|
2008
|
|
|
Kultura gaietan hartzaile, bestearen zordun, beraz geranez gero, bidezko da, noski, hiztegian ere hartzaile eta zordun agertzea. Gogoetak gerok sortu bagenitu, ez genduke gabiltzan bezala jakite gauzetan eta, beste hizkuntzetan sortu
|
dituzten
hitzak itzuli nahian ibili beharrik. Gauden gaudenean, ordea, maiz nabaritzen dugu premia hori.
|
|
|
4) Bakarrik jardun ordez, badakigu euskalgintzan dihardutenen laguntzaren beharra dugula. Horregatik antolatu ditugu lantaldeak, lagun diezaguten erabakitzen, irakaskuntzan, administrazioan eta zuzenbidean, edo komunikabideetan erabiltzen
|
dituzten
hitzetatik zein diren 45.000 sarrera inguruko Hiztegi Batuan normalizatu beharrekoak.
|
|
|
Ez da harritzekoa, noski, egoera horrek euskaldun batzuengan ezinegona eta haserrea ere piztea. Izan ere, ez dirudi oso bidezkoa, batasunaren izenean, batzuei berenak ez
|
dituzten
hitzak, aldakiak eta adizkerak ikasteko eskatzeak, eta besteak, ordea, eta bereziki idazle, kazetari eta esatari ustez profesionalez ari naiz?, beren bor hesteari begira lasai egotea, besterenik ezer jaso eta erabiltzeko inolako interesik izan gabe. Eta zabar alferkeria hori are salagarriagoa iruditzen zait gainera, bitartean, milaka euskal herritar erdaldun euskara ikasten ari direla gogoan izanda, gizarte inte grazioaren izenean batzuei eskatzen zaiena ez baitago inola ere orekaturik beste muturrekoen axolagabekeriarekin.
|
|
|
Hortaz, tradizioan zer dugun galdera ahaztu gabe ere, eguneroko bizitzan zer behar dugun galderari erantzun behar zaio. Euskaldunek eguneroko bizitzan behar
|
dituzten
hitzak detektatu egin behar dira, eta kontuan hartu behar da, gainera, kon tzeptu horiek adierazteko zerbait erabiltzen dutela jadanik euskaldunek. Eta hitz horietako askok ez dute testigantzarik izango idatzizko tradizioan.
|
|
|
(b) espezializazio maila handiagokoak (ataque, > ración, > rgencia?). Honako hauek ere hiztegi orokorrak erabaki lituzke, hiztun guztiek erabiliko
|
dituzten
hitzak baitira. Baina on litzateke hitz hauen azterketa egiteko orduan espezialisten, terminologoen eta osasun administrazioko ordezkarien iritzia jasotzea.
|
|
|
Atzizki honekin sorturiko izenak ugariak izan arren, urriak dira horre lako izenak buru
|
dituzten
hitz elkartuak (beti ere kontuan harturik Euskaltzaindiaren (1991) adibidetegiaz baliatzen garela, eta corpus zabalagoek emaitza joriagoak eman ditzaketela):
|
|
|
Interesgarriagoa da, ene ustez, zehazki nazioarteko kontzeptu estandari zatuekin bat etorri zein etorri ez, baina zehaztasun osoaz muga daitezkeen esangura bereziak adierazten
|
dituzten
hitz lokal eta dialektalei hautsa kendu eta, literaturaren ate nagusitik sartuta, eredu baturako berreskuratzea, jadanik Axularrek urratu zuen bideari garraizkiola: ahalke>= > lotsa, > alderrai38, > aldiriak, > amankomun, > anaia>/ > neba, > behatu, > > gainean, > bertan>/ > berton, > egoi > liar, > erreximenta, > > etsai>= > arerio>/ > izterbegi, > hatz>/ > behatz>/ > eri, > hau > rride, > kuxidade, > lekuko, > >/ > sein, > so> egin, > txukun, > udatiar, > ugazaba, > ulertu, > urde, > urineko, > xukatu, > nortzuk, > zertzuk, > zeintzuk... > gisakoak, adibidez, nor bere eskualdeko berbak ez direlako aitzakiaz, horietako anitz sistematikoki saihesten ibili beharrean, tamalez batzuek oraindik egiten dutenez.
|
|
2012
|
|
|
Itzulpenaren ikuspegi antropofagoa praktikan jarri duten idazlerik garrantzitsuenak Haroldo eta Augusto de Campos anaiak genituzke. Beren lanetan erabat ezabatzen dira sorburu eta xede sistemen arteko bereizketak, itzulpena izendatzeko erabili izan
|
dituzten
hitzek adierazten duten bezala: transkreazioa, transtestualizazioa, transiluminazioa, transluziferazioa, kanibalizazioa...
|
|
|
194). Izenburua eta poemaren lehen lerroa osatzen
|
dituzten
hitzek Sarrionandiak poemaren hasieran aipatzen duen Cesare Paveseren. Verrà la morte e avrà i tuoi occhi, poemari egiten diote erreferentzia.
|
|
2017
|
|
|
– Terminologia>, Euskaltzaindiak ikerketa multzo bat eramaten du eta hiztun jakintsu haboroenek onartzen
|
dituzten
hitzak proposatzen ditu. Ipar Euskal Herriaz den bezainbatean, lehenik tresnatu behar diren eremu terminologikoak hautatu behar ditugu, aukera teknikoen irizpideak nabarmen utzi behar ditugu, hitzak berak ongi hautatu eta kontsultagarri eman, azkenean hitz hauen onartze maila eta arrakasta izartuz.
|
|
2021
|
|
|
Horrekin esan nahi dugu kategoria lexikoen barruan dauden hizkuntza ale guztiak zerrendatzea ia ezinezkoa izango litzaigukeela, zerrenda amaigabea baita. Hiztegietan ere ez dira jasotzen hizkuntza bateko hiztun guztiek baliatzen
|
dituzten
hitz guztiak. Gainera, kategoria lexikoa duten hitzak oso aldakorrak izaten dira:
|
|
|
– Naturako fenomenoak adierazten
|
dituzten
hitz batzuek aposizioz eratzen dituzte terminoak (kasu ugariena: efektu), baina, beste batzuetan, bi egiturak aurkitu ditugu hiztegian edo testuetan:
|
|
|
Bestalde, Euskaltzaindiak esana du" Hitz elkartuen osaera eta idazkera" 25 arauan," Orain eratzekoak diren elkarteetan ez da komeni behinolako hots aldatze legeak, aspaldixko galdurik daudenak, berpizten jardutea". Beraz, hiztegietan aurkituko ditugu hots aldaketa horiek izan
|
dituzten
hitz elkartu eta eratorriak; baina hots lege horiek ez daude gaur euskaraz bizirik hitz berriak sortzeko orduan.
|
|
|
Beste osaera batzuk
|
dituzten
hitzak ere erabil ditzakegu modua adierazteko. Adibidez, batzuetan adjektiboak adberbializatzen ditugu, inolako atzizkirik —ez mugatzaile, ez postposizio— ezarri gabe, eta adberbio lanetan jarri:
|
|
|
14.2 Adjektibo motak; 14.2.1. Adjektibo kalifikatzaileak; 14.2.2. Funtzio murriztailea duten adjektiboak; 14.2.3. dun eta (t) ar atzizkiak hartzen
|
dituzten
hitzen kategoriaz; 14.2.4. Beste gentilizio batzuk; 14.2.5. Euskal langileria tankerakoen izaera; 14.2.6. Erreferentzia adjektiboak; 14.2.7. Adjektibo adberbialak; 14.2.8. Adjektiboen bestelako sailkapen batzuk; 14.2.8.1. Adjektibo ebakitzaileak; 14.2.8.2. Adjektibo ez ebakitzaileak; 14.2.9. Epitetoak
|
|
|
14.2.3 dun eta (t) ar atzizkiak hartzen
|
dituzten
hitzen kategoriaz
|
|
|
23.1a Honela definitu ditugu aditzak Gramatika honetako bigarren kapituluan (§ 2.3.1): gertaerak, ekintzak, egoerak, prozesuak, deskribatzen
|
dituzten
hitzak. Aditz kategoriakoak dira, beraz, joan, mintzatu, egon, erosi, ekarri, etorri, gustatu, bizi izan, jakin, eskiatu, gosaldu edo esan hitzak.
|
|
|
14.2.3 dun eta (t) ar atzizkiak hartzen
|
dituzten
hitzen kategoriaz
|