|
2003
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeak (NBE) azterlan bat argitaratu berri du, eta bertan ohartarazten du 16 emakumetik batek haurdunaldian edo erditzean hiltzeko aukerak
|
dituela
munduko eskualde pobreenetan; herrialde garatuetan, berriz, 2.800 emakumetik batek bakarrik du arrisku hori. Adibide gisa, ikerketak adierazten du 2000 urtean munduan izandako 529.000 amaren heriotzetatik %95 Afrikan eta Asian gertatu zela, %4 Latinoamerikan eta Karibean eta %1 baino gutxiago munduko eskualde garatuenetan.
|
|
|
Batzuk beste batzuk baino gehiago, hori bai. Gipuzkoako Kultura kontuez arduratuko den Imanol Agoteri aitortu behar zaio urte asko eman
|
dituela
mundu horretan, eta aitortu behar zaio, baita ere, euskaraz badakiela, herri honen ondare eta altxor kultural nagusiena omen den euskara menderatzen duela. Verasateguik ez dakit badakien ala ez, baina ziur nago Ramon Rabanerak ez duela faktore hori kritikotzat jo euskalduna zen Sancristoval ordezkatzeko (ze mania, aizue," V" a erabiltzeko, Arabako kultura diputatuek!).
|
|
2004
|
|
|
Badirudi ingelesa egun, 800 milioi hiztun baino gehiago
|
dituela
mundu osoko lingua franca bilakatuko dela, ez hiztun gehien dituelako ohore hori txinera erraztuari dagokio negozio, teknologia (mezu elektronikoen %80) eta zientzia (argitalpen zientifikoen %45) munduan erabiliena delako baizik.
|
|
|
lurralde bat, historia bat, hizkuntza bat, kultura bat... eta, oro har, besterengandik bereizten duen bere buruari buruzko irudi eta autobaiespen jakin bat. Orain jakin dut indarkeriak batzen
|
dituela
munduko herriak beren baitan, zer diren eta zer izan nahi duten erabakitzeko orduan. Nik ez dut, jakina, sekula gutxietsi indarraren eta indarkeriaren eragina gizarte eta nazio egituraketaren historian, historiaren irakaspenak hor daude ikasi nahi dituenarentzat.
|
|
2005
|
|
|
Sabrina Ellis, Yahoo! ko Produktuen Administrazioko zuzendaria Mail (Yahooren mezua! ), jakinarazi du konpainiak posta elektronikoko 200 milioi kontu baino gehiago ematen
|
dituela
mundu osoan, eta jendeak posta elektronikoan testuak, argazkiak eta dokumentuak bilatzeko modua hobetu duela. Google lehiakidearen posta elektronikoaren zerbitzuak bultzatuta, Yahoo!
|
|
2008
|
|
|
Uraren maila igotzea da klima aldaketaren ondorio negatiboetako bat. Egungo erritmoan, Nazio Batuek iragartzen dute 2080rako ondorio suntsitzaileak izango
|
dituela
mundu osoko milioika pertsonarentzat. Herbehereek(% 20 itsas mailaren azpitik dago) jasango lukete gehien arazo hori.
|
|
|
Citigroupek iragan astean iragarri zuen 52.000 langile kaleratuko
|
dituela
mundu guztian. Kaleratze horien aurretik beste 23.000 ere iragarri zituen.
|
|
2010
|
|
|
Baina askok ikusi genuen, eta bere garaian horren alde egin ere bai, orain egiten dugun bezala, formulazioa baino askoz gehiago dela kimika, erruz jakin litekeela kimikari buruz formulazioaz tutik ere jakin gabe, fisikak osagai aski erabilgarriak
|
dituela
mundu erreala ulertzeko eta matematikak baduela lotura bizitzako hainbat alderdirekin.
|
|
|
/ Urte askoan bera izan zen Nokiaren faltsuketen aurkako saileko arduraduna. Gogoratu, Nokiak beste edozeinek baino telefono mugikor gehiago egiten
|
dituela
munduan.
|
|
2011
|
|
|
Baina horretarako erabilitako proben detekzioaren eta fidagarritasunaren arloak ikerketa berriak behar zituen oraindik. Gero eta garrantzitsuagoa da toxinak elika katean sartzea saihestea, ez bakarrik kontsumitzailearengan duten eragina gero eta gehiago ezagutzen delako, baizik eta gero eta zantzu gehiago daudelako klima aldaketak intoxikazio kasuak ugaritzen
|
dituela
mundu osoan. Europako Batasuneko adituek ikerketa zientifiko ugari egin dituzte toxinak elikagaien katean sartu aurretik modu fidagarrian detektatzeko eta kontsumitzaileen intoxikazioak murrizteko.
|
|
|
Ilusio bat sortzen da, mundu birtualean fisikoki egongo balitz bezala. “Ondorio nagusia izango da pazienteak benetako egoera batean izango lituzkeen sentsazio eta erreakzio berberak esperimentatu ahal izango
|
dituela
mundu honetan: araknofobia duen gaixo batek beldur bera sentituko du benetako armiarma birtual baten aurrean”, azaldu du.
|
|
2013
|
|
|
Bazenekien gure hizkuntzak mespretxuzko hainbat ezizen
|
dituela
munduko ia arraza eta herrialde guztientzat?
|
|
2014
|
|
|
eta osatutako bikoteak iritzi dio testuak ez
|
dituela
mundu ikuskera eta balio positiboak islatzen. Guri, aitzitik, iruditzen zaigu mundu ikuskera eta balio positiboak islatzen dituela.
|
|
|
Juan Bárcena Ecologistas en Acción erakundeak atmosferaren kutsaduran aditua zen, eta onartu zuen «oro har, neurriak bide onetik doazela», baina uste du «aurreko beste plan batzuek bezala, ez duela eragin nabarmenik izango Espainiako hirietako airearen kalitatean». Baieztapen hori oinarritzeko, espezialista horrek adierazten zuen, besteak beste, Planak ez
|
dituela
Munduko Osasun Erakundeak (OME) gomendatutako balioak markatzen, edo bere helburuak lortzeko aurrekontua «ahalik eta gutxien» dagoela. Airearen kutsadurari buruzko funtsezko bost gai 1 Airearen poluzioak 400.000 heriotza eragiten ditu urtean Europan, Europako Erkidegoko arduradunen arabera, zirkulazio istripuak baino hamar aldiz gehiago, eta 102.000 milioi eta 169.000 milioi euro arteko kostua eragiten du ingurumenean eta osasunean, biztanle bakoitzeko 200 eta 330 euro artean.
|
|
2015
|
|
|
Ecoalf edo Dakine markek, adibidez, material birziklatuz egindako motxilak saltzen dituzte plastikozko botiletatik abiatuta. Gogoratu behar da plastikoa gehiegi erabiltzeak hainbat ingurumen arazo sortzen
|
dituela
munduan, batez ere itsasoetan eta ozeanoetan, leku batzuetan pilatzen baita. Produktuen jasangarritasunean interesa duten beste fabrikatzaile batzuek motxilak egiten dituzte, hala nola kotoi organikoa, kortxoa edo substantzia toxikorik gabea.
|
|
2016
|
|
|
Kultura subentzionatzea, alegia. Edo jakiten dugunean apenas guk baino milioi eta erdi biztanle gehiago dituen Norvegiako estatuak, salbuespenik gabe, argitaratzen den liburu ororen mila kopia erosten dituela, liburutegi sarean banatzeko, urtean 300 liburu itzultzen
|
dituela
munduko 50 herrialdetan banatzeko. Subentzioak denak.
|
|
|
Akreditazio sistema zorrotza garatu zen herrialde bakarra Estatu Batuak izan ziren. Ana Juliák azaldu du AMIk protokolo berak inplementatzen
|
dituela
mundu osoan, eta, beraz, gainerako herrialdeetan ere aukera dagoela Montessori metodoarekin zehatz mehatz zein eskola egokitzen diren zehatz mehatz jakiteko. Zein dira pedagogia honen emaitzak?
|
|
|
Alabaina, ikusi dugun bezala, bere liburuetan ez dira falta Italiari eta italiarrei egindako kritikak. Zer pentsatuko zenuke, irakurle, biziko bazina demagun, Getarian, zertan aritzen den ez dakizun auzoko ingeles bat edukiko bazenu, eta bat batean enteratuko bazina milaka liburu saltzen
|
dituela
munduan, gaztelaniaz eta euskaraz ez ezik, gainontzeko hizkuntza guztietan, non, batez ere, Getariako jendea, ohiturak eta bizimodua kritikatzen baititu?
|
|
|
Marte eta Vénus, Amodio eta Psike, Paris eta Helena, Adam eta Eva, Marko Antonio eta Kleopatra, Romeo eta Julieta, Tristan eta Isolda... Historian zehar izandako bikote famatuak begiratzea baizik ez da baieztatzeko maitasunak
|
dituela
munduko sinesmenak eta erlijioak sortzen, giza historia sortzen duen bezala, haundia eta ttipia. Interesa gaitezen beraz artistak hainbeste inspiratu dituenari; bikote oroigarri hauen epopeia haundiak irudikatuz, gizonen eta haien garaiaren epopeia ttipiagoak ere, edo batzutan haien maitasunezko bihotz pilpirak idatziz.
|
|
2017
|
|
|
Otoi, otoi, ez erran ez direla kutsaduraren etsai errabiatuak! Aire kutsatuak hiru milioi hil egiten
|
dituela
munduan urtekal. Bai, bainan bakoitzak bere lana.
|
|
|
Uste duzu afro amerikarra izateak abantaila edo desabantaila gehiago
|
dituela
mundu modernoan?
|
|
2019
|
|
|
bataren egoera eta bestearena guztiz eta erabat dira desberdinak. Egoera horiek alderatzen baditugu, bistan da nahiago izatekoa dela gizonarena puskaz ere, hau da, gizonak askoz ere aukera konkretu gehiago
|
dituela
munduan bere askatasuna proiektatzeko; horren ondorioz, gizonezkoen emaitzak alde handiz gailentzen zaizkie emakumezkoen emaitzei, ezinbestean: emakumeek ia debekatua dute ezertxo ere egitea.
|
|
|
Ezin zaio aurpegiratu eleberrietan bere burua proiektatu izana Benjamin Constatek eta Stendhalek egin duten gisan; dena dela, okerrena da maizegi fantasia zozo bat iruditzen zaiola bere istorioa; neska gazteak magia ukitu batez ezkutatzen du errealitatea, beldurgarria baitzaio errealitatearen gordintasuna: lastima da helduaroan ere lanbro poetikoetan itotzen
|
dituela
mundua, bere pertsonaiak eta bere burua bera. Mozorro horren azpitik errealitatea agertzen denean, arrakasta zoragarriak lortzen dira batzuetan; baina ihes egiteko zenbat eleberri zozo eta indarge, Dusty Answer eta The Constant Nymphen ondoan!
|
|
2020
|
|
|
Ignacio Goitia artista bilbotarraren obra ezagutzen ez duenak sorpresa handia hartuko du Rekalde aretotik osteratxoa egiten badu, orain arte bisitari bakar bat ere epel utzi ez duen erakusketa Bilbo erdiguneko galeria horretan baitago, urtarrilaren 26ra arte. Esan daiteke Goitiak xehetasun handiz margotzen
|
dituela
munduko eraikin arranditsuenak, formatu handiko koadroetan, errealismo koloretsuz. Esan daiteke, halaber, animaliak pintatzeko zalea dela, jirafak, elefanteak eta zaldiak.
|
|
|
Ez polita, ez itsusia. Matildek pentsatu du hemendik urte gutxira hiru lau ume ekarriko
|
dituela
mundura, ezer nabarmentzekorik gabeko erdipurdiko bizimodu baten estreinaldi.
|
|
2021
|
|
|
" Kulturak munduaren inguruko errepresentazioa egiten du, eta oro har, esaten da kulturak hiru bide erabiltzen
|
dituela
munduari buruz hitz egiteko, edo gure egunerokoaz, gutaz hitz egiteko. Bata da errealitatearen
|
|
|
erretzaile pasibo deritzenei. Bazenekien besteren tabako keak urtero milioi bat heriotza goiztiar baino gehiago eragiten
|
dituela
mundu osoan. Eta haurren ia erdiak normalean leku publikoetan tabako keak kutsatutako airea arnasten duela?
|
|
|
â³ Berez bai. Gertatzen dena da gero munduan, hontan, berdindu egiten direla, edo munduak, honek, berdindu egiten dituela; mundu ofizialak berdintzen
|
dituela
mundu potentzial hizkuntzarenak, hiz  kuntzenak. Ez beti ere, baina batzuetan bai.
|
|
2022
|
|
|
Gero eta muturrekoagoak diren helburuak inposatzen dizkigute. Bestalde, maitasun erromantikoarena eraikuntza bat da, ziria sartu digute, eta horrek azaltzen eta justifikatzen du bere bikotekideak edo bikotekide ohiak akabatzen
|
dituela
munduan erailtzen diren emakumeen erdiak baino gehiago. Oso barneratua dugu maitasun erromantikoaren ideia, eta horren aurka borrokatu beharra dago.
|
|
|
LABek jakinarazi du Siemens Gamesaren Asteasuko lantokiko zuzendaritzarekin lan ituna berritzeko akordioa lortu duela. Aurreko astean iragarri zuen multinazionalak 2.900 langile kaleratuko
|
dituela
munduan, eta horietatik 475 Espainiako Estatuan. Asteasukoaz gain, Euskal Herrian hainbat lantoki ditu, eta oraindik ez du jakinarazi nola eragingo dien.
|
|
|
Nik badut nire iritzia, eta ez dizut emango. Zergatik ez didazu galdetzen, krisian egon arren, Argentinak sei frontoi egingo
|
dituela
Munduko Txapelketa bat hartzeko. Edo Panamerikar Jokoei esker Limak zazpi frontoi izango dituela?
|
|
|
Neri iruditzen zait progre hiper argituek konturatu behar luketela hizkuntza ez dela inorena, eta beraiek hitzekin egindako eragiketa edo bestelakotze horiek ez
|
dituela
mundu guztiak egin, eta ez daukala zertan eginik. Nolanahi ere, progreek azkenerako asmatzen dute hitzak beren erara jartzen; hitzetan ontasun ezin haratagoko bat itsasten.
|
|
2023
|
|
|
Copernicus programaren buru Carlo Buentemporen arabera, begiak irekitzeko balio behar luke ikerketak, baita karbono dioxidoaren isuriak murrizteko ekintzak indartzeko ere. Prentsa oharrean ohartarazi zuen, asteazkenean, klimaren joera horrek «ondorio larriak» izango
|
dituela
mundu osoko ekosisteman, gizartean eta ekonomian.
|
|
|
Copernicus programaren buru Carlo Buentemporen arabera, ikerketak begiak irekitzeko balio behar luke, baita karbono dioxidoaren isuriak murrizteko ekintzak indartzeko ere. Prentsa oharrean ohartarazi zuen, asteazkenean, klimaren joera horrek «ondorio larriak» izango
|
dituela
mundu osoko ekosisteman, gizartean eta ekonomian.
|
|
|
" Batzuek oraindik sinesten dugu egiten dugunak sortzen
|
dituela
mundua begiratzeko era desberdinak, edo gutxienez artelanek eraman gaitzaketela geure buruari galdetzera ea nola eratzen diren mundu ikuskera horiek."
|