|
2023
|
|
|
Edu berean, beste zerbitzu publiko batzuk zergen bitartez baino ezin dira finantzatu eta zerbitzu zatiezin deritze. Horren ildotik, Konstituzio Auzitegiak berak adierazi duenez," Konstituzioarekin bat
|
dator
Estatuak edo autonomia erkidegoek ekonomia ahalbideaz besteko ekonomianahiz gizarte printzipioak gogoan izatea zenbait tributu ezartzean".
|
|
|
Tributu batek ezin du arrazoirik gabeko edo debekaturiko bereizkeriarik egin, alegia, tributuaren egiturarekin bat ez datorren bereizkeriarik. Tratamendu desberdina irizpide objektibo eta arrazoizkoetan oinarrituz gero, berdintasun printzipioarekin bat
|
dator
hiru baldintza betez gero:
|
|
|
Edonola ere, ez dago progresibitate hori adierazten duen tarifa bakarra. PFEZren legeetan, esaterako, tarifa progresibo bat ezarri da lurralde erkideko autonomia erkidego bakoitzean, eta tarifa hori ere ez
|
dator
bat Euskadirenarekin edo Nafarroarenarekin. Baina guzti guztiek betetzen dute Konstituzioaren progresibitate printzipioa.
|
|
|
Aldaketa hori irailaren 30eko 2/ 2016 Errege Lege dekretuak egin zuen, eta, Auzitegiaren aburuz, tributu zama zehazterakoan, gastu publikoei aurre egiteko tributuak ordaintzeko beharraren oinarrizko edukia nabarmen eragiten zuen. Kontrara, martxoaren 9ko 17/ 2023 epaiak dioenez, lege dekretua konstituzioarekin bat
|
dator
Balio Gehikuntzaren gaineko Zerga arautu duenean, udal zerga hori ez delako tributu sistemaren oinarrizko zutabea tributu betebeharpekoen egoera ez baita funtsean aldatzen.
|
|
|
Auzitegiak aztertu du ea zerga hori bateragarria den ala ez Ondasun Higiezinen gaineko Zergarekin. Bi zerga horien zerga egitatea ezberdina denez Kataluniako zerga Konstituzioarekin bat
|
dator
. Ondorio horretara heltzeko, ez da nahikoa zerga egitatea hutsa aztertzearekin, zerga egitatearen beste alderdi batzuk ere aztertu behar dira, hala nola, zergapetik kanpoko kasuak, subjektu pasiboa edota osagai kuantitatiboak, baita helburu estrafiskalak zerga biltzeko helburuarekin batera izatea ere maila handiagoan ala txikiagoan.
|
|
|
Sortzapenaren egunak, gainera, zehaztuko ditu tributu betebeharra eratzen duten inguruabar garrantzizkoenak, tributuaren legeak kontrakoa esan ezean. Bestela esanda, zerga egitatea une jakinean gertatuko da, eta legeak aginduta, une hori sortzapenarekin bat
|
dator
. Sortzapenak tributu betebeharraren sorrera dakar, hots, zerga ordaintzeko betebeharra; eginkizun horretaz gain, sortzapenak denbora erreferentzia moduan ere balio du, aplikatu beharreko legea zehazteko, bai eta segurtasun juridikoarekin lotutako beste zeregin batzuetarako ere.
|
|
|
Delituaren zantzuak antzemateko, Tributu administrazioaren mendeko ikuskapenaren langileek egiaztapeneta ikerketa prozeduraren barruanaurretiaz egiaztatu behar dute ea betebeharpekoak bere egoera erregularizatu duen. Horiek horrela, TFAOen 250 artikuluko borondatezko erregularizazioaren kontzeptua aplikatuko dute; kontzeptu hori bat
|
dator
Zigor Kodearen 305.4 artikuluak ezarritakoarekin, hau da, tributu zorra erabat onartuta eta zorraren osagai guztiak (kuota, errekarguak eta interesak, autolikidazioa aurkeztu zen unetik aurrera sortutakoak) ordainduta egon behar dira. Aitorpenaren kasuan, aitorpenaren ondoriozko likidazioa ordaindu behar da tributu arauak ezarritako epean.
|
|
|
Administrazioak eskuratu edo eskualdatzen diren ondasun higiezinen balioaren berri emango du; balio hori loteslea izango da Administrazio eskudunarentzat, eta du balio handiagorik aplikatu. ...beteetan zehar izango da loteslea; Bizkaian, hiri lurreko ondasun higiezinen balioa izango da esleitu beharreko gutxieneko balioa, abenduaren 3ko 163/ 2013 Foru Dekretua aplikatzearen ondorioz; Araban esaten denez, emandako balio hori kontuan hartzeko gutxieneko balioa izango da tributu bakoitzaren arauketak ezarritako lotura eta norainokoarekin; eta Gipuzkoan, gehienetan, katastro balioarekin bat
|
dator
, baina balioa loteslea izateko eta horren norainokoa zehazteko tributu bakoitzaren araua begiratu da. Tributuei buruzko kontsulta idatziekin gertatu bezala, erantzunik ezak ez du ondoriorik sortzen.
|
|
|
" Estatuaren Aurrekontu Orokorrak urtean urtekoak izango dira...". Urterokotasuna, bestalde, bat
|
dator
hala Espainiako konstituzio tradizioarekin, nola Zuzenbide konparatuarekin.
|
|
|
Tasaren kontzeptuaren definizio hain zehatza abenduaren 14ko 185/ 1995 Konstituzio Auzitegiko Epaitik
|
dator
. Epai horrek apirilaren 13ko 8/ 1989 Tasa eta Prezio Publikoen Legearen zati bat indargabetu zuen Konstituzioaren aurkakoa zelako.
|
|
|
Ez dago jarduteko gaitasun berezirik Tributu zuzenbidean. Beraz, jarduteko gaitasun orokorra aplikatzen da, Kode Zibilak araututakoa13 Jarduteko gaitasun orokor hori bat
|
dator
Tributu zuzenbideko jarduteko gaitasunarekin. Ikus ditzagun, bada, nortzuk diren gai tributuen arloan ondorio juridikoak dakartzaten egintzak burutzeko.
|
|
|
identifikazio fiskaleko zenbakia (IFZ). Pertsona fisikoen kasuan, nortasun agiriko zenbakiarekin bat
|
dator
, eta atzerritarren kasuan, atzerritarren identifikazio zenbakiarekin bat (AIZ). Pertsona juridikoen eta nortasunik gabeko erakundeen kasuan, identifikazio fiskaleko kode (IFK) du izena, kode horrek letra bat duela erakundearen mota zehazteko (A, sozietate anonimoak, B, sozietate mugatuak, eta abar), eta zortzi zifretako zenbakia.
|
|
|
16 Zenbatespen objektiboko metodoa zerga oinarria zenbatzeko metodo bakarra erabiltzean, ez dagoen ekonomia ahalbidea zergapetu daitekeenez eta zuzeneko zenbatespena zehazteko aukerarik ematen ez denez, ekonomia ahalbidearen konstituzio printzipioaren kontrakoa da (urriaren 26ko 182/ 2021 KAE). batzuk erabiltzen dira (energiaren kontsumoa, instalazioen luze zabalera, langileak), zenbatekoa kalkulatzeko. Zenbateko hori jarduera alor horretako batez bestekoa izan behar da (moduluak artez egin badira), baina ez
|
dator
bat benetako etekinarekin. Ildo horretatik, errenta fiskal deritzo moduluen arabera kalkulatutako zenbatekotik benetako etekinera bitarteko aldeari.
|
|
|
Horren harira, Konstituzio Auzitegiaren 63/ 2019 epaiak adierazi duenez, tarifak izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioak dira, eta zerbitzu publikoen finantzaketa tributuen bidez nahiz tarifen bidez egin daiteke. Arazoa
|
dator
figura berri horren ezaugarri nagusiekin, lege erretserba eta hertsagarritasuna, ezin daitezkeelako bereiztu ondare prestazio ez tributarioak eta tributuak (tasak, gehienbat). Konstituzio Auzitegiak, gainera, ez du azaldu zergatik ezinbesteko zerbitzu publiko bera (ura edo mendekoen gizarte zerbitzuak) tributuen bidez edota izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioen bidez finantzatu daitekeenik zerbitzua kudeatzeko moduaren arabera.
|
|
|
Berezitasun hori
|
dator
tributuen arloko legezkotasun printzipiotik, martxoaren 5eko Toki Ogasunen Legearen testu bategina onetsi zuen 2/ 2004 Errege Legegintzazko Dekretuak agintzen duen bezala. Lege horren 2 artikuluak toki erakundeen diru sarrerak zerrendatu ditu:
|
|
|
horrela jaio zen lehen Ekonomia Ituna. Akordioaren izena
|
dator
akordioa onetsi zuen 1878ko otsailaren 28ko Errege Dekretutik, bertan esaten zenez, probintziak sartu behar zirela Estatuaren" kontzertu ekonomikoan".
|
|
|
Mailegu emailea Estatukoa bada, barne zorra dela esango dugu; mailegu emailea, ordea, atzerrikoa bada, kanpoko zorra deritzo, baita euroa ez den atzerriko monetan ordaintzen denean zorra ere. Kanpoko zor gehiena Nazioarteko Moneta Funtsetik (FMI) eta Europako Inbertsio Bankutik (BEI)
|
dator
.
|
|
|
Istorioaren amaiera, dena den, ezin bera izan guztiontzat. Azterketaren neke lorretan igaro ondoren, eta ikasgaia gaindituz gero, eskuliburuarentzat abandonua eta bazterketa
|
dator
. Kontrara, azterketan porrota gertatuz gero, hora hor eskuliburuarentzat bizitzaren luzapena, ikasgaiaren hurrengo deialdia arte.
|
|
|
LELTBren 38.3 artikuluko hirugarren paragrafoa ez
|
dator
bat 2022ko irailaren 22ko EBAEk (C/ 20 eta C/ 20 pilatutako gaiak) adierazitakoarekin; izan ere, epai horren arabera, aldi baterako ezgaitasunarengatik izan ez den oporraldiari ezin dakioke inolako denbora mugarik ezarri.
|
|
|
Espainian lan zuzenbideak duen bilakaera ere bat
|
dator
aurreko atalean egindako deskripzioarekin.
|
|
|
Borondatezkotasunak esan nahi du lanak oinarri duela langileak askatasunez emandako adostasuna. Ideia hori bat
|
dator
lan egiteko askatasunaren printzipioarekin; printzipio hori Konstituzioak sendotu du eta lan kontratua sortzeko alderdien artean behar den loturari datxekio. Gainera, borondatezkotasuna ez da mugatzen kontratua egiteko unera.
|
|
|
O Locatio conductio operis: oro har, beraren jardunbidea bat
|
dator
gaur egungo obra betearazteko kontratu zibilarekin; erakunde horren bidez pertsona batek (locator) hirugarren batekin (conductor) obra bat kontratatzen zuen (errentan hartzen zuen) ordainsari batzuen truke (merces). Locator delakoak materialak eman behar zizkion conductor delakoari, baina hark azken honen gainean zuen agintea mugatzen zen irizpideak ematera, lortu beharreko emaitzari begira, bai eta obra egiteko ezarritako epea betetzea galdatzera era.
|
|
|
Modu honetara, Zuzenbidea euskalduntzeko bidean, lan zuzenbideari begira aurretik emandako urratsek badute jarraipena. Bestela esanda, itzulpenetik sormen lanerako jauzia eman arren ere, beharrezkoa da sortutakoa, hala behar denean, berrikusi eta eguneratzea, eta, hain zuzen, horretara
|
dator
eskuliburu hau. Hala behar dute gure ikasleek eta, oro har, lan zuzenbidera euskaraz gerturatu nahi duten guztiek ere.
|
|
|
Hurrengo ñabardura egin behar da: ondore horietarako" lantoki" kontzeptuak duen adiera ez
|
dator
bat LELTBren 1.5 artikuluan duenarekin; arean ere, kasu honetan, lantokitzat ulertu behar da" langileak, euren lana dela eta, egon behar diren edozein esparru, esparru hori eraikitakoa izan ala ez, edo langile horiek sartu behar diren esparrua" (171/ 2004 Errege Dekretuaren 2 artikulua).
|
|
|
(b) Konstituzio Auzitegiak" lan" kontzeptuari esangura zehatza eta mugatua eratxiki dio; bada, esangura hori bat
|
dator
kontzeptu horren ohiko erabilerarekin, hots, inorentzako lanarekin. Horrenbestez, Konstituzio Auzitegiak ulertu du lan legeria dela arautzen dituena lan harremanak, hau da, ordaindutako zerbitzuak inorentzat ematen dituzten langileen eta enpresaburuen arteko harremanak.
|
|
|
Hori guztia alde batera utzita, kontuan hartu behar da autonomiaren kontzeptu hau zehaztu gabeko kontzeptu juridikoa dela eta arazoa hori zehaztean
|
dator
. Konstituzio Auzitegiak (hemendik aurrera KA) berak autonomiaren printzipioa zehaztu gabeko kontzeptu juridikoa bezala aitortu zuen10 eta hori berez arazoa da.
|
|
|
" Kudeaketa publikoetan politikoaren eta administratiboaren artean egin nahi den bereizketa, kasu gehienetan, ezinezkoa da. Ez bakarrik ezinezkoa, ez
|
dator
bat konstituzioaren hitzekin eta espirituarekin, toki korporazioak sufragioaren bitartez aukeratzen diren momentutik, gobernu horiek herriaren ordezkari direlako eta hori garrantzi handikoa delako, toki korporazioei bakarrik funtzio administratiboak emateko" 18.
|
|
|
EKren 31.1 artikuluak adierazten du tributu sistema osoa berdintasuneta progresibitate printzipioetan oinarritu behar dela eta KAk 19/ 1987 Epaiaren 5 oinarri juridikoan hurrengoa adierazten du: " Legeak tokiko tributu ahalaren araukokapen orori erabat uko egitea ez
|
dator
bat, azken batean, Konstituzioaren 133.2 artikuluak eremu horretan ezarritako lege erreserba orokorrarekin ezta 31.3 artikuluarekin; izan ere, erreserba hori —adierazi dugun bezala— aipatutako konstituzio aginduaren lehen paragrafoan aipatzen den tributu sistemaren eta herritarren berdintasunaren zerbitzura ere badago, eta, horregatik, ez da errukitzen zergen funtsezko elementuak konfig...
|
|
|
Bereziki, 1985eko tokiko legediaren erreformak oinarrizko ideia bat izan zuen, hau da, Administrazio publikoen arteko lankidetza eta elkarlana. Gainerakoan, bat
|
dator
federalismo kooperatiboaren printzipioekin; formula federal modernoak izendatzeko erabili den adierazpena da, eta esan nahi du lurralde botereko zentroek eskumenak modu koordinatuan erabiltzen dituztela, subjektu publikoen arteko harremanak zuzendu behar dituen leialtasunaren ondorioz. Leialtasunaren ideia hori dago Toki araubideari buruzko oinarrizko Legearen 10 artikuluak agintzen du toki administrazioen eta gainerako herri administrazioen arteko harremanak" elkarrekiko informazio, lankidetzaeta koordinazio betebeharretara" doitzea, bai eta gainerako administrazioek beren eskumenak modu legitimoan baliatzea errespetatzea ere, kasu bakoitzean inplikatutako interes guztiak haztatuz (Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituen Legearen 55 artikulua, gaur egun hori guztia APELko 4 artikuluak zehazten du)".
|
|
|
Toki erakundeen jardunaren gaineko kontrolak egotea legezkotasun nozioen berezkoa da, eta, ildo horretan, antolamendu deszentralizatuko zuzenbideko estatu guztiek arautzen dituzte euren ordenamendu juridikoan toki erakundeen jarduna kontrolatzeko mekanismoak. Gure ordenamendu juridikoak ere hala egiten du, eta hori bat
|
dator
EKn dagoen toki autonomiaren diseinuarekin. Horri dagokionez, UTRILLA FERNANDEZ BERMEJOk ezartzen du une eta leku bakoitzean indarrean dagoen kontrol ereduaren azterketak tokiko autonomiaren azken mugak zehazteko balio duela.
|
|
|
Berrikuntza bi alderditik
|
dator
: alde batetik, eskumen propioen zerrenda Estatuak TAOLan planteatutako zerrenda baino askoz handiagoa da eta ahalmen gehiago eta zehatzagoak ematen dituela; eta bestetik, toki erakundeek berezkoak ez dituzten eskumenak egikaritzeko aukera, 16 artikuluan oinarritutako eskumen klausula unibertsalean ezartzen direla.
|
|
|
2) Bigarren kasua 66 artikuluan
|
dator
. Artikulu horren arabera, toki jarduerak dakarren egintza, ebazpena edo akordioa Estatuko eskumenak edo autonomia erkdiegoaren eskumenak urratu, eskumen horien betetzea oztopatu edo eskumen bat gainditu egiten badute, orduan TAOLaren 65 artikuluko prozedurak erabiliz horien aurka egin daiteke.
|
|
|
Ondorioz, eragiketen kontuak Kontuen Auzitegiari emateko betebeharra dago, kontabilitatea eramateak dakarren erregistroeta barne informazioa alde batera utzita. Era berean, kontabilitate ekitaldia bat
|
dator
urte naturalarekin eta, beraz, aurrekontu ekitaldiarekin.
|
|
|
Horren inguruan, Gonzalez LoPEzek horrela adierazten zuen: " Ituna, egia da, ez
|
dator
bat zergekin, baina horrek ez du esan nahi Itunari buruzko Legearen II. kapituluan definitzen diren finantza harremanetako arauak alde batera utz daitezkeenik, aurrekontu egonkortasunaren arloan Estatuarekin koordinatzeko eta lankidetzan aritzeko funtsezko printzipio bat barne hartzen baitute, eta hori guztiz bateragarria da 135 artikuluarekin" 645.
|
|
|
Espainiako Konstituzioaren 137 eta 141 artikuluak udal autonomia aldi baterako baino ez da galduko, eta udalak onartzen badu soilik, edo, bestela esanda," ukitutako udalerrien adostasunarekin". Horri dagokionez, azpimarratu behar da TAOLen 26.2 artikulua bat
|
dator
labur labur adierazten denarekin. Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituen Legearen 36.1.h) artikuluak ez du zalantzarik ematen koordinazio formula horiek borondatezkoak edo onetsiak diren:
|
|
|
Velasco Caballerok EAEko toki erakundearen inguruan TAAJLk ezartzen dituen salbuespen klausulen inguruan horrela adierazten du: " Hiru salbuespen klausula horien edukia eta zentzua legearen izapidetze parlamentario konplexutik
|
dator
, eta, bereziki, Alderdi Popularrak Eusko Alderdi Jeltzalearekin Diputatuen Kongresuan eta, batez ere, Senatuan egindako akordioetatik. Salbuespen klausula hirukoitzak lehen begiratuan aldrebesa irudi lezakeen arren, litekeena da haren edukia modu sistematikoan eta arrazionalean azaltzea, honela:
|
|
|
Esangura horretan, bakarrik geldituko litzateke jakitea ahalmenok zeintzuk diren eta horiek nola egituratu daitezkeen Ekonomia Itunaren 3 amaierako xedapenarekin: ...ndik zehazteke dago zer irismen duen foraltasunaren berme instituzionalak legegile autonomikoarentzat, egungo Kontzertu Ekonomikoaren azken xedapenetatik hirugarrenak indartuta, duen mugak, Foru Aldundiak mantentzen baititu 1906ko abenduaren 13ko Errege Dekretuaren 15 artikuluak arlo ekonomiko eta administratiboan aitortu zizkien ahalmenen titulartasunean" 581 Dena den, Endemaño Arostegui ez
|
dator
bat egindako hausnarketa horrekin eta ez du uste LHLren bitartez zuzenean Foru Aldundiei finantza zaintzako ahalmenen gaineko titulartasuna eman behar zaienik horiei beren beregi ahalmena aitortzen dien Estatu lege edo lege autonomikorik ez dagoelako582 Autoreak eta berarekin batera Arbitraje Batzordearen kide batzuek uste dute lege batek beren beregi aitortu behar duela Foru Aldundien finantza z... Finantza zaintzako ahalmenen esparru subjketiboari buruz hurrengo epigrafean arituko naiz, baina gaur egun argi dagoena da EAEko erakunde eskudunek Estatuak egikaritzen dituen finantza zaintzako funtzio berdinak dituztela.
|
|
|
Toki administrazioez gaineko lurralde administrazioek egikarituko dituzte finantza zaintzaren funtzioak baina kontuan izan behar dugu nork daukan horretarako eskumena, eta hor dago arazoa. Arazoa aspalditik
|
dator
eta KAk askotan eskumen gatazka horren inguruan hitz egin du. Finantza zaintzaren funtzioak kontrol teknikak egikaritzeko eskumen bihurtzen da eta ez finantza zaintza arautzeko eskumen.
|
|
|
Gai honen inguruan 2008ko azaroaren 20ko Epaiak honakoa adierazten du 6 oinarri juridikoan: " Finantza saneamenduko plan bat egitea, hainbat kapitulutako gastua murrizteko neurriak, zorrak kitatzeko eta ordaintzeko jarduerak, zergak kudeatzeko neurriak eta abar barne hartuta, Udalbatzak diruzaintzako gerakin negatiboa duen aurrekontua likidatu ondoren egiten duen lehenengo bilkuran aurkeztutakoa, bat
|
dator
neurri horien baterako interpretazioarekin, are gehiago gastuaren murrizketa sartzen duelako lehenik eta behin. Lehen aipatutako legeeta erregelamendu arauen arabera jokatu izana dakar" 449.
|
|
|
Argi dago kreditu eragiketa aurrera ateratzeko lehenengo eta behin kontratazio espedientea edo prestakuntza espedientea gauzatu behar direla. Kontratu guztietan bezala, beharrizan txostena egon da, Administrazio Baldintza Pleguak, Baldintza Teknikoen Plegua, idazkaritza txostena, kontu hartzailearen txostena, fiskalizazioa etab... Hori guztia, gutxi gorabehera bat
|
dator
TOLTBk ezartzen dituen prestakuntza betekizunekin. Horietako betekizun garrantzitsuena da, behar izanez gero, kreditu eragiketaren kontrolatzaileak eman beharreko aurretiazko baimena.
|