|
2001
|
|
|
Teoriak aukeratzeko, bi irizpide hartu dira kontuan: 1) Irizpide kuantitatiboa, tradizio psikosozialean gehien erabili diren teoriak, eta 2) Irizpide kualitatiboa, ukipen egoeran
|
dauden
hizkuntzen erabilera azaltzeko zeintzuk izan diren teoriagarrantzitsuenak, bai tradizio psikosozialean, eta baita euskal testuinguruan ere. Biirizpide horien konbinazioak ondorengo esparru teorikoak hautatzera eraman gaitu: a) bizitasun etnolinguistikoarena; b) sare soziala; c) ukipen egoeran dauden hizkuntz eta hiztun taldeekiko jarrerak eta motibazioak; d) identitate etnolinguistikoa, eta e) sare sozialak.
|
|
|
1) Taldearteko harremanak, bereziki etnien arteko harremanak; baita harreman horietan bereizgarriak diren prozesu psikosozialak ere, gehienbat identitate soziala. Testuinguru horretan, ukipen egoeran
|
dauden
hizkuntzen erabilera taldearteko komunikazioaren ikuspegiteorikotik ikertzen da. 2) Ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntzaren etaetniarteko prozesuen eta portaeren ondorioz eman daitezkeen elebitasun edotaeleaniztasun motak.
|
|
|
2 Arauak jarraitzen dituzten hizkuntz erabilerak ongi ebaluatuak izaten dira; alderantziz, arauetatik at
|
dauden
hizkuntz erabilerak negatiboki baloratzendira. Hala ere, salbuespenak ere izaten dira; adibidez, Aboud, Clement etaTaylor ek (1974), Matched guise teknika erabiliz, Quebec-eko unibertsitariofrankofonoek sei hiztun nola ebaluatzen dituzten ikertu zuten.
|
|
2005
|
|
|
adierazletzat har litezkeen zenbait ezaugarri egotea. Aztertzen ari garenarekin lotuta dagoen sintomarik aipagarriena da ukipenean
|
dauden
hizkuntzen erabilera esparruka banatzea: hizkuntza menderatua famili harremanak, erlijoa eta nekazarien mundua bezalako betiko esparruetarako uzten da eta hizkuntza menderatzailea era biltzen da modernitatearekin' zerikusia duten teknologia eta zientzia bezalako esparruetarako, hiztunak hizkuntza txikia esparru horietarako erabiltezina dela sinistera heltzen diren arte.
|
|
2008
|
|
|
Eskualdetako gobernuek edota gobernu nazionalek hartzen dituzten hizkuntza plangintzek ere eragin diezaiekete hizkuntza komunitateen babes instituzionalari. Gobernuek" hizkuntzen estatusaren plangintza" deiturikoa erabil dezakete lehian
|
dauden
hizkuntzen erabilerari buruzko legeak egiteko, esaterako, nola erabili behar diren hezkuntzan, administrazio publikoan, osasun zerbitzuetan, komunikabideetan eta lanean (Kaplan eta Baldauf, 1997). 1977 urtean Parti Québécois alderdi separatistak Frantses Hizkuntzaren Gutuna (101 legea) hartu zuen.
|
|
2019
|
|
|
Hizkuntza gutxituekiko jarrerak lantzeko, honako ikaste emaitza hauek jaso ditugu sekuentzia didaktikoan: Nafarroako ereduaren egoera gogoetara ekartzea; ikastetxean
|
dauden
hizkuntzaren erabilera ohiturak eta horiek hizkuntzan duten eragina ezagutzea; Nafarroako eta Baztango euskararen ezagutza eta erabilera datuak gogoetetan biltzea; euskara eta etorkinen inguruan dauden soziolinguistika adituen iritziak hausnarketetan baliatzea; euskara ikasi duten etorkinen arrazoiak jarrera kritikoz erabiltzea.
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntza erabilera ez da egonkorra, ezta indibiduala ere; une bakoitzeko egoerak, solaskideek eta testuinguruak baldintzatua da. Horregatik, datuok interpretatzeko, ukipenean
|
dauden
hizkuntzen erabilera arau sozialak eta adierazle soziologikoak, demografikoak eta soziolinguistikoak hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Izan ere, Soziolinguistika Klusterrak nabarmendu du hizkuntzen erabilera ez dela «egonkorra», ezta «indibiduala» ere: «Datuok interpretatzeko, ukipenean
|
dauden
hizkuntzen erabilera arau sozialak eta adierazle demografikoak, soziologikoak eta soziolinguistikoak hartu behar dira kontuan». Horien artean daude honako hauek, beste zenbaiten artean, Klusterraren arabera:
|