|
2000
|
|
|
garai hartan mutil gazteak luistarrak eta neskak Mariaren alabak izaten ziren, eta jai horretan bertsolariak behar zirela eta Sebastian Loidisaletxe eta Mitxelenarekin kantatu nuen. Kantatu, kantatu nuen, baina inork ez
|
ditu
bertso horiek gogoan edukiko, eta hobe. Nolako beldurra eta nolako lotsa pasa nuen!
|
|
2001
|
|
|
Zer da bertsolaritza gizartean? Nola egiten
|
ditu
bertsoak Egañak. Nola aztertu?
|
|
2003
|
|
|
(Bertsolarien Txapelketetako bertsoak argitaratuak dagoz: Auspoa, 10, 22, 43, 67 zk.; eta Kulixka Sorta, 43 zk. Ganera, Basarrik asteroko Zeruko Argia n emoten
|
ditu
bertso asko, ta 4 liburu be argitaratu ditu: bat Auspoan, 55 zk. Uztapideri be eskaini deutso Auspoak liburu bat, 42 zk.)
|
|
2009
|
|
|
Bertan arrandegi bat ireki zuten, baina bere benetako afizioak ez zuen inoiz abandonatu. Oholtza gainean, bertsolarien zenbait belaunaldi ikusi ditu igarotzen, eta haiekin guztiekin egin
|
ditu
bertso saioak. Lazkao Txiki, Manuel Lasarte, Uztapide, Joxe Agirre, Joxe Lizaso...
|
|
2011
|
|
|
Aitor Albistur errenteriarrak jaso zuen bigarren saria," Bizi artean hil" lanarengatik eta Nikolas Zendoia zarauztarrari accesit a eman zioten," Txoriak erruki" bertso sortarengatik. Ane Labakak oso gaztetxoa zenetik idazten
|
ditu
bertso sortak eta haur zein gazteen mailako hainbat lehiaketa irabazi ditu azken urteotan, esaterako Errenterian bertan Ibon Zabalaren omenez egiten den sariketa honetan hiru aldiz jarraian nagusitu zen gazteen mailan. Dena den, helduen mailako lehen saria du lasarteoriatarrak eta poz berezia hartu zuen saria eskuratuko zuela jakinarazi ziotenean.
|
|
2013
|
|
|
Jarraipena egin ahal izan dugunontzat hori egite hutsa zortea izan da. Villabonan hasi eta Maulen bukatu, eta tartean, Gernika, Oiartzun, Oion edota Hendaia bezalako herriak bisitatu
|
ditu
bertso txapelketak. Eta toki bakoitzean plaza berezi bat sortu da, bere giro eta ezaugarriekin.
|
|
|
Irailak 7 Donostian, Euskal Jaietan 500 lagun biltzen
|
ditu
bertsoak Konstituzio Plazan. 22: 30etan hasita ariko dira Sustrai Colina, Uxue Albedi, Julio Soto, Aitor Mendiluze, Beñat Gaztelumendi eta Unai Iturriaga.
|
|
|
Xanti Zapirainek hainbat aldizkaritan idatzi
|
ditu
bertsoak. Familiari eta bizitzari buruz gordetako hainbat oroitzapen eta emozio (aitonak egiten zuen bezala,) bertsoak kantatuz plazaratu ditu.
|
|
|
«Hurrengo berraragitzerako dozena erdi bat gauza ditut aurreikusiak, eta horietako bat bertsolari izatea da», azaldu zuen atzo, txantxetan, Kafkaren aulkia ren aurkezpenean. Ez du bere burua aditutzat, baina txikitatik maite
|
ditu
bertsoak. Urretabizkaiak argi du, ordea, berarentzat ez dela inondik ere lan erosoa izango.
|
|
|
Guzti guztia bai demonio! Versusek askotan
|
ditu
bertsook kantatzen ozen eta sabela eztarrian duela: –Itxasoan urak aundi./ Probatuta gaude ongi./ Goian oztiña, beian urdiña,/ ur eta ur beti;/ Sorterritikan urruti,/ famili gabe aspaldi.../ ¡ Urrunago ta maiteagoa/ zaitugu, Laburdi!
|
|
|
Bertso horiek atera edo zabaldu zirenean (1837) E. M. Azkue gerran zebilkeen, baina enuntziazio moduari ohartuta, gerratik kanpoko batek idazten
|
ditu
bertsoak, euskaldun soldaduei zuzentzen baitzaie zuek erabiliz:
|
|
2014
|
|
|
Bi mikro artean bizi da Enbeita," bi munduren artean" dio berak. Puntu bat Madrilen eta beste bat Muxikan, hala osatzen
|
ditu
bertsoak. Amaiurreko legebiltzarkideak uste du hobea dela oholtzako mikroa, parlamentukoa baino," eta zer esanik ez entzulea".
|
|
|
Bertsopaperetan ere hasieran sortak eskatzen ziren, eta orain kalera eraman da lehiaketa, nahikoa da bertso bat egin eta kaxan botatzea. Bestelako funtzioak ere betetzen
|
ditu
Bertso Eskolak; batetik, megafonia ekipoa lagatzen die herriko taldeei, eta Udalari ere bai; bestetik, txapelketa handien garaian, herriko bertsozaleei zerbitzua eskaintzen die: sarrerak salgai jarri, autobusak antolatu...
|
|
|
Herriko kulturgintzari dagokionez, lanerako aukera ugari
|
ditu
Bertso Eskolak. Esaterako, ikasturtean zehar euskaltegira bisitan joan daiteke eta saiotxo bat eman:
|
|
|
Biharko ekitaldiarekin jarraituz, planteamendu desberdin eta ausartaz baliatuta, ALBEko gai jartzaile taldeak mimoz prestatzen
|
ditu
Bertso Jaialdi Mundialaren gaiak eta saioan zehar egoten diren une bereziak. Horrela, berrikuntza lortzea du xede nagusia.
|
|
|
Sufragio zentsitarioarekin sistema zaharrean baino jende gutxiagok zuen bozkatzeko eskubidea. Politikara ekartzen ditu iraultza berriak 50 urtez baztertuak izan zirenak, eta Etxahun Barkoxe batek, etxeko jaun leinukoa zenak, Xahoren alde egiten
|
ditu
bertsoak. Errepublika hori efemeroa da.
|
|
|
Fede kartsua zuten denek ere. Katxo hain gogorra baita Galerianoaren kantuak en Elizaren kontra Nahi badugu hil eta salbatu rekin hasten
|
ditu
bertsoak. Ez da fedea eta Elizaren botere absolutua gauza bera inondik ere.
|
|
|
Bigarrena eta hirugarrena, bederatzigarrena kentzen ditu. Trinkotzen
|
ditu
bertsoak kantu egiteko. Bereziki apezgai istorioa ezabatzen du.
|
|
2015
|
|
|
Bertsotan Ternuako bizimodu latza azaltzen da. Parajeak deskribatzen
|
ditu
bertso sortak eta badu bitxikeriarik ere. Bertako indigenak antropofagoak zirela kontatzen du.
|
|
2016
|
|
|
Teatro lan hau egin du Larzabalek, Zokoko jaun erretore ohiak. Teatro lan hau dela eta Rogert Idiart apez kantariak moldatu
|
ditu
bertso batzuk. Hemendik urrundu aitzin, entzungo ditugu Rogert Idiartek idatzi eta berak kantatuko dituen kantu horiek.
|
|
|
Ez
|
ditu
bertsoak eta antzerkiak idatzi bakarrik, kazetaritza munduan ere murgildurik bizi izan da. Gehienetan euskaraz.
|
|
2019
|
|
|
Zubiriren ustez, ordea, bertsolaritzak kultura produzitzeko modu hori hackeatzen du sarri, eta horrek egiten du interesgarri, errazago moldatzen baita jendartearen eraldaketetara. Adibide gisa jarri
|
ditu
bertso eskolak. Nahiz eta errima, neurri eta doinuak lantzeko espazio izan daitezkeen, hori baino askoz gehiago ere baitira.
|
|
|
Ertz anitz
|
ditu
bertso jokoak
|
|
|
Haren begietara, bertso saioa gidatzea izango da aurkezlearen lan bakarra; eta epaileena teknikoki — eta ahalik eta objektiboen — artelana baloratzea. Txaloz eskertuko
|
ditu
bertso guztiak, eta zinez lehertuko da plaza bertsolariak esandakoa gustatu bazaio. Izan ere, bertsoak beti komunikatzen du, baina ez du beti transmititzen.
|
|
|
Tuteratik Urdazubira, Iruritatik Lizarrara, Lesakatik Atarrabiara, eta Etxarri Aranaztik Iruñera, Nafarroako askotariko lurraldeak zeharkatu
|
ditu
bertsoak azken hilabeteetan. Otsailaren 9an hasi zen Nafarroako Bertsolari Txapelketa, Tuteran, eta zazpi plazaren, 1.200 entzuleren eta bertso askoren ostean, gaur zortzi jokatuko da finala.
|
|
|
atzekoz aurrera doa testuak idazten Juan Mari Lekuona. Azken orrialdetik, abenduko egunetarako gorderik diren orrialdeetatik hasi eta atzekoz aurrera ematen
|
ditu
bertsoak. Eta atzekoz aurrera doala jakiteko bide bi ditugu, lehena kronologikoa:
|
|
|
Gai nagusia denez, bertsoaren hedapena ere luzea da: guztira bost ahapaldi
|
ditu
bertsoak. Errimaren maisuzko erabileraren aldetik, aipagarria da laugarrena.
|
|
2020
|
|
|
Bestetik, Plaza Birsortzen ekimena. Azken hau bada berritasun bat elkarte honen historian, Iurramendik azaldu duenez, izan ere," Bertsozale Elkarteak ez
|
ditu
bertso plazak antolatzen. Baina egoera honetan, erabaki zen unea zela Bertsozale Elkarteak Lankurekin elkarlanean, zituen baliabideak plazari eskaintzeko.
|
|
|
Eta bertsoarekin asko gozatzen duen bertsolaria izan da eta gozatzen du gaur egun ere, berak kontatzen duenez behintzat, kotxean doala bertsorik gehien botatzen duena ere bera izango baita. Jendetasuna behar da eta bertsolariak jendearekikoa egin behar du, baina baldintza gutxieneko batzuk eskatu behar
|
ditu
bertsotan egiteko. Nik neuk Txapelketan egin dudan saiorik onena Euzkitzerekin egin dut, Egañak lehen txapela jantzi zuen hartan, Belodromoan, goizean sei puntukoan.
|
|
|
Baina, ahaleginak ahalegin, ia ia partitura mutu izaten segitzen dute bertsopaperek. Sariak banatzerakoan, banatzen dira bertsoak paper soltetan, irabazleak kantatzen
|
ditu
bertsoak, baina bertso jarriek apenas gainditzen duten esparru hori. Ez da erraza.
|
|
|
#BertsoVid19 #Aiurri Xolek bota du bertsoa Marilu Aburuzak luzatutako puntuari erantzunez. Etxekoak animatu
|
ditu
bertsotara! pic.twitter.com/iQvpAA44B0
|
|
2021
|
|
|
Sare sozialetan ere, dimentsio garrantzitsuak hartzen
|
ditu
bertso munduak. Aipatutako webguneek euren edukiak sare sozialen bidez ere zabaltzen dituzte, eta, bigarren taulan ikus daitekeen bezala, Facebooken eta Twitterren jarraitzaile kopuruen totalak altuak dira, 33.205 eta 18.695 hurrenez hurren.
|
|
|
" Oso presente daukagu aniztasuna zaindu behar dugula, medio orokorrek eskaintzen ez dutena eskaini behar dugula, eta bertsozale gazteenentzat erakargarri izaten asmatu behar dugula". Eta bertsolaritzaren inguruko hedabide ezberdinen artean honexek bildu
|
ditu
bertso munduaren balorazio positiboenak. Maialen Lujanbiorena, esaterako:
|
|
|
Azken hiru hamarkadetan bertsolaritzaren hedabideratzerako formula guztiak planteatu, esploratu eta jorratu
|
ditu
bertso munduak. Bere kanalak ireki ditu, eta hedabideekin elkarlana sustatu du, bai horiei ekoitzitako edukiak eskainiz eta baita beste maila askotako lankidetza eskainiz ere.
|
|
|
Pio Perez Aldasoro ikertzaileak frankismoak isilarazitako historia, garaituen sufrimenduaren testigantzarena, ikertzeko iturri gisa baliatu
|
ditu
bertso horiek berak. Ik. PÉREZ ALDASORO, P. (2011):
|
|
|
Asi da… Gagozan issillik. Peru, artu goguan… Kantau
|
ditu
berso bi: zer dino?
|
|
|
«Gero eta neska gehiago» ikusten
|
ditu
bertso eskoletan, baina gero «guttik segitzen dute aitzinera», gaineratu du: «Azken urte hauetan neska aunitz apuntatu dira bertso eskolan eta aitzinera segitzeko gogotsu daudela ikusten zaie.
|
|
|
Hitanoz hitz egiten ez dakien detektibe bat behar dugu. Gorroto
|
ditu
bertsoak, ez du berrialagun izan nahi. Iñaki Azkuna hil zenean, gaixo zela esan zuen lanean eta egun osoa pasa zuen speed pilota batekin telebista ikusten, aparretan.
|
|
2022
|
|
|
18 urte azpiko gazteek seina bertso aurkeztu behar izan dituzte lehiaketara, eta 18 urtetik gorako helduek zortzina bertso. Parte hartzaile bakoitzak gai librean osatu behar zan
|
ditu
bertsoak, nahi duen neurria eta doinua erabilita. Lehiaketari zentzua emanez, bertsoak euskaraz eta hitanoan idatzita aurkeztu behar izan dituzte; gainera, epaimahaiak noka idatzitako bertsoak baloratu egin ditu.
|
|
|
arauak, kalkulua, probabilitateak eta abar. Bertsolaritzak ere bai, silaba kopuru jakin bat eta errima izan behar
|
ditu
bertsoak. Hori guztia kalkulatu egin behar du bertsolariak, xake jokalariak xake mugimendu bakoitzak dakartzan ondorioak edota xake matea emateko biderik dagoen kalkulatzen duen bezala.
|
|
|
Hauek
|
ditu
bertso ezagunetako batzuk: Arrosako zubian eta Sentimentu batzuk –horiekin, Xenpelar sariketako lehen saria irabazi zuen 1974an–; Gure alaba; Ene andre gai zena; Telesforo Monzon; Haur botatzea –1976an saritua–; eta Ari ari Europan sartzen –1988an saritua–.
|
|
|
18 urte azpiko gazteek seina bertso aurkeztu behar izan dituzte lehiaketara, eta 18 urtetik gorako helduek zortzina bertso. Parte hartzaile bakoitzak gai librean osatu behar zan
|
ditu
bertsoak, nahi duen neurria eta doinua erabilita. Lehiaketari zentzua emanez, bertsoak euskaraz eta hitanoan idatzita aurkeztu behar izan dituzte; gainera, epaimahaiak noka idatzitako bertsoak baloratu egin ditu.
|
|
|
Nola entrena daiteke? Nork norekin egiten
|
ditu
bertso eskolak. Bakoitzak bere kasa bilatu behar ditu moduak edo eskain daitezke baliabideak?
|
|
2023
|
|
|
Bilintxek badu abilidadea, hori ez dago ukatzerik. Lau urte zaharragoa da –bere plantari erreparatuta, edonork esango luke dozena bat urte ateratzen dizkiola–, txukun josten
|
ditu
bertsoak, bistan da gizon estudiatua dela. Plaza zaila zeukan gaur, ordea.
|
|
|
" Doinuak ikasten eta neurriekin probatzen ari dira". Karasatorrek ikasteko" gogotsu" ikusten
|
ditu
bertsoan hasiberriak, eta" poztekoa" da euskararekiko eta bertsoarekiko erakusten duten: " Esanguratsua da jolasa pantailen erabilerarekin eta erdal hizkuntzekin lotzen duen ume batentzat nola izan daitekeen interesgarria baliabide materialik behar ez duen euskarazko jolas bat".
|