|
2001
|
|
|
hesteen lekuan, artilea; azalaren lekuan, koltxoiaren  funda zuri urdina. Makila batez astindu
|
du
amak koltxoi guztien artile zapaldua eta arratsalde osoa utzi du dena harrotzen eguzkitan. Ilun  tzean, albainorratzez birjosiko die koltxoi etxola  bana etxekoei.
|
|
2002
|
|
|
Aita egongelan sartzen  da. Ezer gertatu izan ez balitz bezala egiten
|
du
amak, eta nik ez dakit zer egin.
|
|
|
Ez ditu amaren keinuak ikusi. Edo, ikusi baditu, ez
|
du
amak esan nahi diona jaso.
|
|
|
Aitak buruaz onesten
|
du
amak esandakoa.
|
|
|
Tira, utz dezagun gai hori beste baterako; ez du zertan gaur aukeratu esaten
|
du
amak, eta gaur esaterakoan enfasi berezia egiten du nire egoeraren berezitasuna azpimarratzeko.
|
|
|
Gaixoa... xuxurlatzen
|
du
amak, eta hasperen egiten: Eskerrak...!
|
|
2006
|
|
|
Orduan jakin du Ursulak nola amaituko den guztia. Honetaz eta hartaz hitz egiten jarraitu du Janutak, baina esaten duena arreta gutxiagoz jarraitu
|
du
amak. Kafea prestatu eta hartu dute; Oskarrentzat egin duen bizkotxoa erakutsi dio Janutari.
|
|
|
Atsoa ez zen sekula moldatu neskamerik gabe bizitzera. . Eta hori esan bitartean mesprezu keinua egin
|
du
amak?. Hitz egin al duzu azken aldi honetan zure anaiarekin?
|
|
|
Zinera joan dira gurasoak. Beti bezala berandu, (total, Franco ikusteko!, esaten du aitak) eta lehendabizikoak irtengo dira beti bezala (bukaerako muxu guztiak berdinak dira, esaten
|
du
amak).
|
|
|
Musika, esate baterako. Baina ezerk ez
|
du
ama pozten.
|
|
|
Eltzea sutan, esnea egosten. Biharko, egingo
|
du
amak. Seguru.
|
|
2008
|
|
|
–Ez ahal digute afaria izorratuko! , esan
|
du
amak ahapeka.
|
|
|
–Ze desatsegina, esan
|
du
amak?, ez nuen uste emakume hori horren zakarra zenik.
|
|
|
–Bai. Ezkondu ginenetik, gehitu
|
du
amak.
|
|
|
–Gaiztoa da, erabaki
|
du
amak, igogailutik jalgi bitartean.
|
|
|
–Ez oso ongi, erantzun
|
du
amak.
|
|
|
Barrutiarengandik apartatu eta bultza egin dio. Bultzadak, Barrutia mugiarazi beharrean, zirkulu erdian kokatu
|
du
ama. Bizkarraren okerdura demasiakoa ikustean, ohartu naiz ikaraturik dagoela.
|
|
|
–Bizitzan nola heriotzan, ebatzi
|
du
amak?. Barrutia, bizitzan eta heriotzan.
|
|
|
Elkarren soari ihes egin diogu tarte batean. Kafetera mahai gainean paratu
|
du
amak. Katiluak hartu ditu harraska gaineko xukaderatik eta mahaian utzi ditu.
|
|
|
Ordu erdi ondoren igo garenean, lotan jarraitzen zuen. Ametsetan esan
|
du
amak eskua hartzen ziola. Hitz solte batzuk murduskatu ditu, inarrosi aldi bat nabaritu diogu gorputz adarretan, besoak tenkatu ditu eta gero erlaxatu egin da.
|
|
|
Hitz solte batzuk murduskatu ditu, inarrosi aldi bat nabaritu diogu gorputz adarretan, besoak tenkatu ditu eta gero erlaxatu egin da. Amore emanez bezala, esan
|
du
amak. Handik ordu betera edo, ohartu gara ez zuela arnasarik hartzen.
|
|
|
–Baina sendatuko da? , galdetu
|
du
amak.
|
|
|
–Esan genizun gaur medikua genuela! , bota
|
du
amak.
|
|
|
–Ez zaigu ezer gertatzen, moztu
|
du
amak lehor?, nahikoa lan badaukagu lehendik, Barrutia gure bizitzetan berriz ere sartzeko. Teresa, paratu mahaia.
|
|
|
Telebista itzali
|
du
amak.
|
|
|
–Nahikoa dugu Barrutiaz esan dut. Mesedez, bazkal dezagun bakean, erabaki
|
du
amak.
|
|
|
–Zer eginen dugu aurrera? , bota
|
du
amak.
|
|
|
Edonon
|
du
amaren etxea
|
|
2009
|
|
|
guztiz ezinezkoa omen da halakorik gertatzea. Manguelek ez dio besterik, baina iradokita uzten
|
du
amaren asmazio bat behar duela putrearen istorioak.
|
|
2010
|
|
|
Bedaiopeko baserritar batek berrogeita hamar urte bete dituenean deskubritzen
|
du
ama duela betidaniko izeba. Jaio zenean ahizpari eman zion, garaiko egoerak hartara behartu zuelako.
|
|
|
Goiz batez Yunmengeko Institutu Sozialaren atarian aurkitu zutela jaioberria kartoizko kaxa batean bilduta, zorigaitzeko amaren batek han utzita. Beraz, Teresa bere bila joan zen arte ez
|
du
amarik ezagutu.
|
|
2012
|
|
|
Ahaztu, bizi eta bizitzen utzi, horra hor zer egin lukeen; berak ere badaki hori inork esan gabe. Baina, nolatan ahaztuko
|
du
amarena. Eta aitarena?
|
|
|
Kapagorri Frantziako parlamenturako hautatu duten diputatu gorri bat da, eta Euskal Herriaren egoera hobetzeko mirari bat eszenifikatzea bururatzen zaio: neska bat, Elorri Bazterre, konbentzituko
|
du
Ama Birjina ikusi duela esan dezan. Hortik aurrera, erromesaldiak hasiko dira miraria gertatu den lekura; diruaren jarioa barra barrakoa da; basilika, hotelak eta putetxeak eraikitzen dituzte bertan.
|
|
|
" Ai, alaba kaskarina! , pentsatu
|
du
amak?. Hain seguru egotea ere maitasunak tatuajeak adina iraungo diola...".
|
|
|
" Horrela epelago egongo zarete", esan
|
du
amak.
|
|
|
Semea ez den norbait ikusten ari da ama. Ez dira egun asko amaren maitalea hil dela, eta semearen senak antzematen
|
du
amaren begiradan dagoena amorantea dela, semea ohart da amak berari begiratzen diola, baina ohart da, halaber, amaren eta amorantearen arteko zubia dela bera, ez beste ezer.
|
|
2019
|
|
|
Amak, jiratu, eta ahal duen moduan harrapatu du Lale, edo haren janzkiren bat, edota babestu egin du bestela zaplaztekoa izan litekeenetik. Aitak ez
|
du
ama bazterrera behartu, eta ez du Lale berriz harrapatzeko saialdirik egin.
|
|
|
–" Alizia nire alaba da", kabroia ez bada gero. Ez
|
du
amarena egin sekula eta orain bat batean agertu eta bere alaba naizela. –Amorrua urdailean pilatu zait.
|
|
|
Aitak pospoloak eta kandela mordo bat pilatu ditu. " Hornigai asko dago, jatekorik ez zaigu faltatuko", esan
|
du
amak barrez. Nire txabola etorri zait burura.
|
|
|
Orain udazkenean gaude benetan. " Azkeneko txanpa da, esan
|
du
amak?. Ez dugu esperantza galdu behar".
|
|
|
–Ulertzen dut, esan
|
du
amak?, nekosoa da besteekin bizi beharra haiek bezalakoa ez zarenean.
|
|
|
–Ez dut ulertzen, esan
|
du
amak?, paradisuak dirudite, eta paradisua kristaua da.
|
|
|
Doloresek ere bai. Eta sekretu horren parte egin nahi izan
|
du
ama.
|
|
|
–Hori da, eta buruarekin baietz egin
|
du
amak. " Eta egiak aske egingo zaituzte, esaten du Bibliak".
|
|
|
Amaren erantzun guztiak Biblian daude. Bibliak menderatua
|
du
ama. Pozik nago egin dudan aurkikuntzagatik.
|
|
|
" Lastima, bataiatu nahi ez izana, esan
|
du
amak etxetik joan garenean?. Jainkoak beretako bat bezala hartuko ahal du Azken Judizioko egunean.
|
|
|
" Eta pentsatzea ere, jende gehienaren ustean, Jainkoa maitatzeko nahikoa dela Harengan pentsatzea! , esaten
|
du
amak?. Azala behar du gero kristauak!
|
|
|
Eta gero amari galdetu diot ea oparitarako pakete bat egin, eta markoa han bilduko duen niri eman aurretik; hobe bihar ematea, bai, hartara, astia izango dut neuk eskatu diodala ahazteko. " Horixe ideia arraroa", esan
|
du
amak, baina baietz, ados zegoela. Ama aparta da benetan.
|
|
|
" Ikasi beharra dago fedegabeen gorrotoa desiratzen", esaten
|
du
amak. Egiaren jabe garela erakusten duen froga da".
|
|
|
" Zure aitak urrezko eskuak ditu, esaten
|
du
amak, pozik?. Berarekin seguru sentitzen naiz beti".
|
|
|
Zer eskain dezaket nik, trukean bizirik ateratzeko? Burua argitzen dute galdera horiek, esaten
|
du
amak?, eta gauza bakoitza bere tokian ipintzen dute".
|
|
|
Hala esaten du artzainak behintzat, eta justuontzat proba bat omen da kostaldeko turismo guneetan bizitzea. " Mendian, Jainkoagandik hurbilago egotea bezala da", esaten
|
du
amak. Familia osoa suaren inguruan bilduta, Bibliako pasarteak irakurtzen ditugu.
|
|
|
Guri ere antzeko zerbait gertatzen zaigu munduaren akaberarekin. " Gure bizitzako bidaia da", esaten
|
du
amak.
|
|
|
Arrautza ustelekin bonbardatzen gaituzte. " Pentsatu zorionekoak garela, esan
|
du
amak?, zenbait herrialdetan hil egiten gaituzte. Ez kasurik egin mutil horiei, erantsi du gero?, ez dute zeregin hoberik bizitzan eta, nolanahi ere, Azken Judizioan hilko dira".
|
|
|
Medikuak arratsaldean bertan hartu gaitu. Hori oso ondo egiten
|
du
amak, jendea konbentzitu. Edozer gauzaz konbentzitu dezake jendea.
|
|
|
" Tira, itzultzeko garaia da", esan
|
du
amak.
|
|
|
–Ez, esan
|
du
amak?. Gutaz aprobetxatzen ari dela pentsatzen dut.
|
|
|
Alemanak eta ingelesak etortzen dira, eta australiarrak eta amerikarrak ere bai tarteka. " Geografia ikasteko modu ona", esaten
|
du
amak. Indar ikusezin ia magiko batek batzen du gure kongregazio txikia urrutiko herrialde zabalekin, eta leku horietan guztietan ongi etorria egiten didate, nik nahi badut.
|
|
|
–Nire aitak esaten
|
du
ama hizkuntza ez dela ahanzten.
|
|
|
hautamen formalez aparte, bion gaztelaniek iturri, historia eta praktika desberdinak dituzte. Berak gaztelania
|
du
ama hizkuntza. Nik, ez.
|
|
2020
|
|
|
Epe labur batez, ikasten dudan hirian lan egin
|
du
amak. Behin, eskolatik bueltan, bisitan joan natzaio.
|
|
|
Connellek atzean duen ateko eskulekua ukitzen entzuten
|
du
ama baina atea ez da zabaltzen. Jiratzen da eta han ikusten du ama, berari begira.
|
|
|
Connellek atzean duen ateko eskulekua ukitzen entzuten du ama baina atea ez da zabaltzen. Jiratzen da eta han ikusten
|
du
ama, berari begira.
|
|
2022
|
|
|
Rosak uste
|
du
ama zoriontsuago izan zela Varsovian Zamoscen baino. Herrian bizi zirenean, tarteka, Lublinera joaten zen eta liburu batzuk erosten zituen.
|
|
|
Zabal zabal ireki ditu Nàdiak begiak, betazal azpian min egingo baliote bezala. Haserretzen delarik, ttikitan bezala, ez
|
du
ama denik ematen. Galdetu dio Adak:
|
|
|
Ofizialak besoetan hartzen
|
du
Ama, baina Amak arbuiatu egiten du. Ofiziala jeepean esertzen da eta motorra martxan jartzen du.
|
|
|
...gazteago ere bagarelako, hamar urte gazteago bai behintzat, argazki zuri beltzetan urrundu egiten gara egun argitan garenetik, goizean goizago ispiluaren aurrean edo supermerkatuetako neonen azpian garenetik, geure ametsetara hurreratzenago gara gau  mahaiaren gainean marko batean dugun grisen tonu horretara, horrela nire amak ohetik bertatik begietsi dezake bere gaztetasuna, eta zer pentsatzen
|
du
amak bere burua eder eta gazte ikusten duenean, ez dago jakiterik, beharbada zahartzearen indarrez ahaztu ere du bera dela, beharbada bera dela ez du sinetsi nahi, eder eta gazte zenean ere aitak ez zuela maite ohar  tzeko beldurrez, aitak maita zezan duin izan ahal izateko zer falta zitzaion aztertzeko beldurrez, xarma eta alaitasuna, adibidez, esperantza eta goxotasuna, alegia argazkiaren atz...
|
|
|
...larri handiak, nola dituzu halako begi handiak, zuri hobeki aditzeko, umea, zu hobeki ikusteko, baina ez gaizki ulertu, amak ez bainau hobeto ikusten, ez, ez dit hobeto aditzen, berak ez ditu begi belarriak bere buruarentzat baizik eta ama ezertarako ere nahi ez duen aitarentzat, baina nire aita ez dago han, aita munduaren azkenaren zain dago Bibliaren gorenetik Euriteari deika, eta akabatuko ahal
|
du
ama zer edo zerk, bata besteari desafioka ari diren eskuen bizimodu hori, akabatuko ahal du musurik jaso ezin duen aho hori, begi eta zimur, arrosa eta azal multzo hori, eta nolanahi ere aitak jada ez du ama ukitzen, esana ere esana dit aitak, ez zaiola interesatzen esateko duen bere modu bereziarekin, hori gabe ere bizi daitekeela, sexurik gabe, baina ez da egia zeren putetan ibiltzen da, agerik...
|
|
|
...ak bere buruarentzat baizik eta ama ezertarako ere nahi ez duen aitarentzat, baina nire aita ez dago han, aita munduaren azkenaren zain dago Bibliaren gorenetik Euriteari deika, eta akabatuko ahal du ama zer edo zerk, bata besteari desafioka ari diren eskuen bizimodu hori, akabatuko ahal du musurik jaso ezin duen aho hori, begi eta zimur, arrosa eta azal multzo hori, eta nolanahi ere aitak jada ez
|
du
ama ukitzen, esana ere esana dit aitak, ez zaiola interesatzen esateko duen bere modu bereziarekin, hori gabe ere bizi daitekeela, sexurik gabe, baina ez da egia zeren putetan ibiltzen da, agerikoa du kalean dabiltzan neskei begiratzeko duen moduan, goitik behera doan begirada lizun hori, ez du amarekin larrutan egiten baina bai beste batzuekin, eta zer egin behar du bestela, amaren gorputza sena...
|
|
|
...rik jaso ezin duen aho hori, begi eta zimur, arrosa eta azal multzo hori, eta nolanahi ere aitak jada ez du ama ukitzen, esana ere esana dit aitak, ez zaiola interesatzen esateko duen bere modu bereziarekin, hori gabe ere bizi daitekeela, sexurik gabe, baina ez da egia zeren putetan ibiltzen da, agerikoa du kalean dabiltzan neskei begiratzeko duen moduan, goitik behera doan begirada lizun hori, ez
|
du
amarekin larrutan egiten baina bai beste batzuekin, eta zer egin behar du bestela, amaren gorputza senaren kontra doa, bideragarriaren kontra, husten eta puzten ari da aldi berean, eta ez artritisak ez minbiziak dute husten, ezta tristurak ere, bere itsuskeria beti zabaltzenagotzen ari den horrek desagerrarazten du amaren arrosa kara larruazaleko distiraren azpian, ezkutatzen den bizkarraren azpi...
|
|
|
...abiltzan neskei begiratzeko duen moduan, goitik behera doan begirada lizun hori, ez du amarekin larrutan egiten baina bai beste batzuekin, eta zer egin behar du bestela, amaren gorputza senaren kontra doa, bideragarriaren kontra, husten eta puzten ari da aldi berean, eta ez artritisak ez minbiziak dute husten, ezta tristurak ere, bere itsuskeria beti zabaltzenagotzen ari den horrek desagerrarazten
|
du
amaren arrosa kara larruazaleko distiraren azpian, ezkutatzen den bizkarraren azpian, bere ile gris horailaren, zahardade gaizki eramanaren, txakur deslaiaren aire horren azpian.
|
|
|
...ere gorroto, eta puntu horretaraino gorroto badut ez da bere tiraniagatik edo traizioz darabilkeen botereren batengatik, ez, da bere larba biziagatik, bizi guztian tokitik mugitu gabe bere burua bihurritzeagatik, ezintasun horretan itzulipurdikatzeagatik, bizi osoan bere izateaz kexatzeagatik, aitak ez duela aintzat hartzen, jazartzen zaiola, txarrena opa diola pentsatzeagatik beti, baina aitak ez
|
du
amagandik ezer espero, ez dio txarrik ere opa, ez gorroto du ez maite, errukiak baizik ez dio galarazten etxetik urrun alde egitea, belaontzia hartu eta munduaren itzulia egitera joatea, eta amak badaki hori baina ez du ezer egiten, eta bestalde, zer egin du amak bizitzan larba baten modura mugitu eta kexatu besterik, pla pla eta pla pla alde batera eta bestera, zer egin du ezkontideen ohean bere...
|
|
|
...i osoan bere izateaz kexatzeagatik, aitak ez duela aintzat hartzen, jazartzen zaiola, txarrena opa diola pentsatzeagatik beti, baina aitak ez du amagandik ezer espero, ez dio txarrik ere opa, ez gorroto du ez maite, errukiak baizik ez dio galarazten etxetik urrun alde egitea, belaontzia hartu eta munduaren itzulia egitera joatea, eta amak badaki hori baina ez du ezer egiten, eta bestalde, zer egin
|
du
amak bizitzan larba baten modura mugitu eta kexatu besterik, pla pla eta pla pla alde batera eta bestera, zer egin du ezkontideen ohean bere burua bihurritu eta luzatu baizik, bere burua akabatu ezkontza estalkien azpian, Loti Ederra, ez eder eta ez loti, zeren egiaz lo egitekotan, ongi lo egin, lasai bizi diren amek egiten duten bezala, aita gabe bizitzen jakin luke, eta esaten ahal dizut amak a...
|
|
|
...a, txalotzen ez dakit, ahaltsu eta aktiboa, eta nik mundua amaren ohetik ikustea ez da zure arazoa, inoiz gertatuko ez den hori espero duen emakumearen lo tristearen barrunbeetatik ikustea mundua, bere bila arantzazko basoa gurutzatu duen printze xarmagarriaren musua, bizia beragana heltzeko bide bihurtu duen printzea, baina printze hori ez da inoiz etorriko zeren halakorik ez da existitzen edo ez
|
du
ama maite, ez da existitzen, baina amak hobe luke sinetsi printzea bidean hil zela, non edo non landare jatunen artean, hobeko litzateke amari esan printzea ihien gatibu dela, erresumako lau ertzetan hainbat denboran hara eta hona ibili eta gero gatibu dela, amak irudikatzeko, hiltzen denean, printzeak zoroki maite zuela, bere biziaren porrotak ez duela ikustekorik bere buruarekin, beste baten zo...
|
|
|
...atean uko egiten badiot, sabela igurtzi baizik ez du egin, arrakasta izan duela esan baizik ez, gauza batez konbentzitu nauelako, lehenbailehen hiltzeaz, zeren aitak azken finean ez dira horixe baizik, aitak, ez dituzte emazteak abandonatzen eta adinez beren alabak izan daitezkeenekin joaten, nire aitak, besteak beste, bere tokiari eusten jakingo du azkeneko hitzordura arte, nire ondoan antzeztuko
|
du
amak abandonatutako haur txikiaren zorigaitza, hortxe ama, beti haur ametsen mahaian jarririk, burua platerean sarturik ez duelako sostengurik jaso, frogatu egin da halako dezepzio handi bat askotan errepikatu daitekeela, behin eta berriz infinituraino, frogatu gizateria ez dagoela erraturik gizonek eta emakumeek balio dutenaz, baizik eta nirea bezalako espiritu gaixoak daudela erraturik, kakalar...
|
|
|
Aitzitik! Michaudtarrek jasoko dituzte ama eta biak eta lazeria izugarri horretan, gurasoen deitoreen artean, behar du hiru haur horiek, Jean Marie eta Hubert, bizia arriskuan jarriko dutenak, eta Brigitte, honela esango
|
du
amak hartaz: " Dena zeukan neska honek eta eskale baten gisa bizi da orain", behar du hiru haur horiek halako atsegin uneak bizitzea eta ero moduan jostatzea.
|
|
|
Mutila gerran parte hartzeko irrikaz dago, horretarako gazteegia den arren; exodoan ihes egingo
|
du
amaren zaintzatik, soldaduekin elkartzeko.
|
|
|
Sarritan, ostera, inguruko burrunbaren eraginez umekia aztoratu eta ostikoka hasten omen da. Orduan ulertzen
|
du
amak musika hori ez dela egokiena haurrarentzat, baina poz pozik zabalduko du lau haizetara umea dantzan ari dela bere sabel barruan eta, zergatik ez, agian futbolaria izango dela.
|
|
|
Baina badago (eta eskerrak dagokionari!) erditzearekin gozatu egin zuela dioen amarik ere. Horien kontaketa musika atsegin baten moduan entzuten
|
du
ama urren izutuak. Sabela igurtziz dantzan hasteko modukoa da horrelako emakume bat topatzea, belarriak blues leun baten erritmoz laztantzen dituena, orroka hitz ulertezinak korrok eginez botatzen zituen ama takarra ez bezala.
|
|
|
Baina zer da amatzea? Zer esan nahi
|
du
ama izateak. Zer suposatzen du?
|
|
|
Zer eskatzen zaio ama den emakumeari? Nolakoa izan behar
|
du
ama baten jokaerak. Emakume batengan, amatutakoan, zer da aldatzen dena?
|
|
|
Ama onak gizartearen aurrean desegokitzat jotzen diren ezkutatu beharreko sentimendu ezkor horiek makillatutako betzuloen atzean estali eta automatikoki marrazten duen irribarre behartuz janzten ditu. Nahigabearekin erlazionaturik dauden sentimenduak, gogo, poztasun, jakintza eta adeitasun bilakatzeko indarra eduki behar
|
du
ama onak.
|
|
|
Harariren kontakizunean, alabaina, haurra beti gazte bilakatu da. Izan ere, haurrak gehiegi gogoratzen
|
du
ama. Haur beti gazteak, berriz,, emearekin ama eta familiarekin?
|
|
2023
|
|
|
Ponte Arantóneko txilarrak, ez ukitu haren soinekorik! Zer esango ote
|
du
amak iristean. Zer esango ote du?
|
|
|
harana non, adimen begia han. Hego haizea dela-eta, bertaratutako batek esan
|
du
amari entzun eta hau iltzatu zitzaiola buruan: " Urkabean zegoena bi gauzak ikaratu omen zuten:
|