|
2000
|
|
|
Abelin Linazisorok ere gaztaroko amodioa izango du hizpide bere eleberrian. Hartara, lehen amodioaren lilurak mugituko
|
du
eleberri labur honen pertsonaia. Pedrok, lantegian arazoak izan dituela-eta, abokatu batengana joko du.
|
|
|
Estiloari dagokionez, honakoa aipatzen digu Xabier Aldaik: " hizkuntzaz aberatsa, eta dotore idatzita, nahiz eta narrazioa zenbait pasartetan apur bat gehiago konprimitzea eskatzen duen." (Egunkaria) Luis Mari Mujikak intimismoan ikusten
|
du
eleberri honen lorpenik behinena:
|
|
|
Gipuzkoatik gertu kokatutako herri nafar batean bizi zen giroa ere isladatzen
|
du
eleberriak. (Egunkaria II)
|
|
|
Hortaz, oraingo honetan Bizkaiko bi herrietan girotu
|
du
eleberria: Urtuella eta Udarbe.
|
|
|
Leticia Grandesen ustez honako mezu ezkutua
|
du
eleberriak: " ideologiak zein maitasunak nor berak gidatuak izan behar dutela, egin nahia eta bete beharraren arteko gatazka saihestuko bada, noski." (Egan 49)
|
|
|
Dena den, hau guztia eleberrigileak egindako aukerari estuki lotzen zaiola azpimarratu behar dugu. Hain zuzen ere, idazleak jostearen metafora darabil bizitzari buruzko bere ikuspegia emateko, eta ondorioz, josten ikasteko manual gisara antolatu
|
du
eleberria bera. Jose Jabier Fernandezek dioen bezala," jostorratza eta haria bai era metaforikoan baita era zuzenean ere (askotan liburuak josten ikasteko manual itxura hartzen du) erabiltzen baititu idazleak istorio historioa multzo desberdinak lotzeko." (Egunkaria 1996 X10) Hortaz, adabaki txikitxoez osaturiko liburua eleberriaren beraren eduki eta xedearekin bat dator.
|
|
2002
|
|
|
Narrazioaren une batean, pertsonaia horrek Cánovas del Castillo hil eta garrotez hiltzera kondenatu zuten Angiolillo anarkista italiarraren nortasuna hartzen du. " Germinal!" izan zen Angiolillok hil aurretik oihukatu zuen azken hitza, eta hitz horixe oihukatzea erabakitzen
|
du
eleberriko protagonistak exekutatuta hil baino lehen. Estrategia narratiboen aberastasunak (jauzi kronologiko etengabeak, fokalizatzaile anitzen txandakatzea, bizkaieraren erabilera narrazio nagusian...) bereizi egiten du Nik ere Germinal egin gura nuen aldarri genero historikotik eta gertakizun historiko baten birsortze literario bihurtzen du.
|
|
|
Autorearen asmo nabarmena eleberri urbanoa egitea zen, eleberri beltzetik hurbil zegoen planteamendu estetiko batekin eta egungo euskal gazteriatik gertu dauden musika erreferentzia sorta batez atondua. Bilbon gertatutako lapurreta batek zehazten
|
du
eleberriaren hari narratiboa. Polizi eleberria izan ez arren, Speed gauak eleberriak intriga dosi handiak ditu, hilketa bat argitzen baita bertan.
|
|
|
Trenbideak herri osoaren paisaia zeharkatzen du, eta preso errepublikarrak ari dira burdinbidean lanean. Lan horien inguruan sortzen diren adiskidetasunen eta gertakarien kontakizunaz gain, bigarren plano narratiboa ere agertzen
|
du
eleberriak, bere adiskide Onofre kapitainaren etxean bat batean agertzen den makiseko gerrillariarena, hain zuzen. Pertsonaien ezaugarri ongi adieraziak, batez ere narratzaileak Onofreren psikologian egiten duen murgilketa sakona, eleberriaren tempoa, bizkaieraren hainbat aldaeraren erabilera heteroglosikoa, obraren oinarrian dagoen dokumentazio bikaina... horra, besteak beste, Azken fusilaren lorpenetako batzuk.
|
|
|
Aristiren nobelek eleberri beltzaren (batik bat Chandlerren) edo Ipar Amerikako dirty realism delakoaren eragin argia dute, eta gurean neorruralismo beltzaren adibide onenetakotzat hartu izan dira. Autoreak indarkeria eta sexua nagusi diren landa giro perbertsoa islatu
|
du
eleberri hauetan. Belandia alegiazko herriak trilogiaren azken bi nobelei batasuna ematen dien arren, nabarmenak dira haien arteko desberdintasun estilistikoak, batez ere lehenengoaren (Kcappo, autorearen eleberri bikainen eta irakurriena), eta Krisalida azkenaren artekoak.
|
|
|
Alegoria bere egiten duen eleberrigintzak gehienetan kritika, satira edo helburu didaktikoa izaten du. Finean, gizakien jokabideaz edo etorkizunaz hausnarketa egin nahi
|
du
eleberri alegorikoak eta arras ezagunak dira xede hori arrakastaz lortu duten obrak. Hortxe dauzkagu, esaterako, G. Orwellen Abereen etxaldea (1945) edo A. Camusen Izurria (1947).
|
|
|
Hona, laburki, eleberrigintza berriaren ezaugarri literarioak: a) Eleberrigintza berriak auzitan jartzen du pertsonaiaren beraren irudia eta garrantzia. b) Eleberrigileak, ahal dela, desagertu egin behar
|
du
eleberrietatik. Narratzaile edo ahots anonimo bihurturik, objektibotasun osoz kontatuko du ikusten duena, interpretazio oro saihestuz. c) Pertsonaien analisi psikologikoa baztertu egiten da, objektuen eta ekintzen fenomenologia hutsa proposatuz. d) Garrantzizkoena eleberriaren forma da; alegia, nola dagoen kontatuta, antolatuta.
|
|
|
Barrokismo oro saihesten duen estilo batean kontatua da eta pertsonaia sekundarioen solasaldiak modu modernoan (modernistan) transkribatzen dira, ahozko solasak inongo akotaziorik gabe adieraziz. Baina ororen gainetik, narratzailearen begiak iragazten
|
du
eleberriko unibertso guztia. Hortik, margoekin (Degasen koadroekin) egiten diren konparaketak, edo" eszena paralizatu egin da" (138) moduko iruzkinak edo Women in love (130) filmari egindako erreferentziak, besteak beste.
|
|
|
Bi planoek berez duten erakargarritasuna gutxi bailitzan, hilketa baten berri ere ematen da eleberriaren hasieran, eta irakurlearen arreta lehenengo orrietatik bereganatzen du horrela. Hilketa horri egindako erreferentziak hasi eta bukatzen
|
du
eleberria. Teknikoki, kronologia etena, benetako lekuen erabilera (Rotterdam), edo narratzaile orojakile eta iruzkingilearen presentzia nabarmenduko genituzke.
|
|
|
narratzailea eraldatu egiten da, eta hurrenez hurren bilakatu zinema zuzendari, Erdi Aroko monasterio bateko eskribau, telefilm poliziako bateko detektibea... eta testuinguru horietako bakoitzean Iñakiren eta haren neska lagunaren arteko gutunak transkribatzen ditu. Zinema eta telebista, U. Ecoren Il nome della rosa eta G. Grassen Die Blechtrommer nobeletako irudi eta pertsonaiak... horrek guztiak ahots anitzeko kontzertu polifoniko bihurtzen
|
du
eleberria, eta horixe izan zen, hain zuzen, J. M. Lasagabaster (1989) kritikariak aztertu zuen alderdia ikuspegi bajtinear batetik. Lasagabasterrentzat (1989:
|
|
|
Lasagabasterrentzat (1989: 339), Gure iritziz, gehiegizko intertestualitate horrek eragozten
|
du
eleberriak behar bezala funtzionatzea. Irakurleak, aurkezten zaion joko literarioak hasieran erakartzen badu ere, Manu militariren labirintoan galtzeko arriskua du. a.2) Arantxa Urretabizkaia (1947) 3
|
|
|
Ikusten denez, aipagai ditugun beste bi generoen, ipuinaren eta eleberriaren, antz handia
|
du
eleberri laburrak. Ipuinarekin honako zerrenda honetan aipatzen diren parekotasunak dituzte:
|
|
|
Honek guztiak tempo arinagoa eragiten dio eleberri laburrari, erritmo azkarragoa, irakurlearengan eragin nahi den emoziora bideratutako erritmo arina. Beraz, eleberriak zehaztasuna, detaileetan kontzentratutako unibertso literarioa bilatzen du, eta konkretutasuna maite
|
du
eleberri laburrak, deskribapen, elkarrizketa edo errepikapenak murriztetik datorkion trinkotasuna.
|
|
|
Riktrudis, Adalbaldo dukearen emaztea, bere egin nahi du kristautu gabeko Portun euskal buruzagiak. Eleberri historiko erromantikoak markatzen
|
du
eleberriko fikzioaren hasiera, esan bezala, baina gero ohiturazko prosaren kutsu nabaria hartzen du, XX. mendearen erdialdea arte euskal literatur panoraman nagusitu zen prosarena hain zuzen ere.
|
|
|
Kresala bizkaieraz idatzita dago, eta bertan Arranondoko Ondarroa autorearen jaioterriaren transposizio literarioa arrantzaleen bizitza eta ohiturak deskribatzen ditu. Protagonisten maitasun istorioaren narrazioak hari ahul bat eskaintzen
|
du
eleberrian agertzen diren koadroak lotzeko, eta hasieran Euskal Erria() aldizkarian atalka argitaratu zenez, zenbait pasarte foiletoi teknikari jarraituz idatziak ditu. Eleberriak herritartasuna defendatu nahi du, tradizioa, zibilizazio modernoaren erasoaren aurrean.
|
|
2004
|
|
|
Euskaraz idaztea, erabaki bat, ausardia, lapurtarren artean, hain gutik egiten duen hautua. Egoera hori aipatzen
|
du
eleberrian: " … hizkuntza honek ez du fitsik balio… baizik eta' izan' aditza osoki deklinatzeko beste biderik ez zenekiela…".
|
|
|
–Atxagaren Gizpna berebakardadean cleberri bat al da??. Horrelako kasu bazterkctaren bitartcz Weitzek crakutsinahi
|
du
eleberri kontzeptua, eta baita beste asko ere, irekia dela.Azter dezagun Wcitzek aukcraturiko John Dos Passos idazie estatubatuarraren U.S.A.idaziana: alde batetik, cgia da elcberriekin bat egiteko moduko gauza komunak baditucla, baina, bestctik, ez dirudi elcberriek duten denbora segida crregularra duenik eta, gainera, kazetaritza istorio enealekin nahasten da.
|
|
2005
|
|
|
Adibidez: 2.000 erabiltzailek Viaje al centro de la tierra en el tag “Novela francés” jarri dute katalogoan; 500 lagunek, berriz, “Historias científica imposibles”; beste 20k, berriz, “Geología”; eta erabiltzaile batek “Novelas que no sucen la superficie tierra” etiketan jarri
|
du
eleberria. Lau sailkapenak egiazkoak dira, erabiltzaileek hala erabakitzen dutelako.
|
|
2008
|
|
|
Nobela beltzaren inguruan gaur egun hainbatek iritzi ezkorra dute, Lertxundik, ordea, ez du horrelako pentsaerarik,, genero beltzak garrantzi handiko elementuak ekarri dizkigu, gizarteko hainbat errealitate erakutsi dizkigu?, esan du. . Jendea irakurtzera bultzatzeko indarra
|
du
eleberriak?, Lertxundiren hitzetan.
|
|
|
Bukaera bitxia
|
du
eleberriak.
|
|
2009
|
|
|
Horren froga, liburuaren amaieran eskaintzen den egile beraren oharra eta zenbait informazio iturriren aipamena dugu. Beraz, ene ustez, fikzioa garatzeko gertakari historiko bat eszenatoki gisa aukeratu izanak bilakatzen
|
du
eleberri hau xamurra bezain latza.
|
|
|
Literatura hori mugitzen zuen motorra gelditu egin da eta kontatu nezakeen guztia kontatu dut dagoeneko, azaldu du gaur Atxagak Eferi eskainitako elkarrizketa batean. Alfaguarak argitaratu
|
du
eleberria eta erronka narratiboa izan da egilearentzat. Horrela, bigarren gaztaroan dagoela azaldu du.
|
|
|
Artetak Gernikako bonbardaketari buruzko koadroa margotzeko eskaerari uko egiten dionean, Mexikon familiarekin elkartu nahiago duela argudiatuz, bizitza lehenesten du, eta bere ibilbidean giltzarri izan zitekeen eskaintza artistikoa baztertzen. Mota horretako jokabideetan arakatzen
|
du
eleberriko narratzaileak artearen betebeharraz, bizitza (pertsonalarekin) dituen loturez gogoeta egiteko Orduña.
|
|
|
Bestalde, pentsatzen dut bazuela pisua orain 30 urte idatzi nuen ipuinak, Rosak epailearen aurrean eginiko aitortzak. Horrek markatzen
|
du
eleberriaren tonua.
|
|
|
izua ardatz, gizakion portaera da liburuaren gaia. Sanchezek berak argitu
|
du
eleberriko benetako protagonista beldurra dela. Porrot egindako harremanei buruzko nobela da Larrua hotz, idazlearen hitzetan.
|
|
|
(1995, Txalaparta). Nafarroako Erriberako leizeetan bizi izandako pertsonen lekukotasuna ematen
|
du
eleberriak.
|
|
|
Liburuko pertsonaia baten esanak laburbiltzen
|
du
eleberriaren mezua: ipuina da inportanteena.
|
|
|
Mugetan gertatzen da hibridazioa, Rabelliren iritziz. . Hor egiten
|
du
eleberrirantz edo olerkirantz?. Laburtasuna da beste ezaugarrietako bat.
|
|
|
Nobela Antoine Le Tellier pertsonaiaren bigarren abentura da Arrangement avec l' infame ren ondoren. Euskaraz ez ezik, gaztelaniaz ere argitaratu
|
du
eleberria Alberdaniak. Itzulpena Itziar Otegirena da.
|
|
|
Ukrainako jendarte postsobietarraren halako fabula beltz eta surrealista bat garatu
|
du
eleberri honetan. Aurreko apparatnik ek eta diru gose berriek osaturiko mafiak gurutzatzen dira jendearen eguneroko bizitzan.
|
|
2010
|
|
|
1936ko udaberrian gazte ingeles batek Espainiara egindako bidaia kontatzen
|
du
eleberri irabazleak. Gaztea Espainiako margolanetan aditua da eta Velazquezen koadro ezezagun baten salneurria finkatzeko deitzen dute.
|
|
|
Emmanuel Toledo kritikariak dioenez, Dick en beste liburuetako galdera berbera egiten
|
du
eleberriak: zer da erreala?.
|
|
|
Julien Vinson eta Cesar Vidalen ideia unibertsalen ondoren, nor hasiko da lizarrak, haritzak eta astigarrak bereizten? Nork hartuko
|
du
eleberri edo poema bateko milaka hitzek konprenitzeko eskatzen duen lana, zapping eginez telebistaren bidez munduko edozein bazterretara hel bazaitezke. Logika kultural eta politikoak denok garamatza airean.
|
|
2011
|
|
|
Protagonista bakarra
|
du
eleberriak kontatzaile, bi ahizparen artean hezia, eta bi ahizpen arteko espazioan kontatu beharrekoa kokatzen duena, baina beste bi gizonen artean bizitako denboran narratu duena. Kontu asko dira denbora eta espazio ezberdinetan bizi izandakoak eta gai bakarra, sendi eta harreman absurdoen kate luzea edota ezusteen sare zabala.
|
|
|
Nire neskaren berririk ez dut. Esan didatenez, mirespen handiz hitz egiten omen
|
du
eleberriaz, eta adiskide batek niri buruzko galderak ere egin zizkiola esan zidan, eta antsia halako batekin eskatu zizkiola, erantsi zuen, niri buruzko zertzeladak.
|
|
|
Irakurtzen ez dakien analfabetoak nekez gozatuko
|
du
eleberri batekin. Letretan analfabeto denak, letren mundua ezagutzen ez duenak, gramatika eta ortografia ezagutzen ez dituenak, letra bakoitzak ordezkatzen duen soinua ezagutzen ez duenak?
|
|
|
Baietz esan dit. Hego Korean izugarrizko arrakasta
|
du
eleberri erromantikoak, antza, eta urtean kaleratzen dituzten eleberri berriak asko dira. Estatu Batuetan beste.
|
|
2012
|
|
|
Osagai nagusiokin osatu du egileak bere seigarren eleberria, Xake Mate (2002), Eguzki beltzaren sekretua (2004), Arotzaren eskuak (2006), Ahaztuen mendekua (2009) eta Zer barkaturik ez (2011) lanen ostean. Albertoladron.com webgunean egileak booktrailer bat apailatu
|
du
eleberria promozionatzeko eta irakurleak erakartzeko. Gu erakarri gaitu Nafarroako Unibertsitate Publikoraino, trama garatzen den Iruñea bertaraino.
|
|
|
Gehien gehien tatuatzen den esaldia Kurt Vonnegut ek idatzi zuen Slaughterhouse Five eleberriari dagokio. Alemaniako Dresden hiriaren kontrako bonbardaketaz jarduten
|
du
eleberri horrek. " So it goes" (Horrela izan zen) esaldia da gehien tatuatzen dutena.
|
|
|
Bietatik izan du liburu batek eleberri historikotzat hartua izan dadin. Azken finean edozein nobela historiko fikzioa da eta horrexegatik hainbeste irakurlek jotzen
|
du
eleberri historikoa irakurtzera Historia liburu bat hartzera baino. Benetan zer gertatu zen jakin nahi baldin badugu Historia liburu bat hartuko dugu, baina letra txikiz gertaturiko historiaz jakitekotan batzuek" intrahistoria" deiturikoaznobela historikoak irakurtzeari ekingo diogu.
|
|
2013
|
|
|
Egileak Gipuzkoako Foru Aldundiaren Kultura, Gazteria eta Kirol Departamentuak emandako sorkuntzarako diru-laguntza bat izan
|
du
eleberri hau idazteko.
|
|
|
Irudi luke argi ugari dagoen lekuan direla itzalak indartsuago. Ruben eraikitzailearen anaia Matias iraultzaile ohia
|
du
eleberriak erdigune. Hilik dago, errauts bilakatzeko zain labe baten atarian.
|
|
|
Honela bada, seigarren eta bederatzigarren aginduek eragindako nahaspilak ditu gai Erkiagak Araibar zalduna eleberrian: gai horrekin irekitzen eta ixten
|
du
eleberria, tartean agindu horiek betetzen ez dituen pertsonaia bati emanaz nagusitasuna.
|
|
|
Irudia: Liz Henry Lehen Hezkuntzako ikasleentzako eleberri grafikoa Irudia eleberrian erabiltzeak indartu egiten du Lehen Hezkuntzako ikasleen ulermena Komikiaren antzeko diseinua
|
du
eleberri grafikoak. Istorio bat kontatzen du bineten bidez, eta nobela tradizional batek baino testu gutxiagorekin emozioa irabazten du irudietan.
|
|
|
Idazlearen aburuz, bere lanak garaiko gizartea modu sakon batean aztertzea bilatzen du, bailara hauetan bizi ziren familien historioak kontatuz, eurek bizi izandako pasio, auzi, eta herentziekin batera. Mexikoko lurraldeetarantz eman zen Aiaraldeko biztanleen inmigrazioa ere berebiziko garrantzia izango
|
du
eleberri honetan.
|
|
|
Gaur, ostirala, aurkeztuko du Iñigo Ibarguren azpeitiarrak Triangelu irristakorra eleberria, 19:00etatik aurrera, Enparan dorretxean. Ibargurenek aurreratu duenez," bi gizon eta emakume baten arteko istorioa kontatzen
|
du
eleberriak".
|
|
2014
|
|
|
senar emazte aberastu berri batzuek ez diote alabari parte hartzen utziko emango duten lehen dantzaldian. Hori kontatzen
|
du
eleberri laburrak, eta nola alaba mendekatzen den. Beste ezer ez.
|
|
|
a) Zertan lagundu
|
du
eleberria kapituluka antolatzeak. Eta kapituluei izenburua jartzeak?
|
|
|
Egun bakarrean gertatzen da kontakizuna, drama klasikoetan bezala, hiru ataletan banatua. 2013ko ekainaren 6an kokatu
|
du
eleberria idazleak, eta eskuineko zinegotzia berandu esnatu zen Euskal Herriaren independentzia bere eskutik etorri zen egunean.
|
|
|
Idazlea Herriko Etxean errezebitua izan da, Kotte Ecenarro auzapezak eta Christelle Cazalis axudantak gain gainetik goretsi dute egin duen lana. Sari bera ukan duten guziek bezala, hunek ere hitzeman
|
du
eleberri laburtxo bat bederen plazaratuko duela kondatuko duen ixtorioa Hendaian kokatuz...
|
|
2015
|
|
|
Mezuaren edukiak eta idazkerak harritu zuen. Asiainek deklaratu
|
du
eleberri beltzak gogoko dituela, eta atzean «profesional bat» zegoela sumatu zuela, besteak beste, 500 eurokoei izendapen handiko billete deitzen zielako. Haren esanetan, mehatxuak «ondoeza» eragin zion:
|
|
|
A. apaizak iragana gainditu nahi du, gutunak idazten dizkion apaiza orain imitatuz, harekin bat eginez. Eskuarki onartuta dagoen ustea, alabaina, gizakiok, gainerako bizidunek ez bezala, badugula iragana errepikatzera behartu nahi gaituenari itzuri egiteko ahalmena alegia, are benetan berria litzatekeen zerbait asmatzekoa, goitik behera zapuzten
|
du
eleberri honetako protagonistaren ibilbideak.
|
|
|
esaten baitu guztia, Mari Karmen Garmendiak bezala; Charles taxista mutilzaharra, ametsetako txoriaren bila beti bihotz negartien kroniketan; Laverdure loroa, guztioi egia etengabe aurpegiratzen(, hitz eta pitz ari haiz, hitz eta pitz, besterik ez dakik egiten?), bere azken esaldian izan ezik; Gridoux zapatari enigmatikoa (zapatagintza, gizartearen oinarri)... Gainera, izena ahantzi duenez edonor izan daitekeen gizaseme batek garrantzi berezia hartuko
|
du
eleberriak aitzina egin ahala, hurrenez hurren izango baita, tipo, deituriko satiro bat, Pedro surplus zomorroia, Trouscaillon trafiko guardia, Bertin Poirée inspektorea eta Aroun Arachide infernuko printzea.
|
|
|
Montoiaren Azken afaria hein batean Muñozen eleberriaren iruntzia da, bestelako posizio ideologikotik egina. Kale borrokagatiko akusazioen ondoren ertzainek atxilotu, torturatu, espetxeratu eta azkenean hildako Eneko Goñiren istorioa kontatzen
|
du
eleberriak, oraingoan ere fokua gurasoengan, batez ere aitarengan, jarrita. Estatuaren errepresioaren gordintasuna gazteak ustez egindako delituaren eta jasotako ondorioen arteko desfasearen bidez irudikatzen da, estatuaren aparatu polizial eta judizialak zein kartzelak pertsonaia suntsitzen baitute.
|
|
2016
|
|
|
Tristea eta hunkigarria da, nahiz eta umore pixka ere baduen; baina umore garratza, tristea. Pasarte horrek hartzen
|
du
eleberriaren XIV. kapitulu osoa. Guztira, hogeita zortzi ditu eleberriak.
|
|
|
Bertso honexek ixten
|
du
eleberria, aurretik beste bi hamarreko handi dituela. Azken lerroa horrela, osorik letra larriz, Zavalak idatziko zuen, eta honek hartuko zuen hortik eleberriaren izenburua ere.
|
|
|
Lehenengoa: argitaragabea izan behar
|
du
eleberriak, eta gehienez ehun orrialdekoa, makinaz tarte bikoitzez idatzia. Bigarrena:
|
|
2017
|
|
|
Cadaquesko Sabana sorginaren alaba da, eta eleberrian haien aipamena ere egiten da". Horrez gain, Arrutik gaineratu
|
du
eleberrian bi ipuin sartu nahi zituela Garatek, eta haiek Lazkanok idatzi behar zituela" garbi" zuela. Ipuin horiek, berriz, Garateren lehengusu Andoni Salegi Otsobeltzek ilustratu ditu.
|
|
|
Garatek prentsaurrekoan adierazi du istorioa bera kontatzea baino" politagoa" izan dela prozesua, eta beraientzat" bizi osorako gogoan" geratuko dela Cadaquesco esperientzia. Era berean, gaineratu
|
du
eleberria" erraz irakurtzekoa" dela.
|
|
|
" Gorriaren familia" da, eta aita alabak egun horretan bertan desagerrarazten dituzte, hala gainerako kideen patua idatzita utzirik. Hasiera indartsua
|
du
eleberriak; Kafkak zioen bezala, buruan jotzen zaituen horietakoa da. Tentsio horri bide ematea, ordea, ez da erraza, eta pasarte batzuk astun gertatzen dira.
|
|
|
Zer nolako harrera izan
|
du
eleberriak. Eleberri grafikoa Gradu Amaierako Lana bezala egin nuen, lehen esan bezala, eta ez dago oraindik argitaratuta. Baina ea lortzen dudan noizbait, horretan nabil.
|
|
2018
|
|
|
Lamarqueren ibilerak ezaguturik harritu egin ginen, harritu ginenez; oraino inork ez
|
du
eleberri ala filmen bat egin material horrekin. Arma trafikoa, espioi bikoitza, Zumalakarregi, Espoz Mina, Frantzia, Ingalaterra...
|
|
2019
|
|
|
Saizarbitoriak liburuari buruzko lehen elkarrizketetan adierazi zuen moduan, bikote harremanaren gainbeheran emaztearen heriotzaz amaitzen den harreman gatazkatsuaren amaiera latza nola edo hala" ekidin ote zitekeen" hausnartzen
|
du
eleberri honetan. Non eta nork egin zuen okerra hausnartzen dihardu.
|
|
|
Eleberriko bikoteaz gain, haien maitale diren Adolfo eta Bioleta ere agertuko zaizkigu. Azken honen amona Mikele de Abandoren irudiak, aurrerago ikusiko dugun moduan, garrantzia handia izanen
|
du
eleberrian. Samuel, Ino, Nikolas, Beltran, Benito eta Klaudia adiskide adinduak Hanbre izeneko sagardotegian elkartzen dira Flora eta Senarrarekin batera, eta gerrari buruzko oroitzapen eta istorioak kontatzen dituzte.
|
|
|
Bigarren horretan emakumeen kontrako bortizkeria du hizpide nagusi, nobela beltzaren ezaugarriak eta intriga baliatuz eta, bide batez, Jamen Cain en Karteroak beti deitzen du bi aldiz (1934) eleberriaren argumentua irauliz. Tratu txarren biktima baten aitortzan esandakoak jasoz osatu
|
du
eleberria Lertxundik, muturreko egoeran dagoen emakumearen sufrimendua erakusteko asmoz. Liburuak nobela beltzaren eta eleberri psikologikoaren ezaugarriak konbinatzen ditu, gertaerak hiru ahotsen bidez ematen baitzaizkigu ezagutzera:
|
|
|
Eleberriko testuaren muina Senarrak eginiko krimenaren aitormena izanik, gertatutakoa berreraikitzen lagunduko dion memoriak guztiz funtzionalitate garrantzitsua
|
du
eleberrian. Honela, oroimenaz mintzatuz gero, ezinbesteko da Proust idazle frantses famatua aipatzea.
|
|
|
Ramon Saizarbitoriaren azken eleberri honetan bukaera gutxienekoa da, liburu honen mamia ez dago istorioan, baizik eta istorioa kontatzeko eran. Baina lasai, ez beldurtu, ez hasi pentsatzen liburu pisutsu, metafisiko edo zail baten aurrean zaudetenik, ez, Hamaika pauso, Ene Jesus, Ehun metro eta Egunero hasten delako idatzi dituen idazleak ez
|
du
eleberri hau egin zuek aspertzeko edo bere mamuak uxatzeko, bere asmoa askoz interesgarriagoa eta txalotzekoa da: Saizarbitoriak zuen arreta bereganatu nahi du, harrapatu eta txundituta utzi, eta horretarako hasieratik apustu zaila eginez hasten da, bukaeratik hasiz.
|
|
|
• Irakurri eleberriaren sinopsia denon artean. Zer kontatuko
|
du
eleberri honek?
|
|
|
Adolfok Florari idatzitako postal bat aurkitzen duenean, Senarrak ez du uste Flora inolaz ere beste norbaitekin egon daitekeenik, ez zaio burutik pasatzen berak horrelakorik egin dezakeenik, hain baztertua eta abandonatua du, ezen ez duen emakume burujabe gisa ikusten. Behin eta berriro errepikatzen
|
du
eleberrian zehar ez zuela uste Florak sekula huts egingo zionik. Honela," sinesgaitza iruditzen zitzaidalako beste norbaitekin ohera zitekeenik" (48) bezalako esaldiak errepikatzen dira (117,151, 164,166).
|
|
|
Gerrako kronikak eleberrian fikzioaren iraganeko eta orainaldiko gertaerek simetriak dituzte, data, bizitza ibilbide eta emaitzetan, baina elkar lotzen dituen legea ez da fatalitate magiko bat, ekidinezinezko historiaren/ istorioaren lege sekretuari obeditzen baitiote, hots fikzioaren logika interno bati. Lege horri buruz hausnartzen
|
du
eleberriak, bere memoriak ekarri dizkion oroitzapenen plater hautsiaren zatiek hartu duten molde zurtu eta jada ekidinezinari begira. Halere, hartaz hausnartu eta gauzak bestela izan zitezkeela pentsatzeak libreago sentiarazten du, fikzioaren bidez pentsatzeak, hortaz, historiaren/ istorioen okerren zamaz arintzeko bidea eskaintzen diote.
|
|
|
Hernandez Abaituaren hitzekin bat egiten
|
du
eleberri honen azterketan interpretazio sinbolikoari begira atera dugun lehen ondorio nagusiak: giza kondizioaz dihardu, ezer baino lehenago narrazio honek, eta bereziki" gizaki gaixo" ekiko gupida gizatiar batek hunkitzen du.
|
|
|
Dulce Chaconen La voz dormida, Bernardo Atxagaren Soinujolearen semea, Jordi Solerren Los rojos de ultramar, Kirmen Uriberen Mussche eta Carme Rierak idatziriko La meitat de l' ànima.Obra bakoitzean, pertsonaia nagusiak iraganaren eta orainaren arteko loturak egiteko bere bidea egiten du, eta baliabide literarioen bidez lantzen du egileak memoria historikoa. Gehitu
|
du
eleberri horiek, orokorrean pertsonei buruzkoak badira ere, gero eta gehiago objektuek ere ahalbidetzen dutela iraganaren eta orainaren arteko zubia.Hortaz, Aldekoak azaldu du nola landua den memoria historikoa Jenisjoplin eta Hamaika pauso obretan. Bien ikuspegi historiko politikoaz aritu da hizketan, bi belaunaldi desberdinen arteko aldaketa erakutsiz.
|
|
|
Umore horrek finkatzen
|
du
eleberriaren ikusmolde historikoa. Gauez harrizko zubiaren azpian eleberriak tristura eutsiz eta umore estaliz zirriborratzen du garai jakin baten irudia, zeinaren kultura halabeharrez azkendu baitzen II. Mundu Gerran.
|
|
|
Esaten zuen: . Ezin uka arrakasta eduki duela (hilabete gutxian bi argitalpen izan
|
du
eleberri honek), baina liburu hau idazterakoan gehiago izan ditu gogoan irakurleen txaloak, egiten ari zen eleberria baino?. Hara, P.:
|
|
|
Ehun metro (1976) da, ziur aski, hiru liburuetan ekarpen nabarmenena egiten duena. Hiriakezinbesteko papera jokatzen
|
du
eleberri honetan, elkar gurutzatzen dien istorioen puzzleari espazioamankomuna eskaintzen baitio. Hasteko, Saizarbitoriak Donostia ekartzen du euskal literaturara, betiere begirada gertu eta ezagun batetik, baina inolaz ere sinplifikatu gabe, eszenatoki huts bihurtugabe.
|
|
2020
|
|
|
Haatik, Irun Hiria Literatura Saria jaso ondoren, Etxamendiren obraren argitalpen oso osoa Ipar Euskal Herrian mugatuko da, Maiatz argitaletxea hedatzaile. Eta bestalde, Eñaut Etxamendik ez
|
du
eleberririk ez narrazio luze gehiagorik argitaratuko, ez bada Gizon saindu eta maite min 2010 eta 2011 artean Maiatz aldizkariaren hiru aletan, zatika emana.
|
|
|
Tobias emakume baten oroitzapenak, hura inoiz elkartuko zaionaren esperantzak bizi du, gainera. Hemen biltzen
|
du
eleberri laburraren muina: " Nire bizitzari dagokionez, hitz gutxitan laburbil daiteke:
|
|
|
Eta erbestearen, bakardadearen, memoriaren gaineko ariketa kolpagarria da. Esaten
|
du
eleberriak: " Atzo dena zen ederrago"; baina esateko pixka bat aurrerago:
|
|
|
senar emazte aberastu berri batzuek ez diote alabari parte hartzen utziko emango duten lehen dantzaldian. Hori kontatzen
|
du
eleberri laburrak, eta nola alaba mendekatzen den. Beste ezer ez.
|
|
|
Oraingo honetan, eleberria osatzen duten espazioak errealak dira, eta ekintzek Euskal Herrian hartzen dute leku, Donostian, irakurle euskaldunari irudikapen urbano ezaguna eskainiz. Donostiak ezinbesteko papera jokatzen
|
du
eleberriaren eraikuntzan, espazioen egiazkotasunak sinesgarritasuna ematen baitie testuinguru zehatz horretan gertatzen diren ekintzei, eta bereziki, irakurlea hiri literariora gerturatzen baitu sentimendu arrotzik sortu gabe. Ez dago asmatutako edo urruneko espazioen beharrik urbanotasuna euskal letretara ekartzeko, eta hala, Konstituzio plazak, San Martin edo San Jeronimo kaleek zein Udaletxeak euskal hirien potentzial literarioa sustatzen dute Saizarbitoriaren bigarren eleberrian.
|
|
|
Henri Pickek ondo adierazten
|
du
eleberrian.
|
|
2021
|
|
|
Baina garai, toki eta" iraultza" baten sinbolo eta ezaugarria izanik, ezin
|
du
eleberriak Agirrek haren portaera gehiago justifikatu gabe utzi, irakurle gaiztoak erraz asko susma dezake portaera pertsonal zeken batzuk baino zerbait gehiago egon daitekeela Auñemendi guztian hedatutako iritzi eta erreakzio orokor hartan. Eta orriak eta orriak emango ditu Arnoldoren portaera zuritu ahal izateko.
|
|
|
Baina Lhandek eta bestek17 diotena diotela, Auñemendiko Loreak ondo asmatu zuen transmititzen Agirrek akaso modu kontzientean bilatzen ez zuena ere. Izatez, Auñemendiko saltus eta ager erromantiko haietan hedatzen ari zen konbultsio ideologikoa eta politiko soziala irudikatuz, hemeretzigarren mendearen amaierak bizi zuen egoera islatzen
|
du
eleberriaren hasieratik ia azken kapituluraino. Berriro diogu, Agirrek, nahi gabe apika, inguruan zuen errealitatea eta, aldi berean, bere hautu ideologiko propioa transmititzen ditu liburuan barrena.
|
|
|
Premisa bitxia baliatu du honetarako. Bilboko Guggenheim museoaren parean hesteak sabeletik zintzilika dauzkala esnatzen den emakume baten ikuspuntutik abiatu
|
du
eleberria. Itziar Amezaga du izena, eta ez daki hilda dagoela.
|
|
|
Dolu baten bidaia, halaxe definitu
|
du
eleberria Agirrek: «Nahi den haur bat galtzearen ondoriozko dolua da, eta gogoz kontrako abortu bat egin behar izatea».
|
|
|
Gogoan ditu Gibraltarreko haurtzaroa, bere amodioak, bere amatasuna, desioa, gorputzak, ahotsak, aitortu ezin dena. Berea
|
du
eleberriko azken hitza. Eta" bai" hitza da.
|
|
2022
|
|
|
Aurten, 11 proiektu aurkeztu dituzte Igartza sariketara, eta Begoñarena hautatu dute irabazle Oihane Amantegi, Irati Jimenez eta Garazi Kamio epaimahaikideek. Idazleak 6.000 euroko laguntza jasoko du, eta urtebete izango
|
du
eleberria lantzeko; ondo bidean, 2024ko udaberrian argitaratuko dute.
|
|
|
Garai bateko espainiar kultura berreskuratu nahi dutenek, berriz, prestatuta daukate iraultza zapuzteko estrategia. Ildo horretatik abiatuz, hizkuntza minoritarioen auzia ekartzen
|
du
eleberriak gogora; autoreak berak aitortu duenez, galdera jakin batetik otu zitzaion istorioaren haria izan zitekeena. «Gure hizkuntza hegemonikoa izango balitz, nola jokatuko genuke?».
|
|
|
Hala ere, uste
|
du
eleberria ez dela zientzia fikzio hutsezkoa, eta genero horretako irakurleek hori bera iritzi diotela onartu du. «Genero desberdinetako nahasketa da».
|
|
|
Eskarne Mujika lehen itzulpenaren egileak oraingo «berezitasunetara ekarri»
|
du
eleberria.
|
|
|
Zer
|
du
eleberriak errealitatetik. Eta zer fikziotik?
|
|
|
Autokarabana n, idazleak Oñatin kokatzen
|
du
eleberria, nahiz eta ez aipatu esplizituki.
|
|
|
Onak ere bai, denak hasten direlako lanean eta hartzen dutelako bere ardura, baina alderik mesprezagarrienak eta baztertzaileenak ere hor daude. Iraia P. k ere uste
|
du
eleberriaren bukaerarantz senideak hasi direla dagoeneko aldaketaren ondorioei aurre egiten, ikusten dutela badela egoera larri horretan irtenbide bat, beraz Gregorioren aldaketak beste aldaketa bat dakarrela eta horrek senideei aukera eman diela bere etorkizunaren arduradun egiteko.
|
|
|
Tertuliakide batek aipatu
|
du
eleberrian zehar ikusten dela erreferentzialtasun falta, garai horretan behintzat, eta honetan ere antzera dabiltzala eta etengabe besteen onarpena bilatzen dela.
|
|
|
Durangon bizi den Andoni Urzelai (1967) idazle aretxabaletarrak bere bosgarren nobela publikatu du oraintsu: ‘Ametsen trafikatzailea’ Elkar argitaletxeagaz publikatu
|
du
eleberria, urte biko lanaren ondoren. Andoni Etxanoz psikiatra “makur eta handinahia” da nobelako protagonista; ametsak errealak balira lez gogoratzen laguntzen duen droga asmatu du, eta horregaz munduan bere aztarna uzteko helburuagaz jarraituko du lanean.
|