|
2001
|
|
|
Zentzu horretan, Estatu espainiar eta frantsesak autodeterminazio eskubidea ukatzen jarraitu izanak ez du zertan mugatu behar ezker abertzalearen iniziatiba politikoa eskubide horren aldarrikapenari dagokionean. Aitzitik, lehentasunezkoa da subjektu, foro eta instituzio nazionalen eraikuntza euskal herria
|
den
eskubide subjektu komunitatearen eskabideei egoki erantzun ahal izateko.
|
|
2002
|
|
|
EZKER Abertzaleko Udalbiltza lantzen ari
|
den
Eskubideen Agiria datorren abenduaren 6, 7 eta 8an aurkeztuko da, Kursaalen egingo den Estaturik Gabeko Nazioen Nazioarteko Kongresuan. Irailetik aurrera, orain arte Udalbiltzaren lan talde desberdinek egin dituzten lanak osatuko dituzte herritarren ahalbideratzeko eratu diten taldeak.
|
|
|
Zinezkotasun klausulak profesionalaren burujabetasuna babestu gura du, diharduen enpresa eskuz aldatzen denean, enpresa horren lerro editorialean aldaketa nabarmenak egiten direnean, edo kazetariaren jarduera profesionalaren edukiak modu tendentziosoan bideratu gura direnean. Kazetariaren interesak babesteko moduan, gutxitan arautu
|
den
eskubide eskari baten aurrean gaude.
|
|
|
Aseguratzaileak, kalte ordaina ordaindu ondoren, ezbeharraren ondorioz aseguratuari dagozkion eskubideak eta ekintzak erabil ditzake ezbeharraren erantzuleen aurrean, kalte ordainaren mugaraino. Aseguratzaileak ezin izango ditu subrogatu
|
den
eskubideak erabili aseguratuaren kaltetan. Aseguruduna izango da subrogatzeko eskubidean aseguratzaileak eragin ditzakeen kalteen erantzule, bere egintza edo omisioekin.
|
|
2003
|
|
|
Umoristak iragarri zuen bere erakundeko kideak Bagdadeko eta Basorako hiri irakiarretako hainbat ospitaletara joango direla, eta Palestinako errefuxiatu esparruetan hasitako proiektuekin jarraituko dutela, “haurren bizitza aldatzeko eta bonba gizon bihur ez daitezen”. Espainian, sentsibilizazio kanpainak sustatzen jarraituko dute, eta “barrea mundu guztiarena
|
den
eskubide gisa defendatzen”, esan zuen Viyuelak.
|
|
2004
|
|
|
Auzi jartzaileak aurretiaz egikaritutako akzioari nahiz bere uziaren oinarri
|
den
eskubideari uko egitea azaltzen badu, auzitegiak epaia emango du, demandatua absolbituz, salbu eta uko egitea legez onartezina denean. Halakoetan, autoa emango du, prozesuari ekiteko aginduz.
|
|
|
Zamatzaileetatik edozeinek nahi badu pleitamenduetan dagoen orokorrera merkatugaia deskargatzea, eta gainerakoek kodearen 765 artikuluan ematen
|
den
eskubidea erabili nahi badute, epailearengana joko dute deskargatu nahi diren efektuen gain ardura hartzeko, eta horren zenbatekoa fakturako prezioaren zainpean utziko dute.
|
|
2005
|
|
|
Inskribatu behar
|
den
eskubidea ziurtatzeko interesa duenak.
|
|
|
Inskribatzen
|
den
eskubidearen izaera, luze zabala eta baldintza etengarri nahiz suntsiarazleak, halakorik badago, baita eskubide horren balioa ere, hori tituluan agerrarazi denean.
|
|
|
Inskribatzen
|
den
eskubidea zein eskubideren gain eratu eta eskubide hori.
|
|
|
Kasuan kasuan immatrikulatu nahi
|
den
eskubide errealaren izaera, balioa, baldintzak eta zamak, bai eta aurreko erregelak aipatu finkarenak ere.
|
|
|
1 Jabetza Erregistroan inskribatzen diren tituluen oinean, erregistratzaileak berak sinatutako oharra jarriko du, ondokoa adierazita: eginiko kalifikazioa, eta, horren arabera, inskribatu
|
den
eskubidea, titularra, egindako inskripzio edo idazkun mota, hori zein liburuki edo foliotan dagoen, finkaren eta egindako inskripzioaren zenbakia, inskripzio horren ondoreak agerraraziz, bai eta Hipoteka Legearen 1, 17, 32, 34, 38, 41 eta 97 artikuluen ariora idazkunen edukiari ematen zaion epai babesa ere. Edu berean, hala behar denean, iraungitzearen ondorioz ezereztu diren idazkunak agerraraziko dira, eta, bereziki, arrazoi hori dela-eta ezereztu diren lotura fiskalen zenbakia.
|
|
|
4 Inskribatu nahi den titulu horren bitartez eratu, aintzatetsi, eskualdatu, aldarazi edo azkentzen
|
den
eskubidea.
|
|
|
Jabetza Erregistroan aurkezten den titulu ororen oinean erregistratzaileak oharra jartzen du; ohar hori berak sinatu behar du, eta bertan hauxe adierazi behar da: erregistratzaileak egin duen kalifikazioa, horren arabera inskribatu
|
den
eskubidea, eskubide hori noren izenean inskribatu den, zein inskripzio edo idazkun mota egin den, zein liburuki eta foliotan jaso den halakoa, zein den finkaren eta inskripzioaren zenbakia, eta nolako ondoreak dituen horrek, idazkunaren edukia epaileen babespean dagoela agerraraziz. Edu berean, titulua inskribatzean aipamen gisa edo iraungitzea dela bide ezereztu diren eskubideak zehaztu behar dira.
|
|
|
Ondasun higiezinen adjudikazioa agerrarazi behar duen agiri publikoak legearen 45 artikuluko lehen lerrokadaren arabera berme erreala sorrarazten badu hartzekodunentzat, agiri horrek eratzen
|
den
eskubide mota zehaztuko du, eta legeak nahiz erregelamendu honek eskubide hori inskribatzeko ezartzen dituzten betekizun guztiak izango ditu.
|
|
|
Betearazpen agindua edo manamendu judiziala titulu askietsia izango da, bai kasuan kasuko inskripzioa egiteko, bai eta demanda idatzoharraren osteko idazkunak ezerezteko ere, baldin eta idazkunok inskribatzen
|
den
eskubidearen kontrakoak badira edo eskubide hori mugatzen badute, eta idatzoharraren data baino geroagoko tituluen ondorioz egin badira, edota idatzohar idazkunaren gain lehentasuna duten idazkunen ondoriozkoak ez badira.
|
|
|
Inskribatzen
|
den
eskubidearen izaera adierazi behar da tituluan ematen zaion izenarekin eta, izenik eman ezean, inskripzioan ere ez da halakorik adieraziko.
|
|
|
Inskribatzen
|
den
eskubidearen luze zabala ezagutarazteko, tituluaren arabera eskubide hori zehazteko edo eskuratzailearen ahalmenak mugatzeko balio duten inguruabarrak adieraziko dira, eta titulu horretan jasotako baldintza etengarriak, suntsiarazleak edo bestelakoak hitzez hitz kopiatuko dira. Edozein kasutan ere, ezin adieraz daiteke eragin errealik gabeko hizpaketa, klausula nahiz itunik.
|
|
|
Ondokoek eska dezakete idatzohar hori egitea: jarauntsian eskubideren bat dutenek, edota idatzoharrean jaso nahi
|
den
eskubidearen gain zuzenbidearen araberako interesa dutela egiaztatzen dutenek.
|
|
|
Lehenengoekin hasteko, Erregelamenduak lege agindua jaso du, idazkun batzuen ezereztea legeak baino gogorrago azpimarratuz, hain zuzen ere, bazterreko oharraren ostekoak izan eta banaketa berdinaren espedientean agertu ez diren titularrei dagozkien idazkunena; horrela, irtenbideetako bat aukertu da, eta beste bat izan zitekeen, ordezko finkaren adjudikaziodun bihurtzen den pertsonaren zama edo kargei eustea. Ezereztearen gogortasun hori malgutzeko (betiere, ezereztea formala da, eta, horregatik, ez da ulertu behar ezereztutako idazkunean agertzen
|
den
eskubidea azkendu denik), erregelamenduak tresna bat ezarri du, hauxe ahalbideratzeko: emaitza finka edo jatorrizko finkaren gain eratutako eskubideak idazkun ezereztuaren titularren izenean inskribatzea, nahiz eta erregistro titular berriaren adostasunik lortu ez.
|
|
|
Europako Batasunaren 1992ko Itunean jasotako zuhurtzia eta kautela printzipioak ere ez zaizkio testu konstituzionalari erantsi. Gauzak horrela, gure antolamendu juridikoan operatiboa ez
|
den
eskubide bat gauzatu ahal izateko ahalegin itzel eta nekezak eskatzen dituzten lege zirrikituetara jo dugu. Europar esparruan Koloniako Kontseilua izan zen, 1999an, ingurumenerako eskubidea Europako Batasunaren Oinarrizko Eskubideen Kartan sartzeari bultzada ematea erabaki zuena.
|
|
2006
|
|
|
Right of publicity delakoaren arabera, publizitatearen interpretariari edo subjektu modeloari horren irudia erabiltzeko baimena eskatuko zaio, baita haren jabegoko ondasun zehatz bat imitatu nahi denean ere. Adin txikikoei dagokienez, berriz, haien legezko ordezkariek eman dute baimena; baina, betiere, Ministerio Fiskalak parte hartzea eskatuko da83 Ohorea, intimitatea eta berezko irudiaren gaineko ustiapen eskubideak heriotzatik harago doazen eskubideak dira, zeren, horien titularra hilez gero, testamentuan bertan erabakitzea baitago nor izango
|
den
eskubide horien babesle eta defendatzailea. Inor azalduko ez balitz, Ministerio Fiskalak izendatuko du84.
|
|
|
· Higiezina txandaka aprobetxatzeko erregimena arautzen duen eskrituraren notario eta erregistro datuak. · Eskualdatzen
|
den
eskubidearen izaera juridikoa, aprobetxamendu erregimenaren iraupena eta iraungitze data. · Eraikinaren, ostatuaren eta erregistroko datuen deskribapen zehatza, eta txandaren identifikazioa (hasi eta amaitzeko eguna eta ordua).
|
|
|
Autodeterminazioa nazioetara mugatzen, eta mugatuko, ez
|
den
eskubide gisa
|
|
2007
|
|
|
Lege aurrekarietan eta zuzenbide konparatuan ohikoa denari jarraituz, lege honetan ere jaso da eskubide hau egikaritzeak ezin duela ekarri eskatzaitzaileak delitua edo falta egitea.learentzat inolako kalterik, non ez
|
den
eskubide hori egikaritzeagatik eska
|
|
|
Hori horrela, komenigarriagoa da «txandakako aprobetxamendu eskubide» adierazmoldea, lehenengoz, hain zaila ez delako, orokorrago eta deskriptiboa baita, eta, bigarrenez, horri buruz egindako arauketari ezin hobeto egokitzen zaiolako. Hala ere, aurrerantzean izendapen hori edo beste edozein erabiliko da, zehazki sustapen ondoreetarako, baldin eta jabetza hitza barnean hartzen ez badu, edo aipatzen
|
den
eskubidearen adiera zehaztugabea ez bada, beraren edukiari dagokionez.
|
|
|
Ohikoa den moduan, Legean jaso da eskubide hau egikaritzeak ezin duela ekarri eskatzailearentzat inolako kalterik, non ez
|
den
eskubide hori egikaritzeagatik eskatzaileak delitua edo falta egitea. Eskariaren jasotzaileak izan daitezke botere publikoak, konstituzio organoak eta administrazio publikoak.
|
|
|
Horretarako, Konstituzio Auzitegiak bi irizpide modu osagarrian erabiltzea proposatu du (apirilaren 8ko 11/ 1981 KAE): lehen irizpidea oro har onartzen
|
den
eskubidearen esanahira jotzea da; modu horretan, eskubidearen funtsezko edukia eskubide gisa aitortzea eragiten duten osagaien multzoa da, eskubide horren esangura kontuan hartuta; bigarren irizpidea eskubide hori aitortzean babestu nahi diren interesak aurkitzea izango litzateke: hau da, aztertu behar dena da ea eskubideak babestu nahi dituen interesak praktikan eskubidea garatzen duen legeriak babesten dituen.
|
|
|
Salbuespen eta setio egoeren babesean gertatzen
|
den
eskubide eta askatasunen etete orokorraz gain, EKren 55.2 artikuluan eskubide eta askatasun batzuk gizabanako jakin batzuentzat etetea ezarri da. Zuzenbideko estatuak erronka berriei aurre egin behar die, esaterako terrorismoari eta delinkuentzia antolatuari.
|
|
|
Pertsona juridikoaren egoitza soziala edo pertsona juridikoaren egoitza eragingarria dela uler daiteke, azken hori beti ez baitator bat egoitza sozialarekin. Konstituzio Auzitegiaren hitzak erabiliz (apirilaren 26ko 69/ 1999 KAE), Konstituzioan egoitzaren bortxaezintasunerako eskubidea ezartzerakoan, ez da pertsona fisikoengana murrizten, eta, beraz, pertsona juridikoengana ere hedatu daiteke; baina horrek ez du esan nahi oinarrizko eskubide horren edukia pertsona fisikoentzat aldarrikatzen
|
den
eskubidearen edukiaren berdina denik. Hain zuzen ere, nahikoa da ikustea pertsona fisikoei dagokienez, Konstituzioan babestutako egoitzak, gizabanakoaren etxebizitza edo gela den heinean, lotura estu estua duela bere intimitate esparruarekin; babesten dena ez da espazio fisikoa bakarrik, baita horretan dagoen gizabanakoaren jariadura eta esfera pribatua ere, eta hori, nola ez, ez da pertsona juridikoen kasuan gertatzen.
|
|
|
Horrek muga berri bat ezarri du eskubide horien inguruan, kasu honetan legelariarentzat. Konstituzio Auzitegiak ezarri du zer ulertu behar
|
den
eskubide horien «funtsezko edukiari» buruz ari garenean, bi irizpide desberdin erabiliz: a) kasuan kasuko eskubidearen izaera juridikoa:
|
|
|
nominalismo estrategikoa sorbide egokia izan daiteke euskal herritartasunzabal eta orohartzaile bat aldarrikazteko(, integratzailea?,, konexionista?), EuskalHerrian bizi den oro euskal herritarra dela aldarrikatu ahal dugu, multikulturalismoa? geure eginez (Euskal Herria ere bada gizarte modernoa non jatorri eta jiteezberdineko jendea elkarrekin bizi ahal
|
den
eskubide berdinekin); arazoa da nominalismo estrategiko hau inori (subalternoari) bere errealitate (alegiazkoa, nonbait) ukatzeko tresna bihurtzen denean. Orduan, norbera hutsaren irudikapena erabiltzenda subordinatuaren, esentzialismoa?
|
|
2008
|
|
|
Espainiako Auzitegi Konstituzionalaren jarrera dela-eta «haserre eta kezkatuta» daudela jakinarazi zuen. «XXI. mendean Eusko Legebiltzarrari eta Eusko Jaurlaritzari erabat demokratikoa
|
den
eskubidea ukatzea ez delako normala» daude haserre, «herritarrei galdetzea ukatzeagatik» alegia, eta Espainiako demokrazia «erabat osoa» ez dela ikusi duelako kezkatuta.
|
|
2009
|
|
|
Dena den, gorago esan bezala, nazioarteko zuzenbidean azken urteetan emandako urratsek, bai testuen aldetik, bai jurisprudentzia aldetik, pentsarazten dutebiktimen konponketa eskubidea, nahiz eta urteak eta urteak pasatu17, gero eta indarhandiagoarekin aldarrikatuko
|
den
eskubide bat dela. Printzipioak urrats hauengaraipena dira, orain arte lortutako guztiaren konpilazioa.
|
|
|
Jaso gabeko hiru hilabeteko prestazioa izatea gutxienez. Orain lortu nahi
|
den
eskubidea eskatu aurreko lau urteetan ordainketa bakarraren aitorpena lortu ez izana. Egingo den jarduera profesionalak modu hauetako bati erantzun behar dio:
|
|
2010
|
|
|
Guztion topalekutzat hartzea nahi izango genuke euskaldunek beren geroa erabakitzeko duten eskubidea. Guztiona
|
den
eskubidetzat sentitua eta aitortua izateko eran aldarrikatu nahi genuke, gainera. Nortasun sentimendu desberdinekiko errespetua eskatzen du euskaldunen nahia errespetatzeak.
|
|
|
Borondatearen autonomian oinarrituta, eta aukera printzipioaren ondorio, lehenengo eta behin, xedapen printzipioa aipatu behar da. Horrek, epaiketara eramandako edo eztabaidatua
|
den
eskubide subjektibo materialaren izaera pribatuan oinarrituta, lan prozesua alderdien, inoiz ez ofizioz, eskariz bakarrik has daitekeela suposatzen du. Epaileak bakarrik has daitezke funtzio jurisdikzionala egikaritzen horrela herritar batek eskatuta, demandaren bidez149, eta ezaugarri hori ezinbestean alderdiek gatazka konpontzeko beste bide batzuk erabiltzeko duten aukerarekin lotu behar da.
|
|
|
Bereziki azpimarratu behar da KAE 95/ 2003, maiatzaren 23koa, atzerritarrei haien egoera Espainian edozein izanda (legezkoa edo ez) akzio eskubidea aintzatesten zaiela azpimarratzen duelako. Beraz, ius gentium aren eremuan kokatzen
|
den
eskubide bat da. Horren harira, Almagro Nosete, J., Tomé Paule, J., Instituciones de Derecho Procesal.
|
|
|
Eskubide materialekin duen harremanari dagokionez, lehendabizi, akzioa haiengatik independentea
|
den
eskubidea, edo eskubide multzoa, dela aitormentaltasuna da:
|
|
|
Betearazpena eskatzeko epea, LPLk 277 artikuluan kaleratzeagatiko sententzia irmoentzat aurreikusten duen berezitasuna alde batera utziz, 393 lege substantiboek betearazi nahi
|
den
eskubidea aintzatesteko akzioa egikaritzeko aurreikusten duten bera izango da. Horrenbestez, kasu bakoitzerako xedatua aintzat hartu da, betiere kontuan izanik lan kontratutik eratorritako akzioak, preskripzio eperik aurreikusita ez badute, urtebeteko epean preskribitzen direla (LEren 59 art.). Urtebeteko epe bera dute herritarrek diru kopuruak emateko betebeharren betearazpena eskatzeko (LPLren 241.2 art.). Behin betearazpena hasita, preskripzio hori, arau orokor legez, ez da etengo exekutatzen den obligazioa osorik bete arte, ezta betearazia ere behin behinean kaudimengabe deklaratua izateagatik jarduketak artxibatzen badira (LPLren 241 art.).
|
|
|
Era berean, LEren 8.2 artikuluak legearekin bat idatzita jaso behar diren lan kontratuak lan saio osorako eta denbora mugagaberako egintzat joko ditu, bere izaera tenporala edo zerbitzuen zatikako izaera frogatzen ez bada behintzat. Orain dela hainbat urte Cabrera Bazán, J. k,. La prueba en el proceso de trabajo?, Revista de Politica Social, 1969/ 82 zk., esan zuen bezala, presuntzio horiek oso garrantzitsuak dira langilea lan harremana (lan prozesuan egikaritzen
|
den
eskubide ororen oinarrizko presupostua) existitzen dela frogatzeaz askatzen dutelako. Presuntzio horiek berezitzat jotzen ditu García Perrote Escartín, I. k,. Prueba y proceso laboral?, op.cit., «presumitzen dena ez delako egitate bat, kalifikazio juridiko bat baino».
|
|
|
Uko egitea, aldiz, demandatzailearen egintza prozesala da. Horrek bere uziaren oinarria
|
den
eskubideari eta, kasu horretan, epai bidezko babes eraginkorrerako eskubideari uko egiteko borondatea adierazten du. Ondorioz, magistratuak sententzia bat emango du demandatzailearen uzia gaitzesteko eta demandatua absolbitzeko, uko egitea legearekin bat onartezina gertatzen deneko kasua salbu, eta egoera horretan, prozesuarekin aurrera jarraitzeko agintzen duen auto bat emango du (PZLren 20 art.).
|
|
|
Testuinguru honetan, akzioa, Moreno Catena, V., Cortés Domínguez, V., Gimeno Sendra, V.k, Introducción al Derecho Procesal, op.cit., 256 or., defendatzen duten legez, eskubide autonomo bezala agertzen da, babestu nahi
|
den
eskubide materialaz bestelakoa den eskubide bezala.
|
|
|
Testuinguru honetan, akzioa, Moreno Catena, V., Cortés Domínguez, V., Gimeno Sendra, V.k, Introducción al Derecho Procesal, op.cit., 256 or., defendatzen duten legez, eskubide autonomo bezala agertzen da, babestu nahi den eskubide materialaz bestelakoa
|
den
eskubide bezala.
|
|
|
Hau gure tesia da, nahiz eta doktrinaren zati handi batek prozesutik guztiz independentea
|
den
eskubide bat dela defendatu. Azken ildo horretan, Guasp Delgado, J., La pretensión procesal, 2 arg., Civitas, Madril, 1985, 52 or. Eskubide jurisdikzionala dela mantenduz, Gozaíni, O.
|
|
|
(E) Emakume batek abortatzen baldin badu D n aipatzen
|
den
eskubideari eusten dio, baina C n aipatzen den eskubidea urratzen du.
|
|
|
(E) Emakume batek abortatzen baldin badu D n aipatzen den eskubideari eusten dio, baina C n aipatzen
|
den
eskubidea urratzen du.
|
|
|
(F) C n aipatzen
|
den
eskubidea D n aipatzen den eskubidea baino garrantzitsuagoa da.
|
|
|
(F) C n aipatzen den eskubidea D n aipatzen
|
den
eskubidea baino garrantzitsuagoa da.
|
|
|
" Jadanik ezaguna da gaur egun, beti bezala, indarrarena dela nazioarteko arazoetan irabazle
|
den
eskubide bakarra, eta nahiz eta arrifiek Melillan jabe izateko eskubidea izan, Espainarena bilakatuko da honek plaza defenditzeko fusil nahikoa baldin badu.". 221
|
|
2011
|
|
|
Dena den, ebazpena aztertuko dutela jakinarazi dute, «hasiera batean oso orekatua» iruditu zitzaielako Espainiako auzitegiek emandako epaia. Otegi espetxeratzekoa?. Ezker abertzaleak, berriz, pozez hartu du berria: haren ustetan, «arretaz» ari dira nazioartean jarraitzen «Euskal Herrian ematen
|
den
eskubide urraketa». Prentsa ohar baten bidez aditzera eman dute Espainiako Gobernuak nazioarteko adierazpen horiek kontuan izan behar lituzkeela, ebazpenak berretsi duelako Espainiak ez dituela «Europako zein nazioarteko estandar demokratikoak» betetzen.Ezker Batuko Mikel Aranak ere positibotzat jo du epaia, erregearen «zigorgabetasunarekin amaitu» duelako.
|
|
|
Gurasoak, seme alaba adingabeekin edo ezgaituekin bizi ez arren, eskubidea du seme alabok bisitatu, horiekin harremanak izan eta eurekin egoteko. Epaileak zehaztuko du noiz, nola eta non egikarituko
|
den
eskubide hori; eta eskubidea muga edo eten dezake, inguruabar larriak gertatzen badira eta horien arabera hori komenigarria bada, edo ez betetze astun edo errepikatua burutu bada epailearen ebazpenean ezarritako eginbeharren aurka.
|
|
|
Hala berresten du Amnistia Internazionalak (AI), aurten 50 urte betetzen baititu. Antolatzaileek jardunaldi hori baliatuko dute giza eskubideak defendatzeko, eta, horien artean, adierazpen askatasunerako eskubidea, zeren eta, AIren arabera, “2011n gehien jaitsi
|
den
eskubidea da”. Erakunde horrek gogorarazten du “milaka pertsonak beren bizitzak arriskuan jartzen dituztela bidegabekeria ugari salatzeko”, eta herritarrek lagun ditzaketen ekintzen zerrenda bat duela.
|
|
2012
|
|
|
Aipatutako lege organikoak oinarrizko legeak dira, dagozkien jardun esparruetan. Autonomia Erkidegoek, Espainiako Konstituzioan ezartzen
|
den
eskubidea erabiliz, beren lege xedapenak egin ditzakete dagokien lurralde eremuan.
|
|
|
Konferentziak uste du determinazio askerako eskubidea ukatzea giza eskubideak urratzea dela eta, era berean, azpimarratzen du zein garrantzitsu
|
den
eskubide hau eraginkortasunez gauzatzea.
|
|
|
32.Giza eskubideen kontuak aztertzerakoan, Giza Eskubideen Munduko Konferentziak berresten du zein garrantzitsu
|
den
eskubide horien unibertsaltasuna, objektibotasuna eta bereizketa eza bermatzea.
|
|
|
...jabegoko ondasun zehatz bat imitatu nahi denean ere100 Adin txikikoei dagokienez, berriz, haien legezko ordezkariek eman dute baimena; baina, betiere, Ministerio Fiskalak parte hartzea eskatuko da101 Ohorea, intimitatea eta berezko irudiaren gaineko ustiapen eskubideak heriotzatik harago doazen eskubideak dira, zeren, horien titularra hilez gero, testamentuan bertan erabakitzea baitago nor izango
|
den
eskubide horien babesle eta defendatzailea. Inor azalduko ez balitz, Ministerio Fiskalak izendatuko du102.
|
|
|
Lana eskubidea da, bai, baina landu behar
|
den
eskubidea; esfortzua eskatzen duena. Aukera eman behar diegu gazteei, baina bultza egin behar diegu.
|
|
2013
|
|
|
Preso diren herritarren eskubideak errespetatzeko zer egiteko prest dauden galdetu die Iñigo Urkulluri eta Yolanda Barcinari, EAEko eta Nafarroako lehendakariei. Hala, euskal eragile eta instituzioei galdegin die jarrera «argi eta irmoa» hartzeko, Barrenaren iritzian, «Euskal Herriaren aurka egiten ari
|
den
eskubide urraketarik gordinena» delako espetxe politika. Hala, egunotan Sevillako euskal presoen alde antolatu diren ekintzetan parte hartzera deitu du Sortukoak.
|
|
|
Gure hitzetatik egin daitekeen edozein manipulazio eta erabilera salatu nahi dugu, argi utziz eta azpimarratuz errefusatu eta uko egiten diogula edozein pertsona eta alderdi politikoen parte hartzearen eta adierazpen askatasunaren aurka doan ekintza, eraso edo neurri orori. Halaber, tinko ukatzen dugu edonoren kontra burutzen
|
den
eskubide urratzea bere ideologia, jatorria eta egoera nolanahi izanda.
|
|
|
Zonaldeetako bat marokoar erregimenarenpean dago eta bestea, errefuxiatuta atzerritik jasotzen duten laguntza humanitorioarekin bizi irauten. Nazioarteko Komunitateko ehunka ebazpenek, saharar herriak autodeterminaziorako duen eskubide legitimoa berresten dute. Baina egun, oraindik gauzatu ez
|
den
eskubide bat da. Bitartean, saharar herriak, demokrazia eta askatasun kolektiboen balore eta printzipioetan sinesten duten herritar eta erakundeen babesa du.Horregatik guztiagatik, Udal Talde honek honakoa proposatzen du: MOZIOA" Usurbilgo Udaleko udalbatzak saharar herriari bere elkartasuna adierazten dio eta isolamenduarekin eta bizi duten defizit humanitarioarekin amaitzeko irtenbidea bilatzea eskatzen dio estatu espainiar eta marokoarrari.
|
|
2014
|
|
|
Ezinbestekoa da elkarrekin aurrera egitea ziklo berri eta ilusionagarria irekitzeko, eta bide honetan herritarrak protagonista nagusi bilakatu dugu. Jarrera positibo honetatik eta norbanakoak zein kolektiboak diren eskubide zibil eta politikoekiko begirunetik abiatuz, demokratikoa eta unibertsala
|
den
eskubide batekiko atxikimenduak biltzen gaitu: Erabakitzeko eskubidearekiko atxikimendua, alegia.
|
|
|
Ezinbestekoa da elkarrekin aurrera egitea ziklo berri eta ilusionagarria irekitzeko, eta bide honetan herritarrak protagonista nagusi bilakatu dugu. Jarrera positibo honetatik eta norbanakoak zein kolektiboak diren eskubide zibil eta politikoekiko begirunetik abiatuz, demokratikoa eta unibertsala
|
den
eskubide batekiko atxikimenduak biltzen gaitu: Erabakitzeko eskubidearekiko atxikimendua, alegia.
|
|
|
Erabakitzeko eskubidea aldarri demokratiko bat da, ez abertzaleena soilik, eta Podemosek aintzat hartzen du eskubide hori. Beraz, zabaltzen ari
|
den
eskubide bat da. Hauteskunde osteko itunei begira zer egiteko izan dezake Podemosek?
|
|
|
Hiru dimentsio daude. Ikuspegi juridikoak jorratzen duena da zein punturaino jaso behar
|
den
eskubide hori ordenamendu juridikoan eskubide bera egikaritzeko; orduan, estatuarekin elkarrizketara eramango gaitu. Badirudi hortik hasiko dela prozesua.
|
|
|
Patronal horren nahiek larriki erasotzen diote askatasun sindikalari, eta hortaz, oinarrizkoa
|
den
eskubide bati. Confebask proposatzen ari dena oso larria da.
|
|
2015
|
|
|
gertakari haren ondorioz, Santosek behin behinean etenarazi zituen elkarrizketak, eta Habanako prozesua kinka larrian geratu zen. «Arrazoia geneukan», nabarmendu du FARCek, «Habanan ez baitira ari terroristekin negoziatzen, erakunde politiko militar matxino batekin baizik, iraultza
|
den
eskubide unibertsala gauzatzeko altxatu den herriarekin». Prozesuaren arrakasta bermatzeko, gerrillak azaldu du «derrigorrezkoa» zela su etenera deitzea, eta ohartarazi du hark indarren iraungo duela armadak bere egiturei eraso egiten ez dien bitartean:
|
|
2016
|
|
|
Kontrakulturaz haratago, garrantzi berezia izango du 1955etik aurrera hegoaldeko estatuetan sortuko
|
den
eskubide zibilen aldeko mugimenduak, zeinak helburu baitzuen afro amerikarrek pairatzen zuten segregazio legalarekin bukatzea.
|
|
|
• Erabakitzeko eskubidea aldebakartasun ideiarekin modu naturalean konektatzen da: demokratikoa
|
den
eskubide bat egikaritzeko ez delako beharrezkoa inork ezer aitortzea. Hemen aipa daitezke beltzen zapalkuntzari edo emakumeen boto eskubideari lotutako adibideak.
|
|
2017
|
|
|
Eta eskubidea dugu. Niretzat, kasik, urratzen
|
den
eskubide nagusia hori da.Kaleko giroa nola sumatu duzu. Astebete daramat kalean, eta uste dut presoen aldeko bost manifestaziotara joan naizela. Gabonak edo izango dira, baina nik urteotan baieztatu dut elkartasuna badagoela.
|
|
|
Gure historia beti lotua izan da bi subjektu horiei, Nafarroa eta Gipuzkoa arteko ibiari eta Aralarri. Eta, bata bestea gabe posible izan ez denez gero, azken boladan zenbait «diskurtso» entzuteak zur eta lur utzi nau.Pertsonen, familien, abeltzainen testigantzak entzun eta aurpegia jartzeko aukera dut, gehienak ezagutzen ditudalako; neure buruari galdetzen diot zerk bultza ote ditzakeen zenbait pertsona, hain era friboloan, oinarrizkoa
|
den
eskubide baten urraketaz hitz egitera. Lan istripuez, umeekin dituzten arazoez, eta abar.
|
|
|
Bideari jarraituko diogu, menderakuntza egon badagoela erakuste aldera, menderakuntza guztiz bortitza eta zehatza, eta orobat gogora ekartze aldera eskubidea ez dela soilik menderakuntza tresna bat, Benthamek erakutsi moduan, ezpada zer neurritan eta zer modutan baliatzen
|
den
eskubidea (eta hori aplikatzen duten aparatu, instituzio eta arau guztiak) subiranotasun harremanak ez baizik menderakuntza harremanak ezartzeko (Foucault, 2009b). Legeak eta justizia sistemak etengabe garraiatzen dituzte menderakuntza harremanak eta azpiratze teknika polimorfoak.
|
|
|
Erreferendumera begira, alde bateko zein besteko gehiengoak nahikoa estu ikusten dira; zela aurreikusten da biharamuna? Ze punturaino egon daiteke atzerapausorik? Katalunia baikor dago, kataluniarrak kalera aterako dira eta botoa ematea
|
den
eskubide demokratikoa erabili dute, eta, seguru aski, baiezkoa aterako da. Biharamuna egun normala izango da, telefono dei ugari egin beharrekoa, eseri eta Espainiarekiko deskonexioa egiteko modurik egokiena zein den aurkitzeko.
|
|
|
Beren etorkizuna erabakitzeko herritarren eskubidea aldarrikatzen dugu, ukatu ezin
|
den
eskubidea, inolaz ere jazarri ezin dena.
|
|
|
Ordu haietan norbait zen aita, patriarka botereoroduna. Erroma zaharrean paterfamilias delakoak bere haurren gain bazuen frantsesez" le droit de vie et de mort" deitzen
|
den
eskubide mugagabea. Enperadoreek beretu zuten.
|
|
2018
|
|
|
Egunero gure gorputzen praktiken bidez gauzatzen den nor izatearena –Txillardegi ere ari zen bere garaian hortaz, baina unearen eraginez, nor izate kolektiboak hartu zuen pisua; erabakimen eta burujabetza ariketa oinarrizkoenaren ardatz funtsezko. Egun, norbanakoen erabakimenean zutointzen
|
den
eskubide, askatasun eta demokraziaren diskurtsoekin bat egiten duen inork nekez jarriko du auzitan sexu/ genero identitatearen gaineko burujabetza oinarrizko eskubidea dela, nor izatearen funtsezko atala. Hizkuntz hautua ere ezpal ber berekoa da, kultur herri nazio auziak bezala.
|
|
|
Oro har kontatu ohi diren kontakizunetan, ezkutuan geratzen da zein
|
den
eskubide politikoaren jatorria, baina ez dezentziagatik, zeren parrizidioa (dela teorikoa, dela benetakoa) nekez izango baita dezentziazko istorio bat. Hein batean, jatorria hain ezkutuan geratu izanaren arrazoietako bat da gizaki bat fisikoki munduratzea gizonezkoen munduratze politiko bihurtu dela.
|
|
|
Alegia, aztertu zuen ea senarrak eskubide politiko bat eskuratzen duen edo ez. Negozio baten modukoa da ezkontza, eta, negozio kontratua bukatzen bada, aldeetako baten nahimena bestearenari gailendu behar zaio (dena den, Pufendorfek ez du aipatzen negozioan itxuraz ez dagoela araurik zehazten duenik aldeetako zein baliatuko
|
den
eskubide horretaz). Senarraren boterea, nolanahi ere, ez da subirano politiko baten boterea.
|
|
|
Hiriko kaleak" gasteiztar guztionak" direla berretsi dute, eta horiek okupatzeko
|
den
eskubidea urratzea ez dutela onartuko: " Ez dugu baimenik eskatu nahi espazio hauek erabiltzeko, borroka sozial guztiak ikusarazteko elkartzen garelako espazio horietan".
|
|
2019
|
|
|
...Konstituzioaren 44.1 artikuluan jasotakoaren arabera Estatuak herritar guztiekondasun kulturaletarako sarrera izan dezaten eskaini beharreko prestazio asistentzialakzehazterako orduan, eta Konstituzioak beste printzipio konstituzionalen markoan (kulturaaskatasunean adibidez, non estatuaren abstentzioa beharrezkoa den) aurreikusten duen estatuesku hartzeak, ez daukate Espainian kulturarako sarrera
|
den
eskubide konstituzionalaren edukiamodu zehatzean definitzen duten doktrina garapen edota jurisprudentzia garapen handirik.
|
|
|
Eta lan horrek zer baldintza izaten ditu? Espazio hori lan eremu publikoa ez baldin bada, lan eremu publikoan sortzen
|
den
eskubide esparrutik kanpo geratzen dira lan eremu horiek, bai psikologikoki, bai formalki, bai errealki.
|
|
|
Espero dut, epaile andrea hain oinarrizkoa
|
den
eskubidea ulertu eta errespetatu dezazun eta honek ematen digun duintasuna ikus dezazun.
|
|
2020
|
|
|
Printzipioa hala erakutsirik, Deabruak laster azaldu zituen denborarekin edo diruarekin loturiko abantailak. Ondoren, gizarte aurreiritzia ikusirik, erakutsi zuen komenigarria izango zela zinez legitimoa
|
den
eskubide bat disimuluz egikaritzea, alegia, erosgarritasuna eta hipokresia aldi berean baliatzea; bestela esanda, bitan irabaztea.
|
|
2021
|
|
|
2017an erabaki nuen bertsolaritzaz bizi nahi nuela, ordura arte, beste lan batzuei bertsolaritzari baino ordu gehiago eman behar izan nizkion eta. Zenbateraino
|
den
eskubidea bertsolaritzatik bizitzea. Zalantza daukat.
|
|
|
Francisco Letamendiak eta Goyo Monrealek bai. Letamendiak zioen Nazio Batuen Batzar Orokorrak 1966ko abenduan onartu eta 1976ko martxoaren 23tik indarrean
|
den
Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunari jarraikiz —169 estatuk berretsia; tartean, Espainia—, Euskal Herriak eskubidea zuela autodeterminatzeko, eta horrenbestez, hori nola egin azaldu zuen bigarren zatian. Goyo Monrealek zioen gorago aipaturiko itun hori legedi espainolaren parte zenez gero, besterik gabe, har zitekeela autodeterminatzeko erabakia.
|
|
|
Mertxe Agundez zen abokatu gazte hura. Hark argudiatzen zuen demokrazia hasiberri batean geundela, ezin ziren emakumeak kartzelara sartu demokratikoak diren beste herrialde batzuetan librea
|
den
eskubide batengatik. Gainera, zergatik leporatu behar zaie ardura soilik emakumeei?
|
|
|
Gainera, abortatuta hiltzen ziren emakumeen ardura ere estatuak zeukan. Nola hil daiteke pertsona bat berea
|
den
eskubidea erakundeek bermatzen ez dutelako?
|
|
2022
|
|
|
Letamendiak eta Goyo Monrealek bai. Letamendiak zioen Nazio Batuen Batzar Orokorrak 1966ko abenduan onartu eta 1976ko martxoaren 23tik indarrean
|
den
Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunari jarraikiz estatuk berretsia; tartean, Espainia, Euskal Herriak eskubidea zuela autodeterminatzeko, eta horrenbestez, hori nola egin azaldu zuen bigarren zatian. Goyo Monrealek zioen gorago aipaturiko itun hori legedi espainolaren parte zenez gero, besterik gabe, har zitekeela autodeterminatzeko erabakia.
|
|
|
Letamendiak zioen Nazio Batuen Batzar Orokorrak 1966ko abenduan onartu eta 1976ko martxoaren 23tik indarrean
|
den
Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunari jarraikiz estatuk berretsia; tartean, Espainia, Euskal Herriak eskubidea zuela autodeterminatzeko, eta horrenbestez, hori nola egin azaldu zuen Goyo Monrealek, berriz, zioen gorago aipaturiko itun hori legedi espainolaren parte zenez gero, besterik gabe, har zitekeela autodeterminatzeko erabakia. Zein zen Letamendiaren proposamena?
|
|
|
Neurriri deigarriena arreta orduena da, baina nabarmentzekoa da, halaber, adinekoek lehentasunezko tratua hartu ahal izango dutela. Ikusi da nola garatzen
|
den
eskubide hori. San Juanek adinekoentzako leihatila esklusiboak aipatu izan ditu azken egunetan emaniko elkarrizketetan.
|
|
|
Jarrera hori ikusita, Walter Felix parlamentari ezkertiarrak erantzun zion herrialdean gehien urratzen
|
den
eskubidea «bizitzarena» dela, eta bide beretik jo zuen Semilla zentro ezkerreko alderdiaren diputatu Lucrecia Hernandezek ere: «Haurdunaldi bat galtzea suntsitzailea da.
|
|
|
Afera ez da berria. Guridik salatu zuen 2020ko irailean pasaportea ukatu ziola Espainiaren kontsulatuak; eta, era berean, «aita baten eta seme baten artean ematen
|
den
eskubideen transmisioa eragotzi» ziotela semeari ere. Izan ere, argitu du ordutik pasaportea ordaindua duela, baina ez diotela ez dokumentua eman, ez dirua itzuli:
|
|
2023
|
|
|
Ziur asko, irabazi egingo dute. Baina tira, jakin dezatela batzuek zientziaren aurrerapenak herriaren zerbitzura nahi ditugula, eta badakigula gure bizi itxaropena lehen arretak markatzen duela, eta badakigula kendu egin nahi digutela, beste modu batera esanda, baina kendu, eta ahalegina ez dela gu mediku egitea, gurea
|
den
eskubidea aldarrikatzea baizik. Zuen" ongi", gure" gaizki" da.
|
|
|
Izan ere, egungo araudia, zalantzarik gabe, ez da nahikoa berariazko babes bati dagokionez. “Beste herrialde batzuetatik urte batzuetara gaude, eta berariaz aipatzen dute zein kasutan ezin
|
den
eskubide hori mugatu haurraren interes gorena lehenesteagatik”, dio Benitok. Nola eman bularra kalean Imagen:
|
|
|
Eusko Ikaskuntzari, berriz, Proiektuari Elkar saria ematea erabaki dute, Kultur politiken azterketa lana egiteko. Azaldu dutenez, proiektu hori Eusko Ikaskuntza 2021etik lantzen ari
|
den
Eskubide kulturalak: parte hartze eta gobernantza politikak ikerketa lerroan txertatuta dago.
|
|
|
Oraingoan ere, epaiaren berri jakin ostean, grebaren garrantzia azpimarratu dute: «Greba eskubidea kasu guztietan defendatu behar
|
den
eskubide bat da».
|
|
|
«EHUk garai hartan errepresioa erabiltzen zuen ikasle mugimenduaren aurka, eta gu hori salatzeko atera ginen. Gaurkoa errepresio sistematiko horren beste kapitulu bat izan da, lazgarriagoa, baina guk unibertsitatean egiten
|
den
eskubide politikoen urraketaren barruan sartzen dugu, eta hori salatzea dagokigu orain».
|
|
|
Obligazioaren nozioak gailentzen du bere mendeko
|
den
eskubidearen nozio erlatiboa; izan ere, eskubidea berez ez da eraginkorra, salbu eta berari dagokion obligazioari esker; eskubidearen benetako gauzatzea ez dator eskubide hori daukan pertsonatik, baizik eta pertsona honi buruz zerbaitez zordun sentitzen diren besteengandik; aldiz obligazioa eraginkorra da norbaitek obligazio hori aitortzen duen unetik beretik; baina inork aitortzen ez badu ere, o...
|
|
|
Denboraren araberako lehentasuna printzipio orokorra da, baina bi salbuespen ditu tributu kredituari lehenespena emanez, bai eta aurretiaz inskribatu
|
den
eskubide errealaren gainetik ere: tributu zorra isilbidezko lege hipotekaren bidez edo lotura eskubidearen bidez bermatu denean, lotura eskubidearen kasuan kreditua Erregistroko onustearekin babestuta dagoenean izan ezik.
|
|
|
Horrekin batera badira prozedurak amaitzeko beste bide batzuk ere: a) atzera eginez gero edo eskaeraren oinarri izan
|
den
eskubideari uko eginez gero; b) prozedura aurrera ezin egitea gertatze bidezko arrazoiengatik; c) prozedura iraungitzeagatik (gehienetan epeak gainditu izanak ez dakar prozedura iraungitzea, zehapenak jartzeko prozeduran izan ezik nahiz eta tributuak aplikatzeko prozedura ez izan, baina prozeduran bertan gauzatutako jarduketek ez dute ondorio nagusi bat sorraraziko: preskripzioa ez da geldiaraziko); d) errekerimenduaren bidez eskatutako betebeharra betetzea; eta e) tributu antolamenduak ezarritako beste edozein bidetatik, preskripzioa kasu (prozedura artxibatuko bailitzateke).
|