|
2001
|
|
|
Beraz, gure lana ez da bukatzen euskara ikasten dutenean, erabiltzen dutenean baizik.Helburu hori lortzeko, ez da bukaera arte zain egon behar. Aitzitik, gaitasunkomunikatibo partziala lortzen duten neurrian, aurrerapausoak emango ditugu, ikasi duten hori beren ingurune hurbilean praktikara eramateko; eta, era berean, ingurune hurbilean
|
dauden
euskaldunek parte hartu behar dute aktiboki ikaslearenikas prozesuan, berau azkartzeko, eta batez ere, ohitura komunikatiboak sortzeko.Honela ikasteari kulturgintza deitu diogu.
|
|
|
...iak emateko omen den aldikaria Arkalaz izen aberranteaz bataiatzea, bizkaitar gehienek horrek zer esan nahi duen jakin ez arren, guk hori normalean" alkarregaz" esaten dugulako; bizkaieran euskara batuak ere onartzen duen forma bat dagoenean (ditu eta dauz, zituen eta ebazan, kanta tzen eta kantetan), sistematikoki aldenduena eta dialektalena erabiltzea; Balmasedan, Barakaldon edo Bilbon
|
dauden
euskaldun gehienak de facto euskara ikasitakoak direnean, bertoko berriakEgunkari a n dialektoz eskaintzea, horiek euskara ikasi edo hobetzeko egindako ahalegin guztia kontuan izan gabe; eta guztia ez batua ez bizkaiera behin ere irakurriko ez duten bizkaitar analfabeto hipotetikoen mesederako!
|
|
|
Egia da euskara sortzeko sena euskaldun askorenganagortu dela eta horietako askokMa rteko euskaraer abil tzen dutela; baina egia da ere harreman guztiz euskaldunetanmu rgildurik
|
dauden
euskaldun petoengan ez dela halakorik gertatzen; hizkuntz pobrezia hori egunerokoan erdaranagusitzen den giroetako euskaldunen (titikoen nahiz berrien) ajea da. Beste adibide bat:
|
|
2002
|
|
|
3 Unibertsitatearen lege propioa behar da Euskal Unibertsitatearen SistemaOsatua bideratzeko, finantzazio sistema egokiak sortzeko eta kudeatzekotresnak arautuz. Interesgarria izango litzateke lege horretan Euskal Herrianberton eta kanpoan ere
|
dauden
euskaldunak unibertsitatean euskarazsartzeko bidea izateko Urruneko Euskal Hezkuntzaren Unibertsitatea sortzea eta zabaltzea, sistema integratu batean sor daitezkeen euskal unibertsitateak eta euskal unibertsitarioak lotzeko helburuaz, hezkuntza birtualeanzein presentziazko irakaskuntzan, batez ere ikerkuntza, irakaskuntza etakultura euskaraz bultzatzeko.
|
|
|
Bigarren adibide horretan, hizkuntz normalkuntza saioak abiapuntu sendoagoa eta bikoitza landu luke aurretik. Batetik,
|
dauden
euskaldunekin hiztun komunitatea osatu, horren ondorioz hizkuntzaren erabilera eta prestigioa areagotzea lortu arte. Bestetik, hizkuntz pluraltasunaz eta gutxiengo euskaldunaren eskubideaz erdaldunak eta euskaldunak kontzientziatu.
|
|
2003
|
|
|
Eta horrelako galdera asko egiten ditu Salaburuk bere azkeneko lanean, bera bezain kezkatuak
|
dauden
euskaldunak elkarretara bildu eta denen artean erantzun egokiak aurkitzen saia daitezen
|
|
2006
|
|
|
euskaldun eta euskaltzale ez abertzaleak ugariak, bere esanetan isilik daudela, esparru publikoan eta euskaraz. Eta ez dakit horrekin esparru publikoa hau da, euskarazko komunikabideen multzoa salatu nahi duen, isilik ei
|
dauden
euskaldun/ zale ez euskal abertzaleak salatu nahi dituen edota, finean, esparru publikoan iritziemale d/ gabiltzan euskaldun eta euskal abertzaleak dituen bere kritiken helburu.
|
|
2008
|
|
|
Nolako tenplean
|
dauden
euskaldun batzuk…
|
|
|
Baina, halaber, oso interesgarria da kontsumitzaileak hedabidez hedabide ikertzea zeren modu horretan ikus baikenezake nukleo horretan, kontsumitzaile handiak eta ertainak kontuan hartuz, ezaugarri ezberdinak dituzten azpimultzoak daudela eta hedabide bakoitzak horietako azpimultzo bakoitzera eraginkortasun handiagoz iristeko balio duela. Nukleoan
|
dauden
euskaldunei begiratzen badiegu, ikus dezakegu ezaugarri ezberdinak dituztela. Eta euskal hedabideek zein euskaldun mota elikatzen dituzten aztertzen badugu, antzeman daiteke hedabide bakoitzak euskaldun mota ezberdinak elikatzeko joera bereiziak dituztela.
|
|
|
Epaiaren zain
|
dauden
Euskaldunon Egunkaria ko auzipetuei elkartasuna adierazi die Arteagak, baina argi utzi du ebazpenari begira ezkorra dela« Egin eta Egin Irratiaren inputatuak gogor zigortu dituzte sasi epaiketa luze baten ondoren, eta gauzak nola joan diren ikusita, ezin da ezer onik espero». Eredu gisa, tortura salaketak aipatu ditu.
|
|
2009
|
|
|
Planetan barrena barreiaturik
|
dauden
euskaldunen lekukotasuna jasotzen duen formatua berreskuratu nahi du Euskal Telebistak Mondo Difficile saioaren bitartez. Haatik, asmoa ez da euskal diasporaren erretratu kostunbrista egitea, Euskaditik kanpo bizi diren euskaldunen esperientziak, gaur egungoak eta urbanoak marraztuko ditu tarte honek.
|
|
|
(?) Gure asmoa Aldaketa16 euskaldun guztion arteko lotura izatea da, hala Euskal Herrian bizi direnena nola munduan sakabanatuta
|
dauden
euskaldunen komunitateena. Euskararen normalizazioarekin eta hedapenarekin batera, Aldaketa16 agertoki libre eta independente izan dadin nahi dugu, askotarikoa eta egiatia, iritzi eta planteamendu guztiak plazaratzeko gunea, betiere errespetuz eta askatasunez adierazita.
|
|
2010
|
|
|
Hegan egin eta Gernikako sutearen argazkiak atera ere, ia guztiz suntsiturik agertzen delarik. Agirre deabruaren pareko sentitu da, eta histrionismo higuingarri agerraldi batean, Gernikako suntsidura prestatu du, arerioari esleitzeko asmoz eta burua jaso ezinik
|
dauden
euskaldunengan haserre mugimendu bat sortzeko asmoz, mota honetako zalaparta handi batek eraginda baino ezin baitira aurka atera dagoeneko.
|
|
2011
|
|
|
CDH elkartean gazte generazio berriak sartzen doazen heinean, euskaldun osoen kopurua hazten doa. Bestalde, plangintzaren ondorioz, egun
|
dauden
euskaldun ez osoak trebatzen eta osatzen joango dira. Denborarekin, egun direktiban eta bestelako guneetan dauden erdaldunak erretiratzen joango dira eta leku horiek euskaldunek hartuko dituzte.
|
|
|
Madrileko Euskal Etxea irabazteko asmorik gabeko asoziazioa da, 1979an sortu zuten. Madrilen
|
dauden
euskaldunak batzeko guneetako bat da. Euskarazko klaseak ematen hasi ziren bertan 1932an.
|
|
2012
|
|
|
Gogoratu naiz aurten bostehun urte egingo direla Gaztelako Erresumak Nafarroakoa menderatu zuela, eta, beste alderdi batetik begiratuta, esan dezaket euskal herritarrok Pirinioak konkistatu ditugula. Bide batez, Tourrean
|
dauden
euskaldun txirrindulari guztien partez eskerrik beroenak eman nahi nizkieke hara hurbiltzen diren euskaldun guztiei. Benetan sekulako poza ematen du gure mugetatik urruti samar hainbeste ikurrina eta kolore laranja ikusteak.
|
|
|
Txillardegik gune jakin batean
|
dauden
euskaldunen proportziotik abiatuta, euskararen erabilerari buruzko kalkulu bat egiten du. Zehazki, zera adierazten du eredu horrek:
|
|
|
Zehazki, zera adierazten du eredu horrek: eremu jakin batean, bertan
|
dauden
euskaldun guztiak euskararekiko leial izanez gero (hots, euskalduna euskaldunarekin ahal duen guzti guztietan euskaraz mintzatuz gero), eta herritarren harremanak guztiz ausazkoak izanez gero (egoera isotropikoa), zenbatekoa izango litzatekeen euskararen erabilera. Kopuru horri" espero daitekeen erabilera" (edo" erabilera isotropikoa") esan izan zaio; hots, baldintza teoriko horiek betez gero, erabilera zenbatekoa izango litzatekeen.
|
|
2014
|
|
|
Euskararen suspertzea, euskal artea, literatura eta hizkuntzalaritza eta erbestea ikertuko dituzte katedra horietan. AEBetan
|
dauden
euskaldun belaunaldiak desagertzen ari direnez, ikerketak «presa» daukala azpimarratu du Etxepareko Euskara Sustatu eta Hedatzeko zuzendari Mari Jose Olaziregik. Dena den, ikerketa hangoek eskatu eta bultzatu dute, haren esanetan.
|
|
2015
|
|
|
Euskal Herri osorako dihardugunean erabiliko dugu batzuetan. Euskal Herria gainditu, eta mundu zabalean
|
dauden
euskaldunendako jardungo dugu besteetan, liburuak eta idazten direnean, adibidez. Baina euskalki jakin bat hitz egiten den herri edo eskualdean ere erabiliko da euskara batua, dela Gipuzkoako Goierrin, Bizkaiko Arratian, Nafarroako Bortzirietan edo Nafarroa Behereko Baigorrin, esate baterako, eta bidezkoa da, halakoetan, herri edo eskualde horietako ezaugarriek zipriztintzea euskara batua.
|
|
|
Telebistane hasi zauzkigu eskuaraz emankizunaklan hortarako etorri zaizkit gizon batzuk jakintsunakizate hortaz poztu zaitezte adiskide ta lagunakbihotz erditik agurtzen ditut beira
|
dauden
eskualdunak.
|
|
2016
|
|
|
Txillardegik (1994, 2001) gune jakin batean
|
dauden
euskaldunen proportziotik abiatuta, euskararen erabilerari buruzko kalkulu bat egin zuen. Zehazki, zera adierazten du eredu horrek:
|
|
|
Zehazki, zera adierazten du eredu horrek: eremu jakin batean, bertan
|
dauden
euskaldun guztiak euskararekiko leial izanez gero — ’euskalduna euskaldunarekin ahal duen guzti guztietan euskaraz mintzatuz gero’— eta herritarren harremanak guztiz ausazkoak izanez gero —egoera isotropikoa—, zenbatekoa izango litzatekeen euskararen erabilera. Kopuru horri ‘espero daitekeen erabilera, edo erabilera isotropikoa’ esan izan zaio; hots, baldintza teoriko horiek betez gero, erabilera zenbatekoa izango litzatekeen.
|
|
|
Eta hortik dator erreparoa: E2 eta E1 multzoan
|
dauden
euskaldunak bigarren mailan utzi behar al dira. Gure ustetan, jakitun izanda ere euskal hiztunen kategorian ez direla berez sartzen, erabileraren aztergaiak aintzat hartu lituzke E2koak (eta E1koak), euskararen geroari begira garrantzitsua da-eta kategoria hauetako hiztunak progresiboki E3 eta E4 kategorietara pasatzea. e4 eTA KAle neUrKeTAren dATUAK
|
|
|
mendekotasunezko elkar eragina. Erdaldunduenik
|
dauden
euskaldunak dira, prozedura horren ondorioz, erdal aginte egituratik ordain-sari hoberenak jasotzen dituztenak. Hori da kontua, itsurik itsuenak ere azkar asko antzematen duena.
|
|
|
Arnasguneak kualitatiboki ezinbestekoak dira beraz, baina etorkizunari begira birpentsatu egin dira. Orain arte mantendu diren moduan mantendu izana lorpen handia da, baina ez dira gehiago ahuldu behar eta itsaso erdaldunean sakabanaturik
|
dauden
euskaldunei euskara erabiltzeko aukera argia eman behar zaie, gotorleku txikiak eskainiz. Itsaso erdaldunean euskararen babesleku trinko xamarrak sortzea ezinbestekoa dirudi.
|
|
|
Moldaerabide berriak egokitu edo sortu dira. Arnasguneak egoki zaintzeko beste gune geografikoetan
|
dauden
euskaldunei (eta euskaldun ez direnei ere) erabiltzeko aukera berriak sortu zaizkie. Arnasguneetatik kanpora bizi dira euskaldun gehienak eta arnasguneetan bizi den jendea hortik kanpora ateratzen da gero eta jarduera gehiagotarako.
|
|
|
Hurrengo Korrikarako egin Zaitezte euskaradunak? Zuen kemenak sustatu ditzan Epel
|
dauden
euskaldunak!
|
|
2017
|
|
|
4 erabilera isotropikoa: J.l. alvarez enparantza Txillardegik eredu matematiko bat garatu zuen, gune jakin batean
|
dauden
euskaldunen proportziotik abiatuta, espero daitekeen euskararen erabilerari buruzko kalkulu bat egiteko. zehazkiago: eremu jakin batean, bertan dauden euskaldun guztiak euskararekiko leial izanez gero (hau da, euskaldunek haien artean ahal duten guztietan euskaraz eginez gero), eta herritarren harremanak guztiz ausaz gertatuko balira, zenbatekoa izango litzatekeen euskararen erabilera. gehiago sakondu nahi izanez gero, ikus:
|
|
|
J.l. alvarez enparantza Txillardegik eredu matematiko bat garatu zuen, gune jakin batean dauden euskaldunen proportziotik abiatuta, espero daitekeen euskararen erabilerari buruzko kalkulu bat egiteko. zehazkiago: eremu jakin batean, bertan
|
dauden
euskaldun guztiak euskararekiko leial izanez gero (hau da, euskaldunek haien artean ahal duten guztietan euskaraz eginez gero), eta herritarren harremanak guztiz ausaz gertatuko balira, zenbatekoa izango litzatekeen euskararen erabilera. gehiago sakondu nahi izanez gero, ikus: tXillardegi, J. l. Álvarez enparantza (2001):
|
|
|
Aldi berean laburra eta argia izateko[...] ondorengo izendapenez baliatuko naiz: Vasken, baldin eta Basquenlanden, Biscayan eta Navarran zabalduta dagoen leinu guztiaz hitz egiten badut; Biscaya, baldin eta herriaren espainiar atalaz hitz egiten badut; Basques, baldin eta Frantziako Errepublikaren pean
|
dauden
euskaldunez hitz egiten badut.
|
|
|
(estatu egitura duten nazionalismoetan, oro har, gertatzen eta onartzen den fenomenoa). Eta barrura begira bateratzailea dela esan genezake, bi estatu eta hizkuntza kulturatan zatiturik
|
dauden
euskaldunak batzen dituelako. Orain, aipatu bezala, diskurtsoaren erdigunean demokrazia eta norbanakoaren eskubideak jartzen dituen formulazioa ari da nagusitzen, lurraldea eta borondatea oinarrian dituena, eta herritar guztiengana heldu nahi duena.
|
|
2018
|
|
|
Baina ez, hildakoak Espainian izan ziren, izenburuak zehazten ez bazuen ere. Horrelako berrietan garbi ageri da komunikabide horrek edo albiste hori idatzi duten kazetariek naturaltzat jotzen dutela Espainiaren menpe egotea, eta, halaber, ez zaiela burutik pasatzen badirela Espainiaren menpe ez
|
dauden
euskaldunak ere, beren ikus entzuleen artean.
|
|
2021
|
|
|
Euskaldunek buruan duten eta mimatu nahi duten" eredu nazionalak" trabak ekartzen ditu aldaketa horietaz ohartzeko. Aldiz, erdigunetik kanpo
|
dauden
euskaldunak, diasporakoek –adibidez, bera bezala Estatu Batuetan bizi direnak– ez dira aurreiritzi hortan giltzaperatuak. Euskal Herrian berean, gure arteko gutiengoak –Joseba Gabilondok emazteak eta homosexualak izendatzen ditu– eredu nazionalaren gainetik pasatzen dira.
|
|
|
" Dena emateko prest
|
dauden
euskaldun guztiek, ETA erakundea dute aukera".
|
|
2022
|
|
|
Kideetako batzuk antolatuta daude, beste batzuk ez. Gure lehen nahia zen antolatuta
|
dauden
euskaldunak identifikatzea", esan digu Iciarrek.
|
|
|
I. Eralguntza honetan parte hartu behar dute Euskadin eta mundu guztian zabalduta
|
dauden
euskaldunak oro, gizaseme eta emakume, txiki eta handi, aberats eta txiro, arrantzale eta nekazari, langile eta ugazaba, jakitun eta ezjakin, agintari eta mendeko, herri gizon eta eliz-gizon, idazle, hizlari, olerkari, bertsolari eta mota guztietako mintzalariak oro. Hitz batean, euskara dakiten guztiek eta ikasi nahi luketenek ere bai, ar eta eme, zahar eta gazte denak nahaste.
|
|
|
Historian erreparatuz gero, oraindik ere euskal nazioa sortu liteke. Jaio gabe
|
dauden
euskaldunek sortu ko ote dute nazioa?
|
|
|
Bigarrenik, migrante baldintzak ondorio esanguratsuak ditu hautemandako estresean (F (1, 141)= 4.92; p=. 028; n2=. 035) eta disfuntzio sozialean (F (1, 149)= 6.07; p=. 015; n2=. 040): euskal migranteek estres gutxiago hautematen dute (M= 1 59) Euskal Herrian
|
dauden
euskaldunek baino (M= 1.84) (t= 2.37; p=. 019) eta, gainera, etorkinek (M= 1.79) emigratu ez zuten pertsonek baino disfuntzio sozial gutxiago azaltzen dute (M= 1.97) (t= 2.43; p=. 016). Azkenik, somatizazioan eta antsietatean ez dago desberdintasun estatistiko esanguratsurik etorkin edo gizon/ emakume izaeraren arabera.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, Euskal Herrian zein Euskal Herritik kanpo ikusteko aukera egonen da. " Badakigu nola bizi diren kanpoan
|
dauden
euskaldunak, eta beraientzat ere izatea nahi dugu", esan zuen Iparragirrek.
|
|
|
Honela zioen kazetariak: " Diasporan
|
dauden
euskaldunek euren jatorri herria ezagutzeko aukera izango dute, eta bertako sortzaile bat bidaia hori erakusteaz arduratuko da artefaktu baten bidez".
|
|
|
Horretarako Europako Batasuneko soziolektoa landuta, guretako batzuk horretan espezializatuta, epe luzean eta erdiko epean ere, zerbait lortuko genuke gure komunitate euskaldunarentzat. Beste alde batetik, hizkuntza komunitate espiritual horietako (finlandiarra, georgiarra, hungariarra, amaziga eta japoniarra) goi mailako erakundeekin harremanetan
|
dauden
euskaldunak badira jadanik.
|
|
|
Proba hori Donostian, Erandion eta Aretxabaletan egiten ari gara bigarren urtez. Horrez gain, nagusien etxeetan ere egon gara horietan
|
dauden
euskaldun zaharrekin berbalagun taldeak osatzen, eta nahi dutenei euskara irakasten. Beste proiektu batzuk ere definitzen ari gara eta lantaldeak osatzen gabiltza; adibidez, Haurren Aurrean Helduok Heldu dinamika urtean zehar ere zabaldu nahiko genuke ekintza ezberdinen bitartez.
|