|
2003
|
|
|
–Nork esan du hori? Bakarrik bizi denak saltzen
|
ditu
hitz faltsu horiek!
|
|
2004
|
|
|
585 Egun hauetan hil da Aita Jose Antonio Garate. Besteak beste, Goiz Argi aldizkariaren sortzailea, eta heriotzaren karietara idatzi
|
ditu
hitzok Joseba Intxaustik: –1970etik aurrera, euskal giro ozpinduago hartan (euskara batuaren arazoa eta abar), bere lan taldearekin leiala izan zen (J.
|
|
2005
|
|
|
Emakumeak izotzezko irribarreaz hitz egin du, baina Koronelak ez
|
ditu
hitzok txantxetan hartu. Guztia bilduta eta pantaila handia amataturik, gela ilunpean geratu da, hutsik berriro.
|
|
|
Ametsek ez bide
|
ditu
hitzok ulertu, klasean jokoz kanpo harrapatutako umeak bezala begiratu dio. Naroa haren belaunetan jesarri da, lehengusuaren ilea nahasten diharduela, orrazten baino gehiago.
|
|
2008
|
|
|
Euskaraz mintzo ote da gure langileriaren ahotsa? Ala, burgesiaren antzera, erdal ahotsaren lantegian moldatutako pentsaera eta sentiera
|
ditu
hitz horrek sorkari. Erantzunaren ardura utz dezagun Rafa Diezen esku:
|
|
2009
|
|
|
Berba eta berba egiten du Mirarik, txikitan kioskoaren eskaileretan eserita eta gero bere maistra garaian ikasleen aurrean egiten zuen bezala. Ezpata dantzan jartzen
|
ditu
hitzak mingainaren puntan. Hitzak kanporatzeko presa duela ematen du, hiltzean han barruan geratu behar zaizkiola pentsatzeak beldurtuko balu bezala, hauen ertzek sabelean sast egin eta min emango baliote bezala.
|
|
2011
|
|
|
Zaharrena bera da, zaharrena bera da: ongi iltzatua geratu zaio esaldi hori Donatori, eta entenga herdoildu batek bihotza etengabe zulatuko balio bezala sentitzen
|
ditu
hitzok. Baina, ama, Ferminek nahiago du kaleko lana, ez du baserrian geratzeko asmorik, bota du azkenean, bota nahi ez zuena.
|
|
|
Hots, hizkuntzaren galera beste kultur aldagai askoren mailako eta neurriko galeraren gisakoa ote dugu? Edota ondorio sakonagoak
|
ditu
hitzaren heriotzak herritarren bizipenetan. Sarri askotan bazterretan honako irudipen hau dabilela sumatu baitugu:
|
|
2012
|
|
|
–Amenazas intolerables? ikusi
|
ditu
hitz kasik ebanjeliko horietan PPko eledun Soraia Saenz de Santamariak, eta Baskongadetako PPko buruzagi Basagoitirentzat Sastreren artikulua, lo podría haber escrito Josu Ternera o cualquier jefe de la banda terrorista ETA?: –En este momento ETA está disfrazada de dramaturgo, está disfrazada de Sastre?, eta Justiziak esku hartzeko eskatu du, hark ez dezan biktimez irri eta iseka egiten segi.
|
|
|
TATeko ordezkarien artean zeuden Unai Romano (haren arpegi itxuragabetua denok ikusi dugu argazkian) eta Susana Atxaerandio (berak ere 2002ko urtarrilean torturak jasan izana salatu du). Egunkariak Susanaren deklarazio hauek birproduzitzen
|
ditu
hitzez hitz: –Torturak pairatu dituen pertsona naizen aldetik oso sentimendu txarrarekin atera nintzen bilera hartatik.
|
|
2013
|
|
|
«Min eman zidaten», dio, apaltasunez; GALen garaiak «mina harturik» bizi izan zituen. Zuhur neurtu
|
ditu
hitzak GALen garaiko bizipenak aipatzean.
|
|
2014
|
|
|
Baina ikasleak. Aitor du izena, Aitor Jordán? eskua altxatu du, tonu neurtuan bota
|
ditu
hitzok, eta isildu egin da gero; izan ere, ez du halako isiltasunik gogoratzen gelan, ordezkapena hasi zuenetik. Kontrolaren orriak banatu ditu ondoren, ezer gehitu gabe; ikasleek ere ez dute ezer esan:
|
|
2015
|
|
|
Ondotik pasa denean utzi
|
ditu
hitzak erortzen, haren aurpegiko keinurik ez ikusteko leporik bihurritu gabe, bere aiduru egongo den uste ez oso irmoarekin. Komunen atetik desagertu da.
|
|
|
Baina poeta saiatzen da, bere poetika eta bere asmo estetikoen bidez, beste mundu bat irudikatzen, bere destino propioa burutuko duena? (eskuak kiribiltzen ditu; ez
|
ditu
hitz egokiak aurkitzen) Ezin dugu mundua aldatu, egia, baina horrek ez du esan nahi ahalegintzen ez garenik?
|
|
|
Baina odola beti odol. Familiako zainetan dabilenean, oso modu bereziak
|
ditu
hitz egiteko eta entzuteko. Eta nire etsialdiaren gorenean nengoela, xuxurlaka adierazi dit badela hitzik behar ez duen elkartasun bat gorputz ondare bera gozatzen dugunon artean.
|
|
|
Mek serio esan
|
ditu
hitz hauek eta X nola jarraitu jakin gabe geratu da. Malenen kontuak ditu anaiak buruan zalantzarik gabe.
|
|
|
Poliki esan
|
ditu
hitzak, baretasun faltsuz, mehatxurako gogor hitz egiteko beharrik ez duela ikusita. X eta M, hortz zikineko mukitsua drogatuta dagoela konturatu dira bat batean.
|
|
|
bihotzetik. Oso atsegin ditu zilarrezko albainuz jositako esaldiak eta irudiak, neuk hain ongi adabakitzen ditudanak; oso atsegin ditu txokolatezko metaforak eta goroldiozko ipuinak, neuk hain pollit eskulantzen ditudanak; oso atsegin
|
ditu
hitz iheslarien txistu eta zirimolak, neuk hain bikain zertzen ditudanak?
|
|
2016
|
|
|
Segituan harrapatu naute haren berbek, nora zuzentzen ziren batere argi ez baneukan ere. Bi izen erabili
|
ditu
hitzetik hortzera: Eugenia Garcia eta Mauro Valle.
|
|
|
Zuzen deskribatu
|
ditu
hitzez emandako funtzio koadratikoak:
|
|
|
– Zuzen deskribatu
|
ditu
hitzez emandako funtzio
|
|
2017
|
|
|
du zerk mintzen duen, eta hantxe jartzen
|
ditu
hitzak eta garrasiak. Jada ez da 17 urteko
|
|
|
– Poetak mundu berriak sortu nahi
|
ditu
hitzarekin
|
|
2018
|
|
|
Bere baitarako ahoskatu
|
ditu
hitzok, gutxi gorabehera, baina kanpoko ahots batek erantzun dio:
|
|
|
–Generoko klaseetan daukat neuk ere eta bat nator Alaznek esandakoarekin, ikuspuntu interesgarriak ematen
|
ditu
hitz egiten duen bakanetan. Oro har neska isila da, beste batzuei uzten die protagonismoa, ez du gogoko bere burua nabarmen uztea.
|
|
2019
|
|
|
Aurrean duzunean ez daki zein hitz erabili, horregatik dabil egun guztian sukaldean sartuta eta han egindakoa banatzen, hitzekin zailagoa egiten zaiolako. Tuperretan banatzen
|
ditu
hitzak, bihotz puskak.
|
|
|
Erlijio guztiek bezala, kristautasunak, marxismoak bezala?, psikoanalisiak malgutasun amorragarri bat erakusten du kontzeptu zurrunen azpitik. Oraintxe zentzurik hertsienean hartzen
|
ditu
hitzak, oraintxe balio sinbolikoa ematen die mugarik gabe: esaterako, falo hitzak zehatz mehatz izendatzen du arraren sexuaren haragizko eskrezentzia hori, eta halaber adierazten du gizontasunaren jitea eta egoera bere osoan.
|
|
|
–Erotu egin al zara? , tentuz botatzen
|
ditu
hitzak. Eskuko frenoa helduta hitz egiten ari da.
|
|
|
Hiztunak ez daki adierazi nahi duen hori euskaraz nola esan daitekeen. Ez
|
ditu
hitz, esamolde edo esaera zahar asko ezagutzen, eta ezagutuz gero ere, berorien erabilera zaharrunoa edo pedantea iruditu lekioke. Batzuentzat, interferentziak eta maileguak dira euskaraz egin ahal izateko eta esan indarra lortzeko makulu ezinbestekoak.
|
|
|
Inaxiok bestela bezala esaten
|
ditu
hitzok, gazteari begiratu ere egin gabe kasik. Jarraian, aldameneko kamainan eseri eta zain geratzen da.
|
|
|
Zurginak burua altxatu gabe bota
|
ditu
hitzok. Ohol lodi bat zerraz mozten ari da, eta izerdia parrastaka erortzen zaio kopetatik behera.
|
|
|
Albertok ere badu Juliaren aditzera eta, hortaz, ez du susmo txarrik hartuko. Gerraren bilakaera makurraren ondorioz, erbesteratzeko premian ikusi duzu zeure burua. Evak mantso jaurtitzen
|
ditu
hitzak, bere gogoan sortu arau banan banan irakurriko balitu bezala?. Kamionetako zama, bizitza berrirako etxetik hartutako ekipajea da:
|
|
|
Gaur, berriz, kontua lasaixeago doala dirudi? momentuz behintzat, aitonak hatz erakuslea gorantz zuzendurik esaten
|
ditu
hitzok.
|
|
|
Aita Gabriel, sudur hegalak puzturik, jauzi batez gaztearengana hurreratu eta, ukabila haren muturraren pare parean jarririk, purrustadan botatzen
|
ditu
hitzok:
|
|
|
Aita Gabrielek hunkituta aditzen
|
ditu
hitzok eta, begiak bustitzen hasita, hitzik gabe, buruaz baiezkoa egiten du, egoerak eragiten dion ahotsaren makalaldia ezkutatu nahian edo.
|
|
|
Inoiz baino hobeto? , ahots ahul batek nekez garraiatzen
|
ditu
hitzok.
|
|
|
Marmarka legez murtxikatzen
|
ditu
hitzak, detonatzailearen eragingailua emeki laztanduz. Gero, patrikatik pikadura zorroa atera, eta zigarroa biltzeari ekiten dio.
|
|
2021
|
|
|
Erabakitzea da gakoa. Idazten ikasi nahi duenak ez
|
ditu
hitzak ikasi behar, ordura arte dakizkienak nahikoa izaten dira. Ez du esaldiak egiten ikasi behar.
|
|
2022
|
|
|
" Bizitza suerta dakizuke zulo ala tranpolin, segun zer zaren, zizare edo bota"," Izan zintezke tren edo behi, aktore ala ikusle, zapata edo moketa, zerorrek aukeratu". Nahita lardastu
|
ditu
hitzak, espiritualtasun infantilaz borobildutako aforismoez duen iritzia garbi inprimatua gera dadin.
|
|
|
Ospea. Loria publikoa –banan banan eta patxadaz ebaki
|
ditu
hitzak Etxanozek, obusen eztandak dirudite– Futbolak hein berean erakartzen ditu intelektual zein peoiak, ahaltsu zein txiroak, ezkertiar petoak eta haien antagonistak. Ez zait bururatzen gizartean eragiteko tribuna aproposagorik.
|
|
|
Barrez lehertuko litzateke Etxanoz bere ondorengoaz arituko ez balitz, hain da negargarria umea errugabetzeko egin duen alegatu azukretua. Atzerapen neurologiko horren kausaz omen
|
ditu
hitz egiteko eta gorputz atalak gobernatzeko zailtasunak. Zaude lasai, ez da munduaren amaiera, bizitza normal bat egiteko gai izango da eta –esan du azkenik, ondorio txepel hori gabezia intelektuala indargabetzeko konjuru bat balitz bezala– Kalanbre falta du ondoan, Abrakadabra oihuka, exorzismoa borobildu eta tragedia melodramatikoari parabola ukitua eman diezaion.
|
|
|
Nahi baduk, nirean eginen diat tokia, plazer handiz? –ebaki
|
ditu
hitzak Michelek, begi kliska batekin.
|
|
|
Ogia banatzen dut auzoetan –bota du doi doi. Nekez ahoskatzen
|
ditu
hitzak, hain du ahoa lehor.
|
|
|
Ulertu duzu? –Cesterok pentsatu gabe jaurtitzen
|
ditu
hitzak. Erraietatik datozkio.
|
|
|
Baina hain iraultzaileak al gara benetan? Ama izateak bizipen bihurtu
|
ditu
hitzak. Askoz gutxiago kontsumitzen dut orain, gutxiagorekin bizi naiz, ez dut bidaiatzen, gertuagotik nabil, elikadura osasungarriagoa dut sukaldean, bertakoa jaten dugu.
|
|
|
Nahma bigarren urtea egiten ari da ingeniaritza batean. Zenbait irakasgaitan –" Mekanismoen teoria"," Materialen erresistentzia" – dituen zailtasunak aletu
|
ditu
hitzetik hortzera. Duela bi urte, Edu etxe bloke honetara aldatu zenean, lotsatiago agertzen zitzaion neskatikoa.
|
|
|
Eskuak gehiegi mugitzen
|
ditu
hitz egiten duenean, hitzak airean marraztu behar balitu bezala. Alboko mahaian kafea hartzen ari diren aitona amonek ere bere urduritasunari antzematen ote dioten galdetzen diot neure buruari, jakingo ote duten bi ezezagun baino ez garela gure lehen zitan elkarri miseriak kontatzen eta apropos ote dauden horren isilik, miseria horiek guztiak entzun ahal izateko.
|
|
2023
|
|
|
–Paulita ez zela ari atzerriko hizkuntza batean, neskak. Alderantziz esan
|
ditu
hitzak, besterik ez. Begira hitzok banan banan alderantziz irakurtzen baditut.
|
|
|
Aski bakean iragan dituzte azken asteak. Garikoitzek utziak ditu erantzun zakarrak, ugaritu
|
ditu
hitz maitekorrak, ferekak eta musuak, eta saihesten du politikaz mintzatzea. Aitziberrek sabelean zuen korapiloa laxatu da, baina ez da erabat askatu.
|
|
|
1959ko azaroaren 26an jaioa, donostiarra. Bada, hori, Aizpeak ahoa, begiak, eskuak, ilea, lepoa, gorputza... denak mugitzen
|
ditu
hitz egiten ari dela. Irribarre egiten du sarri, baita barre ere, ozen; baxu esaten ditu gauza serioak direnean, eta gauza oso serioak direnean energikoki egiten du berba, hitzak azpimarratuz, enfasia emanez.
|