|
2000
|
|
|
Formalki, zer dago asmatua eta zer asmatzeke? Nahikoa autoebaluazio egiten al
|
du
bertsolariak bere jardunaz. Horrelako mila galdera egin behar lizkioke bertsolariak bere buruari, paisajearen aitzakian geldialdi bat egiten duenero.
|
|
|
Bestalde garai batean ideologikoki bertsolarien diskurtsoan egon zitekeen sintoniak ez du halako batasunik, pluralagoa da eta horrek zaildu egiten
|
du
bertsolariaren jardunaren arrakasta. 84 belaunaldian bertsoaren inguruan abiatu zen trenean ez ziren guztiak sartu.
|
|
2002
|
|
|
«Ari naizela, ari naizela» kantatzen duelarik, entzule denen izaten da, «Zer demontre ari ote da pentsatzen?». Egañak txapela erantzi, eta burua ireki
|
du
bertsolari baten burmuinetan zer egosten den ikus dezagun. Gaia entzuten duenetik bertsoa kantatu arte zer gertatzen den azaltzen du.
|
|
2003
|
|
|
Guk zerbait esan gura badugu, ezin dugu gai hori jartzeko zain egon. Dauden baliabideak erabilita lortu behar
|
du
bertsolariak nahi duena esatea. Lekuak badaude, eta lekurik ez dagoenen sortzeko ardura neurri handi batean norberarena da.
|
|
|
Gustura jardunez gero, hurrengoan harrotxoago jardungo zinen eta, gaizki jardun bazinen, berriz, isil isilik pasatu behar! Gaur eskolak egiten
|
du
bertsolaria, baina orduan herria akordatzen zen bertsolaria zein zen. " Hi, hau hor nonbait zabilek!", hasten ziren ohartzen eta horixe.
|
|
2005
|
|
|
Dolu egunak ziren Aresoko gazteentzat. Inguru abailduak ezinbestean ukitzen
|
du
bertsolaria. Bertsotan ongi egiten da jendea kantuan hasteko prest legokeen garaian.
|
|
|
Epaileen aurrean nola kantatzen
|
du
bertsolariak?
|
|
2007
|
|
|
Etxera ekarrita ere funtzionatu dezakeena. EAko Azkarraga jaunak egin nahi izan
|
du
bertsolariena" Kontsumatu dute..." esan duenean. 18/ 98ari buruz ari zen.
|
|
|
Bertsolaritza tradizionalak zituen ezaugarri guztiak biltzen ditu beragan eta horrek halako lilura bat sorrarazi
|
du
bertsolari gazte batzuengan. Bertsokera bizia du, sakean ona eta erantzuten azkarra, handiak entzun eta handiagoekin erantzuten dakiena, azkarra baina gauzak txukun esaten, arauak gordetzen, dakiena.
|
|
2008
|
|
|
Hagitz giro polita izaten ahal zen, baina aukera gutxiago dago kantatzeko». Mixel Airek aitortzen
|
du
bertsolariak plazak behar dituela. «Baina zergatik antolatu saioak, jakinez ez dela jenderik bilduko?
|
|
|
Ahal baduzu ondo egin, gaizki ez, behintzat, eta jendearengana iristen baldin bazara, orain baino gehiago garai hartan, ahoz aho zabaltzen da. Hasierako aukera horiek aprobetxatzen jakin behar
|
du
bertsolariak?.
|
|
|
Fredi Paiak adierazi du bere aitonak ez zuela parte hartu orain dela 50 urteko txapelketan, baina txapelketa horretan algortar batek abestu zuela gogoratu du, Asensio Bidaurrazagak. Eta 50 urte geroago algortar bi gaude, nabarmendu
|
du
bertsolariak. Finaleko lehenengo atalean finalaurrekoetan baino bertso gutxiago kantatu dituztelako, ofizioetan erosoago arituko dela pentsatzen du Paiak.
|
|
2009
|
|
|
Amaia Agirrek azken saiora arte itxaron behar izan
|
du
Bertsolarien Txapelketa Nagusiko finalerdietan izango zen ala ez jakiteko eta azkenik, kanpoan gelditu da, Llaudion aurreko larunbatean burutu zen azken saio horretan lau bertsolari izan baitziren berak lortutako 631.5 punturen gainetik. Hain juxtu aipatutako saioan Onintza Enbeitak 632.5 puntu eskuratu zituen, Amaiak baino puntu bakarra gehiago, baina Onintza finalerdietan egongo den bitartean Amaia ez da egongo.
|
|
|
Hendaian jokatu zen atzo Bertsolari Txapelketa Nagusiaren finalaurrekoetako laugarren saioa eta bertan, Amets Arzallusek bildu zituen puntu gehien, 704 puntu. Hala, azaroaren 22an Iruñean jokatuko den finalaurrekoetarako txartela eskuratu
|
du
bertsolari hendaiarrak.
|
|
|
Aurtengoan ordea, aldaketa txiki bat egin dute. Bi saiotan kantatuko
|
du
bertsolari bakoitzak, puntu gutxien jasotzen dituzten sei bertsolariek izan ezik. Horrela, lehen itzulian lau saio izango dira eta bigarren itzulian hiru.
|
|
|
Gure lagun batek beti esaten
|
du
bertsolariak gero eta elitistagoak garela. Parrandan gaudenean baten batek bertso bat eskatzen digunean derrigor bota behar dugula iruditzen zaio.
|
|
|
Aretoa bete egin da zarauztarraren jarduna entzuteko, eta, bide batez, parte hartzeko. Izan ere, hasieratik hurbildutakoen parte hartzea behartu
|
du
bertsolariak. Nola prestatu ordulariaren aurkakoa hitzaldiarekin Ega, ak entrenatzailearen rola bete du, bertsoaren sormena, aurretik eta ondoren?
|
|
|
2007an Gipuzkoako Txapelketako finalaurrekoetan aritu zen. Lehenbiziko aldia
|
du
Bertsolari Txapelketa Nagusian.
|
|
|
Zazpigarren egin zuen final laurdenetako sailkapenean, Bilboko kanporaketan lortutako 639,5 puntuekin. Lehenbiziko aldia
|
du
Bertsolari Txapelketa Nagusian. Nafarroako txapeldunordea da gaur egun.
|
|
2010
|
|
|
Kantuentzako hitzak egiteko ez
|
du
bertsolariak etenik egin behar, baina neurri luzeko lanak egiteko bai. «Hitzena gauza puntuala izaten da.
|
|
|
Gizon ttikia genuen Matxin, isila eta lasaia, baina barneko bizitza sakonarekin: . Egiten zituen gogoeta horiek agertzen ziren bertsuak kantatzen zituelarik? 9 Mayi Etchegaray senpertarrak honela deskribatzen
|
du
bertsolaria: –Arraroa zen, gizon pullit bat zen, arras airosa, maitia zen gaixoa!? 10 Aita Lafittek aitortzen digunez, lehen gerla garaiko bertsolarien artean Matxin zuen gogokoen11 Zeruko Argia aldizkariaren 600 zenbakian12, honela deskribatzen zigun Lafittek Senpereko bertsolaria:
|
|
|
Bietarako aitzakia franko ageri baita. Alde batetik Goizuetako kartzelatik bertatik ari dela ematen
|
du
bertsolariak, nahiz Iruñerako martxan dela iduri:
|
|
2011
|
|
|
Lehen aldiz iraungo
|
du
bertsolari txapelketa batek ia zortzi hilabete. Gpuntua maiatzaren 8an jarri zen abian Orion, eta abenduaren 18an jokatuko da Finala Donostiako Illunben.
|
|
|
Manu Muniategiandikotxea bergararrak egin
|
du
Bertsolari iragartzeko kartela…Bai, Manurekin berriketa asko egindakoa naiz, baina ez dut inoiz lan egin harekin. Eta oso gustura geratu naiz egin duenarekin.
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herrirako jauzia egingo
|
du
bertsolari gazteen Erniarraitz Sariketak
|
|
|
Eta hori eskatzen dio entzuleak. Herri baten aurrean bertsolariak bere irudi bat ematen du, eta herri batek plaza batzuk ematen baldin badizkio bertsolari horri irudi hori gustatu zaiolako ematen dizkio; hara joaten den bakoitzean, herri horrek nahi
|
du
bertsolari horrek hortik ematea. Ez da berdin gauza bera nik esan edo Joxe Agirrek esan; edo beste bertsolari batek esan.
|
|
2013
|
|
|
Ez da gutxi!». Gasteizko euskalgintza eta bertsogintzari buruz ere iritzi baikorra
|
du
bertsolariak; hain zuzen ere, ate berriak irekitzen ari omen zaizkie hauei ere: «Azken urteotan bakoitza bere mundutxoan ibili ote garen irudipena daukat, eta norabidea egunerokoak markatu digu, nik uste, eta, orain urtebetetze ospakizunetan gaudela aprobetxatuz, badugu norabidea hautatu eta elkarrekin indarra egiteko».
|
|
|
Gaur gaurko gaien berri unean unean eta euskaraz izateko aukera eskertzen du gehien. Euskarazko edukiak lortzeko aukera bakarra direla ere azpimarratu
|
du
bertsolariak. «Euskaraz bakarrik aurki daitezkeen zenbait gauza eskaintzen dizkit, eta horrek asko balio du».
|
|
|
Dena dela, ikerketa honen arabera, gutxiago dira bertsozale sutsuak. Hain zuzen ere, Euskal Herriko biztanleria elebidunaren %8, 1ak
|
du
bertsolariak entzuteko ohitura; hau da, 54.000 pertsona (bertso emanaldietara joan dira azken hiruhilekoan). Inkesta horren arabera, bertsolariak entzutera joaten direnen artean, %24, 4 hiru edo lau alditan edo gehiagotan joan da azken hiruhilabetekoan bertsolariak entzutera.
|
|
|
Aitzinera segitzen
|
du
Bertsolari Txapelketa Nagusiak. Larunbatean bosgarren finalaurrekoa jokatuko da Elizondon, bigarren itzuliko lehenbizikoa.
|
|
|
Hernaniko bertso eskolako kidea da. Bitan irabazi
|
du
bertsolari gazteentzako Lizardi sariketa eta behin Orixe sariketa. Laugarren aldia du Txapelketa Nagusian.Xabier Silveira Etxeberria (Lesaka, 1976) Idazlea eta zutabegilea da.
|
|
2014
|
|
|
Muxikarrak horrela definitzen
|
du
bertsolariaren bilakaera txapelketan: " Ume zarenean dena da erraza, dena doa berez.
|
|
|
" Garrantzitsua" da beraz txapelketa eta horregatik lantzen, fintzen eta prestatzen
|
du
bertsolari bakoitzak bere bertsokera oholtzara igo aurretik.
|
|
|
1988an, Flor de baladas vascas liburuaren aitzinsolasean. Aste honetan, beste harribitxien artean, esan
|
du
bertsolariak imitatzen ahalegindu zela Aresti hasi zenean; herri poesia zuela buruan. 1959ko Bizkaitarrak poemari begiratuta, ez zaio arrazoi falta:
|
|
|
«Abestiak gitarrarekin ere jo daitezke; moldaketei irekiak daude, alde horretatik». «Sortu dudan ikuskizunean, Gaintzako baserria eta Iruñeko kalea uztartzen ditut; izan ere, ematen ez badu ere, hizkuntza berdina dira biak» adierazi
|
du
bertsolariak. Bien artean zubiak eraiki nahi ditu, beraz.
|
|
|
Danelek astebururako egindako pronostiko guztiak kaskar kaskarrak atera zaizkio. Lau t' erdiko pilota txapelketan, Aimarrek Irujori irabazi egin dio, 22 eta 16 Eta BECen antolatutako Euskal Herriko finalean Unai Iturriagak ez
|
du
bertsolari txapela jantzi, ametsa beste batek bete du.
|
|
|
Bertan Xabier Amuriza azaltzen da protagonista gisa, 1980ko Euskal Herriko Txapelketankantatutako bertso baten egituratze prozesua azalduz. Momentu horretako bere barne pentsamenduaazaltzen
|
du
bertsolariak dokumentalean, eta bertan, une horretan publikoarekin zuen «elkarrizketa»edota loturaren eragina argi ikusten da.
|
|
|
Iparraldeko bertsolari gazteekin hobeki ageri da aspektu hori orain, zahartzen direlako poxi bat, Amets edo Sustrairi prestigioari lotua zaie. Baina onartu behar
|
du
bertsolariak kargu hartzean betekizun hori ere egiten duela bere. Berriz jiten zait gogora Angel Aitzibururen jujearen funtzioa.
|
|
|
Ez da egokia. Jantzia behar
|
du
bertsolariak ere eta xamarra ez da hain itsusia, gainera orain ez delako egun guziko jantzia. Villar-en" Antzerkian jantziak frailea egiten du" esapideak funtzionatuko du hobeki.
|
|
|
Lehen urratsa ez baitu egin. Edozein izanik ere desmartxari emanen diogun forma berria, santibatekariek lagundurik jendeengana jo behar
|
du
bertsolariak, horren sostengatzera jin daitezen erreferaz, ezen jendearen biltzeko onartua izan behar baitu bertsolari gisa. Orain bertso eskolek betetzen dute funtzio hori.
|
|
|
Bidea egin dugu Odolaren mintzoa idatzi zenetik. Telebista ez da presentzia bat, sukaldetara ekartzen
|
du
bertsolaria baina urruntzen du hurbiltzeko orde. Ez engana.
|
|
|
Hau brau salatzea hitz gordinez, irratian egiten diren haserre lekukotasun horiek adibidetzat hartzen ditut, jendeak gaizki mintzatzea deitzen du. Ez
|
du
bertsolari batek baizik egiten ahal, eta bertsoz, formaren babesa eta bardo funtzioa eskubide dituelako. Pompidou eta Kennedyri erranak arrailerian atera ditut antzerkian baina ez dut nahi testuingurutik eta mentalitatetik kanpo kondenatu.
|
|
|
Gizon argi batek hor ez du hauturik, onartzea baizik. Ez
|
du
bertsolariak, libertimenduetako Xalbadorren anaia bixki hark, beste hauturik Uztapiderekin aritzea baino eta denbora berean izpiritu txarra duen batek aise ulertuko du epai mahaiak ez duela deus epaitzen hortik hara. Egiten ahal duten minimoa dela Uztapide txapeldun ezartzea.
|
|
|
Dantzariek zirkulua osatzen dute, harrespil sinbolikoa, eskultura bizidun bat dute ematen eta bolanta aipatuko delarik ikusiko da zer duen jokoa. Espazio hau hausten du zirtzilak edo hartzen, tentsio hori konpontzen
|
du
bertsolariak zirtzilei arrazoia emanez edo hauen zafratuz. Ulertzen da dena forma dela, dena dela irri eta distantzia, kausitua izateko.
|
|
2015
|
|
|
Erantzitako maskarak, borroka psikologikoak, emozioen kudeaketa, tristurarako joera, emozioak eta generoa… Egungo bertsogintzan emozioek zein leku duten eta bertsolariei nola eragiten dieten aztertu
|
du
BERTSOLARI aldizkariak Onintza Enbeita, Odei Barroso, Amaia Agirre eta Igor Elortza bertsolarien eta Amaia Vazquez psikologoaren bidez.
|
|
|
Arte guztietan da hartzailea beharrezko, harreraren estetikak ondo lantzen duen moduan, baina bertsolaritzan badirudi faktore hori are pisuzkoagoa dela. Izan ere, publikoaren erantzun berehalakoa bilatzen
|
du
bertsolariak, bat batekotasunak ez dio uzten harrera motela izaten. Horrekin batera, nabarmentzen zuten bertsolaritzako publikoa aldatzen ari zela, geroz eta heterogeneoagoa bilakatzen ari zela.
|
|
|
Puntulariak, beraz, poto egitea ekidin behar du kosta ahala kosta. Horregatik, puntulariak segurtasuna bilatzen
|
du
bertsolariaren alaitasun eta freskotasunaren kaltetan, eta bertsoa bota baino bete egiten du. Baliabide estilistikoei ematen die berebiziko garrantzia, puntu eta errima aberatsak bilatzeari, eta bertsolariaren boza eta bertsoaren narrazioa bigarren mailan geratzen dira.
|
|
|
Kasu horretan bertsolariaren erabakia hartu zuten kontuan. Horren arabera, gaiaren komikotasuna esplizitua ez bada, nekez hartzen
|
du
bertsolariak umoretik jotzeko erabakia, kartzelakoan esaterako, «egoerak beste aldean jarri zaitu» gaiarekin seriotasunetik jo zuten denek.
|
|
|
Hemen, talo postuko ariketa erreferentziatzat hartuta, umore maskulinorako joera dagoela esan dezakegu. Kasu horretan, umorea egiteko ohiko kodea erabiltzen
|
du
bertsolariak, publikoak barneratua duena eta horren aurrean nola erantzun badakiena. Esaterako, txistorraren eta zakilaren arteko lotura egitean edo gizonezko saltzaileak ligatzeko duen interesa aipatzean, ikusleak barrearekin erantzungo du.
|
|
|
" Bertsoa gizartea ospatzeko modu bat bezala ulertu dezakegulakoan nago[...] gizartearen parte hartzea ere nabarmentzekoa da. Gizarte ikuslea eta entzulea zirriborratzen
|
du
Bertsolari Txapelketa Nagusiak. Ikuspuntu horretatik publikoa era pasiboan irudikatzeko tentazioa egon daiteke.
|
|
2016
|
|
|
Azken aurreko koplan aipatzen den aingeruño kuttunak ere ez du haurraren generoa zehazten. Gauak eta itsasoaren hurbiltasunaren sentsazioak ezaugarriak ezabatzera bulkatzen
|
du
bertsolaria. Poesia, laino giro laño horretan erraldoi altxatzen da.
|
|
|
Eta errepublikano izandakoentzat, isiltasuna. Antonio Zavalak Hauspoa bilduman Lopetegiri libururik ez eskaini izana jarri
|
du
bertsolariaren inguruan urtetan izan den mututasunaren adibide gisa: " Ez dut uste bertsolari mailagatik zenik.
|
|
2017
|
|
|
Balio du plazarako, han bertsolariari jartzen zaizkiolako bere bizitzarekin zerikusi zuzena duten puntuak. Publikoak ezagutzen
|
du
bertsolaria, badaki ze mundutatik datorren, kodea ulertzen du, eta ariketak funtzionatzen du. Txapelketan, ordea, ulertzen da afera pertsonalak puntutzat jartzea ez dela justua, desorekak sor daitezkeelako, eta soluzio gisara proposatzen dira gai orokorrei buruzko puntuak," aberatsak aberats/ ta pobreak pobre" tankerako esaldi eginak.
|
|
|
Nik uste entzuleak, berak ere, bere burua nahasten dala pentsatzen" nik egoera horretan zer esango nuke, zer pentsatuko nuke?" orduan, bera hasten da, bere barruan, horrei erantzuna ematen, entzuten dio bertsolariari eta ikusten
|
du
bertsolariaren forma hori zenbateraino dan aberatsagoa, zenbateraino dan ederragoa, zenbateraion dan, e, artistikoagoa, eta orduan, nolabait, bertsolariarekin identifikaturik dagoen entzuleak, hantxe gozamen hori izaten du, zeren bertsolariaren hitza ere, bere hitz bihurtzen da, eta orduan, hor dago entzulearen gozamen hori, hortik dator, ez, nolabait, entzulea bera ere bertso horiek botatzen ari da bertsolariarekin.
|
|
|
bada), denbora tarte laburra
|
du
bertsolariak bertsoa
|
|
|
Eta kantuaren hitzek hori islatzen dute, Lesakako oroimena oinarri hartuta. Horretarako, leloaren bikotasunarekin jolastu
|
du
bertsolariak: etorkizuna eta iraganarekin bezala, ikastolako bi belaunaldiekin, Lesakako bigarren Nafarroa Oinez bestarekin, bi eraikinekin… leloa behin eta berriz errepikatuz. Igor Telletxearen musika ere bide beretik doa. Memoriari keinu egiteko, erraterako, toberak entzunen ditugu kantaren hasieratik.
|
|
|
Aduna, 1995eko irailak 15 Anjel Mari Peñagarikano rockero ospetsua da, eta Sarasua, rockeroa ikusi orduko garrasika hasten den neska gaztea. Genero rolak bezainbesteko arreta ematen
|
du
bertsolariek ofizio barrutik hartutako bideak: Jon Sarasua bederatzi puntukoan hasi da kantuan, baina Peñak, rockeroaren paperean sartuta, zortziko nagusian emango dio erantzuna.
|
|
|
Bertsoa ere kantua da, bide batez. Doñu apalagoak, musika pobreagoa, erabiliko
|
du
bertsolariak zenbait belarrirentzat.
|
|
|
" 60ko eta 70eko hamarkadaren lehen urteetan, mundua eta funtsezko balioak ikusteko eran, berarekin bat datorren publiko batentzat kantatzen
|
du
bertsolariak. Testuinguru horren oinarria Euskal Herriak eta bere hizkuntzak jasaten duten zapalkuntzan datza.
|
|
|
Aitzitik, hartzailearen erantzuna askoz estatikoagoa da bertsolaritzan, oholtza gainean odolaren kudeaketan eta gorputzaren kontrolean ari den bertsolariarekin bat eginez, txalo jotzen zaio bertsolariari bertsoaren amaieran; hartzaileak barre edo negar egingo du; bertsoaren azken puntua igarrita, entzuleak huraxe kantatuko
|
du
bertsolariarekin batera. Bertsokera ezberdinek ez dute erantzun bereziturik eragiten, baina.
|
|
|
Egileak denbora har dezake lanketarako, eta nahi beste landu ditzake abestiaren entzuketa bakoitzean ugaritu daitezkeen ñabardurak eta aukera diferenteak. Bestalde, bat bateko bertsoan ez bezala, hitzen musikaltasuna eta sonoritatea bereziki zaintzeko aukera
|
du
bertsolariak, hizkuntza musika tresnatzat hartuta.
|
|
|
Esaterako, Sarah Ahmed-ek (2004) konfort heterosexuala eta homosexualaren kontra idatzi duena interesgarria da. Gurean, Uxue Alberdik gogoeta egin
|
du
bertsolariaren deserosotasunaz Kafkaren Aulkia ikuskizunaren harira, Harkaitz Canok idatzitako ipuin bati erreferentzia eginez.
|
|
2018
|
|
|
Artetxe: " Ekartzen ahal
|
du
bertsolariak lasaiago izatea. Oholtza batetik publikoaren urruntasunera, pentsatzen dut urduritasuna gehitzen duela.
|
|
|
Azken mementoan, ordea, tunela atzeman zuten presozainek, eta horretan gelditu zen ihes egitearen ametsa. Ihesaldi entsegu hura gertatu zenetik mende erdia iragan den honetan, gertakizun hura oinarri duen eleberria idatzi
|
du
bertsolari idazleak. Haatik, orduko errealitatea fikzio gisa aurkezten digu, elementu fantastiko bat txertaturik:
|
|
|
Epaimahaia ez delako ausartzen baremoan gora eta behera ibiltzera? Nork uste
|
du
bertsolari multzo horietan badirela batzuk besteak baino anitzez hobeak edo eskasagoak. Puntuazio horrek erakusten duena da Bertsolari Txapelketa Nagusiko bertsolarien maila orekatua dela eta, gainera, maila ona dela.
|
|
|
Edo ezaugarri batzuk bertsolari anitzek dauzkate. Antzekotasunak aurki badaitezke ere, Txapelketak erakutsi
|
du
bertsolariak ez direla uniformeak. Batzuek metaforekin edota hitz jokoekin gozarazi gaituzte, beste batzuek umoretik jo dute, eta ohartu gara umoreak ere era askotakoak direla.
|
|
2019
|
|
|
Berde argi ia zuriak, behe behean dagoenak, erakusten
|
du
bertsolariak hika egitea tradizionalki onargarria edo egokia izango ez zen egoeretan agertutako aditz formen kopurua. Berde ilunagoetan ikus dezakegu bertsolariak hika egin zezan aukera eskaintzen zuen testuinguruetan aurkitutako aditz forma kopurua; tarteko berdeak adierazten du zukako forma kopurua, eta goian doi doi azaltzen den laukizuzen ilunenak erakusten du bertsolariek erabilitako hikako formen kopurua.
|
|
|
Berde argi ia zuriak, behe behean dagoenak, erakusten du bertsolariak hika egitea tradizionalki onargarria edo egokia izango ez zen egoeretan agertutako aditz formen kopurua. Berde ilunagoetan ikus dezakegu bertsolariak hika egin zezan aukera eskaintzen zuen testuinguruetan aurkitutako aditz forma kopurua; tarteko berdeak adierazten du zukako forma kopurua, eta goian doi doi azaltzen den laukizuzen ilunenak erakusten
|
du
bertsolariek erabilitako hikako formen kopurua. Parentesi artean dagoen portzentajeak adierazten du gainean duen zenbakiak ehunekotan zenbat balio duen (egoera potentzialak kontuan hartuta).
|
|
|
Hor dago lehen koska. Egun horretan kantatutakoaren arabera aipatuko
|
du
bertsolari hau edo beste, eta gaiak gustatu zaizkion edo ez. Hiru orduko emanaldia ardatz hartuta osatuko du bere iritzia.
|
|
|
Txapelketako saioaren aurretik jasotako babes eta animo mezuen indarrarekin egingo
|
du
bertsolariak oholtzarako bidea. Txaketarekin batera kenduko ditu kezka eta lotsak.
|
|
|
«Finaleko argazkiak ez du islatzen errealitatea, zortzi finalistei meritua kendu gabe». Terrerosek ere aipatu du emakumezkoen falta dagoela, baina nabarmendu egin
|
du
bertsolari gazteek dakarten freskotasuna.Txapela eskuratzeko irrikaz eta gogotsu, baina lasai agertu dira zortzi bertsolariak aurkezpenean. «Gozatzera noa finalera; helbururik baztertu gabe, baina gozatzera», adierazi du Joanes lllarregik.
|
|
|
Bertsolaria ekintzailea da. Hori esanda, Zulaikak nabarmentzen
|
du
bertsolarien jarduna ahozkoa dela, horrek bere izaera eta identitatea ezinbestez baldintzatzen duelarik. Ahozko hitzak interakzioa eskatzen du, pertsona behar du, pertsonala da.
|
|
|
Bertsolariari baloratu zaiona euskalgintzan une bakoitzean baloratu denaren araberakoa izan da. Euskal munduan zein balio diren gu, euskalduntasuna definitzen dutenak, horrek definituko
|
du
bertsolaria, eta neurri txikiago batean, baliteke alderantziz ere gertatzea. Lorea Agirreren Korrikako diskurtsoak “plaza hartu, nor izan... ” [2] nire ustez, bertsolaria ondo deskribatzen du.
|
|
|
" Plazagizona izan behar
|
du
bertsolariak: herritarrekin egon, anekdotak kontatu...
|
|
2020
|
|
|
‘Euskara klase perspektibatik’ hitzaldia eskainiko
|
du
bertsolariak. Lau hitzaldik osatzen dute zikloa, eta bik Zumaia izango duteardatz.
|
|
|
Agirrezabalaren hitz horiek argi adierazi dute egungo egoeran bertsolariek ez dutela batere bermerik lotuta dituzten saio gutxi horietan kantatu ahal izango duten, eguna iritsitakoan. Asko kezkatzen
|
du
bertsolarien egoerak, bereziki bertsotatik bizitzeko hautua egin dutenek. Uriak zera gehitu du:
|
|
|
Esnalek aipatzen
|
du
bertsolariek aldaketa horiek nola barneratu zituzten erakusten duen aldaketa: desafioetan elkarren kontra aritzetik, Lore Jokoetan publikoarentzat abestera pasatuko dira.
|
|
|
Bestalde, hamarkadetako euskararen mugimendu kulturgiletik ikasita, 1980ko hamarkadatik aurrera gizarte mugimendu gisa antolatuko da bertso mundu hau. Lore Jokoetatik bestelako kultur gizonen alde galdu zuen lidergoa berreskuratuko
|
du
bertsolariak Elkartearekin, eta antolaketa modu hori oso eraginkorra dela ikusiko da.
|
|
|
Hauen ustez pandemiak eragin handia izan
|
du
bertsolari gazteengan, azken hilabeteetan saio asko ezerezean gelditu baitira. Ondorioz, saio faltaren harira, bakoitzaren bertsoeran zentratzeko momentu aproposa dela gehitu dute.
|
|
|
Xalbador, bai, baina baita Lete ere. Hitzaren bidez, beste izate bat hartzen
|
du
bertsolariak. Poetaren kanta, horrela, barne  urraduratik sortzen den oihu gisakoa da:
|
|
2021
|
|
|
15). Eta Zubimendik berak azpimarratzen
|
du
bertsolariei bere irratsaioetan eskaini nahi izan zitzaien tokia: " Bertsoak, herri mamiko bertsoak ere, bazuen leku, eta ez laburrena:
|
|
|
Gerraurrean hasi zen bertsolaritzaz idazten, frankismo garaian gehien idatzi zuena izan zen, eta azken ziklo honetan ere hamar sinadura jorienen artean aurkitzen da. Horrela, inork berdinduko ez duen marka jarri
|
du
bertsolariak: hiru ziklo historikotan bertsolaritzaren estaldura informatiboaren parte garrantzitsu izatea.
|
|
|
Nikolas Aldaik gorpuztu zuen 2006an jubilatu zen arte, eta garai hartan Euskadi Irratian bekadun gisa zebilen Xabier Sukiak hartu zion erreleboa. Lekukoa nolako mimoarekin pasatu zion gogoratzen
|
du
bertsolari oriotarrak: " Nikolas 2007ko udaberrira arte egon zen hemen, elkarrekin sei bat hilabete edo egon ginen[...].
|
|
|
Eta Oteizak bertsolaritzaren inguruan sortutako iruditerian oinarritu zen neurri batean: " [Altunaren hitzak] Oteizak irudikatzen
|
du
bertsolaria uretan sartuko balitz bezala, eta hondartzan atzeraka joango balitz bezala. Uretan sartu eta gero bertsoak datoz olatuen moduan.
|
|
|
343 Barandiaranek jasotzen
|
du
bertsolari gazteen ikuspuntua: " [Irazuren hitzak] Joan ginen plazetan egiten genuenaren ahalik eta antzekoena egitera, ez saboteatzera[...] [Elortzaren hitzak] Punka izan zen, espontaneoa, barruak askatze bat[...].
|
|
|
35). Bertsoen grabaketa bera nahikoa inprobisatua izan zela ere gaineratzen
|
du
bertsolariak: " Irungo txalet batera eraman eta jardineko zuhaitz batetik mikroa eskegita, ‘Aqui mismo’ bertsotan hasteko eskatu zieten[...].
|
|
|
Sorrerako bileran egon zen, haien kontzertuen antolatzaile eta aurkezle lanak egin zituen hainbatetan, eta Herri Irratian aparteko bozgorailua eskaini zien. Honela gogoratzen
|
du
bertsolariekin izandako harremana:
|
|
|
Zestoarrak ezin izan zuen gehiago jendaurrean bertsorik eskaini. Azpillagak saio hartan emandako agurrak erakusten
|
du
bertsolariak zeukan itzala eta haren hutsuneak zekarren galera: " Bertsolarien buruzagia/ hartu baitigu ondoezak/ ta haren partez agurtutzea/ ongi iduritutzen zat;/ agur ta txalo eder bat danok/ Uztapide zarrarentzat/ oker bat gertatu izan zaigu/ ta hartzekua da aintzat" (Martin, 2009:
|
|
|
Ez
|
du
bertsolarien izenik ematen, ezta saioen data eta toki zehatzik ere. Fenomenoaren azalpen orokor bat ematea du xede, eta saioak bakarkakoak ere izan daitezkeela gaineratzen du jarraian, besteak beste, L’Echo de Pariseko artikuluan aipatzen zuen saioari berriro erreferentzia eginez:
|
|
|
Ez
|
du
bertsolarien izenik jasotzen, baina bertsoak itzultzen dizkiote eta saioan eskainiriko dialektika bai azaltzen du. Gerra lehertu aurreko hilabeteak dira, giroa politikoki beroa da oso, eta horixe nabari da bertsolarien hitzetan.
|
|
|
Sufrimentu, kezka eta indarkeriarik gabe ez dago bizitzarik, ez eta arte eta poesiarik ere. Sufritu nahi ez duenak, hobe
|
du
bertsolari ez sar (…)
|
|
|
Kantaerari buruz ari naiz. Kantaerak eragin handia
|
du
bertsolariaren komunikazio arrakastan, eta horregatik da hain garrantzitsua. Urteetan bertsolaritza saioak entzule moduan bizi izan ondoren, konturatu naiz kantatzeko moduarekin zerikusia duten parametroek eragina dutela bertsolariaren eta entzuleen artean aktibatzen den komunikazio prozesuan, eta, ondorioz, bertsoari buruz eginiko balorazioan ere bai.
|
|
|
Biscaryk garrantzi gutxi ematen dio ahots teknikari, eta igortzeari eskaintzen dio arreta guztia. Ahots hezkuntzari dagokionez, uste
|
du
bertsolariek jakin egin behar dutela doinua zer nolako tesituran kantatu behar duten, eta hori da antzematen duen behar bakarra bertsolariengan ahots hezkuntzari dagokionez. Argi dauka bertsolarien eta musikarien beharrak ez direla berdinak eta, ondorioz, haren ustez ez lituzkete alderdi berdinak landu behar.
|
|
|
Gertatzen da plaza gutxi izaten dutela, eta, azkenean, bertsolaria plazak egiten du, horrek ematen dizu konfiantza. Hiru saio kantatu eta txapelketara bazoaz, horrek aunitz estutzen
|
du
bertsolaria.
|
|
|
Aktualitateak maiz markatu izan
|
du
bertsolarien jarduna plazan, baina, Sustrai Colina bertsolariak eta Maite Berriozabalek diotenez, hari nola kantatu asmatzea da giltza.
|
|
|
Hainbat hilabetez guztiz eteteraino baldintzatu dute bertsolaritzaren plaza koronabirusari buruzko egunez eguneko albisteek, baina, mutur horretara heldu gabe, aktualitate informatiboak maiz markatu
|
du
bertsolarien jarduna. Talibanek Afganistanen kontrola hartu dute.
|
|
|
Finalaurrekoetan kantatuko
|
du
bertsolari algortarrak. Hurrengo saioa Getxon izango da.
|
|
|
Aitor Arrutia Azkueta, Igor Galarza Intxausti, Imanol Arrutia Azkueta, Imanol Uria Albizuri, Iñaki Iturriotz Zuluaga eta Peru de Pedro Larrea. Uriak batu zuen puntu gehien, 494 Hala, azaroaren 21ean Etxebarrian jokatuko den finalaurrekoan kantatuko
|
du
bertsolari algortarrak. Haren atzetik sailkatu ziren Iturriotz (442,5 puntu), Galarza (427), Aitor Arrutia (419), Imanol Arrutia (415) eta De Pedro (394,5).
|
|
2022
|
|
|
Maialen Lujanbio, Amets Arzallus, Aitor Mendiluze, Sustrai Colina, Alaia Martin, Beñat Gaztelumendi, Nerea Ibarzabal eta Joanes Illarregi. Ordena horretan ezarri ditu historiaren orrian puntuazio taulak, baina publiko bakoitzak bere gustuen arabera intentsitate handiagoz gogoratuko
|
du
bertsolari hauetako bata edo bestea, 2022ko final historikoaz pentsatzen hasten denean. Buruz buruko
|
|
|
Bertsolaritzak ere bai, silaba kopuru jakin bat eta errima izan behar ditu bertsoak. Hori guztia kalkulatu egin behar
|
du
bertsolariak, xake jokalariak xake mugimendu bakoitzak dakartzan ondorioak edota xake matea emateko biderik dagoen kalkulatzen duen bezala.
|