|
2005
|
|
|
e4) Bukatzeko, zeren hori bait aurrizkia
|
daraman
aditzekin hatera azal daiteke, baina hori, bai koma ezaugarrien atzetik (53) bai puntuaren atzetik ere (54). Areago, zeren eta bait puntu ezaugarrien atzetik azal daiteke, geure klasikoen puntuazio sisteman behintzat (55).
|
|
2021
|
|
|
Bestalde, n menderagailua
|
daraman
aditza maiz perpausaren amaieran badoa ere (Ez dira bihotzez estekatuak, zeren erlisionea kasik orok haurdanik mintzaira hartan ikasia duten, Hiriart Urruti), sarritan beste osagairen bat ondotik duela ageri da, adizki jokatua —zenbaitetan adizki sintetikoa— zeren en ondo ondoan ematen delarik: Iduri eta itzaingoa ez dela beste edozein bezain bizibide, zeren den asko baino nekeago (Hiriart Urruti); Zeinak nahi bailituzke tratatzen duen eriari menbroak pikatu, zeren dituen menbro hetan zenbait min eta minxka (M. Elizanburu); Eta zeren duen hori, azken urte hauetan ikusi dugun bezala, bete, zor genion gure ezagutza (Hiriart Urruti).
|
|
|
Ezin izan, ostera, bietara ikusiko dugu: Gaur ezin naiz zinera joan vs Gaur ezin ditut erosketak egin; hau da, ezkerrean
|
daraman
aditzaren ohiko laguntzailea hartzen du (ez du laguntzailea aldarazten: etorri naiz> etorri behar dut, etorri nahi dut/ ezin naiz etorri).
|
|
|
Adibide horietan ikusten den bezala, tzearren forma
|
daraman
aditza mendeko perpausaren azkenean ematea ohikoa bada ere, hura aurrean dela ere eman daiteke: Ahalik eta gehien luzatzen zuen isilune hori[...], ikustearren jendearen artetik sortzen ote zen inolako erantzunik (Berria); Tentazioa sentitzen du bengala bat botatzeko, ikustearren ea, sabaitik harago, beste zerbait ote dagoen espazio honetatik aparte (Markuleta).
|
|
|
26.3.2.2b Hizkuntza askok aditz izena eta osagai lokatibo bat (preposizio bat edo postposizio bat) oinarri dituzten egitura analitikoak erabiltzen dituzte aspektu burutugabearen adierazteko. Euskaraz ere aspektu burutugabea adierazten duten adizki analitikoetan inesibozko postposizioa
|
daraman
aditz izena erabiltzen da. Hortik, aspektu burutugabearen ekarletzat daukate euskalari askok, eta ten edo tzen atzizkiak aspektu burutugabearen markatzat.
|
|
|
esaten badugu, adibidez, ez gara uste edo nahi apal bat adierazten ari, ez dugu adierazten espero duguna, baizik benetan gerta dadin nahi dugun zerbait. Horregatik ere, arruntean geroko marka
|
daraman
aditzarekin doa adberbio hau: Ez ahal gaitu, Jainkoarren, gaur gauean zurtz utziko (Aldasoro); Gaixoa ni, babestuko ahal gaitu Jaunak, ez ahal dugu sekula horrelakorik ezagutuko (Navarro).
|
|
|
tzeke (saiatzeke) da erabiliena. Gero, tze
|
daraman
aditz izenari ko erantsi, eta ondoren modu izen jatorriko zenbait postposizioz hornitutakoak daude: tzeko moduan (ikusteko moduan), tzeko eran (ikusteko eran), tzeko gisan (ikusteko gisan), tzeko maneran (ikusteko maneran), tzeko zorian (hiltzeko zorian) eta abar; hauetako bakoitza, berriro ere, forma desberdinetara irekia.
|