|
2023
|
|
|
3) Ahalbide printzipioak desbideraketak izan ditzake ez baita printzipio absolutua, baina norabide bakarreko desbideraketak izan daitezke, hain zuzen, ahalbidea duenak berari dagokiona baino gutxiago ordaintzea (salbuespen eta hobariak). Kasu horietan, tributua helburu estrafiskalak lortzeko erabiltzen da eta, tributu hori bidezkoa izan dadin, Konstituzioarekin bat
|
etorri
behar da gainerako aldeetan. Alderantzizko desbideraketa, ordea, ez da onartzen, alegia, ezin daiteke zergaduna behartu berari dagokiona baino gehiago ordaintzera, azken finean hori konfiskazioa izango litzatekeelako.
|
|
|
73 Akats horiek bat datoz,
|
etorri
ere, APApELren 47 artikuluak ezarritakoekin, administrazio egintza gehienentzat. dira bereizten eskubideak adierazten dituen egintza eta norbanakoentzat mesedegarri ez den egintza, Administrazio zuzenbidean gertatu aldera; eta, azkenik, tramite egintzak ere aurkara daitezke, hots, ez da behin betiko egintza eman arte itxaron behar. Egintzaren deuseztasun kari guztiak ezin dira erabili Administrazioaren ofiziozko berrikuspenean, ezpada TFAOek (edo Legeak) berariaz zehazturiko kari horiek bakarrik, zerrenda itxia baita.
|
|
|
Diruaren legezko interes tasa Estatuko Aurrekontu Orokorren legeetan ezarri ohi da, baina bada ohikoa ere Lege berean berandutze interesen tasa berariaz ezartzea. Berandutze interesen tasa hiru Lurralde Historikoen aurrekontuetako foru arauetan ere aurki dezakegu, baina urtarrilaren 31ko 14/ 1986 Konstituzio Auzitegiaren Epaiaren arabera, berandutze interes hori matematikoki bat
|
etorri
behar da Estatuak ezarritako tasarekin.
|
|
|
Zerga pertsonala da. Pertsona juridikoen eta beste erakunde batzuen errenta kargatzen du ekitaldi baten epean lortutakoa, ekitaldia egutegiko urtearekin bat
|
etorri
ala ez.
|
|
|
Azkenean gauzak bere onera
|
etorri
ziren, baina aurretik hasitako auziek aurrera jarraitu zuten. Egoera hori larriagotu zen errekurtsogileek Europar Batasunaren barruan Ekonomia Itunaren bateragarritasuna" kolokan" jarri zutenean.
|
|
|
Bosgarrena Espainiako estatuak izenpetuak eta berretsiak dituen edo gerora izenpetuko eta berretsiko dituen nazioarteko tratatu edo hitzarmenen mende egon behar da tributu sistema. Bereziki, Lurralde Historikoetako tributu sistema bat
|
etorri
behar da zergapetze bikoitza saihesteko Espainiak sinatuak dituen nazioarteko hitzarmenetan eta Europar Batasunak harmonizazio fiskalari buruz emandako arauetan xedatutakoarekin. Estatuak eta Euskadiko erakundeek informazioa elkarren artean trukatzeko prozedurak adostuko dituzte, Estatuak sinatuak dituen nazioarteko tratatu eta hitzarmenak betetzeko.
|
|
|
Errelebuko langilearen eta jubilazio partziala hartu duen langilearen kotizazio oinarriak bat
|
etorri
behar dira hurrengo esanguran: errelebuko langilearen kotizazio oinarriak ez dira izango jubilazio partziala hartu duen langilearen kotizazio oinarrien batezbestekoaren %65 baino txikiagoak, kotizazio oinarri horiek izango direla jubilazio partzialari dagokion pentsioaren oinarri arauemailearen azken 6 hilabeteetakoak.
|
|
|
O K ontsultaldiak iraun bitartean, alderdiek onustez negoziatu dute, akordioa lortzeko asmoarekin. Akordioa lortzeko ados
|
etorri
da langileen lege ordezkarien gehiengoa edo, hala denean, langileen ordezkaritza batzordeko kideen gehiengoa, betiere, bi kasu horietan, halakoek ordezkatzen badute ukitutako lantokiko edo lantokietako langileen gehiengoa.
|
|
|
Kontsultaldiak iraun bitartean, alderdiek onustez negoziatu dute, akordioa lortzeko asmoarekin. Akordioa lortzeko ados
|
etorri
da langileen lege ordezkarien gehiengoa edo, hala denean, langileen ordezkaritza batzordeko kideen gehiengoa, betiere, bi kasu horietan, halakoek ordezkatzen badute ukitutako lantokiko edo lantokietako langileen gehiengoa.
|
|
|
Bat
|
etorri
behar dute langileak enpresan gauzatu behar dituen eginkizunak eta langile horri eratxikitako lanbide taldea. Eginkizunen eta lanbide taldearen arteko baliokidetasun printzipioa da hori, hain justu, bere baitara biltzen duena langileak duen eskubidea, benetan eratxikiak dituen eginkizunen araberako lanbide sailkapen egokia izateko [1994ko ekainaren 3ko (2562/ 1992 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Atsedena alderdien arteko adostasunez ezarri eta ez da bat
|
etorri
behar lehiaketa egunekin. Kirol klubak edo erakundeak ezarritako kirol betekizunak direla eta, atsedena ezin denean etengabea izan, langileak zatika izango du atsedena.
|
|
|
© (2) Jatorriz portugaldarra den nekazari bat engainatu dute, eta, horren ondorioz, Portugaletik Errioxako finka batera
|
etorri
da, mahatsa biltzera. Bere harridurarako, ez du inolako ordainsaririk jasotzen, eta korta zahar batzuetan bizi da, Portugaleko naziotasuna duten beste lankide batzuekin batera.
|
|
|
(e) Kontsultaldiak iraun bitartean, alderdiek onustez negoziatu dute, akordioa lortzeko asmoarekin. Akordioa lortzeko ados
|
etorri
da langileen lege ordezkarien gehiengoa edo, hala denean, langileen ordezkaritza batzordeko kideen gehiengoa, betiere, bi kasu horietan, halakoek ordezkatzen badute ukitutako lantokiko edo lantokietako langileen gehiengoa.
|
|
|
Kontsultaldiak iraun bitartean, alderdiek onustez negoziatu dute, akordioa lortzeko asmoarekin. Akordioa lortzeko ados
|
etorri
da langileen lege ordezkarien gehiengoa edo, hala denean, langileen ordezkaritza batzordeko kideen gehiengoa, betiere, bi kasu horietan, halakoek ordezkatzen badute ukitutako lantokiko edo lantokietako langileen gehiengoa.
|
|
|
litekeena da bekadunak gauzatutako jarduerak beka emailearentzat ekoizpena sortzea, baina ekoizpen hori prestakuntza interesaren mende izan behar da beti. Gainera, aurreko zantzuari estu lotuta, prestakuntza bat
|
etorri
behar da bekadunaren ikasketekin edo titulazioarekin. Eta horrek berarekin dakar bekadunak gauzatzen dituen egiteko desberdinak modu teleologikoan balioestea, kasuan kasuko erakunde beka emailean zerbitzuak ematen hasi orduko.
|
|
|
Kontsultaldiak iraun bitartean, alderdiek onustez negoziatu dute, akordioa lortzeko asmoarekin. Akordioa lortzeko ados
|
etorri
da langileen lege ordezkarien gehiengoa edo, hala denean, langileen ordezkaritza batzordeko kideen gehiengoa, betiere, bi kasu horietan, halakoek ordezkatzen badute ukitutako lantokiko edo lantokietako langileen gehiengoa.
|
|
|
Orobat, esanbidezko ituna egonez gero, aldez aurretikoa edo desadostasuna sortzean egindakoa, alderdiek lanbide arteko akordio horietako arbitraje prozeduretara joko dute; kasu horretan, arbitraje laudoak hitzarmen kolektiboen eragingarritasun juridiko bera izango du, eta horri errekurtsoa egin ahal izango zaio soil soilik LELTBren 91 artikuluko prozedurarekin bat
|
etorri
eta artikulu horretan ezarritako arrazoiengatik (infra 4.3).
|
|
|
© Lehendabizi, espezializatutako prestakuntza gainditu behar da, abokatuentzako ikastaro teoriko eta praktikoen bidez; halakoak graduatu ondoko unibertsitate irakaskuntzaren arauketarekin bat
|
etorri
dira.
|
|
|
Bestalde, gremioa gain behera
|
etorri
zen erakunde moduan, maisuen jarrera erradikalaren ondorioz. Euren interesak defendatzeagatik tematuta eta itsututa, kalte egin zieten ofizialei eta ikastunei ez ezik, kontsumitzaileei eta sistema ekonomikoari ere.
|
|
|
Halako hobekuntza izan daiteke, esate baterako, lantokirainoko garraioa izatea, enpresako ekonomatuak baliatzea edo enpresan kafetegia izatea. Horrela, kontratuko baldintza onuragarriagoa gauzatuko da, baldin eta langileek eurek aukeratu izan badituzte oporraldiak, askatasunez, urtea joan eta urtea
|
etorri
[2020ko urtarrilaren 7ko (2162/ 2017 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
• Erakunde juridiko bati eskubide subjektiboak aitortzea bat
|
etorri
behar da erakunde bermearekin.
|
|
|
Azpi epigrafe honetan gaur egun indarrean dagoen arauen inguruko hausnarketa dogmatikoa gauzatu nahi da, alde batera utzita aipatutako legeek 80 hamarkadakoak direla eta euren garapenean aldaketa asko jaso dituztela. Gaur eguneko arauketak, aldiz, Toki Administrazioaren Arrazionalizazio eta Jasangarritasunari buruzko abenduaren 19ko 27/ 2013 Legean (hemendik aurrera TAAJL) du oinarri, lege horretatik
|
etorri
direlako toki autonomiaren inguruan KAren azkeneko epaiak: 41/ 2016, 111/ 2016, 168/ 2016 eta 180/ 2016 Epaiak86 hain zuzen ere.
|
|
|
Kontzeptu hau eratu berria dela esan daiteke, nahiz eta aspalditik
|
etorri
, 2001 Urtean gaiaren inguruko legea onetsi bait zen. Baina berria dela adierazten dugu EKaren 135 artikuluaren moldaketara arte ez zuelako gaurko eraginik izan.
|
|
|
3 Toki erakundeen finantza baliabideen zati bat, gutxienez, ondare sarreretatik eta toki zergetatik
|
etorri
behar da, kuota edo tasa Legearen mugen barruan finkatzeko ahalmena dutenetatik.
|
|
|
Neurri zuzentzaile nagusia ekonomiaeta Finantza Plana da. ...e erkiderako TAOLren gainean TAAJLk egindako aldaketak garrantzi handia izan bazuen, lurralde historikoetarako ETELren 116 artikuluak ere garrantzi handia du649 Egia da, denboran ETELa aurrekontu egonkortasunari eta finantza jasangarritasunari buruzko lurralde historikoetako foru arauak baino beranduago onetsi dela, baina ETELk eskumenen inguruan zeuden zalantzak argitzera eta xedapenak berrestera
|
etorri
zen. Esangura horretan, ETELk honakoa ezartzen du:
|
|
|
Baina, behin baino gehiagotan adierazi dudanez, EKren osteko autonomia erkidegoak eratzeko prozedura toki erakundeen egituraketa alde batera utzi zuen eta 1985ko TAOLra arte ez zuen arauketa zuzenik egin. Geroago, TAOLk ezarritakoa garatuz
|
etorri
zen 1988ko TOL.
|
|
|
TOL onetsi arte lehenengo erreforma garrantzitsua 1983 urtean
|
etorri
zen, abenduaren 21eko 24/ 1983 Legearekin hain zuzen ere, toki ogasunen garbitasunerako eta arauketarako larrialdiko neurriak hartzen zituena. Lege horren bidez hartutako neurriekin toki ogasunei diru sarrerak handitzeko aukera eman zitzaien eta zerga ahaleginaren ardura eta erantzukizuna hartzen ere lagundu zien.
|
|
|
Administrazioei eta gobernu maila ezberdinei izaera ekonomikoko duten funtzioak eta eskumenak emateak agente ezberdinen artean baliabideen banaketari buruzko arazoa ekartzen du. Horregatik, gai honetan planteatzen zaigun lehenengo galdera da gobernu maila ezberdin horiek erabili behar dituzten diru sarrerak berezkoak dituzten tresnetatik
|
etorri
behar diren edo ez, eta zein mailatan. Galdera horren erantzunak markatzen du gobernu zentralaren eta deszentralizatutako gobernu maila ezberdinen arteko lotura.
|
|
|
Tresna horiek, besteak beste, tributuak dira eta horiek tokiko diru sarrera publikoak dira. Egia da ere, toki erakundeek izaera pribatua daukaten baliabide ekonomikoak ere lortzeko aukera daukatela (ondareko ondasunetatik
|
etorri
daitezkeenak, esate baterako).
|
|
|
" Toki autonomiak eduki politikoa du, eta ez soilik administratiboa, eta horrek esan nahi du gobernuek haien politika propioak zehaztu eta gauzatu ahal izatea, zerbitzuak emate hutsetik harago. Horregatik, toki autonomiaren bermea, termino horietan ulertuta, bat
|
etorri
behar da toki politika horiek garatzeko behar den finantzaketaren baldintzarik gabeko izaerarekin. Baldintzarik gabeko baliabideen ehuneko edo pisu handiagoak tokiko autonomia handiagoa eskatzen du" 627 Horregatik ETELk baldintzarik gabeko finantzazioaren printzipioa ezarri du, TAEHren zuzeneko aipamenarekin, eta printzipio hori arau orokor moduan ezartzen du.
|
|
|
Badirudi, behintzat, tartekari hutsa direla. Baieztapen hau egiten da kontuan izanik aurrekontu jardueran informazioarekin kontrola hasten dela eta informazio horretatik gero TAOLren aurkaratzeko moduak
|
etorri
daitezkeela. Lurralde historikoetako foru arauek informazioa Foru Aldundiei bidaltzea eskatzen du eta gero Foru Aldundiek Estatuari eta autonomia erkidegoari bidali liekete.
|
|
|
a) TAOLren 25.3 artikuluari jarraituz, toki erakundeek berezkoak dituzten eskumenak finantza jasangarritasun printzipioari jarraituz egikarituko dituzte. b) Udal ogasun osoaren finantza jasangarritasuna arriskuan jartzen ez denean bakarrik erabili ahal izango dira berezkoak ez diren eta eskuordetzaz esleitutakoez bestelako eskumenak. Eskumen berri horiei dagokienez, nahitaezkoa eta loteslea izango da finantza jasangarritasunari buruzko finantza zaintzako organo eskudunaren txostena. c) Eskumenen eskuordetzeak bat
|
etorri
du aurrekontu egonkortasunaren eta finantza jasangarritasunaren arloko legeriarekin. d) Beste Administrazio publiko batzuekin hitzarmenak sinatzeko eta partzuergoak eratzeko, aurrekontu egonkortasunari eta finantza jasangarritasunari buruzko legeria bete da. e) Toki erakundeek ekimena erabili ahal izango dute jarduera ekonomikoa garatzeko, betiere bermatuta badago beren eskumenak gauzatzean aurre...
|
|
|
LHLa eta gero, toki erakundeen garapenerako Estatuaren oinarrizko legeak
|
etorri
ziren: TAOL eta TOL. TAOLren 2 xedapen gehigarriaren ez zuen finantza zaintza beren begeri aipatzen, baina 5 puntuan EAEko toki ogasunen eta Estatuaren harremanak Ekonomia Itunaren bitartez bideratuko direla xedatzen du eta 10 puntuan barne kontrolaren esparruan ere aipamena egiten du.
|
|
|
Ekonomia Itun berriak zalantza asko piztu zituen eta EAEren barruan ere Euskadiko Arbitraje Batzordeak zer esan handia izan zuen (2/ 2003, 1/ 2008 eta 3/ 2012 Erabakiak, besteak beste). Eztabaidaren egoera horretan gogoratu behar da 2008an krisi ekonomiko larria
|
etorri
zela eta horrekin batera aurrekontu egonkortasunari eta finantza jasangarritasunari buruzko politikak areagotu zirela. 2011an EKren 135 artikulua aldatu zen eta 2012an AEFJLO onetsi zen.
|
|
|
Hori aintzat harturik eta Autonomia Estatutuak, LHLak eta Ekonomia Itunak araututakoarekin bat etorriz, lurralde historikoek izango dute eskumena. Baina aurretik adierazi dugun bezala, toki araubidea EAEko eskumena da eta horretan zehazten den arauketa orokorrarekin bat
|
etorri
behar da.
|
|
|
" Bestalde, Ekonomia Itunaren hirugarren xedapen gehigarria 1906ko abenduaren 13ko Errege Dekretuaren 15 artikuluak foru aldundiei ekonomiaeta administrazio arloan aitortu zizkien ahalmenetara bidaltzeak ez ditu lurralde historikoen eskumenak zabaltzen, toki erakundeen errekurtsoen araubidearen erregulazio osoa ulertu arte, toki ogasunak arautzen dituzten foru arauetan jasotako baldintzetan. ...Estatutuaren 10.4 artikuluaren arabera dagozkion eskumenak egikaritzeko legeak eginez, eta, 37.3.f) eta 37.4 artikuluen babesean, lurralde historikoei toki ogasunen baliabideen zerrenda eta araubide juridikoa osatzeko eskumena emanez, bai eta kreditua eskuratzearen arloko finantza zaintza gauzatzeko eskumena ere, Estatuko oinarrizko legerian ezarritako moduan" 292 Arazoari argia emateko ETEL
|
etorri
zen eta toki ogasunei buruzko arauketa orokorra egin zuen, lurralde historikoei gaiaren inguruko eskumenak zehaztuz: " Euskal Autonomia Erkidegoko toki erakundeen ogasuna lurralde historikoetako foru organoek onartutako arau xedapenek eta, hala badagokio, lege honetan jasotako xedapenek arautzen dute, bai eta tokiko araugintza ahalaren adierazpenek ere" (109 art).
|
|
|
TAEHk berak 9 artikuluan nahikotasunaren edo autonomiaren izaera ekonomikoari buruzko aipamena jasotzen du. Horren arabera, toki erakundeen finantza baliabideen zati bat erakundeen ondaretik eta toki tributuetatik
|
etorri
dira. Artikulu horretan ere, besteak beste, finantza nahikotasunaren mugak zehazten dira.
|
|
|
Baina, nondik lortuko dituzte baliabide horiek? Bi arauek aipatzen dute zati bat gutxienez euren zerga jardueratik
|
etorri
behar dela eta beste zatiak Estatuak edo argitartua. autonomia erkidegoek bermatu dutela. Diru sarrerak, beraz, etorriko dira toki ogasunek sortutako zerga jardueratik eta, bestetik, udalek beste Administrazioen zerga jardueran duten partaidetzatik.
|
|
|
TOL onetsi arte lehenengo erreforma garrantzitsua 1983 urtean
|
etorri
zen, abenduaren 21eko 24/ 1983 Legearekin hain zuzen ere, toki ogasunen garbitasunerako eta arauketarako larrialdiko neurriak hartzen zituena. VALENZUELA VILLARUBIAren esanetan, hau izan zen toki ogasun zentralista batetik finantzazio sistema deszentralizatuerantz egin zuen lehenengo araua102 Lege horren bidez hartutako neurriekin toki ogasunei diru sarrerak handitzeko aukera eman zitzaien eta zerga ahaleginaren ardura eta erantzukizuna hartzen ere lagundu zien.
|