behar du —bai ezagutza berriak eskuratzeko bai besteekin bizitzen ikasteko— Horregatik
|
du
gure hizkuntzaren pedagogiak —zeinek esplizituki helburu humanizatzailea duen— ikerketa linguistiko ezberdinetan gorderiko giza aztarnak aztertzeko beharra. Ikuspuntu horretatik eta helburu horrekin aukeratu ditugu, hain justu, idazlan honetan jorratutako hizkuntzaren zientziak, eta baita horietako bakoitzean aurkeztutako edukiak ere.
|
|
|
Aipatu bezala, ekintza linguistikoek egungo hizkuntzalaritzaren erdigunea osatzen dute —finean hiztunen jarduerari esker bakarrik da hizkuntza erreala—, eta, horrexegatik, merezi
|
du
guk hemen haiei arreta berezia eskaintzea. Zeregin horretan, lehenik, egiazko aitzindari izandako Humboldt (1835) gogoratuko dugu:
|
|
2011
|
|
|
Gure boterea eta ahalmena gure ezinetik eta gure jatorrizko ezgaitasunetik datoz, hots, bereiztetik eta inkomunikaziotik. Eta, hala ere, a zer paradoxa, hizkuntzak berresten
|
du
gure existitze bereizi, mugatu, oskolpeko hori.
|
|
2013
|
|
|
Pentsatze horren barruan Descartesek gauza asko sartzen ditu; azken buruan, kontzientetzat hartzen dugun oro. Gure baitara bilduz atzematen dugun guztiak osatzen
|
du
gure arima: pentsamenduak, usteak, nahiak, asmoak, helburuak, beldurrak, oroipenak, minak, sentimenduak...
|
|
2016
|
|
|
Chicagoko gangster arrakastatsuek bezala, gure geneek oso mundu lehiakorrean biziraun dute, zenbait kasutan milioika urtez. Horrek bide ematen
|
du
gure geneek ezaugarri jakin batzuk dituztela espero izateko. Bada, nire ustez, gene arrakastatsu baten ezaugarri nagusia errukirik gabeko berekoikeria da.
|
|
|
30 urte geroago, Dawkinsek kulturaren ahal salbagarrian usteon gehixeago duela ematen
|
du
gure kultura kutsadura erlijioso orotik desintoxikatua eta soil zientziak argitua izateko baldintzarekin behintzat (Natura eta kultura kontrakatzen jarraituz). 274" Gene berekoia liburuaren mezu nagusietako bat da agertu du ohorezko birrargitalpenaren atariandarwinismoak ez duela izan behar gure balioen sorburu, ez bada zeinu negatibo batekin[...]. Gure gene berekoien aurka jaikitzeko gaitasuna emateraino eboluzionatu dute gure garunek" (15). 275 Tenore horretan
|
|
2022
|
|
|
Europak jada ezin ditu erantzun gizadi guztiari planteatu dizkion arazoak, genioen hasieran, pentsamendu postkolonialaren planteamenduak jasota. Egitate horrek egoera filosofiko berri bat iragartzen
|
du
gure garairako: bakarka jada inork konpondu ezin duena elkarrekin pentsatzeko beharrizana.
|