|
2008
|
|
|
Autoreak berak onartzen
|
du
bere lanaren baliagarritasunaren muina:
|
|
|
Ez dut ukatuko nik badirela arrazoiak horrela pentsatzeko, baina topikoak topiko, gauza bat aitortu beharrean gaude: une honetan, euskararen normalkuntzaren zamarik astunena Administrazioak hartzen
|
du
bere gain; gehiago esango nuke: gure hizkuntzaren iraupena eta sustapena, neurri handi batean, Administrazioaren eskuetan daude.
|
|
|
Ahozkoaren zuzenketak lan sintagmatikoa eskatzen du, hots, ardatz sintagmatikoan egiten dira zuzentzea eta errepasoa; idatzizko hizkuntzaren zuzentzea, ostera, lan paradigmatikoa da. Idazleak nahi duen denbora guztia izaten
|
du
bere mezua antolatu, behar dituen hitzak aukeratu eta egiturak zuzentzeko, eta, oro har, bere idatzia ondu eta lantzeko, harik eta komunikatu beharreko mezua emateko era egokia aurki tu arte. Besterik eta bestelakorik gertatzen zaio ahozko hizkuntzaren erabiltzaileari.
|
|
|
Esate baterako, herri, eskualde eta nazio esparruen hedabideek hurrenez hurren herriko hizkera, eskualdeko euskalkia eta Euskara Batua erabili luketela aldarrikatu du Zuazok (2000). Edonola, aldaera geografikoaren hautapena komunikazioaren xedeekin ere lot daiteke eta ikuspegi honetatik, kode bat baino gehiago menderatzen duen hiztunak aukera gehiago ditu komunikazio egoeretara moldatzeko3 Adibide bat ematearren, bi kode edo gehiago dituen hiztunak eremu nazionaleko hedabidea den telebistan edo irratian batean dagoelarik, aukeran izango
|
du
bere euskalkiaz hitz eginez, bere izaera eta jatorriaren berri emateko, edota bere hizkera bereko jendearekiko hurbiltasuna adierazteko, edota beste hizkera batzuk dituzten hiztunekiko distantzia agerian uzteko eta beraz, berbaldian nabariki inplikatzeko, edo euskara batua erabiliz, berbaldi autonomoagoa egiteko.
|
|
|
7 Jakina, beste komunikazio egoera batzuetan beste xede batzuk izan ditzake hiztunak, eta beste modu batera lortuko
|
du
bere berbaldiaren eraginkortasuna.
|
|
|
eta dagokion prozesu dialektala, naturala? bada, dialektoak gorde egiten
|
du
bere egitura.
|
|
|
Ganbarote ri hurbiltzen zaio gazt. camarote.> Larramendik jaso zuen ganbaroste>, recámara? balioarekin9, eta happax bezala agertzen da Mitxelenaren Euskal> Orotariko> Hiztegia > De facto, Corominasek10 gazt. camarote> gaskoierazko camarototik> datorrela esaten
|
du
bere Diccionario> ógico> o n. Susmatzeko da euskarak ganbara> nafar erromantzetik hartu zuela eta gero ganbarote> gaskoitik, gan bara?
|
|
|
Errealitatea da. Bakoitzak eskubide osoa
|
du
bere kutuntasunak aukeratze ko. Euskarak mila sutegi du, eta bakoitzak ikusi behar du zein su indarrez hauspotu eta zein ez.
|
|
|
aitzindegi oso horrek baitauzka hamasei pilotaleku, sorka sorka litazkeen behiak beren jantegi mañateran bezala lerrokatuak, pilotaleku bakoitxa bere aldekoarekin trenka da marra batez mugaturik. Horrek erran nahi
|
du
beraz eskolarte denboretan hamasei partida batean jokatzeko gisan zirela. Eta ez baitzuen adin hortako nehork aski beso korralearen zabaltasuna pasatzeko, horra oraino bazela gibelean futboleko lekua ere, pilotalekuen gibelean hartakoak zirenendako.
|
|
|
Geroxago landestarrek, eta guziz Landesetako euskaldunek (asko baitira harat pino oihanetarat joanak eta han esposatuak ere frango), heiek bai erran lezakete nolako apez sano, alegera, kantaria, jendakina zuten Jean Pierre apeza. Ondarrerat, herriz herri predikari, pilotari eta denen lagun sutsua izan ondoan, Buglose herriko beilatokian bururatua
|
du
bere zerbitzua, hainbat adixkidek ez baitute segur ahanztekoa. Iratcheten pilotako balentrien konda tzen ez ginakike, urruntxetzen ari baitira oroitzapen hauek orai eta joanak ere hango lekuko gehienak.
|
|
|
Gilen Diharce apezak, bere 88garren urtean, xuxen dauzka Donapauleko xaharretxean bere apez eta pilotari oroitzapenak. Domintxaineko seme, Beskoitzetik eta Amikuzerainokoan betea
|
du
bere saila, beso bizi eta iraunkor batekin, beharrez marrarat xixtatzen zakiena. Ez da ustegabetarik atera hola ko pilotaria, araberako herri eta plaza trinketetan.
|
|
|
Baiña konzientziaren gorthean eta audientzian ezta halako bidegaberik egiten. Aitzitik bertze guztiek faltatuagatik, kulpantak berak, konzientziak berak akhusatzen
|
du
bere burua, eta bai kondenatzen ere.
|
|
|
Beste behin ere, Axular-ek apustu garbia egiten
|
du
bere betiko bideari eusteko, alegia, esku eskura dituen bizitza gertaeretatik abiatu eta entzuleak konbentzitu, euren barruan dituzten balioak eta bizimodua lur honetatik harago eramanez, irudi batzuen bitartez, betiko salbazio bidean jartzeko bere dotrina hartzaileak.
|
|
|
Banakuntzaren geografiari gagozkiola, Gipuzkoa eta inguruetan
|
du
bere bezeria ugariena Egutegi honek. 1996ko salmenta banaketan ehun aletatik gora hartzen zituzten herriak ondoko laukikoak izan ziren.
|
|
|
Londresen pub bat ireki eta« familia» berri bat osatuz joango da Carlos, Marck mutil lagun« ofiziala» eta Ike amorantearen artean banatuko delarik aurrerantzean bere bizitza sentimentala. Marckek atzean utzitakoa eta egindako aukera existentziala asumitzen lagunduko dio Carlosi, besteak beste iraultza politikoa« beti arra» dela azalduz eta Carlosek onartuko
|
du
bera ere zentsuratzaile izan zela hainbat urtetan, ezinbestean: « herriak eta neronek, zoritxarrez neronek ere bai, ezarri lege estuaren hesietatik kanpo ateratzen zen oro izendatzen genuen keria» (Ibid.
|
|
|
New Yorken, bestalde, idazle bisitariak bere burua aurkitzen du eta berdefinitu egin behar izango
|
du
bere kokalekua. Literaturak fikzio hori ulertzen eta bizitzen lagunduko dio baina delako fikzio hori bizi ondoren, Canok etxera bueltatu beharra dauka, idazle egina (Urkiza,
|
|
|
argitaletxeak nire egonaldia eta gastu guztiak ordaintzen dituela New York blues izeneko liburua idazteko baliatuko ditudan bederatzi hilabeteetan» (Idem). Jokoan dagoena idazle izatea da eta bederatzi hilabeteko haurdunaldi literarioaren ostean (idatziko al
|
du
bere liburua?) jakingo da idazlea sortu den ala ez liburuarekin batera.
|
|
|
Hiriburu batera joateak nortasun aldaketa eragin dio Ezenarrori, edo uste horrekin bizi da behintzat (zeren nobela aurrera joan ahala ohartuko baikara ez dela hain erraza asimilatzea). Guztiz bestelakatua ikusi nahi
|
du
bere burua Ezenarrok, iraganeko Ezenarro ahantzi nahi bailuen (Scardenallik bere jatorria eta iragana ukatzen zituen moduan):
|
|
|
Egia esateko, Scardenallik bezala, azken honek behiala bera lagundutako Hyeronimus Ikaroen buruzagia salatuz egin zuen gora Ziutateko boterearen hierarkian?, Ezenarrok bere utopia abertzale ezkertiarra salduz, hitzaren zentzu guztietan? antolatu
|
du
bere negozioa Madrilgo zinemaren mundutxoan. Eta bere arrakastarik dizdiratsu eta sonatuena terrorismo abertzalea salatzen duen Libertad> izeneko filme bat ekoiztuz lortu berri du nobelaren hasieran.
|
|
|
Iruñeak ere azken urteotan bizi
|
du
bere urrezko aroa, Epaltza, Alonso eta
|
|
|
Bigarren metodoaren izendatzeak azaltzen
|
du
bere helburua: –Some universal of grammar with particular reference to the order of meaningful elements?.
|
|
|
Azkenez, esan behar da eremu geografiko konkretu batean, tipo des berdinetako hizkuntza bi ukipenean daudenean, bien arteko nahasketa ez dela izaten ondoriorik arruntena. Adibidez, euskara espainiera/ frantsesaren arteko ukipenean, lehenak tinko mantendu
|
du
bere egitura zeharo desberdina delako. Halako kasuetan, dialektalizazio fenomenoa gertatu ordez, errezago jazoten dena da hizkuntza gutxituaren ordezkatze prozesu motela.
|
|
|
Musen arnasapean idatzitakoei amaiera jarri eta, beste nonbait jar dezake etorria. Jatorri desberdinetakoak izaki neurtitz batzuk eta besteak etena ezartzen
|
du
beren artean. Ez da horrelako hausturarik Etxeparerengan:
|
|
|
ten
|
du
berarekin. Argitaratzearen urrats hori emateko jada idatzita zeukan, liburuxka?
|
|
|
kronologiatik aparte, bada artikuluan beste ardatz bat, guziz egituragarria: Lhande-k bidai bat bezala kondatzen
|
du
bere ikerketa. Bidai bat iraganean, baita ere bidai bat espazioan:
|
|
|
Harek, behin baino gehiagotan (ikus ondoko kapitulua), euskal literaturarik ez zela idatzi zuen. Lhande-k hiru pundutan egituratzen
|
du
bere erantzuna. Lehenik onartzen du ez daitekeela aurki euskal letretan obra nagusien zerren da luze haietarik bat, Europako hizkuntza handietan bezala.
|
|
|
Lehenik onartzen du ez daitekeela aurki euskal letretan obra nagusien zerren da luze haietarik bat, Europako hizkuntza handietan bezala. Bainan, kontze zioa egin ondoan, bi mailetan aurreratzen
|
du
bere ikusmoldea. Lehen argudioa guziz modernoa da; literaturaren instituzio eza (batez ere itzulpenetarako indar falta) azpimarratzen du.
|
|
|
Eta, euskal literaturaren funtsezko erran nahia aipatzen duelarik, Taine k berak idatz zezakeen ondoko ohar orokorra botatzen
|
du
bere deskribapena ren bukatzeko:
|
|
|
Euskal Herriaren inguruan Nazioak badira eta bakoitzak eraiki
|
du
bere literatura nazionala. Badirudi xede hori duela gogoan Euskal Herriarentzat, Lhande-k erraten duelarik:
|
|
|
Erdaraz ari da, Euskaldunentzat, bistan dena; bainan, beharbada kanpokoentzat gehiago oraino, euskal literaturari buruz duten ikuspegi ezkorra aldatu nahiz. Orixe-k aldiz, euskaraz egiten
|
du
bere aurkezpena, Euskaldunentzat. Barnetik ari da, barneko ikuspegia ematen du eta horretan mugatzen du bere azterketa.
|
|
|
Orixe-k aldiz, euskaraz egiten du bere aurkezpena, Euskaldunentzat. Barnetik ari da, barneko ikuspegia ematen du eta horretan mugatzen
|
du
bere azterketa. Xede berdina izanik ere, emaitza desberdina ematen dute, bainan, egungo begi batentzat, ongi osatzen dute elkar.
|
|
|
nabarmen gainditzen du hitz morfema horrek, izan ere, hitz elkartuen eta morfema lexiko sortzaile emankorren saila. Nabarmen gain ditzen
|
du
bere ingurumen baldintzei dagozkienetan eta, hori aski ez balitz, osagarrizko buruhausteak ekartzen dizkio horrek bere analisi semantiko zo rrotza egin nahi duenari. Urrundik ere behar bezala menderatzen ez dudan esparruan sartzera noala badakit:
|
|
|
«Grankanton Arrantsaleak: Leyenda en prosa bascongada, basada en un hecho histórico acaecido en las aguas del Cantábrico hácia el año 40 de este siglo [XIX] »253 Obra horretan bertan ez
|
du
bere inspirazio iturririk esplizituki aipatzen, baina argi dago erdal litetarato foruzaleak zituela gogotan: Arakistain, Goizueta, etab. Izan ere, haien antzera, ustez egiazki jazotako gertaera sobrenatural bat hartzen zuen abiapuntu gisa, horren gainean legendatxo bat idazteko.
|
|
|
Manifestuaren ahozko bertsioa ere badago, hitzaldia, agintari edo pertsona ikasien aurrean emana normalean. Edozein kasutan, manifestu edo hitzaldi, intelektual modernoak publikoki adierazten
|
du
bere iritzia, mundu guztiak jakin dezan, herritar zein agintari.
|
|
|
Horregatik Azkueri hein batez aurriritzia iruditzen zitzaion zientziarako maileguak jaso nahi ez izana («sobran prejuicios para admitir como familiares vocablos procedentes de esas lenguas»). Baina bestalde, euskarak hizkuntza horiekin harremanik ez zuela esatean («con las que no tiene grado alguno de parentesco»), pentsarazten
|
du
berak ere aurriritzi horren arrazoiak hein batez onartzen zituela. Nolanahi ere, hitz teknikoak jaso ala neologismoak sortu, auzia zenez berehala konpondu, Azkuek, lehen unean arazoa saihesteko irtenbidea proposatzen zuen:
|
|
|
Eta horretan datza ikerketaren berrikuntza: Azkueren lana Azkueren bizi esperientziatik abiatuz aztertzen
|
du
bere osotasunean.
|
|
|
Joseba Agirreazkuenaga ere aipatu beharrean nago. Zuzendari gisa pazientziaz jasan eta gidatu
|
du
berak eta biok nahi baino gehiago luzatu den lan hau. EHUko Historia Garaikide Saileko gainerako kideek eta bereziki Mikel Aizpuruk eta Juan Graciak egindako oharrak eta eskainitako datuak lagungarri izan zaizkit orobat.
|
|
2009
|
|
|
Berritasuna bereizi ondoan, haren ulertzekokoadro batemannahidu. Orduan, beharrezkoadelarik, ikuspegi diakronikoa sarrarazten
|
du
bere aztertze lanean.Atzerapenhistoriografikoarenbitartez, obraren tokiafinka tzendueuskalliteraturarenjarraipenhistorikoan:
|
|
|
Ikusten denez kexuhonetan Pedro deArtolazabalekauzitara jotzen
|
du
bere emaztea etaalabaren ohorea ukituak izan direlako Arostegikoatarian eskegizirenbertso batzuen bitartez. Iritsizaizkigun bertsoak testiguen oroi menakemandako lekukotzarenaraberakoak dira, bainadelakopaperzintzili katu hura ezdugu aurkitu artxiboan.Honaespreski nolalekukoetarikbatek emanzuenberetestigutza:
|
|
|
Osterantzeko ibilbidetzat jotzen du 2005ean Euskaltzaindiaren gidaritza hartzen duen ekipo berriak bere proposamena. Lan egitarau eta guzti egin
|
du
bere aurkezpena, eta bai Argomaizko Jardunaldietan (2005) eta bai Etxalarkoetan (2007) egitarau hori zabaldu du.
|
|
|
Erakunde moderno batek ezin
|
du
bere baitan itxia egon. Etxeko hedabideen bitartez bideratu ohi den informaziotik harago doa komunikazioa.
|
|
|
Aktan jasota gelditu zen Lojendiok kargua nola onartu zuen: . Lojendio jaunak adierazi
|
du
bera dala kargu ortarako meritu gutxiena daukana; baiña Euskaltzaindiak bere naia ain garbi agertu duen ezkero, azkenean onartu du izendapena, eta beraz, euskaltzainburu egiñik gelditu da?.
|
|
|
Berehala, bi euskaltzain aurkezleetariko bat eta sarrera hitzaldia azken egina duen euskaltzainkidea joango dira euskaltzain berriaren bila, batzar-tokian sarrarazi eta mahairaino lagunduko diote; eta han, buruzagiak adieraz diezaionean, bere hitzaldia irakurtzen hasiko da. Honen hurrengo erantzun behar duenak irakurriko
|
du
berea. Bukatu ondoren, denak zutik direlarik, euskaltzainburuak gaia euskaltzain aitortuko du, eta euskaltzainak aginduko du Euskaltzaindiaren xede eta helburuei, eta euskaltzain oso izateari dagozkien eginkizunak zintzo eta leialki beteko dituela, eta agiria eta ezaugarria emanez, eskua hertsiko dio; anaitasunezko erakuspen hau beste euskaltzain guztiek ere egingo diote.
|
|
|
Euskararen unibertsoan talde eta elkarte asko egon daitezke, asko egon dira eta daude orain, baina ezaugarri propioak ditu Euskaltzaindiak sortze egunetik. Estatus berezi hori aldarrikatu beharrean ikusi
|
du
bere burua behin baino gehiagotan kondairan zehar. Instituzioen aurrean, ez ziotelako aitortzen, ez legez eta ez egitez, behar zuen maila; eta lehiakideen artean, ez ziotelako autoritatea onartzen, hizkuntzaren munduko talde bat gehiagotzat joz.
|
|
|
Edo zinezko euskal kulturarik ez da sekula egonen, behintzat izen hori merezi duen kulturarik? edo kultura horrek autonomia bat
|
du
bere zeregina libreki aurrera eraman dezan. Dauden instituzioei lan egiten utzi, lagundu, baina ez inolaz ere aurre iritziak inposatu.
|
|
|
Ez
|
du
bere burua bat egiten alderdi honekin edo horrekin, baina horrek ez du esan nahi kontra dagoenik ere. Bera bere mailan irauten saiatzen da.
|
|
2010
|
|
|
Tesiak izan
|
du
bere historia (nork eta zerk ez!). Lan honen hasieratan, artean sermoia literatura ote zen planteatzen ez nuen garaietan, pentsatu nuen Agirre Asteasukoaren sermoigintza azter zitekeela erretorika klasikoaren markoaren baitan.
|
|
|
Nagusiki sermoi generoa, genus> sermocinandi, jorratu zuen Agirrek, nahiz eta Vinson-ek, bere Essai> dune> Bibliographie> de> la> Langue> Basque, nahiago izan Agirre Instructions et conseils sailean sartu Sermons sailean baino. Jite preskriptibo eta erregulatzailea berez zor zaio sermoiaren generoari, ikusiko dugunez; baina Asteasuko Agirrek soilik periferikoki erabiltzen du sermoi hitza, nahiago
|
du
bere lanari Eracusaldi izendapena eman, hortik Vinsonen irizpidea. Agirre Asteasukoak bat egiten du horrela XVIII. mende hondarreko Ilustrazio giroari zerion formazio nahi eta didaktismoarekin, nahiz eta bera beste tradizio batetik zetorren.
|
|
|
Finalmente he puesto legibles las pláticas que he hecho al Pueblo en Misas Mayores. Agirrek argi ageri
|
du
bere helburua: Si a estas pláticas se añadiesen las de los Misterios del Señor, y de su Santísima Madre, creo que serían un alivio grande para los Párrocos bascongados.
|
|
|
Beste apaiz batzuentzako oharrak dira, eta jardunbidea azaltzeko balio dute nagusiki, printzipio katolikoaren irakaspenaren praxia nola egin zehazteko. Gure egileak kezka
|
du
beregan delegatu den eginbehar hori ondo egiteko, eta arduratsu jokatzen du. Ezin aipatu gabe utzi sermoi ostean agertzen diren ohar eta aipu ugari horiek ere (bibliografia erreferentziak direnak, nagusiki).
|
|
|
Igorleak bere enuntziazioaren izaera kontrolatzen eta erabakitzen du. Sermoilariak esan ohi
|
du
bere enuntziazioak ze balio duen: baieztapen balioa atxikitu dio, agindu balioa, galdera balioa...
|
|
|
Forma horietan esatariak autoerreferentzia saihesten du, hala ere adierazten
|
du
bere presentzia zeharkako mekanismoen bidez, pluraleko lehen pertsona horiez. Hala ere, erreparatu behar da GU horiek ez direla errealak edo benetakoak.
|
|
|
[IV 44] Guizonac becatuari biotzean lecu ematen dionean, utzizen
|
du
bere Jaun, eta Jaungoicoa, eta ipintzen du biotza emengo gauza debecatuetan.... (B 292)
|
|
|
So subjektua, hots, enuntziatzailea, bat dator solaskide edo enuntziatzaile kidearekin. Adostasun erlazio horretan kokatzen
|
du
bere esatekoa. Inklusiozko erlazioak agertzen dira.
|
|
|
Dakigun bezala, diskurtsoko izakiak bere buruari estatutu bat eman behar dio, halaber bere solaskideari ere, bere esatea legitimatuko badu. Gure kasuan, esatariak diskurtsoan posizio instituzional bat markatzen du eta halaber markatzen
|
du
bere erreferentzia, bere jakintza. Esataria bere enuntziazioan inskribatzen den unetik, eraikigarri diren arrastoak uzten ditu enuntziatuan, enuntziazio> bat.
|
|
|
Enuntziazioan, izan ere, ez dago aipamenik, baizik eta erabilera. Sermoilariak halakotzat erakusten
|
du
bere burua, esplizituki aipatzen ez badu ere.
|
|
|
Betico> au izango da ar bat, animari ozca bezala beti arico zayona, eta beñere ilco ez dana. () Bucatu naico
|
du
bere burua, eta otseguingo die mendiai, eta aitzai: amildu zaitezte nigana:
|
|
|
Horrela, sermoilariak legitimitatea eraikitzen du instituzioaren barruan dauden aipugintzaren arauak betez. Azkenik, bihurtzen
|
du
bere enuntziazioa entzungarria, jada esana errepikatzen duen aldetik; eta, aldi berean, aurkezten da jakintza subjektu eta esateko moduak dakizkien subjektu bezala. Baina beti ere, jakintza eta esateko modu horiek konsagratuak daude, ez dago horietatik irteterik.
|
|
|
Erretorika horretaz arduratu da eta injinerutza oso bat ere sortu du. Erlijio katolikoaren kasuan, erretorika erabili
|
du
bere helburuen barreiatze eta hedatzeko asmoz, eta, beraz, bada erlaziorik konfigurazio linguistikoaren eta konfigurazio sozio diskurtsiboaren artean. Gogora ekarri, jada esana badugu ere, diskurtsoaren analisian ezaugarri bereizgarri intrintsekoak bilatzea ez dela nahikoa, diskurtsoaren beraren eta kanpoaldearen (extériorités) arteko erlazio moldeak deskribatzean datzala analisia (les formes de lintrication dun mode dénonciation et dun lieu social déterminés Maingueneau 1995a:
|
|
|
Badira sermoiak formulatzeko gidak, maniobrak eta kontsignak. Iragan horrek jokatzen
|
du
bere jarduera konkretuaren berme bezala. Tradizioaren aurrekariak kontsumitu egiten ditu eta generoari jarraipena ematen.
|
|
|
Atzerriko adituekiko harreman teknikoen sailean ere aspaldidanikoak dira bere lan saioak. Orain ere jarraipen argia
|
du
bere jardunak, alor horretan. Hori guztia horrela izanik ere egia da goian esandakoa:
|
|
|
Xehetasunetara pasatuz, b) Derrigorrezko eskola-aldia amaitu arteko ikasmailetan (HHn, LMHn eta DBHn) ereduan dabil hamar ikasletik sei (%60, 20). Nagusitasun handia
|
du
beraz ereduak derrigorrezko eskola-aldian (hots, bi eta hamasei urte arteko ikasleen artean). Bere ondoren eredua dator:
|
|
|
Lehen baino bakardade handiagoan utzi du atzerapauso horrek eskola. Zaildu egin
|
du
bere lana, EEN legeak dioena txukun bete ahal izateko: eskolaren zeregin nagusietako bat ikasleak euskaraz ondo alfabetatzea baldin bada, eskolatik kanpora euskaldun gazteek halako hizkera molderik (ia) inon entzuteko aukerarik ez izateak248 ahuldu egiten du eskola saioaren etekina.
|
|
|
Eta ez dago, batez ere, hartarako gogo girorik txikiena gizartean. Bide horrek ez
|
du
beraz irtenbide onik. Konpartimentazioa eta Apartheid ez dira ordea sinonimo.
|
|
|
C2 Nagusitasun maila: hiztunak hizkuntza berria menperatzen
|
du
bere jatorrizko hizkuntza bezala. Entzuten eta irakurtzen duen guzia berehala ulertzen du eta erantzuten erraztasunez, gai konplexuetan ere.
|
|
|
Izan ere, Eusko Ikaskuntza sortu zen urte hartan, eta Oñatin egindako sortze batzarrean, besteak beste, honako erabakia hartu zen: . Batzar onek erabaki
|
du
bere arazoetan lagundu nai dioten guztiak, beti eta era guzietako gizonari, oso edo geinbat euskeraz itz egiteko asmorik sendoena hartu dezatela; euskera izan dedila erakusgarri bigarren mailako ikastoletan? 1 Halaber, Eusko Ikaskuntzak eta Euskaltzaindiak 1922an kongresu bat antolatu zuten euskal hezkuntzaren aldeko iritziak eta biltzeko.
|
|
|
–Lehenik eta behin, 1992ko Eskola Itunak eta horren ondorio zen legearen beraren helburuak kontuan hartuta, garbi dago helburuak ez zirela bete. Legalki, ikastolak ez
|
du
bere nortasuna galdu?.
|
|
|
titulartasuna. . Titularrak oso argi eduki behar
|
du
bera zer den eta bere funtzioa zein den. Ikastolak ez zirelako bakarrik sortu, helburu batekin baizik:
|
|
|
Horrela berretsi du Xabier Garagorrik. Pedagogia Plan Nazionala 1983an hasitako bidearen eta 1990ean onarturiko Euskal Eskola proiektuaren jarraipen gisa ulertzen
|
du
berak,, barne gogoeta prozesuan Deustuko Kepa Uriarterekin hasitako musika hura eta gero 1990ean onarturiko norabidearen arlo guztiak jasotzen zirelako Pedagogia Plan Nazionalean. Baina, lehen aldiz, hemen jada curriculum propioaren ildoa ageri zen?.
|
|
|
Aurrera begira, ikastola gehienetan jarriko da martxan IKASYS, eta hainbat kasutan Lehen Mailako Hezkuntza guztia hartuko
|
du
bere baitan. Halaber, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzara (DBH) zabalduko da.
|
|
2012
|
|
|
Pierre Daniel Huet frantziar apezpiku eta hezitzaileak beste modu bateko itzulpena defendatzen
|
du
bere De interpretatione libri duo (1661) lanean. Lanaren lehen liburukian,. De optimo genere interpretandi?
|
|
|
Itzultzaileak jatorrizko lanari eta autoreari zor dien menpekotasuna da teoria horien guztien oinarrian dagoen beste uste sendo bat. Itzultzaileak ez
|
du
bere aztarnarik utzi behar itzultzen ari den testuan, ahalik eta ikusezinen jokatu behar du jatorrizko idazlearen lana modu, gardenean, emateko.
|
|
|
Sigmund Freuden psikoanalisiak adierazi zuenetik subjektuaren nortasuna zerak, niak eta superniak osatzen dutela, zentzugabea gertatzen da giza identitatearen pluraltasuna ukatzea. Subjektuak bere inguru sozialarekin elkarreraginean gauzatzen
|
du
bere nortasuna, etengabe aldatuz, osatuz, bilakatuz, birdefinituz. Giza identitatea egitura zatikatua da, ez finkoa, eta inguratzen duen kulturako aldaketa politikoen menpe dago ezinbestean.16
|
|
|
Horrek ez du esan nahi, ordea, hizkuntzalaritzatik edota bestelako jakintza alorretatik erabat bereizi eta alor horiekin inolako loturarik mantendu gabe garatu denik, alderantziz baizik: postmodernismoan nagusi den interdiziplinaritateak itzulpengintzan ere izan
|
du
bere eragina, jadanik azaldu dugun moduan.
|
|
|
Berak dioenez, literatura itzuliak posizio zentrala duen literatura sistemetan, jatorrizko lanen eta lan itzulien arteko bereizketa nahiko lausoa da: itzultzaileak ez
|
du
bere hizkuntzak eskaintzen dizkion aukera linguistiko eta literarioetara jotzen itzulpena egitean; aitzitik, hizkuntza arrotzaren (gehienetan menperatzailearen) ereduak bereganatzen ditu, nahiz eta horrela xede hizkuntzako arau edo joeren aurka joan. Lortzen duen itzulpena, beraz, jatorrizko testuarekiko oso gertukoa izango da, egokitasunari?
|
|
|
Itzulpena negoziazio interlinguistiko eta interkulturalen prozesu gisa definitu ondoren, itzulpenak edozein kulturaren dinamismoan duen eragina azpimarratzen du. Izan ere, kultura bakoitzak beste hainbat tradiziorekin mantentzen dituen irekitasunezko eta elkarrizketazko harremanen bidez bermatzen
|
du
bere dinamismoa (Simon 1994: 18).
|
|
|
hitza Jacques Derridak erabili zuen lehen aldiz 1967an, bere De la grammatologie (1967) liburuan. Dekonstrukzioa ez da itzulpen teoriarekin zuzenean lotutako metodologia; izatez, ez
|
du
bere burua metodologia gisa ere definitzen. Alabaina, dekonstrukzioaren proposamenak baliagarriak gerta litezke itzulpen prozesuaren arazo teoriko asko jorratzeko.
|
|
|
65). Testua, beraz, irekita dago milaka interpretazio posibletara, eta autoreak ezin
|
du
bere lanaren eduki semantiko guztiaren jabe izan. Testuak irakurlearen irakurketa (edo itzultzailearen itzulpena) behar du bere esanahia gauzatua eta osatua izan dadin.
|
|
|
Testua, beraz, irekita dago milaka interpretazio posibletara, eta autoreak ezin du bere lanaren eduki semantiko guztiaren jabe izan. Testuak irakurlearen irakurketa (edo itzultzailearen itzulpena) behar
|
du
bere esanahia gauzatua eta osatua izan dadin. –Le lecteur est l, espace même où s, inscrivent, sans qu, aucune ne se perde, toutes les citations dont est faite une écriture; l, unité d, un texte n, est pas dans son origine, mais dans sa destination, mais cette destination ne peut plus être personnelle[...]?
|
|
|
Bosgarrenean, bakardaderantz bultzatuko duen auto purgazioa bilatu behar du (Askesis,, movement of self purgation?). Azkenik, poeta berriak hain modu irekian agertzen
|
du
bere poema aitzindariaren lanaren aurrean, ezen bai baitirudi poeta berriak idatzi duela berez aitzindariarena den lana (Apophrades,, return of the dead?) (Bloom 1973: 14).
|
|
|
Euskarak ere, hizkuntza landu eta dotore bihurtu nahi badu, itzulpenaz baliatu behar omen du ezinbestean. Baina horretarako itzultzaileak etsi etsita egon behar
|
du
bere hizkuntza itzulpenerako tresna egokia dela. Eta uste sendo hori beti izan zuen Orixek, Ibinagabeitiaren esanetan.
|
|
|
[...] olerkariak, ez
|
du
beretzat bakarrik idatzi bear; bere erria batik bat izan bear du gogotan. Ez, ez daitela ederra artistentzat bakarrik izan.
|
|
|
Beste batzuek, bertso ohiak dakarzkigute, baiña noizean bein, belarri min jartzen dira, bertsoaren etena aldatzen dutelako edo puntuaren gosez, esana beartuaz. Poemak, berez
|
du
bere luzera, baiña ortik kanpora, nik, naiago nuke, gure olerkariak, luzez baiño iduri biziz eta esan goiko olerkiz bikaiñago agertuko ba, lira. Lizardi ta Orixe, ren urratsetan, ba degu oraindik saillik asko jorratzeko.
|
|
|
Alde honetatik idaztea antidogmatiko da. Idazleak zabalik uzten
|
du
bere obra, beste edonork hertsi dezan, beste inork usa eta osa dezan. Idazleak proposamen hutsa egiten du, erantzuna oraindik ezagutu gabe.
|
|
|
Apolinar Bilbao, berriz, badirudi Sarrionandiaren lagun bat dela, hainbat urtez kartzelan egona bera ere. Sarrionandiak behin baino gehiagotan aipatzen
|
du
bere lanetan. Esate baterako, Ez gara geure baitakoak liburuan, Apolinar Bilbaori eskaintzen dio. Erlojuak?
|
|
|
Sarrionandiak, sasi itzulpenen bidez, zalantzan jartzen bazuen beraren eta testuaren arteko lotura zuzen eta bakarra, itzulpena baizik ez bide zen berarena; jatorrizko testua beste autore batek idatzi bide zuen?, sasi itzultzaileak asmatzeak jolasa bukaeraraino eramateko aukera ematen dio: jatorrizkoa ez bide
|
du
berak asmatu, eta itzulpena ere ez bide da berarena; testu jadanik itzuli hori bere liburuan tartekatu besterik ez bide du egin. Horrelako jolasen bidez, guztiz hausten du autoretzaren eta testuaren arteko lotura zurrun hori, eta testuaren eta beste autore, apokrifo?
|
|
|
To His Mistris Going To Bed?). Hirugarren poema izenbururik gabe dator jatorrizkoan, eta Sarrionandiak itzulpenaren lehen hitzak errepikatuz osatu
|
du
bere itzulpenarentzako izenburua. Ohiko estrategia da hori Sarrionandiaren itzulpenetan; horixe egiten du eskuarki itzulitako poemek izenbururik ez dutenean edota itzulitakoa testu luzeago baten zatia denean.
|
|
|
Garbi dago, izan ere, gertakari bat ironikotzat jotzeko esatariak intentzio ironikoa izatea ezinbestekoa dela. Garmendiari jarraituz, hiztunak agerian uzten
|
du
bere usteen edukiek ez dutela bat egiten esaldiaren eduki horrekin, eta diskordantzia hori intentzionala dela; beraz, hiztuna ez zaio eduki horri atxiki eta eduki ironiko bat inplikatzen du (Garmendia 2009).
|
|
|
jainko etsaiei, Izadiaren indar itsuei alegia, gogor egitean dago gizonaren handitasuna. Honela, bere bizi laburra, beldur eta kupidarik gabe, galbidean ipintzen duelarik, jasotzen
|
du
bere burua, hilkorra izan arren jainko hilezkorren gainetik?. Eta atertu gabe aditzera ematen diguten irakaspen honetaz jabetu ez bagina ere, ez digu guztioi argitasun berbera eman Jainkoak:
|
|
|
Arrese, k ei dauko?, etab. Hark (irri) barre egingo du intentziozko kontrakotasuna atzematen duenean. Esatariak pasarte honetan darabilen estilo parodiatzaileak tupust egiten
|
du
berak izan ohi duenarekin eta hori ere bada ironiaren aurrean gaudelako adierazgarri edo pista (Booth 1986).
|
|
|
Horretarako, lehen lehenik, intzidentaltzat jo izan den funtzioa aztertu dutenen ekarriari berariazko begiratu bat eman diogu eta ohartu gara enuntziatu parentetikoaren eta intzidentalaren (eta ondorioz, intzisoen232) esparrua ez dela bera, eta ez dutela hizkuntza maila edo estratu berean eragiten: intzidentala dictum mailan kokatzen da (Fuentesen ustez (2007), perpaus bazterra 1en); enuntziatu parentetikoak, aldiz, diskurtsoaren makroegituran (modalizazio eta enuntziazio mailan eta argudio nahiz informazio egituretan)
|
du
bere kokagunea (Fuentesen terminoak erabiliz (2007), perpaus bazterra 2n).
|
|
|
Gai jakin batean ikasia edo bertan espezializatua izateak (toposa) indartu egingo
|
du
berak norentzakoari bidali nahi dion ondorioa: akats larriegia du filmak.
|
|
|
Horretarako, berez zalantzagarria edo behintzat eztabaidagarria izan daitekeen iritzi edo argudioren bat gehiengoarentzat jakina, begi bistakoa edo ezaguna balitz bezala aurkeztean, zalantzak eta eztabaidak uxatzea lortzen du. Zenbat eta jende gehiagoren babesa izan, orduan eta indar handiagoa izango
|
du
bere tesiak eta orduan eta justifikatu behar gutxiago argudio (ar) en eta ondorio (ar) en arteko konexioa. –Guztiak horren jakitun direnez gero, aipatu ere egin beharrik ez legoke, baina hori estarian egon ordez, berariaz aipatu egingo du?.
|
|
|
Orokorregia izan daitekeen baieztapenari berariaz mugak ezartzen zaizkio. Hala, esatariak zuhurtziaz jokatzen du eta gehiegizko generalizazio horretatik babestu eta zainduko
|
du
bere burua. Gauzak hurbilagotik, kontrolpean duen horretatik soilik aurkeztuko ditu.
|
|
|
Azken batean, esatariak adibideetara jotzen
|
du
bere iritzi ondorioek babesa izan dezaten, edota bere iritzi ondorio horiek justifikatuak izan daitezen.
|
|
|
irakurlea duela gogoko, hor ikusten bide duelako etorkizuna eta aurrerabidea. Eta horrek, norentzako horrek, baldintzatuko
|
du
bere testugintza ere. Ikus dezagun pausoz pauso.
|
|
|
Honenbestez, egitura parentetikoa hautatzen duen zuzeneko diskurtsoan, beregainak diren bi enuntziatu bata bestearekin gurutzatzen dira; oinarrizko enuntziatua, edo zuzeneko aipua, eta enuntziatu parentetikoa, kasu honetan enuntziatu markoa dena. Enuntziatu markoak zuzeneko aipuak jasotzen dituen enuntziatuaren eskema sintaktikoa hausten du, baina, hala ere, ez
|
du
bere eskuko izatearen ezaugarria galtzen: bakoitzak bere erakusle sistema propioa, nahiz modalitatea bere horretan gordetzen du.
|
|
|
Maiz aski, ordea, informazio zaharra ez
|
du
bere deizio eta guzti aipatu beharrik; aski du izenordeetara jotzea, informazioa aski ezaguna delako eta ulertzeko ez dagoelako errepikatu beharrik:
|
|
|
Rossek (1973) proposatu zuten egituraren mailarik gorenean komunikazio aditzen bat zegoelako hipotesia eta J. L. Austinek (1978) enuntziatu konstatatiboak eta performatiboak bereizten ditu. Austinenetzat, enuntziatu guztiak ez dira deskripziozkoak eta bide horretatik gatzatzen
|
du
bere enuntziatu performatiboen teoria; bestela esan,, esanez egitea? 27 mamitzen duten enuntziatuena. Enuntziatu hauek, bada, konstatatiboei, gauzen berri soila ematen dutenei, aurrez aurre jartzen zaizkie, azkenok egia/ gezurra balioen arabera neur baitaitezke.
|
|
|
(Bakhtine 1975). Eta esatariak norentzakoaren jarrera erantzule hori espero
|
du
bere enuntziatua eta berbaldia sortu eta kanporatzen duenean, honekin txandakatzen dituelako esatariak bere zereginak.
|