|
2002
|
|
|
Bidaian zehar noizean behin gailetak, txikleak edo gozokiak jan
|
ditzake
haurrak.
|
|
2004
|
|
|
Iodorik eza “munduko populazioaren osasunerako eta garapenerako mehatxu garrantzitsua da, batez ere eskolaurreko eta haurdun dauden haurrentzako” esan zuen Jong Wook Lee OMEko zuzendari nagusiak jakinarazpen batean, eta txostenak erakusten duenez, “iodorik eza mundu osoan ezabatzea gure esku dago”. Jaten ditugun elikagaietan iodo faltak asaldura mental eta neurologikoak eragin
|
ditzake
haurrengan, eta horrek murriztu egiten ditu eskola errendimendua, adimen gaitasuna eta lanerako gaitasuna. Iodo urritasuna kentzeko OMEk darabilen estrategiari esker, substantzia hori ez izatea osasun publikoko arazoa zen herrialde gehienetan, gaur egun hiru etxetatik bik dute gatz iodatua eskuratzeko aukera.
|
|
2006
|
|
|
Jokabide arriskutsu gehiago: familiaren gatazka eta bikotearen hausturaikusteak indartu egin
|
ditzake
haurrarengan arriskutsuak diren jokabideak, besteak beste, drogak kontsumitzea edo portaera antisoziala eta txarraerakustea. Halere, ez da ez zuzena, ezta komenigarria ere, kausa efektuerlazioa finkatzea:
|
|
|
Proposatzen diren helburuak errealistak eta murritzak izan behar dira haurraklortzeko aukera izan dezan. Halaber, lorturiko helburuen araberako ordainsari edoerrekonpentsak lor
|
ditzake
haurrak. Haur zailek, gainerako haurrek bezala, hobetojokatzen dute jokabide baikor batengatik sarituak izaten direnean, jokabide ezkorbatengatik zigortuak izatean direnean baino.
|
|
|
Lan horren arabera, adingabeen etxeko indarkeriak “inpaktu suntsitzaile eta iraunkorra” du. “Etxeko indarkeria kasuak behatzea edo entzutea, edo, nolabait, horrelako esperientziak gertatzen direla ohartzea, arrastoak utz
|
ditzake
haurren garapen fisikoan, emozionalean eta sozialean, bai haurtzaroan bai gainerako bizitzan”, ikerketaren arabera. Ikerketa horren arabera, tratu txarren artean sartzen da guraso edo zaintzaile baten eraso fisikoa, sexuala edo mentala.
|
|
2007
|
|
|
Hori dela eta, zertero diagnostikoa egiteko, gorputzeko gantza ebaluatu behar da absortziometria erradiologikoaren bidez (DXA, ingelesezko sigletan), erradiazio ionizatzailearekiko esposizioa eskatzen baitu; airea bod tod sistemaren bidez desplazatzearen ondoriozko pletismografia (haurraren gorputz bolumena mugitzen duen airea aztertuz, zehaztasun handiz lortzen da gantz masaren ehunekoa), eta inpedantziometria (masa gantza). Haurren obesitateak arazo psikosozialak sor
|
ditzake
haurrengan eta gaixotasun kronikoak helduaroan. Marilyn Jk koordinatutako azterketa berria.
|
|
|
Telebistak kalte handiak egin
|
ditzake
haurren dietan, gurasoen asmo onak gorabehera. Ikertzaile estatubatuarren azterketa berri batek erakutsi du publizitateak etxeko txikienen elikadura gustuetan zuen eragina uste baino handiagoa dela.
|
|
|
Egitura neuralen parte dira, eta, beraz, ezinbestekoak dira zelula ehunaren hazkuntza eta garapen fase horietan. Haren onurak ez dira hemen amaitzen.' Ben Gurion del Negev Unibertsitateak (Israel) berriki egindako azterlan baten arabera, haurren dietan omega gantz azidoak maiz sartzeak onurak ekar
|
ditzake
haurren depresioan. Ikerketaren arabera, omega ugari duten elikagaien kontsumoak erditik gora jaits ditzake depresio mailak.
|
|
2008
|
|
|
Hamaiketakoa egiteko eta askari garairako eraman
|
ditzake
haurrak.
|
|
|
7tik 12 urtera arteko haurrentzat diseinatua da. 24 puntu lor
|
ditzake
haurrak. 18 puntu edo gehiago lortzen baditu, sei hilabeteren barruan ikas dezake irakurtzen.
|
|
|
Irakurleak ez du aurrez erabakitzen bi bideetako zein erabiliko duen, eta bietatik azkarrena gertatzen zaiona erabiltzen du. Eskuarki, bide fonologikoa garatuko da lehenik (Doctor eta Coltheart, 1980); baina ikusmenaren bidea garatzen denean, bide fonologikoa nahiz bide ortografikoa erabil
|
ditzake
haurrak. Irakurketaren osagai nagusiak deskodetze prozesuak eta hitzaren ulermena dira.
|
|
|
Organismoan gantz azido horiek gehien dituzten bularreko haurrek ikasteko eta kontzentratzeko gaitasun handiagoa dute, joan den urteko ekainean ‘American Journal of Clinical Nutrition’ aldizkarian argitaratutako artikulu baten arabera. Izan ere, denboraldi horretan AGPICLren ekarpen egokiak ondorio positiboak izan
|
ditzake
haurraren adimenarengan (etorkizun heldua), baita bere bizitzako osasun egoera orokorrean ere, erikortasuna murriztuz. Omega 6/ omega 3 oreka Haurdunaldiaren azken fasean, eta jaio eta bi urtera arte, nerbio zelulek gantz azido poliasegabe ugari behar dituzte.
|
|
|
" Opariak eta opari gehiago nahi dituen zazpi urteko haur batentzat Romerok nabarmentzen du, egun hartako oparirik handiena Kolonbian lagunak egitea izan zen". Kateko laguntza Edozein adin eta baldintzatako pertsonak imitatu
|
ditzake
haur horiek. GKEek beti dituzte besoak zabalik laguntza mota hori jasotzeko.
|
|
2009
|
|
|
Surreyko eta Galesko unibertsitateetako haurren nutrizioko espezialistek, biak Erresuma Batuan, ikerketa bat argitaratu berri dute. Ikerketa horren arabera," elikagai gisa ematen den sari sistema horrek are gehiago handitu
|
ditzake
haurrek postrerako edo gozokirako dituzten lehentasunak; izan ere, bi otordu parekatzeak esan nahi du saripeko janaria sartzekoa baino positiboagoa dela". Beste espezialista batzuek diote, zenbait egoeratan, sariek handitu egin dezaketela elikadura portaera modelatzeko prestasuna, baina elikadurakoak ez diren sariak eskaintzea iradokitzen dute, hala nola aintzatespena(" oso harro nago zurekin"," asko ikasten ari zara") edo objektu txikiak, hala nola eranskailuak edo koloretako arkatza, arrakastak lortzen dituztenean; bestela esanda, ez jatea nahiago luketenak jaten dituztenean.
|
|
2010
|
|
|
Horren azpian elikadura txarra eta bizi ohitura sedentarioak daude. Hori denboran luzatzen bada, gizentasunaz gain, beste osasun arazo batzuk izan
|
ditzake
haurrak. Zahartzarora iritsi gabe azalduko dira, gainera.
|
|
|
Lanak beste substantzia batzuen ondorioak ere neurtu eta behatu zituen, hala nola kanabisa. Kanabisa transferitzeak sedazioa, lozorroa eta elikadura ohitura txarrak eragin
|
ditzake
haurrarengan, eta ez dakigu epe luzera zer ondorio izango dituen. Adituek kontsumoa saihestea gomendatzen dute, eta, nolanahi ere, ahalik eta denborarik luzeenean hartu.
|
|
2011
|
|
|
Eta zaintza partekatua bada? Bi gurasoetako edozeinek sar
|
ditzake
haurrak, baina lehengo ezkontideek ados jarri behar dute eskubide hori nork erabiliko duen; izan ere, pertsona bakar bat familia unitate bateko kide izan daiteke. Dibortziatutako gurasoen elkarte zibil batzuek eskatu dute seme alabak ezkontide batekin edo bestearekin batera PFEZaren urteko aitorpenean sar daitezela, zaintza partekaturako akordioa dagoen kasuetan.
|
|
|
Bizitzako lehen urteetan estresaldiak izateak ondorioak izan
|
ditzake
haurraren osasunean.
|
|
2012
|
|
|
Metodo berri batek antibiotikoen hondakin kantitate txikiak detekta
|
ditzake
haurrentzako esne mota desberdinetan
|
|
|
Hala ere, ez dira behartzen elikagai guztien osaera zehaztera, ez eta elikagaien aztarnak agertzea saihesten duten prozedurei jarraitzera ere. Alergia iturri diren elikagaiak hartzeak, trazak barne, zenbait erreakzio eragin
|
ditzake
haurrarengan, hala nola urtikaria, angioedema, asma, errinitisa, konjuntibitisa, digestio sintomak edo anafilaxia erreakzioak. “Kasu horretan, erreskate neurriekin garaiz jarduten ez bada, arriskuan jar daiteke haurraren bizitza”, esan du Sanchak.
|
|
|
Errege erreginen eta Aita Noelen gehiegizko jostailu batek epe ertainean frustrazioa eta atsekabea eragin
|
ditzake
haurrengan
|
|
2013
|
|
|
Soto del Realen eta Aranjuezen paretak Disneyko pertsonaiekin eta zituzten apainduta eta haurtzaindegia ere bazegoen, modulutik aterata". Lau hilabetetik aurrera, sartu irtenak egin
|
ditzake
haurrak, gainera umea paseatzera eta bestelako ekintzetara eramaten duten hainbat elkarte boluntario daude. Frantziako Estatuan ere badira amak hartzen dituzten espetxeak, baina Espainian baino kaskarragoak dira baldintzak, ama eta umea ziega txikietan eta isolatuta egon ohi dira.
|
|
|
Mota guztietako apetak haurrentzat, betebehar gutxi etxean… Muga argirik ez jartzeak eta haien eskakizunen aurrean gehiegi amore emateak arazoak sor
|
ditzake
haurrengan. Ondoren, zentzuzkoegi den haur bat ezagutzeko eta hura geldiarazteko gakoak azalduko ditugu.
|
|
|
2005ean, Juan Ramón Hidalgo Moya ohartarazi «elikagaiei buruzko publizitateak gero eta kontrol zorrotzagoa behar duela kontsumitzaileen osasuna babesteko, batez ere haurren osasuna babesteko». 2009an, Maria José Viñas azaldu du «telebistak kalte handiak egin
|
ditzake
haurren dietan». Urte horretan bertan, eta Kontsumitzailearen Nazioarteko Eguna dela eta, kanal hau oihartzuna haurrei zuzendutako elikagaien publizitatea gehiago kontrolatu beharra.
|
|
|
Herrialde horretan, kirol lurrak eta jarduera ludikoak eraikitzeko proiektu batek, Afrikako zentro errefuxiatu gazteekin, bizi kalitatea hobetzen laguntzen du, harrera herrialdean integratzen laguntzen du eta eskolako absentismoa murrizten du. «Irakasleak motiba
|
ditzake
haurrak eskolara joatera, kirol jolas baten promesarekin», azaltzen du Cristina Díazek. Zambia.
|
|
|
sukarra seinale moduko bat izan liteke haurrentzat eta gurasoentzat. Sukarrak zenbait gaixotasun arindu
|
ditzake
haurrengan, baina hiru hilabetetik beherako haurtxoentzako premiazko arrazoia da. Great Ormond Streeteko Haur Ospitaleko zientzialariek (Britainia Handia) ondorioztatu dute haurren sukarra onuragarria dela zenbait birusi eta bakteriori aurre egiteko.
|
|
2014
|
|
|
Sendagaia hartzeak eragin positiboa du, arreta gehitu egiten baitu, baina beste gabe ez ditu konpontzen ikaskuntzan, sozializazioan eta prozesu kognitiboetan gertatzen diren arazoak. Sendagai bidez lasaitu eta gero, sozialki moldatuak diren portaerak ikas
|
ditzake
haurrak, oldarkortasun gutxiago agertuko baitu.
|
|
|
Haurren abusu sexualaren maiztasuna garai batean uste zen baino handiagoa da. Epe luzerako edo epe laburrerako ondorenak izan
|
ditzake
haurren abusu sexualak. Epe laburrera, trauma osteko estresaren nahastea sor dezake, beldurra eragin dezake, autoestimuaren jaitsiera ekar dezake.
|
|
|
Oso errealistak ez diren gorputza duten panpinak, liztor kinturak eta bular supergaratuak dira, aspalditik, kritikak. Askok balio negatiboak sustatzen dituzte; izan ere, haien gorputzen proportzioak irrealak direlako eta horien antza hartzeko nahiak autoestimu arazoak edo elikadura arazoak sor
|
ditzake
haurrengan. Artista batzuk joera hori inbertitzen saiatu dira, eta panpinak neurri errealistagoak eta osasungarriagoak diseinatzen dituzte.
|
|
|
Baina kontuz ibili behar da hori lortzeko erabiltzen diren moduekin eta metodoekin. Garrantzi handiegia eman behar zaio umea izan ondoren pisua galtzeko ahaleginari, eta horrek arazoak ekar
|
ditzake
haurrarekiko harremanean. Erresuma Batuan egin berri den azterketa batek azpimarratu duenez, amak, erditu ondoren pisu gehiegi hartzearen ondorioz gehiegizko kezkarik izan ez arren, bere umeekin lotura eta atxikimendu kaltegarriak dituzten jokabideak izan ditzake.
|
|
2015
|
|
|
Telefono mugikorra dela eta, haurren eta gurasoen arteko komunikazioa galtzeak arazoak sor
|
ditzake
haurren garapenean eta autoestimuan
|
|
2016
|
|
|
Amagandiko edoskitzearen iraupena edo glutena sartzea ez da zeliakia izaten, nahiz eta beti komeni izaten den hura luzatzea amak eta haurrak erabakitzen duten arte. Gure inguruan sei hilabete eta urtebete artean gertatzen bada ere, edoskitzaroan 3 urte egin
|
ditzake
haurrak. Gaixotasun zeliakoa:
|
|
|
Halaxe adierazi du berriki Neumomur elkarteak, irabazi asmorik gabeko erakunde batek, Andaluziako, Extremadurako, Ceutako eta Melillako neumologiako eta toraxeko kirurgiako adituak biltzen dituena: «Kloro gehiegi duten igerilekuetan igeri egiteak areagotu egin
|
ditzake
haur batek asma sintomak izateko aukerak». Txikia zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da arriskua; zenbat eta denbora gehiago iraun uretan, orduan eta ur gehiago, orduan eta higiene pertsonal gutxiago, eta uraren tenperatura handiagoa.
|
|
2017
|
|
|
Dena ez da familia heterosexuala. Lesbiana bikote batek, esaterako, izan
|
ditzake
haurrak, zergatik bikote gay batek ez. Hori da berdintasuna.Erreportaje honetan, zailtasunak izan ditugu hitz egiteko prest dauden pertsonak topatzeko.
|
|
|
Ahoko osasun txarrak asaldurak eragin ditzake haurdunaldian, etapa horretan adierazitako tratamendu odontologikoak behar direlako, baita garaia baino lehen erditze goiztiarra izateko arriskua eta haurrak jaiotzean pisu txikia izateko arriskua ere. Baina, gainera, hortz arazoak sor
|
ditzake
haurrarengan ere, ama baita txantxarra eragiten duten bakterioen transmisore nagusia. Artikulu honek aho osasunaren garrantzia azaltzen du haurdunaldian, amak txantxetako bakterioak transmititzen dituen formak, nola prebenitu hortzetako arazo hori jaio aurretik ere, baita txantxarra eta amagandiko edoskitzea ere.
|
|
2018
|
|
|
Berorrek eman
|
ditzake
haurrak?
|
|
2019
|
|
|
amaren sabelean, haurra ez dago justifikatua, eta proliferazio alferreko bat da oraindik, gertakari huts bat, zeinaren kontingentzia eta heriotzarena simetrikoak baitira. Amak arrazoiak izan
|
ditzake
haur bat nahi izateko, baina ezin eman diezaioke izateko arrazoi propiorik bihar izango den beste horri; bere gorputzaren orokortasunean sortzen du haurra, ez bere existentziaren singulartasunean. Horrexetaz ohartzen da Colette Audryren pertsonaia zera dioenean:
|
|
|
Euskararen kasuari dagokionez, Arrue proiektuko ikerketak (Eusko Jaurlaritza, 2013) antzekoondorioak iradoki
|
ditzake
haurrek eskolaren testuinguruan egiten duten hizkuntzen erabileraz.Datuek erakusten dute lehen hezkuntzatik bigarrenera pasa ahala, haurrek gero eta euskaragutxiago, eta gero eta gaztelania gehiago egiten dutela.
|
|
2020
|
|
|
) ”. Ikasketa orduak banatzeak trebetasunak garatu
|
ditzake
haurrengan, eskolak itxita dauden bitartean. Michael Rich doktoreak, Harvardeko Medikuntza Eskolako Erdi eta Haurren Osasun Zentroko zuzendariak, The New York Timesi esan zion bezala, “hau aukera bat da haurrei arduratsuagoak izaten laguntzeko”.
|
|
|
Zereal horien irinetan faktore antinutritiboak egoteak mineral garrantzitsuen xurgapena murriztu dezake, hala nola burdinarena edo kaltzioarena. Mineral horien urritasunak gorabehera handiak eragin
|
ditzake
haurrarengan. Hala ere, zereal irinak elikagaien industriak edo etxeko metodoek prozesatzen dituztenean, haien antinutriente edukia murriztu egiten da, eta seguruagoak eta egokiagoak dira haurrentzako elikagaiak arollatzeko.
|
|
2021
|
|
|
Gainera, ugaritzea inhibitzeko eta zelula anitzen bereizketa eragiteko, sistema immunologikoa modulatzeko eta intsulina jarioa sustatzeko gai denez, eragin nabarmena du hezurretik kanpo. bitaminaren urritasun luzeak osteomalazia eta errakitismoa eragin
|
ditzake
haurrengan. Gabezia horrek hezurra pixkanaka gutxitzea ere eragin dezake, osteopenia eta osteoporosia sortuz.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, oinordetzan jasotako zapata bat, gehienetan, deformatuta eta higatuta dago, bai zolan bai beste zati batzuetan (orpoa, oinbularra, txantiloia), lehenago beste haur batek erabili baitu. Eta, artikulu honetan azaltzen dugun bezala, etorkizunean arazoak sor
|
ditzake
haurren bizkarrean edo artikulazioetan, besteak beste.
|
|
2023
|
|
|
Umorea preziatzeko gaitasuna bigarren urtearen erdi aldera agertzen da haurrarengan (McGhee, 1982). Garapen kognitiboaren aro preoperazionalean hitzak, zeinuak eta sinboloak erabil
|
ditzake
haurrak objektuak errepresentatzeko. Fantasiazko jolasak eta itxura egiteko gaitasuna lortua dute haurrek.
|
|
|
Zenbait koloratzaile dituzten produktuetan —tartrazina (E 102), karmoisina (E 122), hori laranjatua (E 110), kinoleina horia (E 104), gorria (E 129) eta kukurutx gorria (E 124) —, hau adierazten da: “eragin negatiboak izan
|
ditzake
haurren jardueran eta arretan”. Lege eskakizuna da, 2007ko azterlan batek kontrako harreman hori aurkitu baitzuen.
|
|
|
Gaur egun maskotatzat hartzen dira, baina baserrietan oraindik ere aleak daude, artzaintzan edo azienda zaintzen, lehen egiten zuten bezala. Haurrekiko eta beste animalia batzuekiko harremana Bernako behitegiak harreman onak izan
|
ditzake
haurrekin, maitekor, gaixo eta babeslea izan ohi baita. Ehiztari senik ez duenez, ez du arazorik etxean beste zakur eta maskotekin behar bezala jarduteko, baina kumetatik sozializatzea komeni da.
|