|
2015
|
|
|
Erantzitako maskarak, borroka psikologikoak, emozioen kudeaketa, tristurarako joera, emozioak eta generoa… Egungo bertsogintzan emozioek zein leku duten eta bertsolariei nola eragiten dieten aztertu
|
du
BERTSOLARI aldizkariak Onintza Enbeita, Odei Barroso, Amaia Agirre eta Igor Elortza bertsolarien eta Amaia Vazquez psikologoaren bidez.
|
|
2018
|
|
|
Epaimahaia ez delako ausartzen baremoan gora eta behera ibiltzera? Nork uste
|
du
bertsolari multzo horietan badirela batzuk besteak baino anitzez hobeak edo eskasagoak. Puntuazio horrek erakusten duena da Bertsolari Txapelketa Nagusiko bertsolarien maila orekatua dela eta, gainera, maila ona dela.
|
|
|
Edo ezaugarri batzuk bertsolari anitzek dauzkate. Antzekotasunak aurki badaitezke ere, Txapelketak erakutsi
|
du
bertsolariak ez direla uniformeak. Batzuek metaforekin edota hitz jokoekin gozarazi gaituzte, beste batzuek umoretik jo dute, eta ohartu gara umoreak ere era askotakoak direla.
|
|
2019
|
|
|
Berde argi ia zuriak, behe behean dagoenak, erakusten
|
du
bertsolariak hika egitea tradizionalki onargarria edo egokia izango ez zen egoeretan agertutako aditz formen kopurua. Berde ilunagoetan ikus dezakegu bertsolariak hika egin zezan aukera eskaintzen zuen testuinguruetan aurkitutako aditz forma kopurua; tarteko berdeak adierazten du zukako forma kopurua, eta goian doi doi azaltzen den laukizuzen ilunenak erakusten du bertsolariek erabilitako hikako formen kopurua.
|
|
|
Berde argi ia zuriak, behe behean dagoenak, erakusten du bertsolariak hika egitea tradizionalki onargarria edo egokia izango ez zen egoeretan agertutako aditz formen kopurua. Berde ilunagoetan ikus dezakegu bertsolariak hika egin zezan aukera eskaintzen zuen testuinguruetan aurkitutako aditz forma kopurua; tarteko berdeak adierazten du zukako forma kopurua, eta goian doi doi azaltzen den laukizuzen ilunenak erakusten
|
du
bertsolariek erabilitako hikako formen kopurua. Parentesi artean dagoen portzentajeak adierazten du gainean duen zenbakiak ehunekotan zenbat balio duen (egoera potentzialak kontuan hartuta).
|
|
|
Hor dago lehen koska. Egun horretan kantatutakoaren arabera aipatuko
|
du
bertsolari hau edo beste, eta gaiak gustatu zaizkion edo ez. Hiru orduko emanaldia ardatz hartuta osatuko du bere iritzia.
|
|
|
Txapelketako saioaren aurretik jasotako babes eta animo mezuen indarrarekin egingo
|
du
bertsolariak oholtzarako bidea. Txaketarekin batera kenduko ditu kezka eta lotsak.
|
|
2020
|
|
|
Esnalek aipatzen
|
du
bertsolariek aldaketa horiek nola barneratu zituzten erakusten duen aldaketa: desafioetan elkarren kontra aritzetik, Lore Jokoetan publikoarentzat abestera pasatuko dira.
|
|
|
Bestalde, hamarkadetako euskararen mugimendu kulturgiletik ikasita, 1980ko hamarkadatik aurrera gizarte mugimendu gisa antolatuko da bertso mundu hau. Lore Jokoetatik bestelako kultur gizonen alde galdu zuen lidergoa berreskuratuko
|
du
bertsolariak Elkartearekin, eta antolaketa modu hori oso eraginkorra dela ikusiko da.
|
|
2021
|
|
|
Ez
|
du
bertsolarien izenik ematen, ezta saioen data eta toki zehatzik ere. Fenomenoaren azalpen orokor bat ematea du xede, eta saioak bakarkakoak ere izan daitezkeela gaineratzen du jarraian, besteak beste, L’Echo de Pariseko artikuluan aipatzen zuen saioari berriro erreferentzia eginez:
|
|
|
Ez
|
du
bertsolarien izenik jasotzen, baina bertsoak itzultzen dizkiote eta saioan eskainiriko dialektika bai azaltzen du. Gerra lehertu aurreko hilabeteak dira, giroa politikoki beroa da oso, eta horixe nabari da bertsolarien hitzetan.
|
|
|
Sufrimentu, kezka eta indarkeriarik gabe ez dago bizitzarik, ez eta arte eta poesiarik ere. Sufritu nahi ez duenak, hobe
|
du
bertsolari ez sar (…)
|
|
|
Kantaerari buruz ari naiz. Kantaerak eragin handia
|
du
bertsolariaren komunikazio arrakastan, eta horregatik da hain garrantzitsua. Urteetan bertsolaritza saioak entzule moduan bizi izan ondoren, konturatu naiz kantatzeko moduarekin zerikusia duten parametroek eragina dutela bertsolariaren eta entzuleen artean aktibatzen den komunikazio prozesuan, eta, ondorioz, bertsoari buruz eginiko balorazioan ere bai.
|
|
|
Biscaryk garrantzi gutxi ematen dio ahots teknikari, eta igortzeari eskaintzen dio arreta guztia. Ahots hezkuntzari dagokionez, uste
|
du
bertsolariek jakin egin behar dutela doinua zer nolako tesituran kantatu behar duten, eta hori da antzematen duen behar bakarra bertsolariengan ahots hezkuntzari dagokionez. Argi dauka bertsolarien eta musikarien beharrak ez direla berdinak eta, ondorioz, haren ustez ez lituzkete alderdi berdinak landu behar.
|
|
2022
|
|
|
Bertsolaritzak ere bai, silaba kopuru jakin bat eta errima izan behar ditu bertsoak. Hori guztia kalkulatu egin behar
|
du
bertsolariak, xake jokalariak xake mugimendu bakoitzak dakartzan ondorioak edota xake matea emateko biderik dagoen kalkulatzen duen bezala.
|
|
|
Saio kaxkar batean neronek kolpe on batzuk emateak ez nau asebetetzen. Inguruak asko eragiten
|
du
bertsolariaren jardunean: eroso baldin bagaude erraz egingo dugu kantuan, eta bestela, ez.
|
|
2023
|
|
|
Xarma berezia izaten dute libreko saioek; ingurua izan ohi da abiapuntua, eta egunean zehar gertatutakoaren baitan toki batean edo bestean kokatzen da helmuga. Finean, egunaren erritmora egokitu behar
|
du
bertsolariak, edozein momentutan abestea tokatu dakioke eta.
|
|
|
Umetako mundua lausotzen sumatzen du, baina ez dago atzera begira egoteko: bere anaia Juan Jose bezala, retegitar batekin ezkontzekoa da laster –Maria Joxeparekin– Nekez utziko
|
du
bertsolari bizimodua baina. Hamabi urtetarako gai zen bat batean aritzeko, eta geroztik inguruko guztiak mendean hartzera ailegatu da:
|
|
|
erdibidekoa enbarazu da. Eta Bilintxek ezin
|
du
bertsolari izan, ez behintzat erabateko. Bertsolaria –benetakoa– baita gizon segurua, lotsagabea, ezustean harrapatuko zaituena.
|
|
|
Bat batean ari denak kolpean kantatzen du, inork eskatu gabe, parean egokitu zaionari buruz, eta, hasi eta segi, besteek erantzun ahala jarraitzen du bertsotan, aspertu arte. Bertsolaria deus gutxi da bere bakardadean, elkarrizketak bihurtzen
|
du
bertsolari, nora doan ez jakiteak, hizketakideak marrazten dion bideari segituz aldi berean hura gainditzeak. Bertsolaritza bizi estilo bat da, munduan egote modu bat, herriak emandako tokia –bufoiarena– onartu duenarena, baina ez zerbitzu modura, hautu existentzial gisara baizik:
|
|
|
Epai irizpideetan erantzun denbora eta ariketaren denbora osoa bai, baina abiadura ez da aipatzen nik dakidala, eta ziurrenez bera da bertsolaria plazatik Txapelketara gehien tuneatzen duena. Entzule bezala ez da erosoa bertsolariari mingainetik tiraka aritzearen sentsazioa, huts egiteko eskubidea
|
du
bertsolariak eta bertsogintzari ez dio mesederik egiten kantuan ari denak moteltze horren beharra sentitzeak.
|